لوسمی حاد لنفوسیتی (ALL)

لوسمی حاد لنفوسیتی، سرطانی است که طی آن مغز استخوان بیش از حد سلول های خونی نابالغ تولید کرده و عملکرد طبیعی خون و  متعاقب آن، بدن را مختل می سازد. در ادامه اطلاعاتی درباره علائم و علل بروز لوسمی حاد لنفوسیتی، نحوه تشخیص و درمان آن ارائه می شود.

لوسمی حاد لنفوسیتی (ALL) چیست؟

سرطان خون حاد لنفوسیتی (ALL) نوعی سرطان خون و مغز استخوان است؛ مغز استخوان، بافت اسفنجی داخل استخوان ها است که سلول های خونی در آن ساخته می شوند.

واژه "حاد" در لوسمی لنفوسیتی حاد نشان دهنده پیشرفت سریع بیماری و تولید سلول های خونی نابالغ به جای سلول های بالغ است. کلمه "لنفوسیتی" به گلبول های سفید خونی به نام لنفوسیت اشاره دارد که در این بیماری تحت تأثیر قرار می گیرند. لوسمی حاد لنفوسیتی همچنین به عنوان سرطان خون حاد لنفوبلاستیک نیز شناخته می شود.

این سرطان، شایع ترین نوع سرطان در کودکان است و درمان ها در بسیاری از موارد منجر به علاج و بهبودی کودک می شوند. لوسمی حاد لنفوسیتی در بزرگسالان نیز ممکن است رخ دهد، اگرچه احتمال درمان موفقیت آمیز در این گروه سنی تا حدودی کمتر است.

علائم لوسمی حاد لنفوسیتی (ALL)

علائم و نشانه های سرطان خون حاد لنفوسیتی عبارتند از:

• خونریزی از لثه ها
• درد استخوان
• تب
• عفونت های مکرر
• خونریزی مکرر یا شدید از بینی
• توده های ناشی از تورم غدد لنفاوی در گردن، زیر بغل، شکم یا کشاله ران
• رنگ پریدگی پوست
• تنگی نفس
• ضعف عمومی، خستگی یا کاهش انرژی

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

در صورت مشاهده علائم و نشانه های مداوم و نگران کننده، به پزشک مراجعه نمایید.

بسیاری از علائم و نشانه های سرطان خون حاد لنفوسیتی شبیه به علائم آنفولانزا هستند. با این وجود در نهایت علائم و نشانه های آنفولانزا بهبود می یابد.در صورت عدم بهبودی علائم و نشانه ها طبق انتظار، به پزشک خود مراجعه نمایید.

علل بیماری لوسمی حاد لنفوسیتی (ALL)

لوسمی حاد لنفوسیتی زمانی اتفاق می افتد که تغییراتی در ماده ژنتیکی یا DNA سلول های مغز استخوان رخ دهد (جهش). DNA سلول حاوی دستورالعمل هایی است که به سلول می گوید چه کاری انجام دهد. به طور معمول، DNA به سلول می گوید که با سرعت معینی رشد کند و در زمان مشخصی بمیرد. در لوسمی حاد لنفوسیتی، جهش ها باعث می شوند که سلول های مغز استخوان با سرعت به رشد و تقسیم ادامه دهند.

در نتیجه این اتفاق، تولید سلول های خونی از کنترل خارج می شود. مغز استخوان سلول های نابالغی تولید می کند که به گلبول های سفید لوسمیک، که لنفوبلاست نیز نامیده می شوند، تبدیل می شوند. این سلول های غیرطبیعی عملکرد درستی ندارند و جایگزین سلول های سالم می شوند.

علت دقیق جهش های DNA که منجر به لوسمی حاد لنفوسیتی می شود، مشخص نیست.

عوامل خطرساز(ریسک فاکتورها)

عواملی که ممکن است خطر لوسمی حاد لنفوسیتی را افزایش دهند عبارتند از:

• درمان های پیشین سرطان: کودکان و بزرگسالانی که انواع خاصی از شیمی درمانی و پرتودرمانی را برای درمان انواع دیگر سرطان ها انجام داده اند، ممکن است در معرض خطر ابتلا به لوسمی حاد لنفوسیتی قرار گیرند.
• قرار گرفتن در معرض تشعشعات: افرادی که در معرض تشعشعات بسیار زیادی قرار گرفته اند، مانند بازماندگان حادثه راکتور هسته ای، در معرض خطر ابتلا به لوسمی حاد لنفوسیتی قرار خواهند داشت.
• اختلالات ژنتیکی: برخی اختلالات ژنتیکی مانند سندرم داون، خطر ابتلا به لوسمی حاد لنفوسیتی را افزایش می دهند.

تشخیص لوسمی حاد لنفوسیتی (ALL)

آزمایش ها و روش هایی که برای تشخیص لوسمی حاد لنفوسیتی استفاده می شود عبارتند از:

• آزمایش خون: آزمایش خون، تعداد خیلی زیاد یا خیلی کم گلبول های سفید خون، گلبول های قرمز و پلاکت ناکافی را نشان می دهد. همچنین ممکن است سلول های بلاست – سلول های نابالغ که به طور معمول در مغز استخوان یافت می شوند، را نیز نشان دهد.
• آزمایش مغز استخوان: در طی آسپیراسیون و نمونه برداری مغز استخوان، از سوزن برای برداشتن نمونه ای از مغز استخوان از استخوان لگن یا استخوان سینه استفاده می شود. نمونه برای بررسی سلول های سرطانی، به آزمایشگاه ارسال می شود.

پزشکان در آزمایشگاه سلول های خونی را بر اساس اندازه، شکل و سایر ویژگی های ژنتیکی یا مولکولی به انواع خاصی طبقه بندی می کنند. آن ها همچنین تغییرات خاصی در سلول های سرطانی را بررسی می کنند که تعیین می کنند سلول های لوسمی از لنفوسیت های B یا لنفوسیت های T شروع شده اند. این اطلاعات به پزشک در تهیه یک برنامه درمانی کمک خواهد کرد.

• آزمایش های تصویربرداری: آزمایش های تصویربرداری مانند رادیوگرافی، سی تی اسکن یا سونوگرافی، تعیین می کنند که آیا سرطان به مغز و نخاع یا سایر قسمت های بدن گسترش یافته است یا خیر.
• آزمایش مایع نخاعی: برای جمع آوری نمونه ای از مایع مغزی نخاعی - مایعی که مغز و نخاع را احاطه کرده است – از روش پونکسیون کمری استفاده می شود. سپس برای بررسی این موضوع که سلول های سرطانی به مایع مغزی نخاعی گسترش یافته اند یا خیر، نمونه آزمایش می شود.

درمان لوسمی حاد لنفوسیتی (ALL)

به طور کلی درمان لوسمی حاد لنفوسیتی در مراحل متوالی صورت می گیرد:

• درمان القایی: هدف از مرحله اول درمان، از بین بردن بیشتر سلول های سرطانی در خون و مغز استخوان و بازگرداندن بدن به تولید سلول های خونی طبیعی است.
• درمان تلفیقی: این مرحله از درمان که درمان پس از بهبودی نیز نامیده می شود، هر نوع سلول سرطانی باقی مانده در بدن را از بین خواهد برد.
• درمان نگهدارنده: مرحله سوم درمان، از رشد مجدد سلول های لوسمی جلوگیری می کند. درمان های مورد استفاده در این مرحله معمولاً با دوزهای بسیار کمتری در طی یک دوره زمانی طولانی (اغلب سال ها) انجام می شود.
• درمان پیشگیرانه سیستم عصبی مرکزی (CNS): در طی هر مرحله از درمان، افراد مبتلا به لوسمی حاد لنفوسیتی ممکن است برای از بین بردن سلول های لوسمی واقع در سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع)، درمان های تکمیلی دریافت کنند. در این نوع درمان، داروهای شیمی درمانی اغلب به طور مستقیم به مایعی که نخاع را پوشانده است، تزریق می شود.

بسته به شرایط بیمار، مراحل درمان لوسمی حاد لنفوسیتی می تواند دو تا سه سال طول بکشد.

گزینه های درمانی عبارتند از:

شیمی درمانی

در شیمی درمانی، از داروها برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می شود و معمولاً این روش به عنوان درمان القایی برای کودکان و بزرگسالان مبتلا به لوسمی حاد لنفوسیتی به کار برده می شود. از داروهای شیمی درمانی در مراحل تلفیقی و نگهدارنده نیز استفاده خواهد شد.

درمان هدفمند

درمان های دارویی هدفمند بر روی ناهنجاری های خاص موجود در سلول های سرطانی متمرکز هستند. این درمان، با مسدود کردن این ناهنجاری ها، سلول های سرطانی را از بین خواهد برد. پزشکان سلول های سرطانی خون را مورد آزمایش قرار می دهند تا متوجه شوند که آیا درمان هدفمند برای فرد بیمار مفید بوده است یا خیر. از درمان هدفمند می توان به تنهایی یا در ترکیب با شیمی درمانی، برای درمان القایی، درمان تلفیقی یا درمان نگهدارنده استفاده کرد.

پرتو درمانی

در پرتودرمانی از پرتوهای پرتوان مانند اشعه ایکس یا پروتون ها برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می شود. پزشک در صورت گسترش یافتن سلول های سرطانی به سیستم عصبی مرکزی، پرتودرمانی را توصیه خواهد کرد.

پیوند مغز استخوان

پیوند مغز استخوان که به آن پیوند سلول های بنیادی نیز گفته می شود، می تواند به عنوان درمان تلفیقی و یا هنگام عود کردن بیماری استفاده شود. این روش به فرد مبتلا به لوسمی اجازه می دهد تا مغز استخوان سالم را با جایگزینی مغز استخوان لوسمیک با مغز استخوان سالم یک اهداکننده، مجدداً ایجاد کند (پیوند آلوژنیک). پیوند مغز استخوان با دوزهای زیاد شیمی درمانی یا پرتودرمانی آغاز می شود تا مغز استخوان تولید کننده سلول های سرطانی را از بین ببرد.

تغییر سلول های ایمنی برای مبارزه با سرطان

در این روش که CAR T-cell therapy نامیده می شود، لنفوسیت های T از بدن بیمار جدا می شوند و با روش خاصی برای مبارزه با سلول های سرطانی تغییراتی در آن ها ایجاد می شود و مجدداً به بدن بیمار تزریق خواهند شد. این نوع درمان برای کودکان و بزرگسالان گزینه درمانی مناسبی می باشد و در درمان تحکیمی یا هنگام عود کردن بیماری نیز استفاده خواهد شد.

آزمایش های بالینی

آزمایش های بالینی، مطالعاتی برای ارزیابی روش های درمانی جدید سرطان و روش های جدید استفاده از درمان های موجود است. این نوع آزمایش ها به بیماران فرصتی می دهد تا آخرین درمان های سرطان را امتحان کنند. با این وجود، فواید و خطرات این درمان ها قطعی نیستند. درباره مزایا و خطرات آزمایش های بالینی با پزشک خود صحبت کنید.

درمان درافراد مسن

افراد مسن، به ویژه افراد بالای ۶۵ سال، عموماً پیش آگهی شدیدتری نسبت به کودکانی که به دلیل ابتلا به لوسمی حاد لنفوسیتی تحت درمان قرار می گیرند، دارند.

در مورد گزینه های درمانی مورد نظر خود با پزشک صحبت کنید. با توجه به سلامت عمومی و ترجیحات خود، ممکن است تصمیم بگیرید که برای سرطان خون تحت درمان قرار بگیرید یا خیر.

برخی از افراد ترجیح می دهند از درمان سرطان چشم پوشی کنند و در عوض بر روی درمان هایی که علائم آن ها را بهبود می بخشد و به آن ها کمک می کند از زمان باقی مانده خود بیشترین استفاده را ببرند، تمرکز کنند.

درمان های جایگزین

هیچ گونه درمان جایگزینی برای بهبود لوسمی حاد لنفوسیتی اثبات نشده است. اما برخی از روش های درمانی مکمل ممکن است به کاهش عوارض جانبی درمان سرطان کمک کرده و موجب راحتی فرد بیمار شوند. گزینه های مورد نظر خود را با پزشکتان در میان بگذارید، زیرا برخی از درمان های جایگزین می توانند در درمان های سرطان مانند شیمی درمانی اختلال ایجاد کنند.

درمان های مکملی که ممکن است علائم را تسکین دهند عبارتند از:

• طب سوزنی
• ورزش
• ماساژ
• مراقبه
• فعالیت های آرامش بخش مانند یوگا و تای چی

راهکارهایی برای کنار آمدن با بیماری

درمان لوسمی حاد لنفوسیتی یک راه طولانی خواهد بود. درمان اغلب دو تا سه سال طول می کشد، اگرچه ماه های اول سخت ترین ماه ها هستند.

در مرحله نگهدارنده، کودکان معمولاً می توانند زندگی نسبتاً عادی داشته باشند و به مدرسه باز خواهند گشت و بزرگسالان نیز ممکن است بتوانند به کار خود ادامه دهند. برای کنار آمدن با بیماری خود سعی کنید:

درباره لوسمی به اندازه کافی بیاموزید تا در تصمیم گیری در مورد درمان احساس راحتی کنید. از پزشک خود بخواهید تا آنجا که ممکن است اطلاعات بیشتری در مورد بیماری تان به شما ارائه دهد. سپس جستجوی اطلاعات را بر طبق آن محدود کنید. سؤالاتی که می خواهید قبل از هر قرار ملاقات از پزشک خود بپرسید را یادداشت کنید و در کتابخانه محلی و اینترنت به دنبال اطلاعات باشید.

آمادگی برای ملاقات با پزشک

اگر شما یا فرزندتان علائم نگران کننده ای دارید، از پزشک خانواده خود وقت بگیرید. اگر پزشک به لوسمی حاد لنفوسیتی مشکوک باشد، شما را به پزشکی که در زمینه درمان بیماری ها و شرایط خون و مغز استخوان متخصص باشد (هماتولوژیست)، ارجاع خواهد داد.

از آنجایی که قرار ملاقات با پزشک مختصر است و در بیشتر موارد موضوعات مختلفی برای صحبت کردن وجود دارد، بهتر است خود را کاملاً آماده کنید. در اینجا برخی از اطلاعات برای کمک به شما در آماده شدن و انتظارات از پزشک آورده شده است.

آنچه می توانید انجام دهید

• از هرگونه محدودیت های پیش از قرار ملاقات آگاه باشید. در زمان تعیین وقت، حتماً سؤال کنید که آیا لازم است از قبل کاری مانند محدود کردن رژیم غذایی انجام دهید یا خیر.
• علائمی را که تجربه می کنید بنویسید. حتی علائمی که به نظر می رسد با دلیل مراجعه تان به پزشک ارتباطی ندارند.
• اطلاعات شخصی کلیدی مانند استرس های عمده یا تغییرات اخیر زندگی تان را بنویسید.
• لیستی از تمام داروها، ویتامین ها یا مکمل های مصرفی تان تهیه کنید.
• یکی از اعضای خانواده یا دوستانتان را همراه با خود ببرید. گاهی اوقات به خاطر سپردن تمام اطلاعات ارائه شده در ملاقات با پزشک دشوار است. شخصی که شما را همراهی می کند ممکن است مطالبی که فراموش کرده اید را به خاطر سپرده باشد.
• سؤالاتی که می خواهید از پزشک بپرسید را یادداشت کنید.

زمان ملاقات شما با پزشک محدود است، بنابراین تهیه لیستی از سؤالات می تواند به شما کمک کند تا از وقت مشترک خود نهایت استفاده را کنید. در صورت اتمام زمان، سؤالات خود را از مهم ترین تا کم اهمیت ترین آن ها لیست کنید. در مورد لوسمی حاد لنفوسیتی، برخی از سؤالات اساسی که بهتر است از پزشک بپرسید عبارتند از:

• چه عاملی احتمالاً باعث بروز این علائم شده است؟
• سایر دلایل احتمالی این علائم چیست؟
• چه نوع آزمایش هایی لازم است؟
• آیا این بیماری موقتی است یا مزمن؟
• بهترین اقدام چیست؟
• گزینه های جایگزین درمان اصلی که شما پیشنهاد می کنید چیست؟
• آیا محدودیتی وجود دارد که نیاز به پیگیری باشد؟
• آیا بروشور یا سایر مواد چاپی وجود دارد که بتوانم با خود ببرم؟ چه وب سایت هایی را پیشنهاد می کنید؟
• چه چیزی تعیین می کند که آیا من باید دوباره به پزشک مراجعه کنم یا خیر؟

علاوه بر سؤالاتی که برای پرسیدن از پزشک خود آماده کرده اید، از پرسیدن هر سؤال دیگری که داشته اید نیز تردید نکنید.

از پزشک چه انتظاری می رود

پزشک احتمالاً چندین سؤال از شما خواهد پرسید. آماده بودن برای پاسخ دادن به آن ها، زمان بیشتری را برای پوشش سایر نکاتی که می خواهید به آن ها بپردازید را فراهم خواهد کرد. پزشک ممکن است سؤالات زیر را بپرسد:

• از چه زمانی علائمتان شروع شدند؟
• آیا این علائم مداوم بوده اند یا گاه به گاه؟
• شدت این علائم چقدر است؟
• چه عاملی در صورت وجود باعث بهبود این علائم می شود؟
• چه عاملی در صورت وجود، باعث بدتر شدن این علائم می شود؟

آنچه می توانید در این بین انجام دهید

از انجام فعالیت هایی که منجر به بدتر شدن علائم و نشانه ها می شود، خودداری کنید. به عنوان مثال، اگر احساس خستگی می کنید، بیشتر استراحت کنید و برای خود مشخص کنید که کدام یک از فعالیت های روزمره تان اهمیت بیشتری دارند و بر انجام آن کارها تمرکز کنید.