عفونت با متاپنوموویروس انسانی (اچ ام پی وی)

متاپنوموویروس انسانی (Human Metapneumovirus) یا اچ ام پی وی (HMPV) یکی از عوامل شایع عفونت های تنفسی در انسان است. این ویروس اولین بار در سال 2001 شناسایی شد و از آن زمان به عنوان یکی از مهم ترین عوامل عفونت های ویروسی تنفسی به ویژه در کودکان، سالمندان و افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف شناخته شده است. در ادامه اطلاعاتی درباره علائم و علل بیماری با متاپنوموویروس انسانی، نحوه تشخیص و درمان آن ارائه می شود.

متاپنوموویروس انسانی چیست و چگونه انتقال می یابد؟

متاپنوموویروس انسانی (HMPV) یک ویروس عفونی تنفسی است که باعث ایجاد بیماری های دستگاه تنفسی فوقانی و تحتانی می شود. این ویروس به خانواده پارامیکسوویروس تعلق دارد و از نظر ساختار و علائم بیماری شباهت زیادی به ویروس سنسیشیال تنفسی (RSV) دارد.

این ویروس در سال ۲۰۰۱ توسط دانشمندان در کشور هلند شناسایی شد، اما مطالعات ژنتیکی نشان داده است که این ویروس احتمالاً از دهه ها قبل در میان انسان ها در حال گردش بوده است.

متاپنوموویروس انسانی یک ویروس حاوی RNA است که فاقد پوشش پروتئینی خاصی می باشد.

ژنوم HMPV شامل 8 ژن است که پروتئین های ساختاری و غیرساختاری مورد نیاز ویروس را کد می کند.

اپیدمیولوژی

اچ ام پی وی در سراسر جهان شایع است و می تواند در هر سنی افراد را آلوده کند.

• بیشترین میزان ابتلا در فصل های پاییز و زمستان رخ می دهد.
• اچ ام پی وی یکی از عوامل مهم بستری شدن کودکان در بیمارستان به دلیل عفونت های تنفسی است.

راه های انتقال

• قطرات تنفسی
• تماس مستقیم
• سطوح آلوده

اچ ام پی وی عمدتاً از طریق قطرات تنفسی (عطسه و سرفه) و تماس مستقیم با سطوح آلوده انتقال می یابد.

این ویروس می تواند روی سطوح برای مدتی زنده بماند، بنابراین تماس با اشیاء آلوده نیز ممکن است باعث انتقال شود.

علائم عفونت با متاپنوموویروس انسانی، (HMPV)

متاپنوموویروس انسانی، (Human Metapneumovirus / HMPV) یکی از عوامل مهم عفونت های دستگاه تنفسی فوقانی و تحتانی است. این ویروس می تواند علائمی مشابه با سایر عفونت های ویروسی تنفسی، مانند آنفولانزا و ویروس سنسیشیال تنفسی (RSV)، ایجاد کند.

علائم شایع اچ ام پی وی

علائم عفونت با اچ ام پی وی از خفیف تا شدید متغیر است و معمولاً ۳ تا ۶ روز پس از قرار گرفتن در معرض ویروس ظاهر می شوند.

علائم دستگاه تنفسی فوقانی (علائم سرماخوردگی):

• آبریزش بینی
• عطسه
• گلودرد
• سرفه خشک
• تب خفیف تا متوسط
• احساس ضعف و خستگی

علائم دستگاه تنفسی تحتانی (علائم شدیدتر):

• سرفه مداوم و شدید
• خس خس سینه
• تنگی نفس
• افزایش ترشحات خلطی
• درد قفسه سینه
• تنفس سریع (تاکی پنه)

علائم در گروه های پرخطر

کودکان خردسال (به ویژه زیر ۲ سال)

• خس خس شدید
• تنگی نفس
• بی اشتهایی
• مشکل در شیر خوردن
• خواب آلودگی غیرطبیعی

سالمندان و افراد دچار نقص ایمنی

• علائم شدیدتر عفونت تنفسی
• ذات الریه (پنومونی)
• نارسایی تنفسی
• تشدید بیماری های زمینه ای مانند آسم یا بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD)

علائم نادر (اما ممکن)

• علائم گوارشی: تهوع، استفراغ و اسهال (بیشتر در کودکان دیده می شود).
• علائم عصبی: در موارد بسیار نادر، ممکن است علائم عصبی مانند تشنج در کودکان ایجاد شود.

علائم هشداردهنده (نیازمند مراقبت فوری پزشکی)

اگر فردی دچار علائم زیر شد، باید فوراً به مراکز درمانی مراجعه کند:

• تنگی نفس شدید یا مشکل در تنفس
• کبودی لب ها یا صورت
• خواب آلودگی شدید یا بی حالی
• عدم توانایی در خوردن یا آشامیدن
• تب بالا و مقاوم به درمان

آیا متاپنوموویروس انسانی (HMPV) علائم گوارشی ایجاد می کند؟

علائم گوارشی در عفونت با اچ ام پی وی

عفونت با متاپنوموویروس انسانی، (HMPV) به طور عمده دستگاه تنفسی فوقانی و تحتانی را تحت تأثیر قرار می دهد. بااین حال، برخی از مطالعات و گزارش های بالینی نشان داده اند که در برخی بیماران، به خصوص کودکان خردسال، ممکن است علائم گوارشی نیز مشاهده شود.

علائم گوارشی احتمالی در اچ ام پی وی:

• تهوع
• استفراغ
• اسهال خفیف تا متوسط
• دل درد یا گرفتگی های شکمی
• بی اشتهایی

این علائم معمولاً خفیف و گذرا هستند و کمتر از علائم تنفسی مورد توجه قرار می گیرند.

علت بروز علائم گوارشی در اچ ام پی وی:

• التهاب سیستمیک: پاسخ التهابی بدن به ویروس ممکن است دستگاه گوارش را نیز تحت تأثیر قرار دهد.
• بلع ترشحات پشت حلقی: ترشحات بینی و حلق در بیماران می تواند به معده وارد شده و منجر به علائم گوارشی مانند تهوع یا استفراغ شود.
• اختلال در فلور طبیعی روده: عفونت های ویروسی ممکن است تعادل میکروبی روده را مختل کرده و باعث علائم گوارشی شوند.

میزان بروز علائم گوارشی:

• علائم گوارشی در اچ ام پی وی نسبت به ویروس هایی مانند نوروویروس یا آدنوویروس کمتر شایع هستند.
• در مطالعات انجام شده، شیوع علائم گوارشی در عفونت HMPV معمولاً کمتر از۱۰٪ گزارش شده است.
• کودکان و افراد دچار نقص ایمنی ممکن است بیشتر در معرض علائم گوارشی باشند.

مدیریت علائم گوارشی:

• مصرف زیاد مایعات: برای جلوگیری از کم آبی ناشی از استفراغ یا اسهال.
• رژیم غذایی BRAT: شامل موز، برنج، پوره سیب و نان تست.
• داروهای ضدتهوع (در صورت لزوم و تحت نظر پزشک).
• پروبیوتیک ها: می تواند به بازسازی تعادل فلور روده کمک کنند.

علائم گوارشی ممکن است با سایر عفونت های ویروسی مانند نورویروس، روتاویروس یا آدنوویروس اشتباه گرفته شوند.

مدت زمان بیماری

• علائم معمولاً ۷ تا۱۰ روز طول می کشد.
• در برخی موارد، به ویژه در افراد با نقص ایمنی یا سالمندان، علائم ممکن است طولانی تر باشد.

مقایسه علائم HMPV با سایر عفونت های تنفسی

• در مقابل آنفولانزا: معمولاً علائم خفیف تری ایجاد می کند و تب آن کمتر از آنفولانزا است.
• در مقابل RSV: هر دو می توانند باعث برونشیولیت شوند، اما HMPV معمولاً شدت کمتری دارد.
• در مقابل کروناویروس: به ندرت باعث از دست دادن حس بویایی و چشایی می شود.

نکات مهم درباره علائم اچ ام پی وی

1. علائم این ویروس می توانند مشابه سایر عفونت های ویروسی باشند و تشخیص قطعی از طریق آزمایش های تخصصی انجام می شود.
2. بیشتر بیماران علائم خفیف تا متوسطی را تجربه می کنند و تنها در موارد شدید نیاز به بستری دارند.
3. افراد پرخطر (کودکان زیر ۲ سال، سالمندان و بیماران دچار نقص ایمنی) بیش از دیگران در معرض بروز علائم شدید قرار دارند.

گروه های در معرض خطر

1. کودکان خردسال: اچ ام پی وی یکی از دلایل عمده بستری شدن کودکان با عفونت های تنفسی است.
2. سالمندان: سیستم ایمنی ضعیف تر این گروه را به ویروس حساس تر می کند.
3. افراد مبتلا بیماری های مزمن: به ویژه مبتلایان به آسم، بیماری مزمن انسدادی ریه یا نقص ایمنی.

پیشگیری از بروز بیماری ناشی از متاپنوموویروس انسانی (HMPV)

پیشگیری از ابتلا به متاپنوموویروس انسانی (HMPV)، مانند سایر ویروس های تنفسی، بر کاهش تماس با ویروس و تقویت بهداشت فردی متمرکز است. در ادامه، راهکارهای مؤثر برای پیشگیری از این بیماری ارائه شده است:

۱. رعایت بهداشت فردی

• شستشوی مکرر دست ها:
  • دست ها را به مدت حداقل ۲۰ ثانیه با آب و صابون بشویید.
  • در صورت عدم دسترسی به آب و صابون، از ضدعفونی کننده های الکلی (با حداقل ۶۰٪ الکل) استفاده کنید.
• استفاده از ماسک:
  • در مکان های شلوغ یا در زمان تماس با فرد بیمار از ماسک های استاندارد (مانند ماسک سه لایه یا N95) استفاده کنید.
• پرهیز از تماس مستقیم با بیماران:
  • از تماس نزدیک مانند دست دادن یا بغل کردن افراد بیمار خودداری کنید.
• پوشاندن دهان و بینی هنگام سرفه یا عطسه:
  • از دستمال کاغذی یا آرنج برای پوشاندن دهان و بینی استفاده کنید و دستمال را بلافاصله دور بیندازید.

۲. ضدعفونی سطوح و اشیاء پرتماس

• سطوحی مانند دستگیره درها، کلیدهای برق، میزها و وسایل مشترک را مرتباً با مواد ضدعفونی کننده استاندارد (حاوی الکل یا وایتکس رقیق شده) تمیز کنید.
• اسباب بازی ها و وسایل کودکان باید به طور مرتب شسته و ضدعفونی شوند.

۳. ایزوله کردن بیماران

اگر فردی از اعضای خانواده خانه علائم عفونت تنفسی دارد:

• او را در یک اتاق مجزا نگه دارید.
• از وسایل شخصی مانند حوله، ظروف غذاخوری و بالش به طور مشترک استفاده نکنید.
• بیماران بستری در بیمارستان باید در اتاق های ایزوله استاندارد نگهداری شوند.

۴. تقویت سیستم ایمنی بدن

• مصرف منظم غذاهای سرشار از ویتامین C (پرتقال، لیمو، فلفل دلمه ای) و ویتامین D (ماهی های چرب، تخم مرغ)
• نوشیدن مایعات کافی، به خصوص آب
• داشتن خواب کافی و مدیریت استرس
• فعالیت بدنی منظم

۵. مراجعه به موقع به پزشک

• در صورت بروز علائم مشکوک مانند تب بالا، سرفه مداوم و تنگی نفس، به پزشک مراجعه کنید.
• خوددرمانی نکنید و داروها را طبق تجویز پزشک مصرف کنید.

۶. آموزش و آگاهی بخشی عمومی

• آموزش اصول بهداشتی به کودکان، سالمندان و کارکنان مراقبت های بهداشتی
• تشویق به استفاده صحیح از ماسک و مواد ضدعفونی کننده

تشخیص

تشخیص اچ ام پی وی بر اساس علائم بالینی و آزمایش های تشخیصی انجام می شود:

• واکنش زنجیره ای پلیمراز ترنس کریپتاز معکوس (RT-PCRا): دقیق ترین روش برای تشخیص اچ ام پی وی.
• آزمایش های سرولوژیک: بررسی آنتی بادی ها برای تشخیص ابتلا به عفونت پیشین.
• کشت ویروسی: روشی زمان بر اما قابل اعتماد.
• ایمونوفلورسانس: شناسایی پروتئین های ویروسی در نمونه های تنفسی.

درمان متاپنوموویروس انسانی (HMPV)

در حال حاضر، درمان اختصاصی و ضدویروسی تأییدشده ای برای متاپنوموویروس انسانی اچ ام پی وی وجود ندارد. درمان های موجود بیشتر حمایتی و علامتی هستند و بر مدیریت علائم و جلوگیری از عوارض متمرکز هستند. در ادامه به بررسی دقیق تر درمان ها می پردازیم:

درمان های مراقبتی و تسکینی

در موارد خفیف تا متوسط، درمان اصلی شامل موارد زیر است:

هیدراتاسیون

• مصرف مایعات کافی برای جلوگیری از کم آبی بدن.
• در موارد شدید، ممکن است نیاز به تزریق سرم باشد.

داروهای تب بُر و مسکن

• استامینوفن: برای کاهش تب و درد.
• ایبوپروفن: برای کنترل التهاب و کاهش درد.

توجه: استفاده از آسپیرین برای کودکان توصیه نمی شود.

مرطوب کننده های هوا

• استفاده از دستگاه های بُخور سرد می تواند به باز شدن مجاری تنفسی کمک کند.
• مرطوب نگه داشتن هوا می تواند از خشکی مجاری تنفسی بکاهد.

اکسیژن درمانی

• در مواردی که بیمار دچار هایپوکسی (کاهش سطح اکسیژن خون) می شود، اکسیژن درمانی ضروری است.
• در موارد شدید ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان و استفاده از ونتیلاتور باشد.

داروهای ضدویروس

آیا اسلتامیویر مؤثر است؟

• اسلتامیویر که با نام تجاری تامی فلو شناخته می شود، عمدتاً برای درمان آنفولانزا استفاده می شود.
• این دارو یک مهارکننده آنزیم نورآمینیداز است و به طور خاص علیه ویروس های آنفولانزا مؤثر است.
• HMPV فاقد آنزیم نورآمینیداز است، بنابراین مکانیسم اثر اسلتامیویر علیه این ویروس ناکارآمد است.

نتیجه: تحقیقات نشان داده اند که اسلتامیویر در درمان اچ ام پی وی مؤثر نیست و نباید به عنوان خط اول درمان استفاده شود.

ریباویرین

• ریباویرین یک داروی ضدویروسی است که برای درمان هپاتیت C و RSV استفاده می شود.
• برخی مطالعات در شرایط آزمایشگاهی نشان داده اند که ریباویرین ممکن است در کاهش تکثیر اچ ام پی وی مؤثر باشد.
• بااین حال، هنوز شواهد کافی برای استفاده از آن به عنوان درمان استاندارد وجود ندارد.
• استفاده از ریباویرین معمولاً در بیماران دچار نقص ایمنی شدید و در محیط بیمارستان صورت می گیرد.

ایمونوگلوبولین داخل وریدی (IVIG)

• در بیماران دچار نقص ایمنی، استفاده از ایمونوگلوبولین های اختصاصی می تواند به مقابله با عفونت کمک کند.
• این روش درمانی همچنان در مرحله آزمایش است.

کورتیکواستروئیدها

• استفاده از کورتیکواستروئیدها مانند پردنیزولون یا دگزامتازون در عفونت های شدید و التهابات ریوی در مطالعه قرار دارد.
• ممکن است در مواردی که التهاب شدید مجاری تنفسی وجود دارد، مفید باشد.
• بااین حال، استفاده از آن ها همچنان مورد بحث است و فقط در شرایط خاص توصیه می شود.

آنتی بیوتیک ها

• آنتی بیوتیک ها بر روی ویروس ها اثری ندارند.
• بااین حال، در صورت بروز عفونت باکتریایی ثانویه مانند ذات الریه باکتریایی، ممکن است آنتی بیوتیک تجویز شود.
• آنتی بیوتیک های معمول شامل آموکسی سیلین یا آزیترومایسین هستند.

درمان های نوین و در حال بررسی

آنتی بادی های مونوکلونال

• تحقیقات برای تولید آنتی بادی های مونوکلونال خاص علیه پروتئین های سطحی اچ ام پی وی در حال انجام است.
• این آنتی بادی ها می توانند به عنوان پیشگیری یا درمان زودهنگام استفاده شوند.

واکسن انسانی،اچ ام پی وی

• در حال حاضر هیچ واکسن تأییدشده ای برای HMPV وجود ندارد.
• چندین واکسن در مراحل مختلف آزمایش های بالینی هستند.

نتیجه گیری

اگرچه اچ ام پی وی، عمدتاً عفونت های تنفسی ایجاد می کند، اما ممکن است علائم گوارشی مانند تهوع، استفراغ و اسهال نیز در برخی بیماران (به ویژه کودکان و افراد دارای نقص ایمنی) مشاهده شود.

این علائم معمولاً خفیف و موقتی هستند و با مراقبت های حمایتی مدیریت می شوند.