لنفوم، اصطلاحی عمومی برای سرطان های سیستم لنفاوی است؛ سیستم لنفاوی، شبکه ای از بافت ها، عروق و اندام هایی است که به بدن کمک می کنند تا با عفونت مبارزه کند. در ادامه اطلاعاتی درباره علائم و علل بروز لنفوما، نحوه تشخیص و درمان آن ارائه می شود.
نگاه کلی
لنفوم، سرطان دستگاه لنفاوی بدن (بخشی از سیستم ایمنی بدن) می باشد.
سیستم لنفاوی شامل گره های لنفی، طحال، غده تیموس و مغز استخوان می باشد. لنفوم می تواند تمام نواحی مذکور و سایر اندام های بدن را درگیر کند.
انواع مختلفی از لنفوم وجود دارد. دو دسته اصلی عبارتند از:
- لنفوم هوچکین (که در گذشته به آن بیماری هوچکین گفته می شد.)
- لنفوم غیر هوچکین
انتخاب درمان، به نوع لنفوم و شدت آن بستگی دارد. درمان هایی که برای لنفوم استفاده می شوند شامل شیمی درمانی، داروهای ایمونوتراپی، پرتو درمانی و پیوند مغز استخوان و ترکیبی از آن ها می باشند.
انواع
علائم
علائم لنفوم عبارتند از:
- تورم بدون درد غدد لنفاوی گردن، زیر بغل یا کشاله ران
- خستگی مداوم
- تب
- عرق شبانه
- تنگی نفس
- کاهش بی دلیل وزن
- خارش پوست
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
اگر علائم و نشانه های مداوم و نگران کننده ای مشاهده و تجربه می کنید به پزشک مراجعه کنید.
علل بیماری
هنوز علت اصلی لنفوم مشخص نیست. اما لنفوم با جهش ژنتیکی لنفوسیت (یکی از انواع گلبول های سفید)، آغاز می شود. جهش سلولی باعث تکثیر سریع سلول ها و به تبع آن تولید لنفوسیت های بیمار می شود.
همچنین این جهش باعث می شود سلول ها بیش از زمانی که یک لنفوسیت عادی زنده می ماند، به حیات خود ادامه دهند. در نتیجۀ این اتفاق، لنفوسیت های بی اثر و بیمار تجمع یافته و گره های لنفاوی، طحال و کبد متورم می شوند.
عوامل خطرساز (ریسک فاکتورها)
عواملی که خطر ابتلا به لنفوم را افزایش می دهند عبارتند از:
- سن. بعضی از انواع لنفوم در جوانان رخ می دهد، اما اغلب لنفوم ها در افراد بالای 55 سال بروز می کنند.
- مرد بودن. احتمال ابتلا به لنفوم در آقایان کمی بیشتر از خانم هاست.
- اختلال در سیستم ایمنی. لنفوم بیشتر در افرادی که دچار بیماری های نقص سیستم ایمنی هستند و یا افرادی که داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی مصرف می کنند، دیده می شود.
- ابتلا به بعضی عفونت ها. برخی عفونت ها احتمال ابتلا به لنفوم را افزایش می دهند، مانند آلودگی با ویروس اپشتین-بار یا هلیکوباکترپیلوری
تشخیص
از آزمایش ها و روش های زیر برای تشخیص لنفوم استفاده می شود:
- معاینه جسمی. پزشک با معاینه، وجود گره های متورم لنفاوی را در گردن، زیر بغل و کشاله ران و همچنین میزان تورم طحال یا کبد را بررسی می کند.
- نمونه برداری از گره لنفاوی. ممکن است پزشک توصیه به انجام بیوپسی کند، در این حالت تمام یا قسمتی از گره لنفاوی برداشته شده و به آزمایشگاه فرستاده می شود. با انجام این آزمایش می توان وجود سلول های لنفوم و نوع آن ها را مشخص کرد.
- آزمایش خون. شمارش سلول های خونی در یک نمونه ی خونی می تواند به تشخیص پزشک کمک کند.
- نمونه برداری از مغز استخوان. در روش آسپیراسیون و بیوپسی مغز استخوان، پزشک برای برداشتن نمونه ای از مغز استخوان، سوزنی را وارد استخوان لگن می کند. نمونه حاصل برای بررسی وجود سلول های لنفوم، آزمایش می شود.
- تصویر برداری. گاهی پزشک برای بررسی علائم بیماری در سایر نقاط بدن، آزمایش های تصویربرداری را تجویز می کند. این تست ها عبارتند از: سی تی اسکن (CT Scan)، ام آر آی (MRI)، و توموگرافی انتشار پوزیترون (PET / Positron Emission Tomography)
لنفوم انواع مختلفی دارد و تشخیص دقیق نوع لنفوم، نقش بسیار مهمی در برنامه ریزی و طراحی درمان دارد. تحقیقات نشان می دهد که بررسی نمونه بیوپسی توسط یک متخصص آسیب شناسی (پاتولوژیست)، احتمال تشخیص دقیق را افزایش می دهد.
درمان
نوع درمان به نوع لنفوم و شدت آن، سلامت کلی و اولویت های فرد بستگی دارد. هدف از درمان از بین بردن سلول های سرطانی و بهبود علائم بیماری است.
اقدامات درمانی لنفوم عبارتند از:
- نظارت فعال. برخی از انواع لنفوم رشد بسیار آهسته ای دارند به همین دلیل گاهی پزشک تصمیم می گیرد که تا زمان بروز علائم بیماری که فعالیت های روزمره فرد را مختل می کنند، اقدام درمانی خاصی صورت نگیرد. تا آن زمان بیمار تحت آزمایش های دوره ای قرار خواهد داشت.
- شیمی درمانی. داروهای مورد استفاده در شیمی درمانی، سلول هایی که رشد سریعی دارند مانند سلول های سرطانی را هدف قرار داده و از بین می برند. معمولاً این دارو ها به صورت تزریق وریدی بوده با این حال بعضی از داروها به صورت قرص نیز مورد مصرف قرار می گیرند. روش مصرف دارو ها به نوع آن ها بستگی دارد.
- پرتو درمانی. در پرتو درمانی از پرتوهای پر قدرت انرژی مانند اشعه ایکس و پروتون برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می شود.
- پیوند مغز استخوان. پیوند مغز استخوان یا همان پیوند سلول های بنیادی، به صورت استفاده از دوزهای سنگین شیمی درمانی و پرتودرمانی برای سرکوب مغز استخوان می باشد. پس از آن سلول های بنیادی سالم مغز استخوان، از بدن خود بیمار یا اهدا کننده در خون تزریق شده و از آن جا به استخوان ها رسیده و باعث بازسازی مغز استخوان می شود.
- سایر روش های درمانی. سایر داروهایی که برای درمان لنفوم استفاده می شوند شامل داروهای هدفمندی است که ناهنجاری های خاصی را در سلول های سرطانی مورد هدف قرار می دهند. داروهای ایمونوتراپی از سیستم ایمنی بدن بیمار برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می کنند. همچنین در روش درمان با گیرنده آنتی‌ژنی کایمریک سلول تی (CAR-T Cell Therapy) که یک درمان تخصصی است، سلول های ایمنی تی بدن را برای مبارزه با سرطان آماده ساخته و دوباره به بدن تزریق می شود.
درمان های مکمل
تا به حال هیچ درمان دیگری برای لنفوم تأیید نشده است. اما درمان های مکمل و تلفیقی به فرد کمک می کند تا با استرس تشخیص سرطان و عوارض جانبی درمان آن کنار آید.
می توان در صورت صلاحدید پزشک از موارد زیر کمک گرفت:
- فعالیت بدنی و ورزش
- هنر درمانی
- مراقبه و مدیتیشن
- موسیقی درمانی
- تمرینات ریلکسیشن و آرام بخشی
- طب سوزنی
- ماساژ
راهکارهایی برای کنار آمدن با بیماری
تشخیص ابتلا به لنفوم می تواند نگران کننده باشد. با گذشت زمان، فرد مبتلا، راهکارهایی را برای مقابله با استرس خود می یابد. موارد زیر می تواند از روش های کمک کننده باشد:
اطلاعات خود را در مورد بیماری افزایش دهید. اگر می خواهید بیشتر درباره لنفوم بدانید، از پزشک خود در مورد جزئیات بیماری از جمله، نوع، مرحله و پیش آگهی سوال کنید. همچنین می توانید از پزشک خود درباره منابع موثق و به روز بیماری سؤال کنید. دانش بیشتر در مورد سرطان و گزینه های ممکن کمک می کند تا هنگام تصمیم گیری در مورد درمان، اعتماد به نفس و آرامش بیشتری داشته باشید.
ارتباط خود را با دوستان و خانواده حفظ کنید. خانواده و دوستان می توانند از نظر عاطفی شما را حمایت کرده و همچنین در صورت نیاز از نظر عملی از شما پشتیبانی کنند.
با کسی صحبت کنید. شنونده خوبی پیدا کنید که بتوانید با او درباره امیدها و ترس های خود صحبت کنید. آن فرد ممکن است هرکسی باشد: یک دوست، یکی از اعضای خانواده، مشاور یا مددکار اجتماعی و غیره.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
معمولاً در ابتدا به یک پزشک عمومی مراجعه می شود. پس از آن، بیمار احتمالاً در صورت مشاهده علائم و نشانه های لنفوم به یک متخصص خون (هماتولوژیست) ارجاع داده می شود.
از آنجا که زمان ملاقات با پزشک محدود بوده و موارد زیادی برای بحث وجود دارد، بهتر است پیش از مراجعه به پزشک آمادگی های لازم را داشته باشید.
آن چه می توانید انجام دهید
از محدودیت های قبل از قرار ملاقات آگاه باشید. قبل از تعیین وقت، در خصوص محدودیت ها و آمادگی های لازم مثل تغییر رژیم غذایی سوال کنید.
- علائم خود را یادداشت کنید، حتی اگر به نظر می رسد علائم به بیماری مرتبط نمی باشند.
- اطلاعات شخصی مهم، از جمله تغییرات اخیر یا عوامل استرس زا در زندگی خود را بنویسید.
- فهرستی از تمام داروها، ویتامین ها و مکمل هایی که مصرف می کنید، تهیه کنید.
- فردی از اعضای خانواده یا دوستان را جهت یادآوری موارد ذکر شده در مراجعه با پزشک، همراه خود داشته باشید.
- سوالاتی را که می خواهید از پزشک بپرسید، یادداشت نمایید.
تهیه لیستی از سوالات به صرفه جویی در وقت کمک می کند. برخی سوالات اساسی در مورد لنفوما عبارتند از:
- آیا به لنفوم مبتلا هستم؟
- دچار کدام نوع لنفوم می باشم؟
- بیماری در چه مرحله ای است؟
- آیا بیماری تهاجمی است یا رشد کندی دارد؟
- آیا به آزمایش های دیگری احتیاج دارم؟
- آیا به درمان خاصی نیاز است؟
- چه گزینه های درمانی وجود دارد؟
- عوارض جانبی هر کدام از انواع درمان چه می باشد؟
- اقدامات درمانی چه تأثیری بر زندگی روزمره من دارد؟ آیا می توانم به کار خود ادامه دهم؟
- درمان بیماری چه مدت طول می کشد؟
- توصیه شما چیست؟
- چه مجله ها و بروشورهایی در دسترس هستند؟ چه سایت هایی را برای کسب اطلاعات بیشتر پیشنهاد می دهید؟
علاوه بر این سوالات، در پرسیدن هر سوال دیگری که برایتان پیش آمده است تردید نکنید.
از پزشک چه انتظاری می رود
احتمالاً پزشک از شما سوالاتی خواهد پرسید. آمادگی برای پاسخگویی به آنها می تواند زمان بیشتری را برای پوشش سایر نکاتی که می خواهید به آن ها بپردازید فراهم کند. موارد زیر سوالاتی است که پزشک ممکن است بپرسد:
- چه زمانی برای اولین بار علائم را تجربه کردید؟
- علائم دائمی است یا گاه به گاه؟
- شدت علائم چقدر است؟
- چه مواردی علائم را بهبود می بخشد؟
- چه مواردی علائم را بدتر می کند؟
- آیا پیش از این کسی در خانواده شما به سرطان (از جمله لنفوم) مبتلا شده است؟
- آیا شما یا یکی از اعضای خانواده به اختلال سیستم ایمنی بدن دچار بوده اید؟
- آیا تا به حال شما یا خانواده تان در معرض سموم قرار گرفته اید؟
_result.webp)
