لوزه ها به عنوان اولین خط دفاعی بدن در برابر عوامل بیماری زا عمل می کنند، اما گاهی خودشان در اثر عفونت های ویروسی یا باکتریایی ملتهب می شوند. این وضعیت که به آن التهاب لوزه می گویند، می تواند منجر به علائم ناراحت کننده ای مانند گلودرد شدید، تب و دشواری در بلع شود. در ادامه اطلاعاتی درباره علائم و علل بروز التهاب لوزه، نحوه تشخیص و درمان آن ارائه می شود.
التهاب لوزه ها چیست؟
التهاب لوزه ها، تورم لوزه ها است که دو غده لنفی بیضی شکل در پشت حلق هستند. هر لوزه در یک طرف واقع شده است. علائم و نشانه های التهاب لوزه شامل تورم لوزه ها، گلودرد، مشکل در بلع و حساس شدن گره های لنفاوی در کناره های گردن است.
بیشتر موارد التهاب لوزه در اثر عفونت با یک ویروس ایجاد می شود، اما عفونت های باکتریایی نیز می توانند باعث این بیماری شوند. از آنجا که درمان مناسب تورم لوزه به علت آن بستگی دارد، تشخیص سریع و دقیق از اهمیت بالایی برخوردار است. جراحی برای برداشتن لوزه ها (تونسیلکتومی) که یک روش معمول برای درمان تورم لوزه است، معمولاً فقط در مواردی انجام می شود که التهاب لوزه به طور مکرر اتفاق می افتد، به درمان های دیگر پاسخی داده نمی شود یا عوارض جدی ایجاد می شود.
علائم التهاب لوزه ها
التهاب لوزه معمولاً کودکان بین سنین پیش دبستانی تا بزرگسالان در میانسالی را درگیر می کند. علائم و نشانه های رایج التهاب لوزه شامل موارد زیر است:
- لوزه های قرمز و متورم
- لکه های سفید یا زرد روی لوزه ها
- گلودرد
- بلع مشکل یا دردناک
- تب
- بزرگ و حساس شدن گره لنفاوی در گردن
- صدای خش دار
- بوی بد دهان
- معده درد
- درد گردن یا خشکی و سفتی گردن
- سردرد
در کودکان خردسال که قادر به توصیف احساس خود نیستند، التهاب لوزه می تواند به اشکال زیر خود را نشان دهد:
- ریزش آب دهان در اثر بلع سخت یا دردناک
- امتناع از خوردن غذا
- سر و صدای غیرمعمول شکم
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
اگر کودک علائمی دارد که می تواند نشان دهنده التهاب لوزه باشد، تشخیص دقیق اهمیت زیادی دارد. در صورت وجود موارد زیر در کودک با پزشک تماس بگیرید:
- گلودرد همراه با تب
- گلودردی که طی ۲۴ تا ۴۸ ساعت برطرف نشود
- بلع دردناک یا دشوار
- ضعف شدید، خستگی یا بی حالی
اگر کودک دچار علائم زیر است، فوراً با فوریت های پزشکی تماس بگیرید:
- مشکل در تنفس
- سختی در بلعیدن
- ریزش بیش از حد آب دهان
علل ابتلا التهاب لوزه ها
التهاب لوزه اغلب توسط ویروس های رایج ایجاد می شود، اما عفونت های باکتریایی نیز می توانند دلیل آن باشند. شایع ترین باکتری عامل التهاب لوزه، استرپتوکوک پیوژنس (استرپتوکوک گروه A) است که عامل گلودرد نیز می باشد. سویه های دیگر استرپتوکوک و سایر باکتری ها نیز می توانند باعث التهاب لوزه شوند.
چرا لوزه ها ملتهب می شوند؟ لوزه ها اولین خط دفاعی سیستم ایمنی بدن در برابر باکتری ها و ویروس هایی هستند که از طریق دهان وارد بدن می شوند. این عملکرد، لوزه ها را به ویژه در برابر عفونت و التهاب آسیب پذیر می کند. با این حال، عملکرد سیستم ایمنی لوزه پس از بلوغ کاهش می یابد، عاملی که می تواند علت نادر التهاب لوزه در بزرگسالان باشد.
عوامل خطرساز (ریسک فاکتورها)
عوامل خطر برای التهاب لوزه شامل موارد زیر است:
- سنین پایین: التهاب لوزه اغلب کودکان را درگیر می کند و التهاب لوزه ناشی از باکتری بیشتر در کودکان ۵ تا ۱۵ سال دیده می شود.
- تماس مکرر با میکروب ها: کودکان در مدرسه با همسالان خود در تماس نزدیک هستند و به طور مکرر در معرض ویروس یا باکتری هایی هستند که می توانند باعث التهاب لوزه شوند.
عوارض بیماری
التهاب یا تورم مکرر یا مداوم (مزمن) لوزه ها می تواند عوارضی مانند:
- اختلال در تنفس هنگام خواب (آپنه انسدادی خواب)
- عفونتی که به عمق بافت اطراف گسترش می یابد (سلولیت لوزه)
- عفونتی که منجر به جمع شدن چرک پشت لوزه می شود (آبسه پری تونسیلار)
عفونت استرپتوکوکی
اگر التهاب لوزه ناشی از استرپتوکوک گروه A یا سویه دیگری از باکتری های استرپتوکوکی درمان نشود یا اگر درمان آنتی بیوتیکی ناقص باشد، کودک بیشتر در معرض خطر ابتلا به اختلالات نادر زیر است:
- تب روماتیسمی، یک بیماری التهابی جدی که می تواند قلب، مفاصل، سیستم عصبی و پوست را تحت تأثیر قرار دهد.
- عوارض تب مخملک، یک عفونت استرپتوکوکی است که با عارضه های پوستی برجسته مشخص می شود.
- التهاب کلیه (گلومرولونفریت پس از استرپتوکوک)
- آرتریت واکنشی پس از استرپتوکوک، وضعیتی که باعث التهاب مفاصل می شود.
پیشگیری از بروز بیماری
میکروب هایی که باعث التهاب لوزه های ویروسی و باکتریایی می شوند، مسری هستند. بنابراین، بهترین پیشگیری رعایت بهداشت است. به کودک خود بیاموزید:
- دست هایش را به طور کامل و مرتب، به خصوص بعد از استفاده از توالت و قبل از غذا خوردن، بشوید.
- از اشتراک غذا، لیوان، بطری آب یا ظروف با دیگران خودداری کند.
بعد از تشخیص التهاب لوزه، باید مسواک کودک عوض شود.
برای جلوگیری از شیوع عفونت باکتریایی یا ویروسی به دیگران:
- کودک خود را هنگام بیماری در خانه نگه دارید.
- از پزشک بپرسید چه زمانی برای بازگشت فرزندتان به مدرسه درست است.
- به کودک خود بیاموزید که در یک دستمال یا در صورت لزوم در آرنج خود سرفه یا عطسه کند.
- به کودک خود بیاموزید که پس از عطسه یا سرفه، دست هایش را بشوید.
تشخیص التهاب لوزه ها
پزشک با یک معاینه بدنی شروع می کند که شامل موارد زیر است:
- با استفاده از یک چراغ قوه پزشکی، گلو و احتمالاً گوش و بینی کودک را که می تواند محل عفونت باشد، مشاهده می کند.
- برای بررسی وجود عارضه های پوستی معروف به اسکارلاتینا، که با برخی موارد گلودرد استرپتوکوکی همراه است، پوست را بررسی می کند.
- برای بررسی وجود تورم غدد لنفاوی، به آرامی گردن کودک را لمس می کند.
- با یک گوشی پزشکی به تنفس او گوش می دهد.
- طحال بزرگ شده را بررسی می کند.
سواب گلو
در این آزمایش ساده، پزشک یک سواب استریل (وسیله ای شبیه به گوش پاک کن) را پشت حلق کودک می برد تا نمونه ای از ترشحات را به دست آورد. نمونه در آزمایشگاه از نظر وجود باکتری های استرپتوکوکی بررسی می شود. بسیاری از کلینیک ها مجهز به آزمایشگاهی هستند که می توانند طی چند دقیقه نتیجه آزمایش را به دست آورند. با این حال، یک آزمایش قابل اعتماد دوم معمولاً به آزمایشگاه ارسال می شود که اغلب می تواند نتایج را در عرض چند ساعت یا چند روز اعلام کند. اگر تست فوری مثبت باشد، کودک تقریباً به طور حتم دارای عفونت باکتریایی می باشد. اگر آزمایش منفی برگردد، احتمالاً کودک به عفونت ویروسی مبتلا شده است. با این حال، پزشک منتظر خواهد ماند تا آزمایش آزمایشگاهی انجام شود تا علت دقیق عفونت مشخص شود.
شمارش کامل سلول های خونی (CBC)
نتیجه این آزمایش گزارشی از تعداد انواع مختلف سلول های خونی را ارائه می دهد و نشان می دهد که آیا عامل عفونت، باکتریایی یا ویروسی است. برای تشخیص گلودرد استرپتوکوکی اغلب به CBC نیاز نیست. با این حال، اگر آزمایش آزمایشگاهی استرپتوکوک گلو منفی باشد، ممکن است به CBC برای کمک به تعیین علت تورم لوزه نیاز باشد.
درمان التهاب لوزه ها
درمان التهاب لوزه بسته به اینکه علت آن ویروسی یا باکتریایی باشد، متفاوت است.
مراقبت های خانگی
این استراتژی ها هم برای عفونت های ویروسی و هم برای عفونت های باکتریایی مفید هستند و به بهبود سریع تر و راحتی بیمار کمک می کنند. در موارد التهاب ویروسی لوزه، این روش ها تنها راه درمان هستند و پزشک هیچ آنتی بیوتیکی تجویز نمی کند. بیمار معمولاً طی ۷ تا ۱۰ روز به طور کامل بهبود پیدا می کند.
- استراحت کافی: استراحت زیاد و خواب کافی به بدن کمک می کند تا با عفونت مبارزه کرده و بهبود پیدا کند.
- مایعات فراوان: مصرف زیاد مایعات، به ویژه آب، برای جلوگیری از کم آبی بدن و مرطوب نگه داشتن گلو ضروری است.
- نوشیدنی های آرام بخش: مایعات گرم مانند آب گوشت، چای بدون کافئین یا آب گرم با عسل می توانند به تسکین درد و التهاب گلو کمک کنند.
- غرغره آب نمک: غرغره کردن با محلول آب نمک (نصف قاشق چای خوری نمک در یک فنجان آب گرم) به کاهش درد گلو کمک می کند.
- مرطوب کردن هوا: استفاده از یک دستگاه بخور یا نشستن در حمام بخار به مرطوب شدن هوا و کاهش خشکی گلو کمک می کند.
- قرص های مکیدنی: برای کودکان بالای ۴ سال، قرص های مکیدنی مخصوص گلو می تواند به تسکین موقت درد کمک کند.
- پرهیز از محرک ها: از دود سیگار و مواد شیمیایی محرک که ممکن است گلو را حساس تر کنند، باید دوری شود.
- مدیریت درد و تب: برای کاهش درد و تب، با مشورت پزشک می توانید از داروهایی مانند ایبوپروفن یا استامینوفن استفاده کنید.
توجه داشته باشید که هرگز به کودکان و نوجوانان آسپیرین ندهید، زیرا ممکن است باعث سندرم ری شود که یک بیماری نادر اما بسیار خطرناک است.
آنتی بیوتیک ها
اگر پزشک تشخیص دهد که التهاب لوزه ناشی از یک عفونت باکتریایی است، برای بیمار یک دوره درمانی با آنتی بیوتیک تجویز می کند. رایج ترین درمان برای عفونت های استرپتوکوکی، مصرف ۱۰ روزه پنی سیلین است. در صورت حساسیت بیمار به پنی سیلین، پزشک یک داروی جایگزین تجویز خواهد کرد.
نکته حیاتی: بسیار مهم است که بیمار کل دوره آنتی بیوتیک ها را به طور کامل مصرف کند، حتی اگر علائمش بهبود یافته باشد. قطع زودهنگام دارو می تواند باعث عود عفونت، گسترش آن به سایر قسمت های بدن یا بروز عوارض جدی مانند تب روماتیسمی شود.
در رابطه با اقدام لازم در صورت فراموش کردن دادن دوز مصرفی به کودک، با پزشک خود یا پزشک داروخانه مشورت کنید.
عمل جراحی
جراحی برای برداشتن لوزه ها (تونسیلکتومی) تنها در موارد خاصی توصیه می شود:
- التهاب مکرر لوزه: اگر فرد در یک سال حداقل ۷ بار، در دو سال گذشته حداقل ۵ بار در سال یا در سه سال گذشته حداقل ۳ بار در سال دچار التهاب لوزه شده باشد.
- عوارض جدی: زمانی که التهاب لوزه باعث مشکلات بزرگ تری مانند آپنه انسدادی خواب (قطع تنفس در خواب)، مشکلات جدی در بلع و تنفس، یا ایجاد آبسه های لوزه شده باشد که به درمان با آنتی بیوتیک ها پاسخ نداده اند.
جراحی لوزه معمولاً بدون نیاز به بستری شدن انجام می شود؛ مگر اینکه کودک خیلی کوچک باشد، دچار بیماری پزشکی پیچیده ای باشد یا اگر در حین جراحی عارضه ای ایجاد شود. این بدان معناست که کودک باید بتواند روز جراحی به خانه خود برود. بهبودی کامل از این عمل معمولاً بین ۷ تا ۱۴ روز زمان می برد.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
اگر کودک دچار گلودرد، مشکل در بلع یا علائم دیگری باشد که نشان دهنده التهاب لوزه است، به پزشک عمومی یا متخصص اطفال مراجعه کنید. همین طور می توانید به یک متخصص در زمینه اختلالات گوش، بینی و گلو مراجعه کنید.
پزشک احتمالاً تعدادی سؤال در مورد وضعیت فرزندتان از شما می پرسد. آماده باشید تا به سؤالات زیر پاسخ دهید:
- علائم از چه زمانی شروع شده است؟
- آیا کودک در بلعیدن غذا مشکل یا دردی دارد؟
- آیا چیزی علائم را بهبود می بخشد، مانند مسکن های بدون نسخه یا مایعات گرم؟
- آیا کودک قبلاً به التهاب لوزه یا گلودرد استرپتوکوکی مبتلا شده است؟ چه زمانی؟
- آیا به نظر می رسد علائم کودک بر خواب او تأثیر می گذارد؟
- آیا کودک در تماس با کسی بوده است که گلودرد داشته است؟
سؤالاتی که بهتر است از پزشک خود بپرسید شامل موارد زیر است:
- چه مدت طول می کشد تا نتایج آزمایش مشخص شود؟
- بهترین روش درمانی چیست؟
- آیا احتمال ابتلای مجدد وجود دارد؟
- چه زمانی کودک می تواند به مدرسه برگردد یا فعالیت های دیگر را از سر بگیرد؟
دیدگاه خود را به اشتراک بگذارید.