سرطان مثانه یکی یک از انواع شایع سرطان است. یکی از اصلی ترین علائم این بیماری وجود خون در ادرار می باشد. این علائم زمانی ایجاد می شود که سلول های پوششی داخل مثانه بدخیم شده باشند. در ادامه به بررسی علل بروز، راه های پیشگیری و نحوه تشخیص و درمان این بیماری می پردازیم.
نگاه کلی
سرطان مثانه سرطانی شایع است که از سلول های مثانه شروع می شود. مثانه اندامی عضلانی و توخالی درقسمت تحتانی شکم است که ادرار را در خود ذخیره می کند.
سرطان مثانه اغلب از سلول هایی (یوروتلیال) که پوشش داخلی مثانه را تشکیل می دهند، آغاز می شود. سلول های یوروتلیال در کلیه ها و میزنای / حالب ها (لوله هایی که کلیه ها را به مثانه متصل می کنند) نیز وجود دارند. سرطان سلول های یوروتلیال می تواند در کلیه ها و حالب ها نیز اتفاق بیفتد، اما بروز آن در مثانه شایع تر است.
اکثر سرطان های مثانه در مراحل اولیه تشخیص داده می شوند، زمانی که به خوبی قابل درمان هستند. اما حتی سرطان های مثانه ای که در مراحل اولیه تشخیص داده می شوند نیز ممکن است پس از درمان موفقیت آمیز، عود کنند. به همین علت، معمولا افراد مبتلا به سرطان مثانه لازم است تا سال ها پس از درمان، آزمایش هایی را جهت بررسی عود سرطان مثانه انجام دهند.
علائم
نشانه ها و علائم سرطان مثانه عبارتند از موارد زیر:
- خون در ادرار (هماچوری)، که می تواند باعث شود ادرار به رنگ قرمز روشن یا تیره دیده شود، گرچه گاهی اوقات رنگ ادرار طبیعی به نظر می رسد و خون در آزمایشگاه یافت می شود.
- تکرر ادرار
- دفع ادرار به صورت دردناک
- کمردرد
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر فردی متوجه تغییر در رنگ ادرار خود شود و نگران وجود خون در آن باشد، باید جهت بررسی آن به پزشک مراجعه کند. همچنین در صورت داشتن سایر نشانه ها و علائم نگران کننده، بهتر است به پزشک مراجعه کرد.
علل بیماری
سرطان مثانه زمانی شروع می شود که تغییراتی در DNA سلول های مثانه ایجاد شود (جهش). DNA سلول حاوی دستورالعمل هایی است که اعمال سلول را تعیین می کند. این تغییرات سلول ها را بر آن می دارد که به جای مرگ سلولی، شروع به تقسیم کنند. سلولهای غیرطبیعی توموری را تشکیل می دهند که می تواند به بافت های طبیعی بدن حمله کرده و آنها را تخریب کند. به مرور زمان، سلول های غیرطبیعی ممکن است از تومور اولیه جدا و در بدن پخش شوند (متاستاز).
انواع سرطان مثانه
انواع مختلفی از سلول های مثانه ممکن است سرطانی شوند. نوع سلول مثانه ای که سرطان از آن شروع می شود، نوع سرطان مثانه را تعیین می کند. پزشکان از این اطلاعات جهت تعیین روش درمانی موثر برای بیمار، استفاده می کنند.
انواع سرطان مثانه عبارتند از:
- کارسینومای یوروتلیال، که کارسینوم سلول های ترنزیشنال نیز نامیده می شود، در سلول هایی که پوشش داخلی مثانه را تشکیل می دهند، اتفاق می افتد. سلول های ادراری با پر بودن مثانه، منبسط و در هنگام خالی شدن آن، منقبض می شوند. این سلول ها در پوشش داخلی میزنای و میزراه (مجرای خروج ادرار) نیز قرار دارند و امکان ایجاد سرطان در این نواحی هم وجود دارد. کارسینومای یوروتلیال شایعترین نوع سرطان مثانه در ایالات متحده است.
- سرطان سلول های سنگفرشی (SCC). سرطان سلول های سنگفرشی ممکن است در نتیجه تحریک و التهاب مزمن مثانه مانند یک عفونت یا استفاده طولانی مدت ازسوند ادراری (کاتتر ادراری) ایجاد شود. سرطان سلول های سنگفرشی مثانه در ایالات متحده نادر است. این بیماری معمولا در مناطقی از جهان شیوع دارد که عفونت انگلی خاصی (شیستوزومیازیس)، یکی از علل شایع عفونت های مثانه است.
- آدنوکارسینوما. آدنوکارسینوما از سلول هایی شروع می شود که غدد ترشح کننده موکوس در مثانه را تشکیل می دهند. آدنوکارسینومای مثانه بسیار نادر است.برخی از سرطان های مثانه از تغییر بیش از یک نوع سلول آغاز می شوند.
عوامل بیماری
عواملی که می توانند خطر بروز سرطان مثانه را افزایش دهند، عبارتند از:
- استعمال دخانیات. کشیدن سیگار، سیگاربرگ، پیپ یا هر ماده دخانی دیگر می تواندبا تجمع مواد شیمیایی مضر در ادرار، خطر بروز سرطان مثانه را افزایش دهد. هنگام سیگار کشیدن، بدن مواد شیمیایی موجود در دود را پردازش می کند و برخی از آنها را جهت دفع وارد ادرار می کند. این مواد شیمیایی مضر می توانند به مخاط مثانه آسیب برسانند که می تواند خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهد.
- افزایش سن. با افزایش سن خطر ابتلا به سرطان مثانه افزایش می یابد. گرچه احتمال دارد سرطان مثانه در هر سنی اتفاق بیفتد، اما اکثر افرادی که به سرطان مثانه مبتلا هستند بیش از 55 سال دارند.
- جنسیت مرد. مردان بیشتر از زنان در معرض ابتلا به سرطان مثانه قرار دارند.
- قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی خاص. کلیه ها نقش کلیدی در فیلتر کردن مواد شیمیایی مضر از جریان خون و انتقال آنها به مثانه را دارند. به همین علت، تصور می شود که قرار گرفتن در معرض برخی مواد شیمیایی خطر ابتلا به سرطان مثانه را افزایش می دهد. مواد شیمیایی که با خطر ابتلا به سرطان مثانه مرتبط اند عبارتند از آرسنیک و مواد شیمیایی که در تولید رنگ، لاستیک، چرم، پارچه ها و محصولات رنگی استفاده می شوند.
- درمان قبلی سرطان. درمان با داروی ضد سرطان سیکلوفسفاماید خطر ابتلا به سرطان مثانه را افزایش می دهد. افرادی که برای مداوای سرطان قبلی خود تحت درمان با پرتو قرار گرفته اند، در صورتی که نقطه هدف لگن بوده باشد، خطر بروز سرطان مثانه بیشتر است.
- التهاب مزمن مثانه. عفونت ها یا التهاب های مزمن یا مکرر ادراری (سیستیت)، به طور مثال، مانند زمانی که از سوند ادراری به مدت طولانی استفاده می شود، می توانند خطر ابتلا به سرطان سلول های سنگفرشی مثانه را افزایش دهند. در برخی نقاط جهان، سرطان سلول های سنگفرشی با التهاب مزمن مثانه که ناشی از عفونت انگلی معروف به شیستوزومیازیس، مرتبط است.
- سابقه شخصی یا خانوادگی ابتلا به سرطان. اگر فردی در گذشته به سرطان مثانه مبتلا شده باشد، احتمال ابتلای دوباره به آن وجود دارد. اگر یکی از بستگان خونی فردی - والدین، خواهر و برادر یا فرزند – سابقه ابتلا به سرطان مثانه را داشته باشند، احتمال افزایش خطر ابتلا به این بیماری در فرد وجود دارد، گرچه وجود سرطان مثانه بین افراد خانواده به ندرت اتفاق می افتد. سابقه خانوادگی ابتلا به سندرم لینچ، که به عنوان سرطان روده بزرگ غیرپلی پوزیسیس ارثی (HNPCC) هم شناخته می شود، می تواند خطر ابتلا به سرطان را در سیستم ادراری، و همچنین در روده بزرگ، رحم، تخمدان ها و سایر اندام ها افزایش دهد.
پیشگیری از بروز بیماری
گرچه هیچ روش تضمینی برای جلوگیری از ابتلا به سرطان مثانه وجود ندارد، اما می توان جهت کمک به کاهش خطر ابتلا اقداماتی انجام داد. که به شرح زیر می باشند:
- نکشیدن سیگار. در صورتی که فردی سیگاری نباشد، بهتر است کشیدن سیگار را شروع نکند. اگر فرد سیگاری باشد، بهتر است با پزشک در مورد برنامه ای که به توقف مصرف آن کمک می کند، صحبت شود. گروه های حمایتی، داروها و سایر روش ها می توانند به فرد جهت ترک کردن سیگار کمک کنند.
- احتیاط در صورت مجاورت با مواد شیمیایی. در صورت کار کردن با مواد شیمیایی، برای جلوگیری از قرار گرفتن در معرض آن ها، تمام دستورالعمل های ایمنی رعایت شوند.
- مصرف میوه ها و سبزیجات مختلف. بهتر است یک رژیم غذایی غنی از انواع میوه ها و سبزیجات رنگی انتخاب شود. آنتی اکسیدان موجود در میوه ها و سبزیجات می توانند در کاهش خطر ابتلا به سرطان کمک کنند.
تشخیص
تشخیص سرطان مثانه با چه روشی انجام میشود؟
آزمایش ها و روش هایی که برای تشخیص سرطان مثانه استفاده می شوند، عبارتند از:
- استفاده از وسیله ای به نام اسکوپ جهت معاینه درون مثانه (سیستوسکوپی). برای انجام سیستوسکوپی، پزشک یک لوله کوچک و باریک (سیستوسکوپ) را از طریق مجرای ادرار وارد می کند. سیستوسکوپ دارای یک عدسی است که به پزشک این امکان را می دهد تا داخل مجرای ادرار و مثانه را ببیند، تا این ساختارها را از نظر علائم بیماری بررسی کند. سیستوسکوپی می تواند در مطب پزشک یا بیمارستان انجام شود.
- خارج کردن نمونه ای از بافت جهت انجام آزمایش (بیوپسی). طی سیستوسکوپی، پزشک می تواند یک ابزار خاص را از طریق اسکوپ به داخل مثانه منتقل کند تا نمونه ای سلولی (بیوپسی) را جهت انجام آزمایش جمع کند. گاهی به این روش، پاکسازی مجاری ادراری از تومور مثانه (TURBT) گفته می شود. TURBT می تواند برای درمان سرطان مثانه نیز استفاده شود.
- بررسی نمونه ادرار (سیتولوژی ادرار). نمونه ای از ادرار بیمار زیر میکروسکوپ جهت بررسی وجود سلول های سرطانی در روشی به نام سیتولوژی ادرار تجزیه و تحلیل می شود.
- آزمایش های های تصویربرداری. آزمایش های تصویربرداری، مانند اوروگرام توموگرافی کامپیوتری (CT) یا پیلوگرام رتروگراد، به پزشک امکان این را می دهد تا ساختارهای دستگاه ادراری را بررسی کند.
طی اوروگرام CT، ماده حاجب به ورید دست بیمار تزریق می شود و نهایتا درکلیه ها، حالب ها و مثانه حرکت می کند. تصاویری که با اشعه ایکس در طول آزمایش گرفته شده اند، نمای دقیقی از دستگاه ادراری را تهیه می کنند و به پزشک کمک می کنند تا مناطقی را که احتمالا دچار سرطان است، شناسایی کند.
پیلوگرام رتروگراد آزمایشی است که توسط اشعه ایکس جهت بررسی دقیق دستگاه ادراری فوقانی مورد استفاده قرار می گیرد. طی این آزمایش، پزشک لوله ای نازک (کاتتر / سوند) را از طریق مجرای ادرار و مثانه بیمار عبور می دهد تا ماده حاجب را به حالب تزریق کند. در حالی که تصاویر اشعه ایکس گرفته می شوند، رنگ به کلیه ها ریخته می شود.
تعیین میزان گسترش سرطان
پس از تأیید ابتلا به سرطان مثانه، پزشک مممکن است آزمایش های دیگری را به منظور تشخیص گسترش سرطان به غدد لنفاوی یا سایر نواحی بدن (متاستاز)، توصیه کند.
این آزمایش ها عبارتند از:
- سی تی اسکن
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
- توموگرافی انتشار پوزیترون (PET)
- اسکن استخوان
- تصویربرداری از قفسه سینه با استفاده از اشعه ایکس
پزشک با استفاده از اطلاعات به دست آمده ازاین روش ها، مرحله ای برای سرطان تعیین می کند. مراحل سرطان مثانه با اعداد رومی از 0 تا IV (چهارم) نشان داده می شوند. پایین ترین مراحل نشان دهنده سرطانی محدود به لایه های داخلی مثانه است که رشد نکرده است تا بتواند دیواره مثانه عضلانی مثانه را تحت تأثیر قرار دهد. بالاترین مرحله - مرحله چهارم - سرطانی را نشان می دهد که به غدد لنفاوی یا اندام های نواحی دورتر در بدن گسترش یافته است.
درجه بندی سرطان مثانه
سرطانهای مثانه بیشتر بر اساس نحوه ظهور سلولهای سرطانی هنگام مشاهده از طریق میکروسکوپ طبقه بندی می شوند. این عمل به عنوان درجه بندی شناخته می شود و پزشک می تواند سرطان مثانه را درجه پایین یا درجه بالا توصیف کند:
- سرطان مثانه درجه پایین. این نوع سرطان دارای سلول هایی است که از نظر شکل ظاهری و سازمان یافتن به سلولهای طبیعی نزدیکتر هستند (کاملاً تمایز یافته). تومور در درجه پایین معمولاً آهسته تر رشد می کند و احتمال حمله به دیواره عضلانی مثانه نسبت به تومور درجه بالا کمتر است.
- سرطان مثانه درجه بالا. این نوع سرطان دارای سلول هایی است که ظاهری غیرطبیعی دارند و هیچ شباهتی به بافت های طبیعی ندارند (تمایز کمی دارند). یک تومور درجه بالا تمایل بیشتری به رشد نسبت به تومور درجه پایین دارد و می تواند به دیواره عضلانی مثانه و سایر بافت ها و اندام ها گسترش یابد.
درمان سرطان مثانه
انتخاب گزینه های درمان سرطان مثانه به چندین عامل بستگی دارد از جمله نوع، درجه و مرحله سرطان که با در نظرگیری وضعیت سلامتی و ترجیحات درمانی بیمار انتخاب می شوند.
درمان های سرطان مثانه عبارتند از:
- جراحی، جهت برداشتن سلول های سرطانی
- شیمی درمانی در مثانه (شیمی درمانی اینتراوزیکال)، جهت درمان سرطان هایی که محدود به پوشش داخلی مثانه هستند اما خطر عود یا پیشرفت آنها تا رسیدن به مرحله بالاتر وجود دارد.
- شیمی درمانی برای کل بدن (شیمی درمانی سیستمیک)، به منظور افزایش احتمال بهبودی در شخصی که جراحی برای برداشتن مثانه را داشته است، یا به عنوان یک درمان اولیه در صورتی که جراحی گزینه مناسبی نباشد، از این روش استفاده می شود.
- پرتودرمانی، به منظور از بین بردن سلولهای سرطانی، اغلب به عنوان درمان اولیه در صورتی که جراحی گزینه ای مناسب یا مورد نظر نباشد.
- ایمونوتراپی، سیستم ایمنی بدن را به منظور مقابله با سلول های سرطانی، چه در مثانه و چه در سراسر بدن، تحریک می کند.
- درمان هدفمند، جهت درمان سرطان پیشرفته در صورتی که سایر درمان ها کمک کننده نبوده اند.
در بسیاری از موارد ترکیبی از روش های درمانی، توسط پزشک و اعضای تیم مراقبتی توصیه شود.
جراحی سرطان مثانه:
رویکردهای جراحی سرطان مثانه می توانند شامل موارد زیر باشند:
- پاکسازی مجاری ادراری از تومور مثانه (TURBT). TURBT روشی است جهت تشخیص سرطان مثانه و از بین بردن سرطان های محدود به لایه های داخلی مثانه – سرطان هایی که هنوز لایه های عضلانی را درگیر نکرده اند- نیستند. طی این عمل، جراح یک حلقه سیم الکتریکی را از طریق سیستوسکوپ و به داخل مثانه منتقل می کند. جریان الکتریکی موجود در سیم جهت برداشتن یا سوزاندن سلول های سرطانی استفاده می شود. از طرفی دیگر، می توان از لیزر پر انرژی نیز استفاده کرد.
از آنجایی که پزشکان این عمل را از طریق مجرای خروج ادرار انجام می دهند، نیازی به هیچ گونه برشی در ناحیه شکم نیست.
به عنوان بخشی از روش TURBT، پزشک می تواند به منظور از بین بردن سلول های سرطانی باقیمانده و جلوگیری از عود کردن سرطان، با تزریق یکبار از داروی کشنده سرطان (شیمی درمانی) به مثانه این کار را انجام دهد. دارو برای مدتی در مثانه باقی می ماند و سپس تخلیه می شود. - سیستکتومی. سیستکتومی جراحی است که طی آن تمام یا بخشی از مثانه برداشته و خارج می شود. در طی یک سیستکتومی جزئی، جراح فقط بخشی از مثانه را که دچار تومور سرطانی است، بر می دارد.
سیستکتومی رادیکال عملی است جهت برداشتن و خارج کردن کل مثانه و گره های لنفاوی اطراف آن. در مردان، سیستکتومی رادیکال به طور معمول عبارت است از برداشتن پروستات و غدد وزیکول سمینال. در خانم ها، سیستکتومی رادیکال می تواند شامل برداشتن رحم، تخمدان ها و بخشی از واژن نیز باشد.
سیستکتومی رادیکال می تواند از طریق یک برش در قسمت تحتانی شکم یا با چندین برش کوچک با استفاده از جراحی رباتیک انجام شود. طی جراحی رباتیک، جراح در کنسول مجاور می نشیند و از کنترل های دستی جهت جابجایی دقیق ابزارهای جراحی رباتیک استفاده می کند. - بازسازی مثانه جدید. بعد از عمل سیستکتومی رادیکال، جراح راهی جدید برای خروج ادرار از بدن بیمار ایجاد می کند (انحراف ادرار). یکی از گزینه های انحراف ادرار، بازسازی مثانه است. جراح مخزن ساختاری کره ای شکل را در قطعه ای از روده بیمار ایجاد می کند. این مخزن، که مثانه جدید نامیده می شود، در داخل بدن بیمار قرار دارد و به مجرای ادرار متصل می شود. مثانه جدید به اکثر افراد امکان ادرار طبیعی را می دهد. تعداد کمی از افراد در تخلیه مثانه جدید مشکل دارند و احتمال دارد جهت تخلیه ادرار از مثانه جدید به صورت دوره ای، از کاتتر / سوند استفاده شود.
- مجرای ایلئال. برای ایجاد این نوع انحراف ادرار، جراح با استفاده از قطعه ای از روده یک لوله (مجرای ایلئال) ایجاد می کند. این لوله از حالب ها، که مواد زائد کلیه ها را تخلیه می کنند شروع و از بدن خارج می شود؛ به جایی که ادرار درون کیسه ای (کیسه اوروستومی) که روی شکم قرار می گیرد، تخلیه می شود.
- مخزن ادراری. طی این روش انحراف ادرار، جراح با استفاده از بخشی از روده کیسه ای کوچک (مخزن) جهت نگهداری ادرار، در داخل بدن ایجاد می کند. با عبور یک سوند از داخل سوراخی که روی شکم قرار دارد، روزانه چند بار، می توان ادرار را تخلیه کرد.
شیمی درمانی سرطان مثانه به چه صورتی انجام می شود؟
در شیمی درمانی از داروهایی استفاده می شود که سلولهای سرطانی را از بین می برد. روش شیمی درمانی برای درمان سرطان مثانه معمولاً شامل دو یا چند داروی شیمی درمانی است که به صورت ترکیبی استفاده می شوند.
داروهای شیمی درمانی به روش های زیر وارد بدن بیمار می شوند:
- از طریق ورید (به صورت داخل وریدی). شیمی درمانی وریدی اغلب قبل از جراحی برداشتن مثانه به منظور افزایش احتمال بهبودی سرطان استفاده می شود. شیمی درمانی می تواند برای از بین بردن سلول های سرطانی که احتمال دارد پس از جراحی باقی بمانند نیز استفاده شود. در شرایط خاص، شیمی درمانی می تواند با پرتودرمانی ترکیب شود.
- به صورت مستقیم در مثانه (درمان اینتراوزیکال). در طی شیمی درمانی داخل مثانه، یک لوله از طریق مجرای ادرار مستقیما به مثانه منتقل می شود. داروی شیمی درمانی قبل از تخلیه مثانه، به مدت مدت مشخصی در مثانه قرار می گیرد. این ماده می تواند به عنوان درمان اولیه برای درمان سرطان سطحی مثانه مورد استفاده قرار گیرد، جایی که سلول های سرطانی فقط پوشش داخلی مثانه را درگیر کرده اند و نه بافت عضلانی را.
پرتو درمانی سرطان مثانه:
پرتودرمانی با استفاده از پرتوهای قدرتمندی مانند اشعه ایکس و پروتون ها، سلول های سرطانی را تخریب می کند. پرتوهای درمانی معمولاً از دستگاهی منتقل می شود که در اطراف بدن بیمار حرکت می کند و پرتوهای انرژی را به نقاط مورد نظر هدایت می کند.
گاهی اوقات پرتودرمانی با شیمی درمانی به صورت ترکیبی برای درمان سرطان مثانه در شرایط خاص استفاده می شوند، مانند زمانی که جراحی گزینه ی مناسب یا مورد نظر پزشک نیست.
ایمونوتراپی
ایمونوتراپی یک درمان دارویی است که به سیستم ایمنی بدن کمک می کند تا با سرطان مقابله کند.
ایمونوتراپی می تواند به روش های زیر انجام شود:
- مستقیماً در مثانه (درمان داخل مثانه). بعد از TURBT برای درمان سرطان های کوچک در مثانه که تا لایه های عمیق عضلانی مثانه رشد نکرده اند، ایمونوتراپی داخل رحمی توصیه می شود. در این روش درمانی از باسیل کالمت گرین ( / Calmette-Guerin (BCG، استفاده می شود از این باسیل برای تهیه واکسن سل استفاده می شود. BCG باعث واکنشی در سیستم ایمنی بدن می شود که سلول های مبارزه کننده با میکروب را به سمت مثانه هدایت می کند.
- از طریق ورید (به صورت داخل وریدی). از روش ایمنی درمانی برای درمان سرطان پیشرفته مثانه پیشرفته یا عود سرطان مثانه می توان استفاده کرد. چندین داروی ایمونوتراپی در دسترس است. این داروها به سیستم ایمنی بدن فرد کمک می کنند تا سلول های سرطانی را شناسایی و با آنها مقابله کند.
درمان هدفمند
داروهای هدفمند بر نقاط خاصی روی سلول های سرطانی تمرکز می کنند. با هدف قرار دادن این نقاط ضعف، درمان های هدفمند می توانند سلول های سرطانی را از بین ببرند. امکان دارد سلول های سرطانی آزمایش شوند تا میزان مؤثر بودن درمان هدفمند مشخص شود.
درصورتی که سایر درمان ها کمکی به بهبودی نکرده باشند، درمان هدفمند می تواند گزینه ای برای درمان سرطان پیشرفته مثانه باشد.
حفظ مثانه
در موقعیت های خاص، می توان برای افراد مبتلا به سرطان مثانه تهاجمی_عضلانی که نمی خواهند تحت عمل جراحی جهت برداشتن مثانه قرار بگیرند، از ترکیبی از چند روش درمانی استفاده نمود. این کار که به عنوان درمان سه روشی شناخته می شود، ترکیبی است از TURBT، شیمی درمانی و پرتودرمانی.
ابتدا جراح روش TURBT را انجام می دهد تا بتواند با حفظ عملکرد مثانه، تا حد امکان سلول های سرطانی را از مثانه خارج کند. بعد از TURBT، بیمار تحت یک رژیم شیمی درمانی همراه با پرتودرمانی قرار می گیرد.
اگر بعد از انجام درمان سه بعدی، تمام سرطان از بین نرفت و یا مجددا فرد به سرطان تهاجمی _ عضلانی مبتلا شد، احتمال دارد پزشک سیستکتومی رادیکال را توصیه کند.
پس از درمان سرطان مثانه
گاهی حتی پس از درمان موفقیت آمیز، سرطان مثانه عود می کند. به همین علت، افراد مبتلا به سرطان مثانه پس از درمان موفقیت آمیز سال ها به انجام آزمایش های کنترل کننده نیاز دارند. بسته به نوع سرطان مثانه و نحوه درمان آن از میان عوامل مختلف، نوع آزمایش ها و زمان انجام آن ها مشخص می شود.
به طور کلی، پزشکان برای چند سال اول پس از درمان سرطان مثانه، آزمایشی را جهت بررسی داخل مجرای ادرار و مثانه (سیستوسکوپی) هر سه تا شش ماه، توصیه می کنند. پس از چند سال تحت نظر پزشک قرار گرفتن بدون اینکه عود کردن سرطان تشخیص داده شود، ممکن است فقط یک بار در سال نیاز به معاینه سیستوسکوپی باشد. پزشک می تواند انجام آزمایش های دیگری را نیز در فواصل منظم توصیه کند.
افراد مبتلا به سرطان های پیشرفته بهتر است تحت آزمایش های مکرر قرار بگیرند. افرادی که سرطان آن ها پیشرفت کمتری دارد، احتمالا کمتر تحت آزمایش قرار می گیرند.
راهکارهایی برای کنار آمدن با بیماری
زندگی با داشتن نگرانی در مورد عود کردن سرطان مثانه می تواند این احساس را در بیمار ایجاد کند که قادر به کنترل آینده خود به صورت کامل نیست. از آنجا که راهی جهت اطمینان حاصل کردن از عود سرطان مثانه وجود ندارد، فرد می تواند برای کنترل استرس قدم بردارد.
به مرور زمان فرد متوجه این مسئله خواهد شد که چه چیزی برای وی مناسب و کارآمد است، اما تا آن زمان به موارد زیر احتیاج دارد:
دریافت برنامه ای جهت انجام آزمایش های کنترل کننده و مراجعه پیوسته به پزشک. زمانی که درمان سرطان مثانه به پایان رسید، از پزشک طراحی یک برنامه شخصی برای انجام آزمایش های کنترل کننده درخواست شود. قبل از انجام هر آزمایش کنترل کننده سیستوسکوپی، اضطراب طبیعی است. ممکن است از بازگشت سرطان ترس داشته باشید یا نگران آزمایش ناراحت کننده ای باشید. اما اجازه ندهید این کار شما را از رفتن نزد پزشک باز دارد. در عوض، برای کنار آمدن با نگرانی های خود، روش هایی را برنامه ریزی کنید. افکار خود را در یک دفتر بنویسید، با یک دوست صحبت کنید یا از روش های کسب آرامش، مانند مدیتیشن استفاده کنید.
مراقب از خود تا در صورت بازگشت سرطان آمادگی جهت مبارزه با آن وجود داشته باشد. با تنظیم رژیم غذایی می توان از خود مراقبت کرد به این صورت که رژیم غذایی شامل مقدار زیادی میوه، سبزیجات و غلات کامل باشد. ورزش کردن در اکثر روزهای هفته به مدت حداقل ٣٠ دقیقه، ورزش خوابیدن به قدر کافی جهت به آرامش رسیدن، از جمله سایر راهکار های خود مراقبتی هستند.
با سایرافراد مبتلا به سرطان مثانه که بهبود یافته اند، صحبت کنید.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
در صورت مشاهده نشانه ها و علائمی نگران کننده، مانند وجود خون در ادرار، ابتدا به پزشک عمومی مراجعه شود. پزشک می تواند آزمایش ها و روش هایی را جهت بررسی علائم و نشانه های بیماری توصیه کند.
در صورتی که پزشک به وجود سرطان مثانه مشکوک شود، می تواند بیمار را به اورولوژیست (پزشکی که در زمینه درمان بیماری ها و شرایط دستگاه ادراری متخصص است) ارجاع دهد. در برخی موارد، امکان دارد بیمار به سایر متخصصان از جمله متخصصان انکولوژی (پزشکان معالجه سرطان) ارجاع داده شود.
از آنجایی که اغلب اطلاعات زیادی برای مطرح کردن با پزشک وجود دارد، بهتر است بیمار آمادگی داشته باشد. در ذیل برخی اطلاعات کمک کننده به بیمار جهت کسب آمادگی برای مراجعه به پزشک، و انتظاراتی که می تواند از پزشک داشته باشد، آورده شده است.
آن چه می توانید انجام دهید
آگاه بودن از هرگونه محدودیتی که قبل از مراجعه به پزشک لازم است اعمال شود. هنگام تعیین وقت ملاقات با پزشک، در مورد کارهایی که لازم است قبل از مراجعه انجام شوند، سوال شود مانند محدود کردن رژیم غذایی خود.
- نوشتن تمامی علائم موجود، از جمله علائمی که به نظر می رسد با علت مراجعه به پزشک بی ارتباط باشند.
- نوشتن اطلاعات شخصی کلیدی، از جمله استرس های عمده یا تغییرات اخیر در زندگی.
- تهیه لیستی از تمامی داروهای مصرفی، ویتامین ها یا مکمل ها و همچنین دوزهای آن ها.
- همراهی بیمار توسط عضوی از خانواده یا یک دوست. گاهی اوقات به یاد آوردن تمام اطلاعاتی که لازم است در هنگام مراجعه به پزشک با پزشک مطرح شوند، دشوار است. شخصی که بیمار راهمراهی می کند می تواند چیزی را که وی جا انداخته یا فراموش کرده است، به یاد آورد.
- نوشتن سوالاتی که قرار است از پزشک پرسیده شوند.
تهیه لیستی از سوالات می تواند به بیمار کمک کند تا از وقت خود با پزشک خود به صورت بهینه استفاده کند. در زیر برخی از سوالات پایه ای درمورد سرطان مثانه وجود دارد که لازم پرسیده شوند:
- آیا فرد مبتلا به سرطان مثانه است یا علائم وی می تواند ناشی از بیماری دیگری باشد؟
- سرطان در چه مرحله ایست؟
- آیا به آزمایش های تکمیل کننده نیاز است؟
- گزینه های درمانی موجود برای بیمار چه هستند؟
- آیا روش درمانی وجود دارد که بتواند سرطان مثانه را درمان کند؟
- خطرات احتمالی هر روش درمانی چیست؟
- آیا درمانی وجود دارد که از نظر پزشک بهترین روش درمانی برای بیمار باشد ؟
- آیا لازم است به متخصص مراجعه شود؟ هزینه آن چقدر است و آیا بیمه آن را پوشش می دهد؟
- آیا داروی تجویز شده جایگزین عمومی دارد؟
- آیا بروشور یا سایر مطالب چاپ شده ای وجود دارد که بتوان آن ها را با خود به منزل برد؟ چه وب سایت هایی توصیه می شوند؟
- چه چیزی تعیین می کند که آیا لازم است بیمار برای مراجعات بعدی برنامه ریزی کند؟
علاوه بر سوالاتی که برای پرسیدن از پزشک خود تهیه شده اند، از پرسیدن سایر سوالاتی که پیش می آید، دریغ نشود.
از پزشک چه انتظاری می رود
احتمالا پزشک سوالاتی از بیمار می پرسد. داشتن آمادگی جهت پاسخ دادن به آنها می تواند زمان ملاقات با پزشک را جهت مطرح کردن نکاتی که لازم است مطرح شوند، طولانی تر کند. امکان دارد پزشک سوالات زیر را بپرسد:
- برای اولین بار، علائم چه زمانی بروز کرده اند؟
- آیا علائم مداوم هستند یا به ندرت اتفاق می افتند؟
- شدت علائم چقدر است؟
- آیا عاملی وجود دارد که باعث بهبودعلائم شود؟ چه عاملی ؟
- آیا عاملی وجود دارد که باعث وخیم تر شدن علائم شود؟ چه عاملی؟
