درخواست مشاوره رایگان
درماتیت پرتویی یا همان سوختگی پرتودرمانی یکی از شایع ترین عوارضی است که افرادی که تحت پرتودرمانی هستند دچار آن می شوند. در ادامه اطلاعاتی درباره علائم و علل بروز سوختگی رادیوتراپی، نحوه درمان آن و انتخاب محصولات مناسب با آن ارائه می شود.
درماتیت پرتویی یا سوختگی با اشعه یکی از عوارض پرتودرمانی برای درمان سرطان است. هر ساله حدود 4 میلیون نفر در ایالات متحده تحت پرتودرمانی قرار می گیرند و بیش از 90 درصد به نوعی به درماتیت پرتویی یا سوختگی پرتودرمانی دچار می شوند.
بیشتر علائم درماتیت پرتویی، خفیف و به راحتی قابل درمان هستند. با این حال حدود 20٪ از افرادی که تحت پرتودرمانی قرار می گیرند، ممکن است دچار علائم جدی تر و شدیدتری شوند که بر زندگی روزمره آنها تأثیر گذاشته و حتی ممکن است باعث ترس و عدم تمایل آن ها به ادامه پرتودرمانی شود.
سوختگی پرتودرمانی می تواند برای هرکسی که رادیوتراپی می شود، اتفاق بیفتد. اما مطالعات نشان می دهند که این سوختگی در افرادی که تحت پرتودرمانی برای سرطان پستان، سرطان های سر و گردن یا سرطان هایی که روی پوست یا نزدیک آن ایجاد می شوند (مانند سرطان پوست یا سرطان مقعد)، قرار می گیرند، شایع تر است.
ممکن است در طرف مقابل ناحیه درمان نیز قرمزی یا تیرگی بروز کند. به عنوان مثال، در صورت انجام درمان در قفسه سینه، ممکن است تغییرات پوستی در بالای کمر نیز مشاهده شود؛ این اتفاق به این دلیل است که ممکن است پوست در ناحیه ای که اشعه پرتو درمانی از بدن خارج می شود نیز تحت تأثیر قرار گیرد.
چه چیزی باعث سوختگی پرتودرمانی می شود؟
سوختگی پرتودرمانی یا درماتیت پرتویی یک عارضه جانبی رایج در نتیجه پرتودرمانی خارجی برای درمان برخی انواع سرطان است. در پرتودرمانی خارجی، دستگاهی پرتوها را به ناحیه درمانی مورد نظر می تاباند. درمان به تنهایی دردناک نیست و چیزی در طول درمان احساس نمی شود، اما می تواند به مرور باعث زخم شدن پوست، ورقه ورقه شدن آن، خارش یا قرمزی آن شود. این اتفاق به این دلیل می افتد که تشعشعات برای رسیدن به هدف خود در بدن از پوست عبور می کنند.
نمی توان با قطعیت گفت کدام بیماران بیشتر تحت تأثیر قرار می گیرند، اما برخی عوامل وجود دارند که می توانند احتمال و شدت سوختگی پرتودرمانی را افزایش دهند، از جمله:
همچنین بخوانید: پرتودرمانی یا رادیوتراپی چیست؟
آیا بلافاصله متوجه علائم می شوم؟
ممکن است در چند جلسه اول هیچ مشکلی ایجاد نشود. اکثر افرادی که درمان آنها نزدیک به سطح پوست است، بعد از اولین جلسات متوجه خارش و خشکی پوست خود می شوند. به مرور در طول درمان ممکن است خارش و خشکی پوست احساس شود. برخی از افراد پس از آخرین جلسه درمانی خود دچار سوختگی پرتوی می شوند؛ این به این دلیل است که اثر پرتوها حتی پس از پایان درمان نیز تا مدتی ادامه دارد.
معمولاً دوره پرتودرمانی طی چند روز تا چند هفته طول می کشد و علائم سوختگی ناشی از آن در طول درمان و یا پس از اتمام آن رخ می دهد. علائم شایع سوختگی ناشی از رادیوتراپی عبارتند از:
توصیه های مربوط به مراقبت از پوست در هر فرد با توجه به شرایط وی متفاوت خواهد بود. از دستورات رادیوتراپیست و پزشک خود پیروی کنید؛ توصیه های درمانی فقط برای ناحیه تحت تأثیر کاربرد دارد و می توان از سایر قسمت های پوست، همچون سابق مراقبت نمود.
پزشک ممکن است کرم هایی را برای کاهش علائمی مانند خشکی و خارش پوست توصیه کند. گاهی در صورتی که التهاب و آسیب پوستی شدید باشد، کرم های خاص و بعضاً درمانی برای بهبود و یا جلوگیری از وخیم تر شدن آن توصیه می شود. به عنوان مثال، اگر بیمار برای سرطان پستان تحت درمان باشد، ممکن است پزشک، کرمی استروئیدی را برای کاهش احتمال بروز یا تشدید سوختگی پرتویی تجویز کند.
قبل از استفاده از هر کرم یا مرطوب کننده دیگری با پزشک خود صحبت کنید. او شما را راهنمایی می کند که چه کرم هایی بی خطر است و بهترین راه های استفاده از آنها چیست.
بیشتر علائم خفیف سوختگی ناشی از پرتودرمانی تا چند هفته پس از پایان درمان فروکش کرده و بهبود می یابد. پرتودرمانی می تواند باعث تأخیر در بهبود علائم سوختگی پرتویی شود.
در اکثر موارد، با وجود بروز سوختگی پرتویی، لزومی به توقف پرتودرمانی نمی باشد؛ با این حال ممکن است درمانگر، روند درمان را به گونه ای تنظیم کند که علائم فعلی شما تشدید نشده و یا علائم جدیدی ایجاد نشود.
روزانه 6 تا 8 لیوان آب بنوشید تا بدن دچار کم آبی نشود و از یک رژیم غذایی متعادل پیروی کنید.
در اینجا چندین راه ذکر شده است که می توان به کمک آن از پوست خود محافظت کرده و علائم سوختگی ناشی از پرتو را کاهش دهید، با این حال توجه داشته باشید که پیش از استفاده از هر محصولی، با پزشک صحبت کنید:
همچنین بخوایند: چه داروهایی برای درمان سوختگی پرتودرمانی استفاده می شوند؟
چگونه از سوختگی با اشعه پیشگیری کنم؟
همه افراد در اثر پرتودرمانی دچار سوختگی نمی شوند. با درمانگر خود در مورد درمان مناسب خود، از جمله ناحیه ای از بدن که تحت درمان قرار می گیرد و تکنیک درمان، صحبت کنید. درمانگر، راه هایی را برای جلوگیری از درماتیت پرتویی یا کاهش علائم شما توصیه می کند.
در صورت بروز درماتیت پرتویی باید منتظر چه چیزی باشم؟
پرتودرمانی می تواند بافت پوست را خشک، بسیار خارشی و حتی دردناک کند. بیشتر علائم سوختگی ناشی از تشعشع چند هفته پس از پایان درمان بهبود یافته و از بین می رود.
مهمترین چیز این است که با پوست خود مهربان باشید، از نوع شستن پوست گرفته تا جنس لباس هایی که می پوشید و چگونگی محافظت از پوست خود در برابر نور خورشید، همگی در این دوره اهمیت زیادی دارند.
درمانگران شما می دانند که پرتودرمانی می تواند روی پوست شما تأثیر بگذارد. آنها وضعیت پوست شما را در طول درمان بررسی می کنند، اما شما نیز باید مراقب تغییرات پوست خود باشید و هر زمان که احساس درد، خارش یا تغییرات دیگری در پوست خود کردید، به پزشک خود اطلاع دهید.
پوست ممکن است عفونی شود. در صورتی که هرکدام از تغییرات زیر را در پوست خود مشاهده کردید فوراً به پزشک مراجعه کنید:
سوختگی پرتودرمانی یا درماتیت پرتویی یک عارضه جانبی بسیار رایج پرتودرمانی است. در اینجا چند سؤال وجود دارد که به شما کمک می کند برای پرتودرمانی و تأثیر آن بر پوست خود آماده شوید:
توصیه می شود به استفاده از مرطوب کننده خود ادامه دهید.
تا چند ماه، از قرارگیری در زیر دوش آب گرم یا سرد اجتناب کنید.
پوست ناحیه تحت درمان، به آفتاب حساس تر خواهد بود. در ناحیه تحت درمان از کرم ضد آفتاب با spf بالا استفاده کنید
ممکن است بعد از پایان درمان متوجه شوید که ناحیه درمان تیره تر شده است. این یک عارضه جانبی طولانی مدت و بعضاً ماندگار است اما به شما آسیبی نمی رساند. در صورتی که این تغییر رنگ، برای شما ناخوشایند است می توانید آن را با مواد آرایشی بپوشانید.
گاهی عروق ریز در ناحیه درمان گشاد می شوند و از سطح پوست کاملاً آشکار می شوند؛ این نیز یک عارضه جانبی طولانی مدت رادیوتراپی است و به آن تلانژکتازی می گویند.
در ادامه برخی محصولاتی که در زمان پرتودرمانی و حتی پس از آن می توانند به پوست شما کمک کنند، آورده شده است:
استفاده از محصولات کودک، به ویژه شامپوهای ملایم و فاقد مواد شیمیایی قوی، برای افرادی که دچار سوختگی ناشی از رادیوتراپی شده اند، می تواند گزینه مناسبی باشد.
پوست های حساس و آسیب دیده به مراقبتی ویژه نیاز دارند. شامپو سر و بدن میسلار چیکو با فرمولاسیون ملایم و غنی از مواد طبیعی، به طور خاص برای پاکسازی و آرامش بخشیدن به این نوع پوست ها طراحی شده است. این محصول با فناوری میسلار، به آرامی آلودگی ها و چربی های اضافی را از روی پوست پاک کرده و بدون ایجاد تحریک، پوست را نرم و لطیف می کند.
روغن پنبه و ویتامین E موجود در این شامپو، به عنوان نرم کننده ها و آنتی اکسیدان های قوی، به ترمیم و بازسازی پوست آسیب دیده کمک می کنند. این شامپو به ویژه برای افرادی که تحت درمان با رادیوتراپی هستند و پوستشان به شدت خشک و حساس شده است، مناسب است.
با استفاده از شامپو میسلار چیکو، می توانید به پوست خود لطافت و شادابی را بازگردانید و از ایجاد التهاب و قرمزی جلوگیری کنید. این محصول فاقد سولفات، پارابن و مواد شیمیایی مضر بوده و برای استفاده روزانه مناسب است.
احتیاط: در صورت بروز هرگونه حساسیت، استفاده از محصول را قطع کرده و با پزشک مشورت کنید. از تماس مستقیم محصول با چشم ها خودداری کنید.
پوست های حساس و آسیب دیده، به ویژه پس از تجربه سوختگی ناشی از رادیوتراپی، نیازمند مراقبت ویژه و ملایمی هستند. لوسیون بدن کودک چیکو با فرمولاسیون ملایم و فاقد مواد حساسیت زا، می تواند به تسکین و ترمیم این نوع پوست ها کمک کند.
یکی از مهم ترین ترکیبات این لوسیون، پانتنول است. پانتنول به سرعت جذب پوست شده و رطوبت از دست رفته را جبران می کند. این ماده با خواص ترمیم کنندگی قوی، به بهبود بافت های آسیب دیده کمک کرده و التهاب و قرمزی پوست را کاهش می دهد.
به علاوه، لوسیون چیکو با ایجاد یک لایه محافظتی روی پوست، از آن در برابر عوامل خارجی محافظت کرده و به حفظ رطوبت طبیعی پوست کمک می کند.
این لوسیون با داشتن بافت سبک و غیرچرب، به سرعت جذب پوست شده و احساس چسبندگی ایجاد نمی کند. فرمول ملایم و فاقد مواد حساسیت زای این محصول، آن را برای استفاده روزانه حتی برای پوست های بسیار حساس مناسب می سازد.
اسپری ضد آفتاب کودکان سی گل مدل بیبی فرست با فرمولاسیون ملایم و غنی از مواد طبیعی، می تواند به محافظت از پوست های حساس و آسیب دیده در برابر آفتاب کمک کند.
این اسپری با داشتن SPF 50، از پوست در برابر اشعه مضر UVA،UVB و IR محافظت کرده و از ایجاد آسیب های بیشتر به خصوص در نتیجه تابش آفتاب جلوگیری می کند.
علاوه بر محافظت در برابر آفتاب، عصاره آلوئه ورا موجود در این محصول، به تسکین و ترمیم پوست آسیب دیده کمک کرده و التهاب و قرمزی پوست را کاهش می دهد. ویتامین E و ویتامین A نیز به عنوان آنتی اکسیدان های قوی، به ترمیم و بازسازی پوست کمک کرده و با آبرسانی عمیق، پوست را نرم و لطیف می کنند.
دستگاه بخور سرد امپریال مدل AH417 یک رطوبت ساز ایده آل برای محیط های خشک و به ویژه برای افرادی است که از خشکی پوست و سوختگی ناشی از رادیوتراپی رنج می برند. این دستگاه با ایجاد رطوبت مناسب در محیط، به تسکین و بهبود پوست آسیب دیده کمک می کند.
پوست های آسیب دیده از رادیوتراپی به دلیل خشکی مستعد ترک خوردگی و التهاب هستند. بخور سرد با مرطوب کردن هوا، به پوست کمک می کند تا رطوبت خود را حفظ کرده و از خشک شدن آن جلوگیری کند.
بخار خنکی که از دستگاه خارج می شود، احساس سوزش و گرمای ناشی از سوختگی را کاهش داده و به پوست آرامش می بخشد. رطوبت موجود در هوا، به کاهش التهاب و قرمزی پوست کمک کرده و روند بهبود را تسریع می کند.
در صورت تأیید با اضافه کردن چند قطره اسانس به مخزن دستگاه، می توانید محیطی آرام و دلپذیر برای خود ایجاد کنید که به کاهش استرس و بهبود خواب کمک می کند.
سوختگی پوست یکی از عوارض جانبی رایج رادیوتراپی است که به دلیل تخریب سلول های پوست توسط اشعه اتفاق می افتد. شدت این عارضه به عوامل مختلفی همچون دوز اشعه، ناحیه تحت درمان و خصوصیات بیمار بستگی دارد. درمان سوختگی پوست ناشی از پرتودرمانی معمولاً شامل مراقبت های پوستی دقیق و در صورت صلاحدید استفاده از داروهای موضعی و پانسمان های مخصوص است. در موارد شدیدتر، ممکن است داروهای خوراکی نیز تجویز شود. مراقبت های حمایتی مانند مشاوره روانشناسی و تغذیه مناسب نیز نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی بیماران ایفا می کنند. با وجود اینکه این عارضه می تواند ناراحت کننده باشد، اما با رعایت توصیه های پزشک و مراقبت های مناسب، اکثر بیماران بهبود می یابند. بنابراین سوختگی پوست ناشی از پرتودرمانی یک عارضه قابل مدیریت است که با همکاری بیمار و تیم درمان می توان بر آن غلبه کرد.
در نهایت، هدف از این مقاله ارائه اطلاعات جامع و مفید در مورد سوختگی پوست ناشی از پرتودرمانی و راه های درمان و مراقبت از آن بوده است. امید است این اطلاعات به بیماران و مراقبین آنها در این مسیر کمک کند.
