پارکینسون یک بیماری مزمن عصبی است که به تدریج بر کنترل حرکت فرد تأثیر می گذارد. این بیماری با تغییر سلول های مغزی تولیدکننده دوپامین خود را نشان می دهد که منجر به بروز علائمی مانند لرزش، کندی حرکات، و سفتی عضلات می شود. در ادامه اطلاعاتی درباره علائم و علل بروز پارکینسون، نحوه تشخیص و درمان آن ارائه می شود.
بیماری پارکینسون چیست؟
بیماری پارکینسون یک اختلال پیشرونده در سیستم عصبی است که به تدریج بر حرکات فرد تأثیر می گذارد. نشانه های اولیه اغلب خفیف هستند و گاهی تنها با لرزشی کم در یک دست شروع می شوند. لرزش، گرچه رایج است، اما معمولاً با گرفتگی یا کندی حرکات نیز همراه می شود.
با پیشرفت بیماری، ممکن است توانایی فرد در نشان دادن احساسات از طریق چهره کاهش یابد، یا هنگام راه رفتن، دست ها دیگر به طور طبیعی تاب نخورند. گفتار می تواند مبهم و نامفهوم شود. متاسفانه، درمانی قطعی برای پارکینسون وجود ندارد، اما داروها می توانند به طور چشمگیری علائم را کنترل کنند. در برخی موارد، جراحی برای تنظیم نواحی خاصی از مغز نیز ممکن است توصیه شود.
علائم بیماری پارکینسون
علائم و نشانه های پارکینسون در افراد مختلف متفاوت است و ممکن است در ابتدا آنقدر خفیف باشند که فرد متوجه آن ها نشود. اغلب اوقات، علائم از یک سمت بدن شروع می شوند و حتی پس از درگیر شدن هر دو طرف، شدت آن ها در همان سمت اولیه بیشتر است.
رایج ترین علائم و نشانه های پارکینسون عبارتند از:
- لرزش: معمولاً از یک اندام، اغلب دست یا انگشتان، شروع می شود. لرزش "پیل رولینگ" (مالش ناخودآگاه انگشت شست و اشاره به هم) و لرزش دست در حالت استراحت نیز دیده می شود.
- حرکت آهسته (برادی کینزی): با گذشت زمان، حرکات فرد کند شده و انجام کارهای ساده مانند لباس پوشیدن یا بلند شدن از صندلی دشوار و زمان بر می شود. ممکن است قدم ها کوتاه شده و فرد پاها را روی زمین بکشد.
- سفتی و خشکی عضلات: این سفتی می تواند در هر قسمتی از بدن رخ دهد، با درد همراه باشد و دامنه حرکتی فرد را محدود کند.
- اختلال در وضعیت بدن و تعادل: فرد مبتلا به پارکینسون ممکن است قوز کند یا نتواند صاف بایستد و در حفظ تعادل دچار مشکل شود که خطر زمین خوردن را افزایش می دهد.
- کاهش حرکات ناخودآگاه: توانایی انجام حرکات غیرارادی مانند پلک زدن، لبخند زدن یا تاب دادن دست ها هنگام راه رفتن کاهش می یابد.
- تغییرات گفتاری: فرد ممکن است به آرامی یا خیلی سریع و با عجله صحبت کند، یا قبل از صحبت کردن مکث های طولانی داشته باشد. آهنگ صدا نیز ممکن است یکنواخت شود.
- تغییرات در نوشتن: نوشتن برای فرد سخت شده و دست خط او کوچک تر می شود (میکروگرافی).
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
در صورت مشاهده هر یک از علائم مرتبط با پارکینسون، باید به پزشک مراجعه کنید. این مراجعه نه تنها برای تشخیص پارکینسون، بلکه برای رد کردن سایر علل احتمالی علائم نیز ضروری است.
علل ابتلا به بیماری پارکینسون
در بیماری پارکینسون، به تدریج تعدادی از سلول های عصبی (نورون ها) در مغز دچار اختلال عملکرد و سپس از بین می روند. بسیاری از علائم بیماری به دلیل از بین رفتن سلول های عصبی تولیدکننده ماده شیمیایی دوپامین ایجاد می شوند. کاهش سطح دوپامین، کنترل طبیعی مغز بر حرکت، خلق و خو و سایر عملکردها را مختل کرده و منجر به بروز علائم پارکینسون می شود.
علت دقیق بیماری پارکینسون هنوز ناشناخته است، اما به نظر می رسد عوامل مختلفی در ایجاد آن نقش داشته باشند:
- ژن ها: محققان جهش های ژنتیکی خاصی را شناسایی کرده اند که می توانند باعث پارکینسون شوند. با این حال، این جهش ها به جز در موارد نادر که تعداد زیادی از اعضای یک خانواده به این بیماری مبتلا هستند، غیرمعمول است. برخی تغییرات ژنی ممکن است خطر ابتلا را کمی افزایش دهند، اما هر کدام از این تغییرات به تنهایی، تأثیر کمی دارند.
- محرک های محیطی: قرار گرفتن در معرض برخی سموم یا عوامل محیطی ممکن است خطر ابتلا به بیماری پارکینسون را افزایش دهد، اما این احتمال نسبتاً کم است و تحقیقات بیشتری در این زمینه مورد نیاز است.
محققان همچنین تغییرات متعددی را در مغز افراد مبتلا به پارکینسون مشاهده کرده اند، اگرچه دلیل وقوع آن ها هنوز مشخص نیست. این تغییرات عبارتند از:
- وجود اجسام لوی: وجود توده هایی از مواد خاص درون سلول های مغزی یکی از نشانه های میکروسکوپی بیماری پارکینسون است. این توده ها اجسام لوی نامیده می شوند و محققان معتقدند که این اجسام سرنخ مهمی برای درک بیماری پارکینسون هستند.
- آلفا-سینوکلئین در اجسام لوی: اجسام لوی حاوی مواد مختلفی هستند، اما دانشمندان بر این باورند که یکی از مهم ترین آن ها پروتئین طبیعی به نام آلفا-سینوکلئین است. در بیماری پارکینسون، این پروتئین به صورت توده های غیرطبیعی در اجسام لوی تجمع می یابد و سلول ها قادر به تجزیه و حذف آن ها نیستند. در حال حاضر، این پروتئین یکی از محورهای اصلی تحقیقات در زمینه بیماری پارکینسون است.
عوامل خطرساز (ریسک فاکتورها)
عوامل متعددی می توانند خطر ابتلا به بیماری پارکینسون را افزایش دهند، اگرچه داشتن یک یا چند مورد از این عوامل به معنای ابتلای قطعی به بیماری نیست:
- سن: بیماری پارکینسون به ندرت در جوانان دیده می شود. این بیماری معمولاً در میانسالی یا اواخر عمر شروع شده و با افزایش سن، احتمال ابتلا به آن بیشتر می شود. اغلب افراد در حدود ۶۰ سالگی یا بالاتر به این بیماری مبتلا می شوند.
- وراثت: داشتن یک خویشاوند نزدیک مبتلا به بیماری پارکینسون، احتمال ابتلا به این بیماری را کمی افزایش می دهد. با این حال، این خطر معمولاً کم است، مگر اینکه تعداد زیادی از بستگان به پارکینسون مبتلا باشند (که نشان دهنده یک جهش ژنتیکی خاص و نادر است).
- جنسیت: مردان بیشتر از زنان به بیماری پارکینسون مبتلا می شوند.
- قرار گرفتن در معرض سموم: قرار گرفتن طولانی مدت در معرض برخی علف کش ها و آفت کش ها ممکن است خطر ابتلا به بیماری پارکینسون را اندکی افزایش دهد.
عوارض بیماری
بیماری پارکینسون اغلب با مشکلات دیگری نیز همراه است که برخی از آن ها قابل درمان هستند و می توانند کیفیت زندگی بیمار را تحت تأثیر قرار دهند:
- اختلال در تفکر (مشکلات شناختی): افراد مبتلا ممکن است دچار مشکلات شناختی مانند زوال عقل و سایر اختلالات فکری شوند که معمولاً در مراحل پیشرفته تر بیماری رخ می دهد. این مشکلات شناختی اغلب به داروها پاسخ مناسبی نمی دهند.
- افسردگی و تغییرات عاطفی: افسردگی در افراد مبتلا به پارکینسون شایع است و حتی ممکن است در مراحل اولیه بیماری بروز کند. درمان افسردگی می تواند به بیمار در مقابله بهتر با سایر چالش های بیماری کمک کند. علاوه بر این، تغییرات عاطفی دیگری مانند ترس، اضطراب یا از دست دادن انگیزه نیز ممکن است رخ دهد که پزشکان ممکن است برای آن ها دارو تجویز کنند.
- دشواری در بلع (دیسفاژی): با پیشرفت بیماری، بلعیدن غذا و مایعات دشوار می شود. همچنین، به دلیل کند شدن عمل بلع، بزاق ممکن است در دهان جمع شده و باعث ریزش آب از دهان شود.
- دشواری در جویدن و غذا خوردن: در مراحل پیشرفته تر، پارکینسون بر عضلات دهان تأثیر گذاشته و جویدن را سخت می کند. این مشکل می تواند منجر به پریدن غذا در گلو یا سوءتغذیه شود.
- مشکلات و اختلالات خواب: افراد مبتلا به پارکینسون اغلب با مشکلاتی نظیر بیدار شدن مکرر در طول شب، بیدار شدن زودهنگام یا خواب آلودگی در طول روز مواجه می شوند. همچنین، بسیاری از افراد ممکن است دچار اختلال رفتار در خواب با حرکات سریع چشم شوند، که در آن فرد هنگام دیدن رویا، حرکات بدنی زیادی از خود نشان می دهد. داروها می توانند تا حد زیادی این وضعیت را بهبود بخشند.
- مشکلات مثانه: بیماری پارکینسون می تواند باعث مشکلاتی مانند بی اختیاری ادرار یا دشواری در دفع ادرار شود.
- یبوست: بسیاری از افراد مبتلا به پارکینسون دچار یبوست می شوند که عمدتاً به دلیل کاهش سرعت عملکرد دستگاه گوارش است.
- تغییر فشار خون: هنگام ایستادن، ممکن است به دلیل افت ناگهانی فشار خون (افت فشار خون ارتواستاتیک) فرد احساس سرگیجه یا سبکی سر داشته باشد.
- اختلال بویایی (آنوسمی یا هیپوسمی): حس بویایی ممکن است دچار مشکل شده و فرد نتواند برخی بوهای خاص را تشخیص دهد یا تفاوت بین بوها را متوجه نشود.
- خستگی: بسیاری از افراد مبتلا به بیماری پارکینسون، به ویژه در اواخر روز، احساس کمبود انرژی و خستگی می کنند. علت این خستگی همیشه مشخص نیست.
- درد: برخی از افراد مبتلا به بیماری پارکینسون در نواحی خاصی از بدن یا به صورت منتشر درد را تجربه می کنند.
- اختلال عملکرد جنسی: برخی از افراد مبتلا به بیماری پارکینسون دچار کاهش میل یا اختلال در عملکرد جنسی می شوند.
پیشگیری از بروز بیماری
از آنجا که علت دقیق بیماری پارکینسون هنوز ناشناخته است، روش های قطعی برای پیشگیری از آن نیز تعیین نشده است. با این حال، برخی تحقیقات نشان داده اند که:
- ورزش های هوازی (ایروبیک): انجام منظم ورزش های هوازی ممکن است خطر ابتلا به این بیماری را کاهش دهد.
- کافئین و چای سبز: مطالعات نشان داده اند که افرادی که مصرف کافئین بیشتری دارند (موجود در قهوه، چای و نوشابه های کولا) نسبت به کسانی که کافئین مصرف نمی کنند، کمتر در معرض خطر ابتلا به پارکینسون قرار دارند. چای سبز نیز ممکن است در کاهش این خطر نقش داشته باشد. با این وجود، هنوز مشخص نیست که آیا کافئین به طور مستقیم از ابتلا به پارکینسون محافظت می کند یا ارتباط دیگری با این بیماری دارد. در حال حاضر، شواهد کافی برای توصیه به مصرف نوشیدنی های کافئین دار به منظور پیشگیری از پارکینسون وجود ندارد.
تشخیص بیماری پارکینسون
تشخیص قطعی بیماری پارکینسون چالش برانگیز است، زیرا هیچ آزمایش تخصصی واحدی برای تأیید آن وجود ندارد. پزشک متخصص مغز و اعصاب (نورولوژیست)، این بیماری را بر اساس یک ارزیابی جامع و بالینی تشخیص می دهد:
- شرح حال پزشکی دقیق: پزشک سؤالاتی درباره سابقه بیماری های فرد، داروهای مصرفی و تاریخچه خانوادگی مطرح می کند.
- بررسی دقیق علائم و نشانه ها: توجه به الگوهای خاص لرزش، کندی حرکت، سفتی و مشکلات تعادل و سایر علائم کلیدی پارکینسون.
- معاینه کامل عصبی و جسمی: پزشک عملکرد عصبی فرد را از جمله رفلکس ها، قدرت عضلانی، تعادل و هماهنگی مورد ارزیابی قرار می دهد.
نقش تست های کمکی در تشخیص
- اسکن ترانسپورتر دوپامین (DaTscan): این یک نوع اسکن توموگرافی کامپیوتری تک فوتون (SPECT) است که می تواند به تمایز پارکینسون از سایر اختلالات با علائم مشابه کمک کند. این اسکن میزان دوپامین موجود در مغز را بررسی می کند. با این حال، باید توجه داشت که تشخیص نهایی پارکینسون همچنان بر اساس علائم بالینی و معاینه عصبی صورت می گیرد. اکثر افراد مبتلا به پارکینسون نیازی به انجام DaTscan ندارند.
- آزمایش های خون: پزشک ممکن است آزمایش های خون را برای رد کردن سایر بیماری هایی که می توانند علائم مشابه با پارکینسون ایجاد کنند (مانند مشکلات تیروئید یا کمبود ویتامین B12) درخواست کند.
- تصویربرداری مغز (MRI و PET Scan): آزمایش های تصویربرداری مانند MRI مغز و اسکن PET می توانند به رد احتمال سایر اختلالات مغزی (مثل تومورها یا سکته مغزی) کمک کنند. با این حال، این آزمایش ها معمولاً برای تشخیص خود بیماری پارکینسون مفید نیستند، زیرا تغییرات ساختاری مشخصی در MRI اولیه پارکینسون دیده نمی شود.
تست پاسخ به دارو و تشخیص در طول زمان
- تست پاسخ به دارو: پزشک ممکن است داروهای مورد استفاده در بیماری پارکینسون مانند کاربی دوپا-لوودوپا را تجویز کند تا واکنش بیمار به این داروها را بررسی نماید. اگر علائم بیمار با مصرف این داروها به طور چشمگیری بهبود یابد، این موضوع می تواند قویاً نشان دهنده پارکینسون باشد. برای مشاهده تأثیر واقعی داروها، بیمار باید دوز کافی از دارو را دریافت کند، زیرا مصرف دوز پایین برای یک یا دو روز نتیجه قابل اعتمادی ارائه نمی دهد.
- تشخیص در طول زمان: گاهی اوقات، تشخیص بیماری پارکینسون زمان می برد. در این موارد، پزشک متخصص مغز و اعصاب و اختلالات حرکتی توصیه می کند که فرد به طور منظم برای بررسی تغییرات علائم در طول زمان مراجعه کند تا در نهایت تشخیص قطعی پارکینسون صورت پذیرد. این پیگیری به پزشک کمک می کند تا الگوهای پیشرفت بیماری و پاسخ به درمان را مشاهده کند.
درمان بیماری پارکینسون
در حال حاضر، بیماری پارکینسون درمانی قطعی ندارد، اما طیف وسیعی از روش ها و داروها می توانند به طور چشمگیری در کنترل علائم فرد مبتلا کمک کرده و کیفیت زندگی او را بهبود بخشند. در برخی موارد پیشرفته، جراحی نیز پیشنهاد می شود. علاوه بر این، تغییرات در سبک زندگی و رویکردهای توانبخشی نیز نقش مهمی ایفا می کنند.
- تغییرات در سبک زندگی: پزشک ممکن است انجام ورزش های هوازی (ایروبیک) منظم را پیشنهاد کند که می تواند در بهبود علائم و سلامت کلی مؤثر باشد.
- فیزیوتراپی: تمرکز فیزیوتراپی بر بهبود تعادل و انعطاف پذیری (کشش) می تواند بسیار مفید باشد.
- گفتاردرمانی: این نوع درمان می تواند به بهبود اختلالات در صحبت کردن کمک شایانی کند.
داروها
داروها نقش اصلی را در کنترل و بهبود اختلالات در راه رفتن، حرکت و لرزش ایفا می کنند. این داروها یا جایگزین دوپامین می شوند یا سطح دوپامین موجود در مغز را افزایش می دهند. از آنجا که سطح دوپامین مغز در افراد مبتلا به پارکینسون پایین می آید و دوپامین نمی تواند مستقیماً وارد مغز شود، این داروها به طور غیرمستقیم عمل می کنند.
فرد پس از شروع مصرف داروهای پارکینسون معمولاً متوجه بهبود چشمگیر علائم می شود. اگرچه تأثیر داروها با گذشت زمان و سازگاری بدن ممکن است کمی کاهش یابد، اما همچنان تأثیر خوبی بر علائم دارد. داروهایی که ممکن است پزشک تجویز کند عبارتند از:
- مؤثرترین داروی پارکینسون است. لوودوپا یک ماده شیمیایی طبیعی است که وارد مغز شده و به دوپامین تبدیل می شود، این دارو با کاربی دوپا ترکیب می شود. کاربی دوپا از تبدیل سریع لوودوپا به دوپامین در خارج از مغز جلوگیری می کند که به کاهش عوارضی مانند تهوع و استفراغ کمک می کند.
- عوارض جانبی احتمالی: حالت تهوع یا سبکی سر (افت فشار خون ارتواستاتیک).
- با گذشت سال ها و پیشرفت بیماری، ممکن است تأثیر لوودوپا و ثبات دارو در بدن کاهش یابد (پدیده "فرسودگی").
- مصرف دوزهای بالاتر لوودوپا ممکن است منجر به حرکات غیرارادی (دیس کینزی) شود. در این صورت، پزشک ممکن است دوز دارو را کاهش دهد یا زمان دریافت دوزها را تنظیم کند تا این عوارض جانبی کنترل شوند.
کاربی دوپا-لوودوپا استنشاقی:
- این برند جدیدی از داروی کاربی دوپا-لوودوپا است که به فرم استنشاقی تولید می شود.
- می تواند در کنترل سریع علائم در هنگام عدم تأثیرگذاری داروی خوراکی در طول روز (دوره های خاموشی) مفید باشد.
کاربی دوپا-لوودوپا تزریقی:
- یک برند دارویی حاوی کاربی دوپا و لوودوپا است که به صورت ژل از طریق یک لوله تغذیه ای مستقیماً به روده کوچک منتقل می شود.
- مناسب برای بیماران با پارکینسون پیشرفته که هنوز به کاربی دوپا-لوودوپا خوراکی پاسخ می دهند اما نوسانات زیادی در پاسخ به دارو دارند، از آنجا که این دارو به طور مداوم تزریق می شود، غلظت این دو دارو در سطح خون ثابت می ماند.
- پزشک لوله را با یک جراحی کوچک در محل قرار می دهد.
- خطرات: افتادن لوله و عفونت در محل تزریق.
آگونیست های دوپامین:
- این داروها مستقیماً به دوپامین تبدیل نمی شوند، اما اثرات دوپامین را در مغز تقلید می کنند.
- به اندازه لوودوپا به بهبود علائم کمک نمی کنند، اما اثرگذاری طولانی تری دارند و می توانند عدم اثرگذاری های گاه وبی گاه لوودوپا را پوشش دهند.
- شامل: پرامی پکسول، روپینیرول و روتیگوتین (به صورت برچسب پوستی).
- آپومورفین یک آگونیست دوپامین تزریقی کوتاه اثر است که برای اثرگذاری سریع استفاده می شود.
- عوارض جانبی: برخی با لوودوپا یکسان است؛ اما همچنین می تواند شامل توهم، خواب آلودگی، رفتارهای اجباری مانند افزایش میل جنسی، قمار کردن و افزایش میل به خوردن باشد. در صورت بروز رفتارهای غیرمعمول، فرد باید به پزشک مراجعه کند.
مهارکننده های MAO-B:
- این داروها شامل سلژیلین، راساژیلین و سافینامید هستند.
- با مهار آنزیم مونوآمین اکسیداز بی (MAO-B) در مغز، از تجزیه دوپامین جلوگیری می کنند و در نتیجه سطح دوپامین را افزایش می دهند.
- تجویز سلژیلین همراه با لوودوپا ممکن است به جلوگیری از پدیده "فرسودگی" کمک کند.
- عوارض جانبی: سردرد، تهوع و استفراغ و بی خوابی.
- مصرف این داروها همراه با کاربی دوپا-لوودوپا احتمال ابتلا به توهم را افزایش می دهد.
- این داروها اغلب به دلیل واکنش های جدی اما نادر با بیشتر داروهای ضد افسردگی یا برخی از داروهای مخدر استفاده نمی شوند. قبل از مصرف هرگونه داروی اضافی با مهارکننده MAO-B با پزشک مشورت کنید.
بازدارنده های کاتکول-او-متیل ترانسفراز:
- انتاکاپون داروی اصلی این گروه است.
- این داروها با مسدود کردن آنزیمی که باعث تجزیه دوپامین می شود، اثر لوودوپا را طولانی تر می کنند.
- عوارض جانبی: افزایش حرکات غیرارادی (دیسکینزی)، که عمدتاً این عارضه را لوودوپا ایجاد می کند و توسط این داروها تشدید می شود. سایر عوارض جانبی شامل اسهال، حالت تهوع یا استفراغ است.
- تولکاپون یکی دیگر از مهارکننده های COMT است که به دلیل خطر آسیب جدی به کبد و نارسایی کبد به ندرت تجویز می شود.
آنتی کولینرژیک ها:
- سال هاست از این داروها برای کنترل لرزش ناشی از بیماری پارکینسون استفاده می شود.
- داروهایی مانند بنزتروپین و تری هگزیفنیدیل از انواع آن می باشند.
- فواید نسبتاً کم آن ها اغلب با عوارض جانبی مانند اختلال حافظه، آشفتگی، یبوست، خشکی دهان و چشم ها و اختلال ادرار خنثی می شود.
- ممکن است پزشک آمانتادین را به تنهایی برای ایجاد یک تسکین کوتاه مدت برای بیماری پارکینسون در مراحل اولیه تجویز کند.
- همچنین ممکن است در کنار درمان کاربی دوپا-لوودوپا برای بیمارانی که در مراحل پیشرفته تر بیماری هستند، به ویژه آن هایی که دچار مشکل حرکات غیرارادی (دیسکینزی) می شوند، تجویز شود.
- عوارض جانبی: ایجاد لکه های بنفش روی پوست و گاهی توهم.
روش های جراحی
تحریک عمیق مغزی (Deep Brain Stimulation - DBS) یک روش جراحی در کنترل بیماری پارکینسون است. این فرایند شامل کاشت الکترودهای نازک در قسمت های خاصی از مغز است که به یک مولد کوچک (شبیه به ضربان ساز قلب) در قفسه سینه، نزدیک استخوان ترقوه، متصل می شود. این مولد امواج الکتریکی کنترل شده ای را به مغز ارسال می کند که می تواند به کاهش علائم پارکینسون کمک کند. پزشک می تواند تنظیمات این مولد را در صورت لزوم برای بهبود شرایط بیمار تغییر دهد.
خطرات و عوارض جانبی جراحی DBS:
- عوارض جراحی: خونریزی مغزی، سکته مغزی و عفونت از جمله خطرات نادر این جراحی هستند.
- مشکلات سیستم DBS: برخی افراد ممکن است با مشکلات مربوط به سیستم کاشته شده (مانند جابجایی الکترودها) یا عوارض جانبی ناشی از تحریک بیش از حد مواجه شوند که ممکن است نیاز به تنظیم یا تعویض اجزای سیستم داشته باشد.
چه کسانی از DBS سود می برند؟ تحریک عمیق مغز معمولاً برای افراد مبتلا به پارکینسون پیشرفته که به داروهای خود به خوبی واکنش نمی دهند یا دچار نوسانات شدید در پاسخ به دارو (مانند دوره های "خاموشی" یا "دیسکینزی" ناشی از لوودوپا) هستند، توصیه می شود. این عمل می تواند:
- نوسانات دارویی را تثبیت کند.
- حرکات غیرارادی (دیسکینزی) را کاهش دهد.
- لرزش و سفتی عضلات را بهبود بخشد.
- کندی حرکات را بهبود بخشد.
نکات مهم درباره DBS:
- DBS در کنترل پاسخ های نامنظم و نوسانی به لوودوپا یا برای کنترل دیسکینزی که با تنظیم دارو بهبود نمی یابد، مؤثر است.
- اما، DBS برای کسانی که از ابتدا به درمان کاربی دوپا-لوودوپا واکنش نمی دهند، مفید نخواهد بود.
- با این حال، لرزش می تواند با این جراحی بهبود پیدا کند، حتی اگر با درمان کاربی دوپا-لوودوپا بهتر نشده باشد.
- اگرچه DBS مزایای فراوانی دارد، اما از پیشرفت بیماری جلوگیری نمی کند.
- توصیه ایمنی: سازمان غذا و دارو (FDA) به دلیل گزارشات نادری مبنی بر تأثیر DBS بر حرکات هنگام شنا، توصیه می کند قبل از شنا با پزشک خود مشورت کرده و اقدامات لازم را برای اطمینان از ایمنی در آب انجام دهید.
سبک زندگی و روش های خانگی
اگر بیماری پارکینسون تشخیص داده شده است، همکاری با پزشک برای یافتن بهترین برنامه درمانی که بیشترین تأثیر را بر علائم شما داشته و کمترین عوارض جانبی را به همراه داشته باشد، ضروری است. علاوه بر داروها و جراحی، برخی تغییرات در سبک زندگی و روش های خانگی نیز می توانند به مدیریت بیماری کمک کنند:
۱. رژیم غذایی سالم
با وجود عدم اثبات تأثیر تغذیه بر درمان مستقیم پارکینسون، مصرف بعضی از غذاها می تواند به بهبود علائم مرتبط کمک کند:
- مبارزه با یبوست: مصرف غذاهای با فیبر بالا (مانند میوه ها، سبزیجات، غلات کامل) و نوشیدن مایعات کافی می تواند به جلوگیری از یبوست، که از علائم شایع پارکینسون است، کمک کند.
- تأمین مواد مغذی: یک رژیم غذایی متعادل، مواد مغذی ضروری مانند اسیدهای چرب امگا ۳ را فراهم می کند که ممکن است برای افراد مبتلا به پارکینسون مفید باشد.
۲. ورزش: بهبود قدرت، انعطاف پذیری و خلق و خو
ورزش کردن می تواند به طور قابل توجهی بر قدرت، انعطاف پذیری و تعادل عضلات شما بیافزاید. همچنین می تواند باعث بهبود حال روحی و کاهش افسردگی و اضطراب شود.
- ورزش با فیزیوتراپ: پزشک ممکن است همکاری با یک فیزیوتراپ را پیشنهاد کند تا برنامه ی ورزشی شخصی سازی شده ای را برای بهبود وضعیت فرد آموزش دهد.
- ورزش های مفید: پیاده روی، شنا، باغبانی، رقص، ایروبیک در آب و کشش می توانند کمک کننده باشند.
- بهبود تعادل در راه رفتن: بیماری پارکینسون می تواند حس تعادل را مختل کرده و راه رفتن طبیعی را دشوار کند. تمرینات ورزشی می توانند باعث بهبود تعادل فرد شوند. همچنین ممکن است پیشنهادات زیر کمک کننده باشد:
- سعی نکنید حرکات را سریع انجام دهید.
- هنگام راه رفتن، هدف تان این باشد که ابتدا پاشنه پا به زمین برخورد کند.
- اگر متوجه شدید که به این سو و آن سو حرکت می کنید، حالت بدن خود را بررسی کنید. بهتر است ابتدا صاف بایستید.
- هنگام راه رفتن مستقیماً به پایین نگاه نکنید، به جلو نگاه کنید.
۳. جلوگیری از سقوط: ایمنی در حرکت
در مراحل بعدی بیماری، ممکن است فرد راحت تر زمین بخورد. در حقیقت، ممکن است فقط با یک فشار یا ضربه کوچک از تعادل خارج شوید. پیشنهادات زیر می تواند کمک کننده باشد:
- به جای چرخاندن بدن روی پاها، یک دور کامل بچرخید.
- وزن خود را به طور مساوی بین هر دو پا تقسیم کنید و به یک طرف متمایل نشوید.
- از حمل وسایل هنگام راه رفتن خودداری کنید.
- از به عقب راه رفتن خودداری کنید.
۴. تسهیل فعالیت های روزمره: استقلال بیشتر
برای افراد مبتلا به پارکینسون، فعالیت های روزمره زندگی — مانند لباس پوشیدن، غذا خوردن، استحمام و نوشتن — می تواند دشوار شود. یک کاردرمانگر می تواند تکنیک ها و ابزارهایی را برای آسان تر کردن زندگی روزمره آموزش دهد.
۵. درمان های جایگزین و مکمل: آرامش و بهبود کیفیت زندگی
درمان های حمایتی می توانند به کاهش برخی از علائم و عوارض بیماری پارکینسون مانند درد، خستگی و افسردگی کمک کنند. وقتی این روش ها همراه با روش های درمانی اصلی انجام می شوند، می توانند کیفیت زندگی را بهبود ببخشند:
- ماساژ درمانی: می تواند تنش عضلانی را کاهش داده و باعث آرامش شود. این روش درمانی، به ندرت تحت پوشش بیمه درمانی قرار می گیرد.
- تای چی (Tai Chi): یک فرم قدیمی ورزش چینی است که شامل حرکات کند و روان است و می تواند انعطاف پذیری، تعادل و قدرت عضلانی را بهبود بخشد. همچنین ممکن است تای چی به جلوگیری از سقوط کمک کند. انواع مختلف تای چی برای افراد در هر سن و شرایط جسمانی متناسب است. مطالعات نشان داده است که در حفظ تعادل افراد مبتلا به پارکینسون خفیف تا متوسط، تای چی از تمرینات کششی و مقاومتی تأثیرگذارتر است.
- یوگا: حرکات آرام و کششی یوگا ممکن است به افزایش انعطاف پذیری و تعادل افراد کمک کند. افراد می توانند حرکات را با توجه به توانایی های خود تنظیم کنند.
- تکنیک الکساندر (Alexander Technique): این روش – که بر وضعیت عضلانی، تعادل و تفکر در مورد نحوه استفاده از عضلات متمرکز است – ممکن است تنش و درد عضلات را کاهش دهد.
- مراقبه (Meditation): در مراقبه، افراد ذهن خود را بر روی یک تصویر یا ایده متمرکز می کنند. مراقبه می تواند استرس و درد را کاهش دهد و حس خوب را تقویت کند.
- درمان به کمک حیوان خانگی (Pet Therapy): داشتن سگ یا گربه ممکن است انعطاف پذیری و تحرک را افزایش داده و سلامت عاطفی فرد را بهبود بخشد.
راهکار هایی برای کنار آمدن با بیماری
زندگی با یک بیماری مزمن می تواند چالش برانگیز باشد و احساساتی مانند خشم، افسردگی و ناامیدی کاملاً طبیعی است. بیماری پارکینسون به دلیل دشواری و زمان بر شدن فعالیت های روزمره مانند راه رفتن، صحبت کردن و غذا خوردن، می تواند بسیار ناامیدکننده باشد.
افسردگی در افراد مبتلا به پارکینسون بسیار شایع است. اما خبر خوب این است که داروهای ضد افسردگی می توانند در کاهش علائم افسردگی بسیار مؤثر باشند. بنابراین، اگر احساس ناراحتی و ناامیدی می کنید، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
- شبکه حمایتی: دوستان و خانواده می توانند همراهان بسیار خوبی باشند. درک آن ها از آنچه شما تجربه می کنید، کمک بزرگی است.
- گروه های پشتیبانی: گروه های حمایتی برای همه مناسب نیستند، اما برای بسیاری از افراد مبتلا به پارکینسون و خانواده هایشان، می توانند منبع ارزشمندی از اطلاعات مفید و حس حمایت باشند.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
معمولاً در ابتدا به پزشک عمومی مراجعه می کنید و سپس در صورت لزوم به پزشک متخصص سیستم عصبی (نورولوژیست) ارجاع داده می شوید. با توجه به گستردگی مسائل قابل بحث در مورد بیماری، بهتر است برای ملاقات با پزشک آماده باشید تا بتوانید از زمان مشترک خود به بهترین نحو استفاده کنید.
آنچه می توانید انجام دهید:
یادداشت برداری از علائم: تمام علائمی را که تجربه کرده اید، یادداشت کنید، حتی مواردی که به نظر نمی رسد به دلیل مراجعه به پزشک مرتبط باشند.
اطلاعات شخصی مهم: اطلاعات شخصی مهم، از جمله استرس های عمده یا تغییرات اخیر زندگی خود را بنویسید.
فهرست داروها: نام تمام داروها، ویتامین ها و مکمل هایی را که مصرف می کنید، یادداشت کنید.
همراه داشتن یک نفر: از یکی از اعضای خانواده یا یک دوست بخواهید در صورت امکان شما را همراهی کند. گاهی به خاطر سپردن تمام نکات و اطلاعاتی که پزشک ارائه می دهد، دشوار است. همراهی یک نفر می تواند به شما در یادآوری نکات فراموش شده کمک کند.
آماده کردن سؤالات: به دلیل محدودیت وقت، بهتر است قبل از ملاقات، سؤالات خود را آماده کنید. برخی از سؤالات اساسی که باید از پزشک در مورد بیماری پارکینسون بپرسید، عبارتند از:
- علت اصلی بروز علائم من چیست؟
- آیا احتمال بروز علائم دیگری وجود دارد؟
- به چه نوع آزمایش هایی نیاز دارم؟ آیا این آزمایشات نیاز به آمادگی خاصی دارد؟
- این بیماری معمولاً چگونه پیشرفت می کند؟
- آیا در نهایت به مراقبت طولانی مدت نیاز دارم؟
- چه روش های درمانی ای وجود دارد؟ و پیشنهاد شما کدام روش است؟
- چه عوارض جانبی ای را باید از درمان انتظار داشته باشم؟
- اگر درمان جواب نداد یا تأثیرش متوقف شد، آیا گزینه های دیگری وجود دارد؟
- من مشکلات جسمی دیگری هم دارم، چگونه می توانم آن ها را با یکدیگر به بهترین نحو مدیریت کنم؟
- آیا بروشورها یا مطالب چاپی دیگری وجود دارد که بتوانم از آن ها استفاده کنم؟ چه وب سایت هایی را برای مطالعه درباره این عارضه پیشنهاد می کنید؟
علاوه بر سؤالاتی که آماده کرده اید، در پرسیدن سؤالات دیگری که در حین ملاقات برای شما ایجاد شده است، تردید نکنید.
از پزشک چه انتظاری می رود
آمادگی برای سؤالاتی که پزشک ممکن است از شما بپرسد، به شما کمک می کند تا زمان بیشتری برای بحث در مورد نگرانی های خود داشته باشید. پزشک احتمالاً سؤالات زیر را از شما خواهد پرسید:
- چه زمانی برای اولین بار علائم را تجربه کردید؟
- آیا مرتباً علائم دارید یا اینکه علائم می آیند و می روند؟
- آیا چیزی علائم شما را بهبود می بخشد؟
- آیا چیزی علائم شما را بدتر می کند؟
دیدگاه خود را به اشتراک بگذارید.