درخواست مشاوره رایگان
کولیت اولسراتیو (زخم روده)، نوعی بیماری مزمن التهابی است که می تواند باعث ایجاد زخم هایی در روده بزرگ شود. نوع درمان این بیماری با توجه به شدت آن و وضعیت بیمار تعیین می شود. در ادامه اطلاعاتی درباره علائم و علل بروز کولیت اولسراتیو، نحوه تشخیص و درمان آن ارائه می شود.
کولیت اولسراتیو، نوعی بیماری التهابی روده است که باعث التهاب طولانی مدت و زخم دستگاه گوارش می شود. کولیت اولسراتیو بر داخلی ترین لایه روده بزرگ و راست روده (رکتوم) تأثیر می گذارد. علائم معمولاً به مرور زمان و نه به طور ناگهانی، بروز می کنند.
کولیت اولسراتیو، اذیت کننده بوده و می تواند عوارض جانبی به همراه داشته باشد. در حالی که این بیماری هیچ درمان شناخته شده ای ندارد، اما به طور کلی درمان می تواند علائم و نشانه های بیماری را تا حد زیادی کاهش دهد و حتی دوره های طولانی مدت بدون بیماری را به همراه داشته باشد.
علائم کولیت اولسراتیو بسته به شدت التهاب و محل بروز آن می تواند متفاوت باشد. علائم و نشانه ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:
بیشتر افراد مبتلا به کولیت اولسراتیو، علائم خفیف تا متوسطی دارند.
پزشکان اغلب کولیت اولسراتیو را با توجه به محل آن طبقه بندی می کنند. انواع کولیت اولسراتیو عبارتند از:
در صورت تغییر مداوم در دفع مدفوع یا بروز علائم و نشانه های زیر، به پزشک مراجعه کنید:
اگرچه کولیت اولسراتیو کشنده نیست، اما این بیماری، جدی است که در بعضی موارد ممکن است عوارض خطرناکی را به وجود آورد.
علت دقیق کولیت اولسراتیو ناشناخته مانده است. پیش از این، رژیم غذایی و استرس شک برانگیز بودند، اما اکنون پزشکان می دانند که این عوامل ممکن است تشدید کننده کولیت اولسراتیو باشند اما باعث بروز آن نمی شوند.
یکی از دلایل احتمالی، نقص عملکرد سیستم ایمنی بدن است. وقتی سیستم ایمنی بدن تلاش می کند با ویروس یا باکتری مهاجم مقابله کند، ایجاد یک واکنش ایمنی غیر طبیعی باعث می شود که سیستم ایمنی بدن به سلول های دستگاه گوارش نیز حمله کند.
به نظر می رسد وراثت نیز در این موضوع نقش دارد، زیرا کولیت اولسراتیو بیشتر در افرادی که اعضای خانواده شان به این بیماری مبتلا هستند دیده می شود. با این حال، بیشتر افراد مبتلا به کولیت اولسراتیو، سابقه خانوادگی ابتلا به آن را ندارند.
احتمال ابتلای زنان و مردان به کولیت اولسراتیو، یکسان می باشد. عوامل خطرساز ممکن است شامل موارد زیر باشند:
عوارض احتمالی کولیت اولسراتیو عبارتند از:
پس از رد سایر علل احتمالی ایجاد علائم، پزشک کولیت اولسراتیو را تشخیص می دهد. برای کمک به تأیید تشخیص کولیت اولسراتیو، ممکن است یک یا چند آزمایش زیر تجویز شود:
درمان کولیت اولسراتیو معمولاً شامل دارو درمانی یا جراحی است. چندین دسته از داروها ممکن است در درمان کولیت اولسراتیو موثر باشند. نوع بیماری به شدت شرایط پیش آمده بستگی دارد. داروهایی که برای برخی از افراد مؤثر است ممکن است برای برخی دیگر مفید نباشند، بنابراین یافتن دارویی که به وضعیت بیمار کمک کند ممکن است زمان بر باشد.
5-آمینو سالیسیلیک اسیدها (5-ASA)
5-آمینو سالیسیلیک اسیدها (5-ASA) اغلب اولین قدم در درمان کولیت اولسراتیو هستند. نمونه هایی از این نوع داروها شامل سولفاسالازین (آزولفیدین)، مزالامین (آساکول HD، دلزیکول و غیره)، بالسالازید (کولازال) و اولسالازین (دیپنتوم) می باشند. تشخیص نوع دارو و روش های مصرف (خوراکی، تزریقی یا شیاف)، به محل آسیب روده بزرگ بستگی دارد.
کورتیکواستروئیدها
به طور کلی این داروها که شامل پردنیزون و بودزوناید هستند، برای کولیت اولسراتیو متوسط تا شدید کاربرد دارند. استفاده ی طولانی مدت از این داروها سبب بروز عوارض جانبی خواهد شد.
داروهای کاهنده سیستم ایمنی
این داروها با سرکوب پاسخ سیستم ایمنی بدن، سبب کاهش التهاب می شوند. از این موارد می توان به داروهای زیر اشاره کرد:
آزاتیوپرین (آزازان، ایموران) و مرکاپتوپورین (پورینتول، پوریکسان). مصرف این داروها مستلزم پیگیری دقیق پزشک و بررسی منظم خون برای بررسی عوارض جانبی از جمله تأثیرات آن بر کبد است.
سیکلوسپورین. این دارو ممکن است برای افرادی که به سایر داروها پاسخ خوبی نداده اند، برای مدت کوتاهی تجویز شود.
توفاسیتینیب (زلجانز). این دارو اخیراً برای درمان بیماری هایی مانند کولیت اولسراتیو، آرتریت روماتوئید یا آرتریت پسوریازیس مورد تأیید قرار گرفته است.
زیستی (بیولوژیک)
انواع داروهای بیولوژیکی که برای درمان کولیت اولسراتیو استفاده می شوند عبارتند از:
اینفلیکسیماب (رمیکاد)، آدالیموماب (هومیرا) و گولیموماب (سیمپونی). این داروها مهارکننده های فاکتور نکروز تومور (TNF) نامیده می شوند و پروتئین تولید شده توسط سیستم ایمنی بدن را خنثی می کنند.
ودولیزوماب. این دارو از رسیدن سلول های التهابی به محل التهاب، جلوگیری می کند.
سایر داروها
برای مدیریت برخی علائم خاص کولیت اولسراتیو ممکن است به داروهای اضافی نیاز باشد. لوپرامید برای اسهال شدید ممکن است مؤثر باشد. با این حال، با احتیاط فراوان و تنها پس از صحبت با پزشک از داروهای ضد اسهال استفاده کنید.
جراحی
جراحی معمولاً با برداشتن کل روده بزرگ و رکتوم (پروکتوکولکتومی) می باشد.
در بیشتر موارد، این شامل روشی به نام آناستوموز مقعدی کیسه ایلئال می باشد. در این روش کیسه ای که مدفوع در آن جمع می شود، برداشته می شود و جراح از انتهای رودۀ کوچک، کیسه ای می سازد و آن را مستقیماً به مقعد متصل می کند و این امکان را می دهد تا مدفوع به طور طبیعی دفع شود.
در بعضی موارد ساخت کیسه امکان پذیر نیست. در عوض، جراحان یک شکاف دائمی در شکم ایجاد می کنند (استومای ایلئال) که از طریق آن، مدفوع برای جمع آوری به یک کیسه متصل منتقل می شود.
در صورت افزایش خطر، بیمار به غربالگری مکرر سرطان روده بزرگ نیاز خواهد داشت. برنامه پیشنهادی، به محل بیماری و مدت زمان ابتلا به آن بستگی دارد.
اگر بیماری مناطق وسعی از رکتوم را درگیر کرده باشد، هر یک تا دو سال به کولونوسکوپی نظارتی نیاز خواهد بود.
گاهی ممکن است هنگام مواجهه با کولیت اولسراتیو احساس ناتوانی کنید. اما تغییر در رژیم غذایی و سبک زندگی ممکن است به کنترل علائم و طولانی شدن زمان بین دردها کمک کند.
هیچ مدرک محکمی مبنی بر تأثیر خوراکی ها بر بیماری التهابی روده، وجود ندارد. اما مصرف برخی از غذاها و نوشیدنی ها خصوصاً هنگام درد، می توانند علائم و نشانه ها را تشدید کنند.
یادداشت برداری از آنچه می خورید و احساسی که از خوردن آنها دارید، می تواند مفید باشد. در صورت تشدید علائم توسط برخی غذاها، آنها را از برنامه غذایی خارج کنید. در اینجا چند پیشنهاد وجود دارد که می تواند کمک کند:
غذاهایی که بهتر است محدود یا از خوردن آنها اجتناب شود
محدود کردن مصرف محصولات لبنی. برای بسیاری از افراد مبتلا به بیماری التهابی روده که دچار مشکلاتی مانند اسهال، درد شکم و گاز هستند، محدود کردن یا حذف محصولات لبنی از رژیم غذایی باعث کاهش علائم آن ها می شود.
درصورت ایجاد ناراحتی بعد از مصرف میوه ها و سبزیجات خام، سعی کنید آنها را بپزید.
به طور کلی، ممکن است با مصرف غذاهای خانواده کلم، از جمله کلم بروکلی و گل کلم و آجیل، دانه ها، ذرت و ذرت بو داده بیشتر دچار مشکل شوید.
پرهیز از مصرف غذاهای مشکل ساز دیگر. غذاهای پرادویه، الکل و کافئین ممکن است علائم و نشانه ها را بدتر کنند.
مصرف وعده های غذایی کم حجم. ممکن است احساس کنید خوردن پنج یا شش وعده غذایی کم حجم در روز بهتر از دو یا سه وعده غذایی بزرگتر می باشد.
نوشیدن مقدار زیادی مایعات. سعی کنید روزانه مایعات زیادی بنوشید. آب بهترین نوشیدنی است. الکل و نوشیدنی های حاوی کافئین روده را تحریک می کنند و می توانند اسهال را تشدید کنند، در حالی که نوشیدنی های گازدار غالباً باعث ایجاد نفخ می شوند.
صحبت با متخصص تغذیه. در صورت کاهش وزن یا محدودشدن رژیم غذایی، با متخصص تغذیه صحبت کنید.
اگرچه استرس باعث بیماری کولیت اولسراتیو نمی شود، اما می تواند علائم آن را بدتر کرده و باعث افزایش درد ناشی از آن شود.
برای کمک به کنترل استرس، روش های زیر را بررسی کنید:
ورزش. حتی ورزش خفیف نیز می تواند به کاهش استرس، بهبود افسردگی و عادی سازی عملکرد روده کمک کند. با پزشک خود در مورد یک برنامه ورزشی مناسب صحبت کنید.
بیوفیدبک. این روشِ کاهش استرس کمک می کند تا با کمک دستگاه، تنش های عضلانی و ضربان قلب کاهش یابند. هدف از این روش ایجاد حالت آرامش برای کنار آمدن با استرس می باشد.
ورزش های منظم آرامش بخش و هوازی. یک روش موثر برای کنار آمدن با استرس انجام تمرین های آرامش بخش و هوازی می باشد. می توانید در کلاس های یوگا و مدیتیشن شرکت کنید و یا در خانه با استفاده از برنامه های موجود در اینترنت تمرین کنید.
علائم کولیت اولسراتیو ممکن است در ابتدا شما را وادار کند که به پزشک عمومی مراجعه کنید. ممکن است پزشک شما را به متخصص گوارش ارجاع دهد.
از آنجا که ملاقات ها می توانند مختصر باشند و غالباً اطلاعات زیادی برای بحث وجود دارد، خوب است که از قبل آماده باشید. در اینجا برخی اطلاعات برای کمک به شما در آمادگی برای ملاقات و انتظارات از پزشک، آورده شده است.
از یکی از اعضای خانواده یا دوستان خود بخواهید که همراه با شما بیاید. گاهی اوقات ممکن است به خاطر سپردن تمام اطلاعاتی که هنگام قرار ملاقات به شما ارائه می شود دشوار باشد و شخصی که شما را همراهی می کند، می تواند در به یاد آوردن مطالب به شما کمک کند.
یادداشت سؤالاتی که می خواهید از پزشک بپرسید.
وقت ملاقات با پزشک محدود است، بنابراین تهیه لیستی از سوال ها، می تواند به شما کمک کند تا از وقت خود نهایت استفاده را ببرید. بهتر است سوال های خود را از مهمترین تا کم اهمیت ترین رتبه بندی کنید. برخی از سؤال های اساسی در مورد کولیت اولسراتیو که بهتر است از پزشک بپرسید عبارتند از:
پزشک احتمالاً تعدادی سوال از شما می پرسد. آمادگی برای پاسخ به آنها در صرفه جویی وقت برای پرداختن به نکات دیگر، کمک کننده خواهد بود. سرال هایی که پزشک ممکن است بپرسد:
