دستگاه های بدن

بدن انسان یک ساختار واحد است اما از سازه های کوچکتری تشکیل شده است. کوچک ترین اجزای بدن سلول ها هستند، چند سلول یک بافت و چندین بافت، یک اندام را تشکیل می دهند. سیستم و دستگاه های بدن از تعداد و انواع مختلفی از اندام ها تشکیل شده است که به گونه ای تنظیم شده اند که با هم بتوانند وظایف پیچیده ای را در بدن انجام دهند. در ادامه اطلاعاتی در مورد دستگاه های مختلف در بدن ارائه می شود.

نگاه کلی

دستگاه های بدن، گروهی از بافت ها و اندام ها هستند که با همکاری یکدیگر، وظایف مهم بدن را انجام می دهند. بدن انسان از چندین دستگاه تشکیل شده است. در این یادداشت با این دستگاه ها و عملکرد آنها آشنا خواهید شد.

دستگاه ماهیچه ای / اسکلتی

سیستم اسکلتی در بدن بزرگسالان از 206 استخوان مجزا تشکیل شده است. این استخوان ها به 2 بخش عمده تقسیم شده اند: اسکلت محوری و اسکلت آپاندیکولار (ضمیمه ای). اسکلت محوری در امتداد محور خط میانی بدن قرار دارد و از 80 استخوان در مناطق زیر تشکیل شده است:

• جمجمه
• هیوئید
• استخوانچه شنوایی
• دنده
• استرنوم
• ستون فقرات

اسکلت آپاندیکولار از 126 استخوان در مناطق زیر تشکیل شده است:

• اندام های فوقانی
• اندام های تحتانی
• کمربند لگنی
• کمربند سینه ای (شانه ای)
• مفصل. (در آناتومی، ساختاری که دو یا چند عنصر دستگاه اسکلتی را از هم جدا می کند، مفصل نام دارد.)
• رباط (لیگامنت/لیگامان). رباط، نوار فیبروز سختی از بافت همبند است که در مفاصل از اندام های داخلی پشتیبانی می کند و استخوان ها را به هم متصل می کند.

دستگاه ماهیچه ای

این دستگاه وظیفه حرکت بدن انسان را بر عهده دارد. به استخوان های دستگاه اسکلتی، حدود 700 عضله متصل شده است که تقریباً نیمی از وزن بدن فرد را تشکیل می دهند.

• تاندون. تاندون ها در سراسر بدن یافت می شوند و در انتها هر ماهیچه قرار دارند و ماهیچه را به استخوان وصل می کنند.
• عضلات. به گروهی از تارهای عضلانی که با هم منقبض می شوند و نیرویی را ایجاد می کنند، عضله گفته می شود.

دستگاه گوارش

• دهان. حفره دهان در آناتومی انسان، روزنه ای است که غذا و هوا از طریق آن وارد بدن می شود. دهان از لب ها به سمت خارج باز می شود و در عقب به گلو منتهی می شود.
• دندان ها. دندان ها، سخت ترین مواد موجود در بدن انسان هستند و علاوه بر اینکه برای جویدن ضروری هستند، نقش مهمی در گفتار نیز دارند. دهان یک فرد بزرگسال دارای 32 دندان است.
• زبان. زبان عضوی ماهیچه ای در دهان است و با یک بافت صورتی و مرطوب بنام مخاط پوشانده شده است. روی زبان، هزاران جوانه چشایی وجود دارد.
• غدد بزاقی. سه جفت غده بزاقی اصلی در زیر و پشت فک وجود دارد. این غدد، بزاق تولید می کنند که این بزاق به هضم غذا، مرطوب کردن دهان و مراقبت از دندان ها، کمک می کند. غدد بزاقی از سه جفت غده اصلی به نام های پاروتید، تحت فکی و زیرزبانی، تشکیل می شود:
  • غدد پاروتید. عمده ترین بخش غدد بزاقی، غدد پاروتید هستند. در انسان، دو غده پاروتید در دو طرف دهان و جلوی هر دو گوش وجود دارد.
  • غدد تحت فکی. این غدد، غده های بزاقی اصلی هستند که در زیر کف دهان قرار دارند.
  • غدد زیرزبانی. این غده ها کوچک ترین و پراکنده ترین و تنها غدد بزاقی اصلی بدون کپسول هم بندی هستند.
• حلق. حلق یک لوله فیبری-عضلانی است که بصورت مقطع نیم دایره است و در قسمت قدامی ستون مهره قرار دارد. 6 عضله مسئول اعمال ارادی حلق هستند.
• مری. یک لوله عضلانی است که حلق را به معده وصل می کند و حدود 20 سانتی متر طول دارد و توسط بافت صورتی مرطوبی بنام مخاط پوشانده شده است. مری در پشت نای و قلب و در مقابل ستون فقرات قرار دارد.
• معده. معده شکلی کیسه مانند دارد و بین مری و روده کوچک و در قسمت قدامی حفره شکمی قرار دارد. غذا پیش از این که به روده منتقل شود، وارد معده می شود و معده به عنوان مخزنی موقت برای ذخیره و هضم مکانیکی، عمل می کند.
• روده کوچک. روده کوچک حدود 610 سانتی متر طول و تقریباً 2.5 سانتی متر قطر دارد. وظیفه آن جذب اکثر مواد مغذی است. روده کوچک به سه قسمت دوازدهه، ژژنوم و ایلئوم، تقسیم می شود.
• روده بزرگ. روده بزرگ حدود 152 سانتی متر طول و تقریباً 7.5 سانتی متر قطر دارد. روده بزرگ آب را از مواد غذایی جذب کرده و مدفوع تولید می کند.
• کبد. عضوی بزرگ و گوشتی است که در سمت راست شکم قرار دارد. رنگ کبد قهوه ای مایل به قرمز است و جنسی شبیه به لاستیک دارد. کبد توسط دنده ها محافظت می شود.
• کیسه صفرا. کیسه صفرا، کیسه کوچکی است که دقیقاً در زیر کبد قرار دارد و صفرای تولید شده توسط کبد را ذخیره می کند.
• پانکراس. پانکراس حدود 15 سانتی متر طول دارد و در ناحیه پشتی شکم و پشت معده قرار می گیرد. سر پانکراس در سمت راست شکم قرار دارد و از طریق یک لوله کوچک بنام مجرای پانکراس به دوازدهه (قسمت اول روده باریک) متصل می شود.

دستگاه تنفسی

• حفره بینی. به قسمت داخلی بینی، حفره بینی گفته می شود. این قسمت در تنفس، بویایی، گفتار و چشایی نقش دارد.
• حلق. یک لوله فیبری-عضلانی است که بصورت مقطع نیم دایره است و در قسمت قدامی ستون مهره وجود دارد. 6 عضله مسئول اعمال ارادی حلق هستند.
• حنجره. عضوی لوله ای در گردن است که تارهای صوتی در آن قرار دارند. حنجره بین حلق و نای قرار دارد و برای تنفس، گفت و گو و بلع استفاده می شود.
• نای. نای دقیقاً از زیر حنجره شروع می شود و به در آخر به استخوان جناغ منتهی می شود. پس از آن نای به دو لوله کوچک تر بنام برونش تقسیم می شود.
• برونش. برونش یکی از دو شاخه اصلی نای (لوله بزرگی که از حنجره شروع می شود و به برونش می رسد) است که به ریه ها ختم می شود.
• ریه. ریه ها یا شش ها از اعضای اصلی دستگاه تنفس هستند و در قفسه سینه قرار دارند و آنقدر بزرگ هستند که بیشتر فضای سینه را در بر گرفته اند. ریه ها به شکل مخروطی هستند و طرفین حفره سینه را پر می کنند و هریک از آنها در داخل یکی از کیسه های جنب، جای گرفته اند.
• دیافراگم. دیافراگم نوعی عضله مخطط ارادی بدن است که به دنده های انتهایی و مهره ها می چسبد و قفسه سینه را از محوطه شکمی جدا می کند. انقباض این عضله، نقش مهمی در تنفس غیرارادی دارد.

دستگاه ادراری / تناسلی

• کلیه. معمولاً در هر فرد سالم، دو کلیه وجود دارد که هریک در یک طرف ستون مهره ها و زیر دنده های تحتانی واقع شده اند. کلیه ها به رنگ قرمز متمایل به قهوه ای بوده و از نظر شکل شبیه به لوبیا می باشند. هر کلیه به اندازه مشت بسته فرد است. اکثر اعضای بدن برای عملکرد مطلوب، وابسته به کلیه ها هستند.
• حالب (میزنای). قطر لوله حالب 5 میلی متر است. این لوله، کلیه را به مثانه وصل می کند. حالب وظیفه انتقال ترشحات کلیه ها یا همان ادرار را از کلیه ها به مثانه بر عهده دارد.
• مثانه. مثانه، یکی از عضوهای دستگاه ادراری است. این عضو مانند کیسه ای برای جمع شدن ادرار حاصل از فعالیت کلیه بوده و جدار آن از عضله و بافت پیوندی ارتجاعی تشکیل شده است.
• پیشابراه (میزراه). مثانه، ادرار را از طریق لوله ای به نام پیشابراه، تخلیه می کند. این لوله در زنان، کوتاه است اما در مردان، این مجرا بلندتر بوده و از میان غده پروستات و آلت تناسلی می گذرد.

دستگاه تناسلی زنان

اندام های داخلی جنسی در زنان عبارتند از:

• واژن. واژن عضو عضلانی و استوانه ای است که با اعصاب و غشاهای مخاطی پوشیده شده است. رحم و گردن رحم در قسمت بالایی واژن قرار دارند. در قاعدگی، مقاربت و زایمان، واژن نقش مهمی دارد.
• گردن رحم و رحم. رحم یا زهدان یکی از ارگان های اصلی جنسی در زنان است که نقش تولید و تنظیم هورمون های جنسی و تولید مثل را دارد. در انسان، انتهای تحتانی رحم، دهانه رحم بوده و به واژن می رسد و انتهای فوقانی آن به نام فوندوس، به لوله های رحمی متصل است. جنین حین بارداری در رحم، رشد و تکوین می یابد.
• لوله های فالوپ. لوله فالوپ یا لوله رحم یکی از دو لوله ای است که تخمک را از تخمدان به رحم منتقل می کند
• تخمدان ها. دو غده اصلی جنسی در زنان تخمدان نام دارد که هر کدام به وسیله یک لوله از سمت چپ و راست به بالای رحم متصل شده اند. در واقع تخمدان ها اعضای اولیه تولید مثل در زنان محسوب می شوند. این غدد مسئولیت انجام سه عملکرد مهم را بر عهده دارند: ترشح هورمون، حفاظت از تخمک های ذخیره شده درون خود و آزاد کردن تخمک برای باروری احتمالی.
• کلیتوریس. کلیتوریس ساختاری به اندازه نخود در قسمت بالای دهانه مجاری ادرار قرار دارد.
• جُفت. جفت عضوی مسطح در بدن زنان است که با بند ناف به جنین متصل است. جفت، پیش از زایمان به دیواره رحم متصل است و در طی زایمان، به همراه نوزاد و پرده های جنینی، از کانال زایمانی خارج می شود.

دستگاه تناسلی مردان

اندام های داخلی جنسی در مردان عبارتند از:

• بیضه ها. بیضه ها دو غده واقع در کیسه بیضه و جز سیستم باروری مردانه می باشند. وظیفه اصلی کیسه بیضه یا اسکروتوم، تنظیم دمای اطراف بیضه ها بوده که این کار را به وسیله جمع شدن در پاسخ به هوای سرد و آزاد شدن و رها شدن در پاسخ به هوای گرم انجام می دهد.
• اپیدیدیم. اپیدیدیم لوله ای باریک درون بیضه ها است که محل بلوغ و ذخیره اسپرم می باشد. این لوله در کنار هر بیضه قرار دارد.
• لوله اسپرم. لوله هایی پیچ خورده در درون بیضه هستند که عمل اسپرم سازی در آن ها صورت می گیرد.
• پروستات. غده پروستات پائین تر از مثانه در قسمت ابتدایی پیشابراه قرار دارد. پیشابراه مجرایی است که ادرار را از مثانه به خارج از بدن هدایت می کند. این غده در زیر مثانه و در محل خروج ادرار و نیز در جلوی راست روده قرار دارد.
• کیسه منی. کیسه های منی یا سمینال وزیکل ها دو ارگان کیسه ای شکل هستند که پشت مثانه قرار دارند و بیشترین سهم را در حجم مایع منی هنگام انزال دارند و مایع درون آنها برای تغذیه و انرژی اسپرم ها پس از انزال کاربرد دارد.
• مجرای واز دفران. مجرای دفران اسپرم را از اپیدیدیم به مجرای انزال حمل می کند.
• غدد پیازی میزراهی. غدد پیازی میزراهی یک جفت غدد کوچک هستند که ابتدای مجاری ادراری و آلت تناسلی قرار دارند. این غدد مایع منی ترشح می کنند.
• آلت تناسلی. آلت مردانه، اندامی بی استخوان و غضروفی در انسان مذکر است که بافت نعوظی آن از سه لوله (دو عدد جسم غاری و یک عدد جسم اسفنجی) تشکیل شده است.
• اسکروتوم (کیسه بیضه). بیضه ها به تعداد دو عدد غدد جنسی تناسلی مردانه هستند و داخل کیسه بیضه (اسکروتوم) قرار دارند.

دستگاه غدد درون ریز

• غده هیپوفیز. غده هیپوفیز که به آن غده زیر مغزی نیز گفته می شود، غده کوچکی به اندازه نخود است که در پایه مغز انسان قرار دارد. از غده هیپوفیز به عنوان غده اصلی بدن انسان یاد می شود، زیرا هورمون های مختلفی را در بدن آزاد می کند که در سیستم گردش خون به حرکت در می آیند و به حفظ تعادل داخلی بدن کمک می کنند.
• غده صنوبری. غده پینه آل یا غده کاجی (همچنین به آن غده رومغزی، چشم سوم، غده صنوبری یا اپی فیزیس نیز گفته می شود) اندامی از سیستم غدد درون ریز به شمار می آید که به شکل یک مخروط کوچک کاج است و در جمجمه مهره داران یافت می شود. غده پینه آل ملاتونین را با ریتم شبانه روزی تولید می کند.
• غده تیروئید. غده تیروئید، غده ای درون ریز در گردن است. این غده دو هورمون بنام تیروکسین یا T4 و تری یودوترین یا T3 می سازد که به درون خون ترشح می شوند. این هورمون ها برای عملکرد طبیعی تمام سلول های بدن لازم هستد.
• غده پاراتیروئید. غدد پاراتیروئید چهار غده بیضی شکل و مجزا هستند که در قسمت پشت غده تیروئید قرار دارند. این چهار غده در قسمت های بالا و پایین لوب های راست و چپ تیروئید و در خلف آن قرار گرفته اند. در حالت عادی غدد پاراتیروئید به شکل دانه های برنج و به همان اندازه هستند.
• غده فوق کلیه. غده فوق کلیوی که به آن غده آدرنال نیز گفته می شود، شامل یک جفت غده درون ریز است که بر روی کلیه ها قرار گرفته اند.
• پانکراس. پانکراس یک اندام غده ای است که در شکم قرار دارد و بخشی از دستگاه گوارشی محسوب می شود و نقش مهمی در هضم و کنترل گلوکز دارد و انسولین و سایر آنزیم ها و هورمون های مهم در بدن را تولید کرده و به تجزیه مواد غذایی کمک می کند. لوزالمعده دارای عملکرد غدد درون ریز است زیرا آنزیم های گوارشی را مستقیماً در جریان خون آزاد می کند.

دستگاه گردش خون

دستگاه قلبی عروقی

• قلب. قلب یک پمپ است. یک عضو عضله ای به اندازه مشت فرد است که در ناحیه ی وسط سینه و کمی متمایل به چپ قرار گرفته است. قلب به دو قسمت راست و چپ تقسیم شده است.
• شریان، مویرگ، ورید. خون پمپ شده از قلب که حاوی مواد غذایی و اکسیژن می باشد توسط شریان ها در بدن توزیع می شوند. شریان ها پس از انشعاب به شاخه های باریک، شریانچه ها را به وجود می آورند و شریانچه ها نیز به انشعابات باریک تری به نام مویرگ ختم می شوند. مبادله مواد بین خون و سلول های ارگانهای مختلف در سطح مویرگ ها انجام می گیرد. پس از مبادله مواد، خون مویرگی به وریدچه ها منتقل شده و نهایتاً توسط وریدهای بزرگ مجدداً به قلب برمی گردد.

دستگاه لنفاوی

• عروق لنفاوی. علاوه بر سیستم گردش خون، بدن دارای سیستم دیگری از گردش است که مایعات خارج سلولی را به خون بر می گرداند. این کار توسط عروق لنفاوی انجام می شود. این مایع که توسط این سیستم جمع آوری شده و به خون بازگردانده می شود لنف نام دارد.
• گره لنفاوی. گره لنفی یا به عبارت دیگر گره های لنفی ساختمان هایی هستند لوبیایی شکل و پوشیده شده بوسیله کپسول همبندی که در سراسر بدن در مسیر عروق لنفی قرار گرفته اند. گره های لنفی در زیر بغل، کشاله های ران، امتداد عروق خونی بزرگ گردن، قفسه سینه به تعداد زیاد و به صورت گروهی یافت می شوند.
• مغز استخوان. استخوان های انسان ها به خصوص استخوان های متراکم بدن آن ها، دارای یک حفره مرکزی به نام مغز استخوان است که در بزرگسالان مسئولیت خون سازی را برعهده دارند.
• تیموس. تیموس غده ای است هرمی شکل که در قسمت پشت و فوقانی استخوان جناغ سینه قرار گرفته است. غده تیموس به رنگ بنفش مایل به خاکستری می باشد و حالتی اسفنج مانند دارد. امروزه مشخص شده که غده تیموس، عضوی مهم در سیستم ایمنی و دفاعی بدن است و نقش اساسی را در پیشگیری از سرطان ایفا می کند.
• طحال. طحال، پشت معده و زیر دنده های سمت چپ قرار دارد و تقریبا به اندازه مشت انسان است. در هر دقیقه، تقریبا 300 میلی لیتر خون با عبور از طحال تصفیه می شود. به این شکل که طحال گلبول های قرمز خیلی مسن، آسیب دیده، تغییر شکل یافته و پلاکت های غیرطبیعی را از جریان خون خارج می کند. همچنین سلول های خونی آسیب دیده مثل آهن و هموگلوبین در این عضو بازیافت می شوند. هر گونه سلول غیرطبیعی نیز با عبور از طحال، در تله آن می افتد و از جریان خون خارج می شود.

دستگاه عصبی

دستگاه عصبی مرکزی

• مغز. مغز انسان به منزله مرکز فرمان دستگاه عصبی انسان است. مغز پیام های ورودی را از اندام های حسی بدن دریافت می کند و پیام های خروجی را به عضلات می فرستد. ساختار اصلی مغز انسان مشابه با مغز سایر پستانداران است، اما نسبت اندازه مغز به اندازه کل بدن در انسان بزرگتر از همه پستانداران است.
• نیمکره های مغز. نیمکره های سمت چپ و راست مغز با تعداد زیادی رشته ی عصبی به هم متصل هستند. در مغزی سالم، این دو قسمت با هم در ارتباط اند. البته لزوما نیازی به ارتباط میان این دو بخش نیست مثلا اگر فردی در حادثه ای دچار جراحتی بشود و این دو بخش از هم جدا شوند، هردو بخش همچنان قادر به ادامه فعالیت خود خواهند بود.
• ساقه مغز. ساقه مغز بخش ساقه مانندی در زیر مخ است که مخ و مخچه را به نخاع وصل میکند. به این بخش ساقه مغز می گویند.
• مغز میانی. مغز میانی، بخش فوقانی ساقه ی مغزی است و مغز قدامی را به مغز خلفی متصل می کند و حاوی مجرایی به نام مجرای مغزی سیلویوس می باشد که بطن های سوم و چهارم مغز را به هم متصل می کند.
• پل مغزی. پل مغزی قسمتی از ساقه مغز است که مراکز مهار تنفسی و بازدارندگی را دربرمی گیرد و با مخچه در ارتباط می باشد.
• بصل النخاع. پائین ترین بخش مغز است. دارای 3 سانتیمتر طول و 10 گرم وزن است. بصل النخاع، نخاع را به سایر نقاط مغز ارتباط می دهد. شکل بصل النخاع به صورت یک مخروط ناقص است که قاعده بزرگ آن بالا و قاعده کوچک آن پائین قرار گرفته است.
• مخچه. مهم ترین عملکرد مخچه در بدن کنترل حرکات و حفظ تعادل در انسان می باشد. همچنین حرکات ارادی و ظریف بدن نیز توسط مخچه کنترل و انجام می شوند. در صورتی که کارکرد مخچه با مشکل مواجه شود، مشکلاتی در تعادل بدن ایجاد می شود. مخچه از قسمت های مغز و سیستم عصبی است که نقش بسیار مهمی در بدن ایفا می کند. مخچه نیز همچون مغز از دو نیمکره تشکیل شده است.
• طناب نخاعی. طناب نخاعی یک ساختار باریک و کشیده است که بافت عصبی میانی را تشکیل می دهد و از بصل النخاع در ساقه مغز تا کمر در ستون مهره ها امتداد یافته است.

دستگاه عصبی محیطی

• عصب ها. عصب ها رشته های درازی هستند که وظیفه آنها انتقال اطلاعات و پیام ها بین سیستم عصبی مرکزی و محیطی و همچنین درون سیستم عصبی مرکزی است. به زبان ساده تر عصب ها حس را از اندام ها به مغز منتقل کرده و دستور حرکت را از مغز به اندام ها صادر می کنند.
• اعصاب مغزی. دوازده جفت عصب از مغز خارج می شود. از بین اعصاب مغزی، یک جفت از نیمکره های مخ، یک جفت از تالاموس ها و ده جفت دیگر از بخش های مختلف تنه مغز بیرون می آید. اعصاب مغزی، حس های بویایی، چشایی، بینایی، شنوایی، لمسی را در ناحیه سر و صورت به مراکز آنها در مغز می رسانند و پیام های مغز را به عضلات سر و صورت، چشم ها، دهان، زبان و حلق و حنجره منتقل می کنند.
• اعصاب نخاعی. عصب نخاعی بخشی از دستگاه عصبی محیطی است. 31 جفت عصب نخاعی از نخاع یرون می آید. هر عصب نخاعی دارای یک ریشه قدامی و یک ریشه خلفی است. ریشه خلفی، بخش حسی و ریشه قدامی، بخش حرکتی عصب نخاعی را تشکیل می دهد.

دستگاه حسی

• چشم. چشم انسان همانند یک دوربین دیجیتال عمل می کند. پرتوهای نور وارد سطح شفاف جلوی چشم به نام قرنیه می شوند. نور پس از عبور از لایه ای که زلالیه نام دارد، وارد مردمک چشم می شود. مردمک سوراخی است که به پرتوی نور اجازۀ ورود می دهد. چون نور به طور مستقیم و بدون بازتاب از مردمک می گذرد، این سوراخ سیاه به نظر می رسد. باز شدن مردمک با عنبیه (بخش رنگی چشم) صورت می گیرد و میزان این باز شدن به میزان ورود نور بستگی دارد. نور پس از آن به عدسی چشم می تابد و عدسی، پرتوهای تابیده به شبکیه چشم را متمرکز می کند.
  • قرنیه. قرنیه یک لایه محافظ شفاف خارجی برای مراقبت از چشم و عدسی آن در برابر گرد و خاک و هر گونه کثیفی یا عامل خارجی می باشد که در کنار صلبیه سعی در محافظت از چشم و جلوگیری از ورود آلودگی به آن را دارد. ساختار آناتومی این لایه بدون عروق می باشد.
  • عنبیه. عنبیه بخش رنگی پشت قرنیه است که رنگ چشم افراد را تعیین می کند. رنگ این بخش در چشم افراد مختلف متفاوت است و از آبی و سبز تا عسلی و قهوه ای تغییر می کند. در وسط عنبیه سوراخی به نام مردمک وجود دارد که مقدار نور وارد شده به چشم را تنظیم می کند.
  • عدسی. عدسی یک ساختمان شفاف در پشت عنبیه است که در متمرکز کردن دقیق پرتوهای نور بر روی شبکیه به قرنیه کمک می کند. ضخامت عدسی چشم در شرایط مختلف تغییر می کند و بسته به آنکه شیء مورد نظر در چه فاصله ای از فرد قرار داشته باشد ضخامت عدسی کم و زیاد می شود.
  • شبکیه. شبکیه یک پرده نازک حساس به نور (شبیه فیلم عکاسی) است که در عقب کره چشم قرار دارد. پرتوهای نوری که به شبکیه برخورد می کنند به پیام های عصبی تبدیل می شوند که از طریق عصب بینایی به مغز منتقل می شوند و در مغز تفسیر می شوند.
  • جسم مژگانی. جسم مژگانی بخش ضخیم لایه میانی (لایهٔ عروقی) چشم است که حد فاصل مشیمیه و عنبیه است.جسم مژگانی از ماهیچه مژگانی و زوائد مژگانی تشکیل شده است.
• گوش. گوش یکی از اندام های حسی است که صوت را دریافت می کند گوش انسان از سه بخش داخلی، میانی و خارجی تشکیل شده است.
  • گوش خارجی. همان بخشی است که می توانید ببینید که تشکیل شده از دو بخش به نام لاله گوش و کانال گوش می باشد. در انتهای آن پرده گوش قرار دارد که گوش خارجی را از گوش میانی جدا می کند، پرده گوش یک غشای محکم کشیده شده همچون پوست روی طبل است.
  • گوش میانی. یک محفظه پر از هوا می باشد و از سه استخوان بسیار کوچک به نام های چکشی ،سندانی و رکابی تشکیل شده است. این استخوان ها به هم متصل می باشند و استخوان رکابی که اخرین استخوان است با گوش داخلی مرتبط می باشد. فضای موجود در گوش میانی از طریق شیپور استاش با پشت بینی در تماس است.
  • گوش داخلی. از دو جزء تشکیل شده است. حلزون گوش هنگام شنیدن صدا درگیر می شود و دهلیز های موجود در گوش داخلی به تعادل بدن کمک می کنند. حلزون گوش یک شکل حلزون مانند دارد که از مایع پر شده است و دارای سلول های مو مانند می باشد که همان سلول های حسی می باشند. این سلول تبدیل امواج صوتی به امواج الکتریکی را بر عهده دارد که حلزون گوش از طریق عصب اطلاعات را به مغز انتقال می دهد.
  • لبه خارجی گوش (تارگوس). لاله گوش پرده ای از پوست و غضروف در آستانهٔ سوراخ بیرونی مجرای گوش خارجی است. لاله گوش به وسیله عضلات و رباط هایی به استخوان گیجگاهی چسبیده است. لاله گوش توسط پوست پوشیده شده است. دنباله این پوست مجرا و سطح خارجی پرده گوش را می پوشاند. لاله گوش دارای دو سطح (داخلی و خارجی) و یک کنار محیطی می باشد.
  • پرده صماخ. پرده صماخ از سه لایه تشکیل شده و مرز بین گوش خارجی و میانی می باشد. امواج صوتی که در محیط وجود دارند از طریق گوش خارجی جمع آوری شده و به این پرده برخورد می کنند. ارتعاش های ناشی از برخورد این اصوات به پرده از طریق استخوانچه ها به گوش داخلی منتقل شده و در نهایت به عنوان صدا درک می شوند.
  • استخوانچه ها. استخوان های گوش میانی با نام های چکشی، سندانی و رکابی کوچکترین استخوان های بدن هستند و به همین دلیل به آن ها استخوانچه می گویند. نام گذاری آن ها به دلیل شکل خاص خودشان بوده و همانند یک زنجیره پیوسته به هم اتصال دارند. استخوانچه رکابی با اندازه 2 میلی متر کوچکترین استخوان بدن است.
  • حلزون. حلزون گوش بخشی از سامانه شنوایی در گوش درونی است. این بخش عبارت است از حفره ای حلزونی شکل در هزارتوی استخوانی که در انسان ها 2.5 دور به دور محور خود می چرخد.
  • دهلیز گوش. سیستم دهلیزی از شبکه ای لوله مانند تشکیل شده که ساختار های نیم دایره ای نام دارد، این ساختارها به صورت راهرو ها و دالان هایی با سلول های حسی می باشند، ولی به جای آن که صوت را تشخیص دهند حرکت را تشخیص می دهند.
  • مجاری نیم دایره. مجاری نیم دایره، شامل سه مجرای پر از مایع درگوش داخلی می باشد و حلقه هایی را تشکیل می دهد که تقریباً بر هم عمود هستند.
• اپی تلیوم بویایی. یک بافت ویژهٔ پوششی در درون حفره بینی است که با حس بویایی ارتباط دارد.
• زبان. زبان دسته ای از ماهیچه های مخطط است که در درون دهان قرار دارد و به جویدن و هضم غذا کمک می کند.
• جوانه های چشایی. حاوی سلولهای گیرنده مزه هستند که به سلول های چشایی نیز معروف هستند.

دستگاه پوششی

• پوست. پوست یک بافت خارجی نرم است که سراسر بدن مهره داران را پوشانده است. پوست در انسان بزرگترین عضو بدن به شمار می آید که مساحت آن در حدود ۲ مترمربع است. پوست با استفاده از یک سیستم چند لایه شامل لایه های سلولی مختلف، سد سلولی و روغن های محافظ، اندام های داخلی ما را از محیط اطراف محافظت می کند.
• بافت زیر جلدی. پایین ترین لایهٔ دستگاه پوششی بدن در مهره داران است به آن، بافت زیرجلدی، زیرپوست، قسمت زیر جلد، لایهٔ پوست زیرین هم گفته اند. انواع سلول های موجود در بافت زیرپوستی عبارتند از: فیبروبلاست ها، سلول های چربی.
• غشای مخاطی. یک لایه پوست بسیار نازک (غشا) که روی آن را لایه ضخیمی از مایع (مخاط) پوشانده است. این غشا قسمت داخلی دهان، واژن، مقعد و رحم را پوشانده است.