توده هیپواکو: آیا خطرناک است؟ انواع، تشخیص و درمان

توده هایپواکو که در مقالات فارسی بیشتر با "هیپواکو" شناخته می شود ممکن است در هر نقطه از بدن تشکیل شود. توده هیپواکو در تصاویر حاصل از سونوگرافی، خاکستری تیره به نظر می رسد که به معنای تراکم بافت است. مشاهده توده هیپواکو همیشه به این معنی نیست که بیماری خطرناک است. در ادامه اطلاعاتی درباره انواع توده های هیپواکو و محل تشکیل آن ها ارائه می شود.

توده هیپواکو چیست؟

توده هیپواکو بافتی در بدن است که بیش از حد معمول متراکم یا جامد است. توده هیپواکو اصطلاحی است که در سونوگرافی استفاده می‌شود و به توده‌ای اطلاق می‌شود که در تصویر سونوگرافی نسبت به بافت اطراف خود تیره‌تر به نظر می‌رسد. این تیرگی به این معنی است که امواج صوتی کمتر از این توده عبور می‌کنند و بیشتر بازتاب می‌شوند.

هیپواکو به چه معناست؟

هیپو به معنای کمتر و اکو به معنای بازتاب است.

• در سونوگرافی، بافت‌های نرم‌تر و مایع مانند خون، سیگنال‌های اکوی بیشتری تولید می‌کنند و در تصویر روشن‌تر دیده می‌شوند.
• برعکس، بافت‌های سخت‌تر یا متراکم‌تر مانند استخوان یا تومورهای جامد، سیگنال‌های اکو کمتری تولید می‌کنند و در تصویر تیره‌تر یا هیپواکو دیده می‌شوند.

آیا توده‌ هیپواکو خطرناک است؟

پاسخ این سوال ساده نیست. توده‌های هیپواکو می‌توانند هم خوش‌خیم (غیرسرطانی) و هم بدخیم (سرطانی) باشند. عوامل متعددی مانند اندازه و نوع توده، محل آن در بدن، سرعت رشد و علائم همراه ماهیت این توده‌ها را مشخص می کنند. به عنوان مثال، یک کیست ساده در تخمدان معمولاً یک توده هیپواکو خوش‌خیم است، در حالی که یک تومور بدخیم در پستان نیز ممکن است به همین شکل دیده شود.

بنابراین، برای تشخیص اینکه یک توده هیپواکو خطرناک است یا خیر، باید از روش های مطمئن تشخیصی استفاده نمود. برای رسیدن به تشخیص قطعی، به بررسی‌های تکمیلی مانند بیوپسی (نمونه‌برداری از توده) نیاز است. به همین دلیل، اگر توده‌ای در بدن تشخیص داده شد، حتماً باید به پزشک متخصص مراجعه نمود تا با انجام آزمایش‌های لازم، ماهیت توده مشخص شود و درمان مناسب برای آن تجویز گردد. به یاد داشته باشید که تشخیص زودهنگام و درمان به موقع، شانس بهبودی را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهد.

تشخیص توده هیپواکو

یک توده هیپواکو می تواند در هر نقطه از بدن تشکیل شود و ایجاد آن دلایل مختلفی دارد که بسیاری از آن ها بی خطر هستند.

توده هیپواکو ممکن است به دلیل توده یا رشد غیرطبیعی سلول ها، ایجاد شود. ممکن است خوش خیم یا بدخیم باشد. یک توده خوش خیم ممکن است رشد کند اما اندام های دیگر را درگیر نمی کند. تومور بدخیم (سرطانی) می تواند به سایر قسمت های بدن گسترش یافته و آن ها را نیز درگیر کند.

در برخی از موارد، سونوگرافی ممکن است اولین قدم معاینه برای بررسی اندام ها و بافت ها باشد. سونوگرافی مانند پرتوی چراغ قوه عمل می کند و اَشکال و سایه ها را در داخل بدن نشان می دهد اما نمی تواند تشخیص دهد که توده هایپواكو خوش خیم یا بدخیم است و یا علت تشکیل آن چیست.

اگر در سونوگرافی فردی توده هیپواکو مشاهده شود، پزشک ممکن است آزمایش های زیر را برای بررسی های بیشتر، توصیه کند:

• سی تی اسکن
• ام آر آی
• ماموگرافی
• نمونه برداری
• آزمایش خون

توده هیپواکو، معمولاً در اندام های زیر ایجاد می شود:

توده هیپواکو در پستان

سرطان پستان دومین علت اصلی مرگ ناشی از سرطان در زنان است. معاینات و غربالگری منظم پستان بسیار حائز اهمیت است. با این حال، اکثر تومورهای پستان خوش خیم هستند. بیشتر توده های خوش خیم و بدخیم در پستان از نوع هیپواکو هستند.

برخی از توده های خوش خیم در پستان با سرطان اشتباه گرفته می شوند زیرا ویژگی های مشابهی دارند.

توده های هیپواکو خوش خیم در پستان عبارتند از:

• متاپلازی آپوکرین
• نکروز چربی
• فیبروآدنوما
• تغییر فیبروکیستیک
• فیبروماتوز یا تومور دسموئید
• تومور سلول گرانول
• میوفیبروبلاستوما
• هیپرپلازی استرومایی کاذب آنژیوماتوز
• اسکار شعاعی
• آدنوز اسکلروزان
• ضایعات سلول های دوکی
• آدنوم لوله ای

همچنین عفونت، ضربه و بیماری های التهابی زیر نیز منجر به ایجاد توده های خوش خیم در پستان می شوند:

• آبسه
• ورم پستان
• ماستیت گرانولوماتوز
• انفارکتوس سینه یا کلسیفیکاسیون
• ماستوپاتی دیابتی
• اسکارهای فیبروتیک
• سارکوئیدوز
• سیلیکون تزریق شده در پستان

برخی از تومورهای بدخیم پستان عبارتند از:

• کارسینوم مجرای پستان
• کارسینوم تهاجمی غده شیری در پستان
• سرطان التهابی پستان

توده هیپواکو در کبد

توده های هیپواکو در کبد معمولاً هنگام اسکن شکم به صورت یک لکه در کبد دیده می شوند. بیش از 20 درصد توده های هیپواکو کبدی در بزرگسالان، خوش خیم هستند. این توده ها در کبد سالم نیز می توانند ظاهر شوند و حتی ممکن است علائمی ایجاد نکنند. برخی از انواع توده های خوش خیم عبارتند از:

• آبسه کبدی
• آنژیوم کبدی
• هایپرپلازی گره ای کانونی
• آدنوم کبدی

نوعی از توده های هیپواکو در کبد ممکن است در اثر سرطانی که از قسمت دیگری از بدن پخش شده است، ایجاد شود (متاستاز کبد). سایر علل ایجاد تومور بدخیم کبدی عبارتند از:

• لنفوم غیر هوچکین
• لنفوم اولیه کبد
• کارسینوم سلول های کبد
• سرطان فیبرولاملار
• سرطان مجاری صفراوی (کلانژیوکارسینوما)
• آنژیوسارکوم
• سارکوم

توده هیپواکو در کلیه

سونوگرافی در معاینه کلیه ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است و تغییرات در بافت ها را به راحتی نشان می دهد.

تقریباً 25 درصد از توده های هیپواکو کلیه ها، غیرسرطانی هستند و به آرامی رشد می کنند. دو نوع از این توده ها عبارتند از:

• انکوسایتوما
• آنژیومیوفیبروما

شایع ترین تومور بدخیم در کلیه، کارسینوم سلول های کلیوی (رنال سل کارسینوما) هست و تقریباً 86 درصد از کل سرطان های کلیه را تشکیل می دهد. این توده می تواند از نوع توده هیپواکو باشد.

سایر توده های سرطانی هیپواکو در کلیه ها عبارتند از:

• آدنوکارسینوم
• سرطان سلول های شفاف (Clear Cells)
• متاستاز کلیه
• کارسینوم سلول کلیوی پاپیلاری
• سرطان سلول سنگفرشی
• سرطان سلول ترنزیشنال
• تومور ویلمز

توده هیپواکو در رحم

فیبروئیدها که به آنها لیومیوما یا میوما نیز گفته می شود، توده های غیرعادی در رحم هستند که در سونوگرافی به صورت توده هایپواکو دیده می شوند. فیبروم ها توده های جامدی هستند که به طور معمول از بافت همبند رشته ای و عضله صاف تشکیل شده اند. این تومورهای خوش خیم، تقریباً در 70 درصد زنان تا سن 50 سالگی، رخ می دهند.

ندول هیپواکو در سرطان پروستات

ندول هیپواکو در سونوگرافی پروستات به ناحیه‌ای گفته می‌شود که نسبت به بافت‌های اطراف تیره‌تر دیده می‌شود. این تیرگی به دلیل تراکم بیشتر بافت در این ناحیه است که باعث می‌شود امواج صوتی کمتر از آن عبور کنند.

چرا ارزیابی ندول هیپواکو مهم است؟

• علامت اولیه: ندول هیپواکو می‌تواند یکی از اولین نشانه‌های سرطان پروستات باشد. البته همه ندول‌های هیپواکو به معنای ابتلا به سرطان نیستند، اما این امکان وجود دارد.
• هدف برای بیوپسی: این ندول‌ها به عنوان یک هدف مشخص برای انجام بیوپسی (نمونه‌برداری) استفاده می‌شوند. با انجام بیوپسی از این نواحی، می‌توان به طور دقیق‌تر ماهیت ندول را مشخص کرد و وجود یا عدم وجود سلول‌های سرطانی را تشخیص داد.

چه عواملی باعث ایجاد ندول هیپواکو می‌شوند؟

علاوه بر سرطان پروستات، عوامل دیگری نیز می‌توانند باعث ایجاد ندول هیپواکو شوند، از جمله:

• بزرگی خوش‌خیم پروستات (BPH): این بیماری در افراد مسن بسیار شایع است و می‌تواند باعث ایجاد ندول‌های هیپواکو شود.
• التهاب پروستات: التهاب پروستات نیز می‌تواند به ایجاد ندول‌های هیپواکو منجر شود.
• کیست‌های پروستات: کیست‌های پروستات نیز می‌توانند به صورت ندول‌های هیپواکو دیده شوند.

سایر نواحی بدن

توده های هیپواکو در نواحی زیر نیز ممکن است ایجاد شوند:

• معده
• بیضه ها
• تخمدان
• روده
• غده تیروئید
• پوست

امواج اولتراسوند (سونوگرافی) نمی توانند از طریق جمجمه و سایر مناطق استخوانی و همچنین در بافت های نرم، عبور کنند. سونوگرافی از ریه ها نیز بسیار دشوار است زیرا پر از هوا هستند. معمولاً از تصویربرداری های های دیگر برای بررسی وجود تومور در این نواحی استفاده می شود.

درمان توده هیپواکو

درمان توده های هیپواکو به نوع، اندازه، محل و علائم آنها بستگی دارد ولی گاهی اوقات ممکن است به هیچگونه درمانی نیاز نداشته باشد و در برخی موارد ابتدا می بایست عفونت، التهاب یا بیماری زمینه ای درمان شود و در نتیجه توده هیپواکو نیز به صورت خود به خودی کوچک شود.

عمل جراحی

جراحی بهترین گزینه برای حذف توده های هیپواکو با اندازه بزرگ است. رشد توده های خوش خیم در نهایت منجر به درد، انسداد و عوارض دیگر می شود. در برخی از موارد، توده های خوش خیم ممکن است سرطانی شوند و یا این که باعث خونریزی در داخل بدن شوند. توده هایی که بر اندام ها، رگ های خونی و اعصاب تأثیر می گذارند معمولاً برداشته می شوند.

جراحی تومور با روش های لاپاراسکوپی یا آندوسکوپی نیز ممکن است انجام شود؛ این روش ها به هیچ گونه برش گسترده ای نیاز ندارند و با یک برش بسیار ریز، در بدن انجام می شود. برای برداشتن برخی از توده ها ممکن است به جراحی باز به روش سنتی، نیاز باشد.

درمان های تکمیلی

برای درمان توده های هیپواکویی که بدخیم تشخیص داده می شوند معمولاٌ به روش های درمانی دیگری مانند جراحی، پرتودرمانی، شیمی درمانی و غیره نیاز خواهد بود.

مدت زمان بهبودی

مدت زمان بهبودی به نوع تومور و روش درمان بستگی دارد. همچنین ممکن است مصرف آنتی بیوتیک برای کاهش خطر عفونت پس از جراحی، لازم باشد.

توده های هیپواکو خوش خیم پس از برداشته شدن معمولاً دوباره رشد نخواهند کرد اما تومورهای بدخیم گاهی اوقات حتی پس از جراحی و درمان نیز مجدداً رشد می کنند. در صورت بروز مجدد تومورها، آزمایش های تصویر برداری به شناسایی و درمان آنها کمک خواهند کرد. همچنین در صورت مشاهده علائم زیر، فوراً باید پزشک را مطلع ساخن:

• احساس ناراحتی یا درد
• وجود نفخ یا گاز در معده
• خستگی
• لرز
• تب
• تعریق شبانه
• از دست دادن اشتها
• کاهش وزن
• ترشحات از نوک پستان
• تغییرات پوستی مانند بروز ضایعات پوستی یا زخم
• وجود خون در ادرار یا مدفوع
• خونریزی بیش از حد در دوران قاعدگی

به یاد داشته باشید معاینات منظم بسیار حائز اهمیت هستند؛ زیرا ممکن است با وجود ابتلا به تومور، هیچگونه علائمی ایجاد نشده باشد و پزشک با معاینه منظم متوجه آن شود. تشخیص به موقع، شانس بهبودی را بسیار افزایش خواهد داد.