بدن برای ترمیم و بازسازی پس از بیماری یا جراحی، به دریافت مواد مغذی کافی نیاز دارد. خوشبختانه، بسیاری از مواد غذایی از جمله میوه ها، سبزیجات، چربی های سالم و منابع پروتئینی می توانند به کاهش التهاب، تقویت عملکرد سیستم ایمنی، تسریع روند بهبودی و تأمین انرژی مورد نیاز بدن کمک کنند.
چه فرد در مرحله ی بازیابی پس از یک بیماری باشد و چه پس از انجام جراحی، انتخاب صحیح مواد غذایی و نوشیدنی ها می تواند روند ترمیم و بهبودی را تسریع یا در صورت انتخاب نادرست، آن را مختل کند.
در ادامه، با 9 ماده ی غذایی مفید آشنا می شویم که در طول فرایند بهبودی، از عملکرد طبیعی بدن پشتیبانی می کنند:
1. سبزیجات برگ دار
کاهو، اسفناج، روکولا و برگ چغندر سرشار از مواد مغذی ای هستند که به کاهش التهاب، تقویت عملکرد سیستم ایمنی و تسریع ترمیم زخم ها کمک می کنند. به همین دلیل، سبزیجات برگ دار سبز انتخابی مناسب برای حمایت از روند بهبودی به شمار می روند.
این دسته از سبزیجات منبعی غنی از ویتامین C، منگنز، منیزیم، فولات و پیش ساز ویتامین A هستند؛ عناصری که همگی در عملکرد صحیح سیستم ایمنی و حفظ سلامت عمومی بدن نقش دارند.
سبزیجات برگ دار سبز همچنین حاوی مقادیر قابل توجهی از آنتی اکسیدان های پلی فنولی هستند که خواص ضدالتهابی و تقویت کننده سیستم ایمنی دارند. مطالعات نشان داده اند که برخی پلی فنول ها، از جمله کوئرستین (آنتی اکسیدانی متمرکز در این نوع سبزیجات)، می توانند به کاهش تولید پروتئین های التهابی مانند TNF-alpha کمک کنند.
همچنین، ویتامین C که برای ترمیم زخم ها ضروری است، به میزان زیادی در سبزیجات برگ دار وجود دارد و همین امر این گروه از مواد غذایی را به گزینه ای مناسب برای دوران نقاهت پس از جراحی تبدیل می کند.
2. تخم مرغ
پس از جراحی، بدن به میزان قابل توجهی بیشتر از مقدار توصیه شده روزانه به پروتئین نیاز دارد. تخم مرغ، به عنوان منبعی غنی از پروتئین با قابلیت جذب بالا (هر تخم مرغ بزرگ حاوی حدود 6 گرم پروتئین است)، در این زمینه نقش مؤثری ایفا می کند. علاوه براین، تخم مرغ حاوی مواد مغذی ای است که به حفظ سلامت سیستم ایمنی و تسریع روند ترمیم زخم ها کمک می کنند.
تخم مرغ کامل سرشار از ویتامین A و B12، همچنین عناصر معدنی ای مانند زینک، آهن و سلنیوم است که هر یک نقشی حیاتی در تقویت عملکرد سیستم ایمنی دارند.
3. ماهی سالمون
ماهی سالمون سرشار از پروتئین، ویتامین های گروه B، سلنیوم، آهن، زینک و چربی های امگا 3 است. تحقیقات نشان داده اند که چربی های امگا 3 موجود در سالمون می توانند به بهبود زخم ها، تقویت پاسخ ایمنی و کاهش پاسخ التهابی کمک کنند (به ویژه زمانی که به شکل مکمل مصرف شوند).
فقط 85 گرم سالمون، بیش از 70% از نیاز روزانه فرد به سلنیوم را تأمین می کند. سلنیوم یک ماده معدنی است که پاسخ التهابی و پاسخ ایمنی را تنظیم می کند.
اگرچه مصرف سالمون به طور کلی بی خطر محسوب می شود، توصیه می شود درباره مصرف مکمل های روغن ماهی پیش یا پس از جراحی با پزشک مشورت شود. تحقیقات اخیر نشان می دهند که این مکمل ها احتمال خونریزی را افزایش نمی دهند، با این حال برخی از جراحان همچنان جانب احتیاط را رعایت می کنند.
4. انواع توت ها
توت ها غنی از مواد مغذی و ترکیبات گیاهی مفیدی هستند که می توانند به بهبود فرآیند ترمیم بدن کمک کنند. این میوه ها حاوی مقادیر بالایی ویتامین C هستند که با تحریک تولید کلاژن – فراوان ترین پروتئین در بدن – موجب تسریع روند ترمیم زخم ها می شوند.
همچنین، توت ها دارای آنتی اکسیدان هایی از جمله آنتوسیانین ها هستند؛ رنگدانه های گیاهی ای که افزون بر ایجاد رنگ زنده و متمایز، دارای خواص ضدالتهابی، ضدویروسی و تقویت کننده سیستم ایمنی هستند.
5. آجیل و دانه ها
آجیل و دانه ها، مانند بادام، گردو، تخمه آفتابگردان و دانه شاهدانه، گزینه های بسیار مناسبی برای تأمین انرژی بدن در طول فرایند بهبودی هستند. این مواد غذایی سرشار از پروتئین گیاهی، چربی های سالم، ویتامین ها و مواد معدنی هستند که به حمایت از روند بهبودی کمک می کنند.
آجیل و دانه ها منبع مناسبی از زینک، ویتامین E، منگنز و منیزیم هستند. ویتامین E در بدن به عنوان یک آنتی اکسیدان عمل می کند و از آسیب سلولی محافظت می کند. این ویتامین همچنین برای عملکرد صحیح سیستم ایمنی ضروری است.
برخی مطالعات نشان داده اند که سطوح مناسب ویتامین E ممکن است عملکرد سلول های ایمنی دفاعی، از جمله سلول های کشنده طبیعی (NK cells)، را بهبود بخشد؛ سلول هایی که در مقابله با عفونت ها و بیماری ها نقش مهمی دارند.
6. مرغ و بوقلمون
اسیدهای آمینه خاص که واحدهای سازنده پروتئین هستند، نقش مهمی در ترمیم زخم و حمایت از عملکرد سیستم ایمنی دارند. گوشت مرغ و بوقلمون حاوی گلوتامین و آرژنین هستند؛ دو اسید آمینه ای که می توانند به بازسازی و بهبودی بدن کمک کنند.
گلوتامین در شرایط استرس زا مانند بیماری یا آسیب، از سلول ها محافظت می کند، در حالی که آرژنین در تولید کلاژن و ترمیم زخم نقش دارد.
نکته قابل توجه این است که سطح آرژنین در دوران استرس، آسیب یا بیماری به سرعت کاهش می یابد، بنابراین دریافت کافی این اسید آمینه از اهمیت بیشتری برخوردار است.
7. انواع گوشت قرمز فراوری نشده
گوشت اندام ها (مانند جگر، قلوه و دل) از مغذی ترین مواد غذایی محسوب می شوند. این خوراکی ها سرشار از ترکیبات تقویت کننده سیستم ایمنی مانند ویتامین A، آهن، زینک، ویتامین های گروه B و مس هستند. عنصر مس در تولید بافت همبند و کلاژن نقش دارد.
ویتامین A که برای عملکرد مؤثر سلول های ایمنی ضروری است، می تواند فعالیت سلول های التهابی را مهار کند و برای سلامت پوست و ترمیم زخم اهمیت زیادی دارد.
علاوه بر این، گوشت اندام ها منبع غنی پروتئین هستند؛ ترکیبی که در روند بهبودی پس از جراحی و بیماری نقش کلیدی ایفا می کند.
8. سبزیجات چلیپایی (خانواده کلم)
سبزیجات چلیپایی مانند گل کلم، کلم بروکلی، کلم بروکسل و کلم کیل به دلیل خواص قابل توجه شان در ارتقای سلامت عمومی شناخته شده اند. این گروه از سبزیجات با داشتن ترکیبی متنوع از ویتامین ها، مواد معدنی و آنتی اکسیدان ها می توانند به حمایت از روند بهبودی کمک کنند.
ترکیبات فعال موجود در سبزیجات چلیپایی شامل گلوکوزینولات است که در بدن به ایزوتیوسیانات ها تبدیل می شوند. مطالعات نشان داده اند که ایزوتیوسیانات ها با سرکوب التهاب، تحریک فعالیت سیستم ایمنی و القای مرگ در سلول های آسیب دیده در تقویت سلامت ایمنی نقش دارند.
افزون بر این، این سبزیجات سرشار از مجموعه ای از مواد مغذی مهم مانند ویتامین C و ویتامین های گروه B هستند که بدن در طول فرایند بهبودی به آن ها نیاز دارد.
9. سیب زمینی شیرین
مصرف غذاهای سرشار از کربوهیدرات های سالم، مانند سیب زمینی شیرین، نقش مهمی در روند بهبودی دارد. کربوهیدرات ها نه تنها انرژی لازم برای ترمیم سلول ها را تأمین می کنند، بلکه به تولید آنزیم هایی مانند هگزوکیناز و سیترات سنتاز نیز کمک می کنند؛ آنزیم هایی که در فرآیند ترمیم زخم مؤثرند.
در واقع، دریافت ناکافی کربوهیدرات می تواند روند بهبود زخم را مختل کرده و بهبودی را به تأخیر بیندازد.
سیب زمینی شیرین یک منبع مغذی از کربوهیدرات است که سرشار از ترکیبات گیاهی ضدالتهابی، ویتامین ها و مواد معدنی - از جمله ویتامین C، کاروتنوئیدها و منگنز - محسوب می شود. این ترکیبات می توانند عملکرد سیستم ایمنی را بهبود بخشند و به روند بهبودی بدن کمک کنند.
نقش مکمل ها در بهبودی
در دوران نقاهت، ممکن است پزشک یا متخصص تغذیه استفاده از برخی مکمل ها را برای حمایت بیشتر از بدن توصیه کند. این مکمل ها هرگز جایگزین یک رژیم غذایی متعادل نیستند، بلکه می توانند کمبودهای احتمالی را جبران کرده یا نیازهای افزوده بدن در دوران بهبودی را تأمین کنند.
برخی از مکمل های رایج و مفید در این دوره عبارتند از:
- ویتامین C: این ویتامین برای تولید کلاژن و ترمیم زخم ها حیاتی است. در صورت کمبود یا نیاز بیشتر بدن، مصرف مکمل آن می تواند مفید باشد.
- زینک (روی): عنصری کلیدی برای عملکرد سیستم ایمنی و ترمیم زخم است. کمبود زینک می تواند روند بهبودی را مختل کند.
- ویتامین D: نقش مهمی در تقویت سیستم ایمنی و سلامت استخوان ها دارد.
- امگا 3: دارای خواص ضدالتهابی است و می تواند به کاهش التهاب و بهبود عملکرد ایمنی کمک کند.
نکته مهم: پیش از شروع هرگونه مکمل غذایی، حتماً با پزشک یا متخصص تغذیه خود مشورت کنید. آنها می توانند بر اساس وضعیت سلامتی، نوع بیماری یا جراحی و نیازهای فردی شما، بهترین و ایمن ترین گزینه ها را توصیه کنند و از تداخل احتمالی با داروها جلوگیری نمایند.
روش های دیگر برای کمک به بهبودی بدن
علاوه بر رعایت یک رژیم غذایی سالم و غنی از مواد مغذی، برخی تغییرات در سبک زندگی نیز می توانند به روند بهبودی کمک کنند.
استراحت کافی در دوران نقاهت پس از بیماری، آسیب یا جراحی ضروری است. همچنین، خواب کافی نقش مهمی در ترمیم بدن ایفا می کند. در واقع، کم خوابی می تواند عملکرد سیستم ایمنی را تضعیف کرده و روند بهبودی را به تأخیر بیندازد.
هیدراتاسیون (رساندن آب کافی به بدن) برای تمامی جنبه های بهبودی، به ویژه مراقبت مناسب از زخم، ضروری است. همچنین، بیماری های همراه با تب یا اسهال، ممکن است نیاز بدن به آب رسانی را افزایش دهند.
افزون بر این، در دوران بهبودی از بیماری یا آسیب، باید از مصرف سیگار و الکل پرهیز کرد؛ زیرا سیگار کشیدن و نوشیدن الکل می تواند روند بهبودی را به تأخیر انداخته، ترمیم زخم را مختل کند و عملکرد سیستم ایمنی را تضعیف نماید.
کمبود زینک و ویتامین های B12 و A نیز ممکن است فرآیند ترمیم را کند کرده یا مختل کند. در صورت نگرانی نسبت به کمبود این مواد مغذی، مشورت با پزشک توصیه می شود.
نتیجه گیری
برای دستیابی به بهبودی کامل و سریع پس از بیماری یا جراحی، تغذیه مناسب نقش محوری دارد. بدن شما در این دوره به سوخت و ساز بالایی برای ترمیم بافت ها، تقویت سیستم ایمنی و بازیابی انرژی نیاز دارد. همانطور که گفته شد، گنجاندن مواد غذایی سرشار از پروتئین، ویتامین ها، مواد معدنی و آنتی اکسیدان ها، مانند سبزیجات برگ دار، تخم مرغ، ماهی سالمون، انواع توت ها، آجیل و دانه ها، مرغ و بوقلمون، گوشت های قرمز فرآوری نشده و سبزیجات چلیپایی، به همراه کربوهیدرات های سالم مانند سیب زمینی شیرین، می تواند این روند را بهینه سازد.
علاوه بر تغذیه، عوامل دیگری چون استراحت کافی، حفظ آب بدن و پرهیز از سیگار و الکل نیز برای بهبودی مطلوب ضروری هستند.
دیدگاه خود را به اشتراک بگذارید.