میوکاردیت التهاب عضله قلب است که می تواند توانایی پمپاژ خون در بدن را کاهش داده و ریتم های غیرعادی در قلب ایجاد کند. این بیماری اغلب ناشی از عفونت های ویروسی است و علائم آن از خستگی تا درد قفسه سینه متغیر است. در ادامه اطلاعاتی درباره علائم و علل بروز میوکاردیت، نحوه تشخیص و درمان آن ارائه می شود.
میوکاردیت چیست؟
میوکاردیت به التهاب عضله قلب (میوکارد) گفته می شود. این التهاب می تواند بر توانایی پمپاژ خون توسط قلب و همچنین بر سیستم الکتریکی آن تأثیر بگذارد، که نتیجه آن کاهش کارایی قلب و ایجاد ریتم های سریع یا غیرطبیعی قلب (آریتمی) است.
معمولاً یک عفونت ویروسی عامل اصلی میوکاردیت است، اما این بیماری می تواند ناشی از واکنش به یک دارو یا بخشی از یک بیماری التهابی عمومی نیز باشد. علائم و نشانه های آن شامل درد قفسه سینه، خستگی، تنگی نفس و آریتمی است.
میوکاردیت شدید، قلب را ضعیف می کند و باعث می شود بقیه بدن خون کافی دریافت نکند. همچنین ممکن است لخته هایی در قلب ایجاد شوند که می توانند منجر به سکته مغزی یا حمله قلبی شوند. انتخاب درمان میوکاردیت به علت آن بستگی دارد.
علائم میوکاردیت
اگر میوکاردیت خفیف باشد یا در مراحل اولیه باشد، ممکن است هیچ علائمی وجود نداشته باشد یا تنها علائم خفیفی مانند درد قفسه سینه یا تنگی نفس بروز پیدا کند. در موارد جدی، بسته به علت بیماری، علائم و نشانه های میوکاردیت متفاوت است.
علائم و نشانه های رایج میوکاردیت عبارتند از:
- درد قفسه سینه
- ریتم سریع یا غیرطبیعی قلب (آریتمی)
- تنگی نفس، چه در حالت استراحت و چه در هنگام فعالیت بدنی
- احتباس مایعات همراه با تورم پاها و مچ پا
- خستگی
- سایر علائم و نشانه های عفونت ویروسی مانند سردرد، بدن درد، درد مفاصل، تب، گلو درد یا اسهال
میوکاردیت در کودکان
هنگامی که کودکان دچار میوکاردیت می شوند، ممکن است علائم و نشانه هایی مانند:
- تب
- غش کردن
- مشکلات تنفسی
- تنفس سریع و پی در پی
- ریتم سریع یا غیرطبیعی قلب (آریتمی)
را نشان دهند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
در صورت مشاهده علائم میوکاردیت، به ویژه درد قفسه سینه و تنگی نفس، با پزشک خود تماس بگیرید. اگر به عفونت مبتلا شده اید، نسبت به علائم میوکاردیت هوشیار باشید و در صورت بروز آن را به پزشک اطلاع دهید. اگر علائم شدید دارید، به اورژانس بروید یا فوراً با پزشک تماس بگیرید.
علل میوکاردیت
اغلب، علت دقیق میوکاردیت مشخص نیست. با این حال، دلایل محتمل بسیاری وجود دارد، اگرچه ابتلا به میوکاردیت به طور کلی نادر است. این علل شامل موارد زیر است:
- ویروس ها: بسیاری از ویروس ها معمولاً با میوکاردیت مرتبط هستند، از جمله ویروس هایی که باعث سرماخوردگی (آدنوویروس ها)، کووید-۱۹، هپاتیت B و C، پاروویروس (که معمولاً در کودکان باعث عارضه های پوستی خفیف می شود) و ویروس هرپس سیمپلکس. همچنین، عفونت های دستگاه گوارش (اکوویروس ها)، مونونوکلئوز (ویروس اپشتین-بار) و سرخجه نیز می توانند باعث میوکاردیت شوند. این بیماری در مبتلایان به HIV، ویروسی که باعث ایدز می شود، نیز شایع است.
- باکتری ها: باکتری های متعددی می توانند باعث میوکاردیت شوند، از جمله استافیلوکوک، استرپتوکوک، باکتری عامل دیفتری و باکتری منتقل شده از طریق کنه که مسئول بیماری لایم است.
- انگل ها: در این میان انگل هایی مانند تریپانوزوما کروزی و توکسوپلاسما وجود دارند، از جمله برخی از آن ها که توسط حشرات منتقل می شوند و می توانند باعث ایجاد بیماری به نام بیماری شاگاس شوند. این بیماری در آمریکای مرکزی و جنوبی شیوع بسیار بیشتری نسبت به ایالات متحده دارد، اما می تواند در مسافران و مهاجران از آن قسمت از جهان رخ دهد.
- قارچ ها: عفونت های مخمری، مانند کاندیدا؛ قارچ های کپکی مانند آسپرژیلوس؛ و سایر قارچ ها، مانند هیستوپلاسما (که اغلب در فضله پرندگان یافت می شود)، می توانند باعث میوکاردیت شوند، به ویژه در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند.
همچنین، میوکاردیت گاهی اوقات در صورت قرار گرفتن در معرض موارد زیر نیز رخ می دهد:
- داروها یا مواد مخدر غیرقانونی: این ها ممکن است باعث واکنش آلرژیک یا سمی شوند. این داروها شامل داروهایی است که برای درمان سرطان استفاده می شوند؛ آنتی بیوتیک ها، مانند داروهای پنی سیلین و سولفونامید؛ برخی از داروهای ضدتشنج؛ و برخی مواد غیرقانونی مانند کوکائین.
- مواد شیمیایی یا اشعه ها: قرار گرفتن در معرض برخی مواد شیمیایی مانند مونوکسیدکربن و اشعه می تواند باعث ایجاد میوکاردیت شود.
- اختلالات خودایمنی و التهابی: مانند لوپوس، گرانولوماتوز وگنر، آرتریت سلول غول پیکر و بیماری تاکایاسو.
عوارض بیماری
میوکاردیت شدید می تواند به طور دائمی به عضله قلب آسیب برساند و باعث بروز عوارض زیر شود:
- نارسایی قلبی: میوکاردیت در صورت تداوم می تواند به عضله قلب آسیب برساند به طوری که خون به طور مؤثر پمپ نشود. در موارد شدید نارسایی قلبی مربوط به میوکاردیت، ممکن است به یک دستگاه کمک بطنی (VAD) یا پیوند قلب نیاز باشد.
- حمله قلبی یا سکته مغزی: اگر عضله قلب آسیب دیده و قادر به پمپاژ خون نباشد، خونی که در قلب جمع می شود می تواند لخته ایجاد کند. اگر لخته یکی از عروق قلب را مسدود کند، ممکن است حمله قلبی رخ دهد. اگر لخته خون از قلب به شریان منتهی به مغز منتقل شود، خطر سکته مغزی وجود دارد.
- ریتم های سریع یا غیرطبیعی قلب (آریتمی): آسیب به عضله قلب می تواند باعث آریتمی شود.
- ایست ناگهانی قلب: برخی از آریتمی های جدی باعث توقف ضربان قلب می شوند (ایست ناگهانی قلب). این اختلال اگر فوراً درمان نشود، کشنده است.
پیشگیری از بروز بیماری
هیچ پیشگیری خاصی برای میوکاردیت وجود ندارد. با این حال، انجام این مراحل برای جلوگیری از عفونت ممکن است کمک کننده باشد:
- از ارتباط با افراد بیمار خودداری کنید: تا زمان بهبودی از ارتباط نزدیک با افرادی که بیماری ویروسی یا آنفولانزا مانند دارند، خودداری کنید. اگر خودتان مبتلا به یک بیماری ویروسی هستید، سعی کنید با دیگران ارتباطی نداشته باشید تا از انتشار بیماری جلوگیری کنید.
- بهداشت را رعایت کنید: شستن منظم و صحیح دست ها می تواند به جلوگیری از شیوع بیماری ها کمک کند.
- از رفتارهای پرخطر پرهیز کنید: برای کاهش احتمال ابتلا به عفونت میوکاردیت مرتبط با HIV، رابطه جنسی ایمن داشته باشید و از مصرف مواد مخدر پرهیز کنید.
- از قرار گرفتن در معرض کنه ها بپرهیزید: اگر وقت خود را در مناطق آلوده به کنه می گذرانید، پیراهن های آستین بلند و شلوار بلند بپوشید که تا جایی که ممکن است از پوست شما محافظت شود. از محصولات ضدکنه یا ضدحشره حاوی دیت (DEET) استفاده کنید.
- واکسن بزنید: در مورد واکسن های توصیه شده، از جمله واکسن های سرخجه و آنفولانزا، به روز باشید. این بیماری ها از جمله بیماری هایی هستند که می توانند باعث میوکاردیت شوند.
تشخیص میوکاردیت
تشخیص به موقع، کلید اصلی جلوگیری از آسیب طولانی مدت قلب است. پس از معاینه فیزیکی، پزشک ممکن است یک یا چند آزمایش را برای تأیید میوکاردیت و تعیین شدت آن تجویز کند. آزمایش ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- الکتروکاردیوگرام (نوار قلب یا EKG/ECG): این آزمایش الگوهای الکتریکی قلب را نشان می دهد و می تواند ریتم های غیرطبیعی را تشخیص دهد.
- عکس برداری ساده قفسه سینه (Chest X-ray): تصویر رادیوگرافی اندازه و شکل قلب را نشان می دهد و همچنین مایع درون یا اطراف قلب را که ممکن است نشان دهنده نارسایی قلبی باشد، مشخص می کند.
- ام آرآی قلب (Cardiac MRI): MRI قلب اندازه، شکل و ساختار قلب را نشان می دهد. این آزمایش می تواند علائم التهاب عضله قلب را به خوبی نشان دهد.
- اکوکاردیوگرام (Echocardiogram): امواج صوتی، تصاویر متحرکی را از قلب تپنده ایجاد می کنند. اکوکاردیوگرام ممکن است بزرگ شدن قلب، عملکرد ضعیف پمپاژ، مشکلات دریچه، لخته شدن درون قلب یا در اطراف قلب را تشخیص دهد.
- آزمایش خون: شامل بررسی تعداد گلبول های سفید و قرمز خون و همچنین برخی از آنزیم های خاص (مانند تروپونین) که نشان دهنده آسیب عضله قلب هستند. آزمایش خون همچنین می تواند آنتی بادی علیه ویروس ها و ارگانیسم های دیگر که ممکن است نشان دهنده ی عفونت مربوط به میوکاردیت باشد، را نشان دهد.
- کاتتریزاسیون قلب و بیوپسی اندومیوکارد (Cardiac Catheterization and Endomyocardial Biopsy): یک لوله نازک (کاتتر) به داخل رگ پا یا گردن وارد می شود و به قلب فرستاده می شود. در بعضی موارد، پزشکان از ابزار خاصی برای نمونه برداری از بافت عضلانی قلب جهت بررسی مستقیم التهاب یا عفونت استفاده می کنند. این روش در موارد خاص و زمانی که تشخیص با سایر روش ها دشوار است، انجام می شود.
درمان میوکاردیت
در بسیاری از موارد، میوکاردیت به خودی خود با درمان بهبود می یابد و منجر به بهبودی کامل می شود. درمان میوکاردیت بر روی رفع علت زمینه ای و کنترل علائم، مانند نارسایی قلبی، متمرکز است.
در موارد خفیف، افراد باید حداقل سه تا شش ماه از انجام ورزش های سنگین پرهیز کنند. استراحت و دارو برای کمک به بدن در مبارزه با عفونت ایجادکننده میوکاردیت می تواند به فرد کمک کند. داروهای ضدویروسی در درمان اکثر موارد میوکاردیت اثبات شده نیستند.
برخی از انواع نادر میوکاردیت ویروسی، مانند سلول غول پیکر و میوکاردیت ائوزینوفیلیک، به کورتیکواستروئیدها یا سایر داروهایی که سیستم ایمنی بدن را سرکوب می کنند، پاسخ می دهند. در برخی موارد ناشی از بیماری های مزمن، مانند لوپوس، درمان با توجه به بیماری زمینه ای انجام می شود.
داروهایی برای کمک به عملکرد قلب
اگر میوکاردیت باعث نارسایی قلبی یا آریتمی شود، پزشک ممکن است دستور به بستری شدن در بیمارستان داده و داروها یا سایر روش های درمانی را برای وی تجویز کند. برای برخی از ریتم های غیرطبیعی قلب یا نارسایی شدید قلب، ممکن است داروهایی برای کاهش خطر تشکیل لخته خون تجویز شود.
اگر قلب فرد ضعیف باشد، پزشک ممکن است داروهایی برای کاهش بار قلب و مایعات اضافی تجویز کند، مانند:
- مهارکننده های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE inhibitors): این داروها مانند انالاپریل، کاپتوپریل، لیزینوپریل و رامی پریل رگ های خونی را شل می کنند و به جریان یافتن راحت تر خون از قلب کمک می کنند.
- مسدودکننده های گیرنده آنژیوتانسین II: این داروها مانند لوزارتان و والسارتان نیز رگ های خونی را شل می کنند و به جریان راحت تر خون کمک می کنند.
- مسدودکننده های بتا: داروهایی مانند متوپرولول، بیزوپرولول و کارودیلول، به چندین روش برای درمان نارسایی قلب عمل می کنند و به کنترل آریتمی کمک می کنند.
- داروهای ادرارآور: این داروها مانند فوروزماید، احتباس سدیم و مایعات را در بدن بهبود بخشیده و به کاهش تورم کمک می کنند.
درمان موارد شدید
در برخی موارد شدید میوکاردیت، درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- داروهای داخل وریدی (IV): این داروها ممکن است عملکرد پمپاژ قلب را با سرعت بیشتری بهبود بخشند و معمولاً در بیمارستان تجویز می شوند.
- دستگاه های کمک کننده بطن (Ventricular Assist Devices - VADs): این پمپ های مکانیکی به پمپاژ خون کمک می کنند. در افرادی که قلب ضعیف یا نارسایی قلبی دارند استفاده می شوند. این روش درمانی ممکن است برای بهبودی قلب یا به عنوان پلی برای پیوند قلب مورد استفاده قرار گیرد.
- پمپ بالون داخل آئورت (Intra-aortic Balloon Pump - IABP): پزشکان یک لوله نازک (کاتتر) را در رگ خونی پا یا گردن فرد وارد کرده و با استفاده از تصویربرداری اشعه ایکس آن را به سمت قلب هدایت می کنند. پزشکان یک بالون متصل به انتهای کاتتر را به شریان اصلی قلب (آئورت) منتقل می کنند. بالون باد شده و با افزایش جریان خون و کاهش بار قلب کمک می کند.
- اکسیژن رسانی از غشای خارج از بدن (Extracorporeal Membrane Oxygenation - ECMO): در نارسایی شدید قلب و ریه، این دستگاه می تواند اکسیژن بدن را تأمین کند. هنگامی که خون از بدن خارج می شود، از طریق غشای خاصی در دستگاه ECMO عبور می کند که دی اکسید کربن را از بین می برد و اکسیژن را به خون می افزاید. سپس خون تازه اکسیژنه شده به بدن برمی گردد. دستگاه ECMO کار قلب و ریه را بر عهده می گیرد. این روش درمانی ممکن است برای بهبودی قلب یا پیوند قلب مورد استفاده قرار گیرد.
- پیوند قلب: در شدیدترین موارد، زمانی که قلب آسیب جدی و برگشت ناپذیری دیده است، پزشکان ممکن است پیوند فوری قلب را در نظر بگیرند.
برخی از افراد ممکن است مادام العمر به دارو نیاز داشته باشند، در حالی که افراد دیگر فقط برای چند ماه دارو مصرف می کنند و سپس به طور کامل بهبود می یابند. در هر صورت، پزشک قرار ملاقات هایی را برای پیگیری منظم، از جمله آزمایش هایی برای ارزیابی وضعیت فرد، توصیه می کند.
شیوه زندگی و درمان های خانگی
استراحت و کاهش حجم کار به بهبود فرد کمک می کند. پزشک به شما خواهد گفت که چه نوع فعالیت بدنی را می توانید در طول درمان انجام دهید و از چه زمانی می توانید فعالیت های عادی خود را از سر بگیرید.
اگر مدتی طولانی در معرض آسیب قلبی قرار داشتید، مهم است که مصرف نمک را کم کنید، میزان مصرف مایعات خود را محدود کنید، مصرف الکل را به حداقل برسانید و از استعمال سیگار خودداری کنید. پزشک میزان مناسب مایعات مصرفی و نمک را به شما خواهد گفت.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
اولین پزشکی که می بینید احتمالاً پزشک خانواده یا پزشک اورژانس شما خواهد بود. سپس ممکن است پزشک شما را به یک متخصص قلب (کاردیولوژیست) یا متخصص بیماری های عفونی ارجاع دهد.
آنچه می توانید انجام دهید
یک لیست از موارد زیر تهیه کنید:
- علائم خود، از جمله علائم مرتبط (مانند تب، درد مفاصل) و زمان شروع آن ها.
- اطلاعات شخصی اصلی، شامل بیماری های اخیر و علائم آن ها، مکان های سفر اخیر و سابقه پزشکی شما و خانواده تان.
- تمام داروها، ویتامین ها یا سایر مکمل هایی که مصرف می کنید، با ذکر دوز آن ها.
سوالاتی که می توانید از پزشک خود بپرسید.
در صورت امکان، هنگام مراجعه یک همراه داشته باشید.
در مورد میوکاردیت، سوالات اساسی که بهتر است از پزشک بپرسید عبارتند از:
- علت علائم من چیست؟
- دلایل احتمالی دیگر چیست؟
- به چه آزمایش هایی نیاز دارم؟
- بهترین روش درمان چیست؟
- عوارض جانبی احتمالی درمان چیست؟
- آیا گزینه های دیگری به جز رویکرد اولیه که شما پیشنهاد می دهید وجود دارد؟
- به بیماری های دیگری نیز مبتلا هستم؛ چگونه می توانم این شرایط را به بهترین وجه با هم مدیریت کنم؟
- آیا لازم است فعالیت های خود را محدود کنم؟ تا چه زمانی؟
- آیا بروشور یا سایر مطالب چاپی وجود دارد که بتوانم داشته باشم؟ چه وب سایت هایی را پیشنهاد می کنید؟
از پزشک چه انتظاری می رود
پزشک شما احتمالاً چندین سوال از شما می پرسد، از جمله:
- آیا اخیراً به بیماری دیگری (مانند آنفولانزا یا عفونت تنفسی) مبتلا شده اید؟
- آیا اخیراً به خارج از کشور سفر کرده اید؟
- چه چیزی علائم شما را بهبود می بخشد؟
- چه مواردی علائم شما را بدتر می کند؟
دیدگاه خود را به اشتراک بگذارید.