تغییرات فیبروکیستیک پستان یک عارضه شایع و خوش خیم در پستان است که با قوام نامنظم و برآمدگی هایی را در بافت پستان ایجاد می کند. در ادامه اطلاعاتی درباره علائم و علل بروز پستان فیبروکیستیک و نحوه تشخیص و درمان آن ارائه می شود.
نگاه کلی
پستان فیبروکیستیک از بافتی ناهموار یا طناب مانند تشکیل شده است. پزشکان این بافت پستانی را گره ای یا غده ای می نامند.
ابتلا به پستان فیبروکیستیک اصلاً غیرمعمول نیست. بیش از نیمی از زنان در دوره ای از زندگی خود دچار تغییرات فیبروکیستیک در پستان می شوند. امروزه متخصصان پزشکی استفاده از اصطلاح "بیماری پستان فیبروکیستیک" را متوقف کرده و آن را با نام هایی همچون "پستان فیبروکیستیک" یا "تغییرات فیبروکیستیک پستان" عنوان می کنند، چرا که داشتن پستان فیبروکیستیک در واقع یک بیماری نیست. تغییرات بافت پستان در دوره قاعدگی که به عنوان فیبروکیستیک دسته بندی می شوند، طبیعی تلقی می شوند.
اگرچه بسیاری از زنان مبتلا به پستان فیبروکیستیک علائمی ندارند، اما برخی از زنان درد، حساسیت به لمس و برآمدگی (هایی) را به ویژه در ناحیه فوقانی پستان ها احساس می کنند. این علائم معمولاً قبل از قاعدگی بیشتر آزار دهنده می باشند. اقدامات ساده خود مراقبتی معمولاً می تواند ناراحتی های ناشی از پستان فیبروکیستیک را برطرف کند.
علائم
علائم و نشانه های پستان فیبروکیستیک عبارتند از:
- توده (برآمدگی) یا قسمت های ضخیمی که به نظر می رسد با بافت های طبیعی پستان تلفیق شده اند.
- درد یا حساسیت بافت پستان که معمولاً قسمت فوقانی آن را درگیر می کند.
- تغییر اندازه ی توده های پستان با چرخه قاعدگی
- ترشحات غیرخونی سبز یا قهوه ای تیره از نوک پستان که بدون فشار خارج می شود.
- تغییرات یکسان در هر دو پستان
- افزایش درد پستان یا سفت شدن بافت آن از اواسط سیکل (تخمک گذاری) تا قبل از پریود؛ که بعد از شروع پریود بهبود می یابد.
تغییرات فیبروکیستیک پستان بیشتر در زنان 30 تا 50 ساله رخ می دهد. زنان یائسه به ندرت دچار تغییرات فیبروکیستیک پستان می شوند، مگر اینکه تحت هورمون درمانی با استروژن یا پروژسترونن باشند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
بیشتر تغییرات فیبروکیستیک پستان طبیعی است. با این حال در صورت مشاهده علائم زیر به پزشک مراجعه کنید:
- توده جدید یا ضخیم شدگی برجسته و جدیدی در پستان
- درد مداوم یا شدید ناحیه های خاصی از پستان
- تداوم تغییرات پستان پس از پریود
- بزرگ شدن یا تغییر توده پستان پس از معاینه پزشک
علل بیماری
علت دقیق تغییرات فیبروکیستیک در پستان مشخص نیست، اما متخصصان گمان می کنند که هورمون های جنسی به ویژه استروژن در این اتفاق نقش دارند.
نوسان سطح هورمون ها در طول چرخه قاعدگی می تواند باعث احساس ناخوشایند و ایجاد مناطقی توده ای شکل در بافت پستان شود. تغییرات فیبروکیستیک پستان قبل از قاعدگی بیشتر آزار دهنده است و با شروع قاعدگی، از بین می رود.
بافت پستان فیبروکیستیک زیر میکروسکوپ متشکل از اجزای متمایزی می باشد:
- کیسه های گرد یا بیضی شکل پر از مایع (کیست)
- برجستگی بافت مانند جای زخم (فیبروز)
- رشد بیش از حد (هایپرپلازی) سلول های پوشاننده مجاری شیر یا غده های تولید کننده شیر (لوبول) در پستان
- بزرگ شدن لوبول های پستان (آدنوزیس)
عوامل خطرساز (ریسک فاکتورها)
داشتن پستان فیبروکیستیک خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش نمی دهد.
تشخیص
آزمایش هایی برای ارزیابی انجام می شوند عبارتند از:
- معاینه بالینی پستان. پزشک پستان ها، گره های لنفاوی پایین گردن و زیر بغل را معاینه می کند. اگر سابقه فردی و معاینه بالینی پستان، نشان دهنده تغییرات طبیعی در پستان باشد، ممکن است نیازی به انجام آزمایش های دیگر نباشد. اگر پزشک توده جدید و مشکوکی پیدا کند ممکن است چند هفته بعد از دوره قاعدگی، انجام معاینه مجدد را توصیه کند. در صورت تداوم تغییرات احتمالاً به ماموگرافی یا سونوگرافی نیاز خواهد بود.
- ماموگرافی. اگر پزشک توده پستانی یا ضخیم و برجسته شدن بافت پستان را مشکوک تشخیص دهد، به ماموگرافی تشخیصی (تصویربرداری با اشعه ایکس در ناحیه پستان) نیاز می باشد.
- سونوگرافی. در سونوگرافی از امواج صوتی برای تولید تصاویر از پستان استفاده می شود که اغلب همراه با ماموگرافی تجویز می شود. اگر کمتر از 30 سال دارید، ممکن است به جای ماموگرافی، سونوگرافی انجام دهید. سونوگرافی برای ارزیابی بافت متراکم پستان یک زن جوان بهتر است (بافتی که مملو از لوبول ها، مجاری و بافت همبند باشد (استروما)). سونوگرافی همچنین می تواند به پزشک در تشخیص بین کیست های پر از مایع و توده های جامد کمک کند.
- آسپیراسیون با سوزن نازک. برای یک توده پستانی که شباهت زیادی به کیست دارد، پزشک ممکن است آسپیراسیون با سوزن ریز را آزمایش کند تا ببیند آیا می توان مایعات را از توده خارج کرد یا خیر. این روش را می توان در مطب انجام داد. آسپیراسیون با سوزن ریز ممکن است بتواند کیست را تخلیه کرده و احساس ناراحتی را برطرف کند.
- نمونه برداری (بیوپسی) پستان. اگر نتیجه انجام ماموگرافی و سونوگرافی تشخیصی طبیعی است، اما پزشک هنوز نگرانی از وجود توده پستان دارد، ممکن است برای تعیین وضعیت بیوپسی پستان را توصیه کند. در این حالت باید به جراح پستان مراجعه کرد. بیوپسی پستان روشی است که طی آن نمونه کوچکی از بافت پستان برای بررسی میکروسکوپی برداشته می باشد.
درمان
اگر علائمی را تجربه نکردید یا علائم خفیف بوده است، برای پستان فیبروکیستیک نیازی به درمان نیست. درد شدید یا کیست های بزرگ و دردناک ناشی از پستان فیبروکیستیک ممکن است نیاز به درمان داشته باشد.
روش های درمان کیست پستان عبارتند از:
آسپیراسیون با سوزن ریز. پزشک از یک سوزن بسیار نازک برای تخلیه مایعات از کیست استفاده می کند. برداشتن مایعات تأیید می کند که توده، از نوع کیست پستان است و ناراحتی ناشی از آن را تسکین می دهد.
جراحی. به ندرت ممکن است برای پستان فیبروکیستیک نیاز به جراحی باشد.
روش های درمان درد پستان عبارتند از:
- مسکن های بدون نسخه، مانند استامینوفن یا داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAID)، مانند ایبوپروفن یا داروهای آرام بخشی که پزشک ممکن است تجویز کند.
- داروهای خوراکی پیشگیری از بارداری، که سطح هورمون های مربوط به چرخه مرتبط با تغییرات فیبروکیستیک پستان را کاهش می دهد.
سبک زندگی و درمان های خانگی
می توان به کمک این درمان های خانگی، علائم پستان فیبروکیستیک را تسکین داد:
- پوشیدن سوتین طبی. بهتر است در انتخاب آن با یک پزشک مشورت شود.
- استفاده از سوتین ورزشی هنگام ورزش و خواب به خصوص در زمانی که پستان بسیار حساس شده است.
- قطع یا محدود کردن مصرف کافئین، بسیاری از زنان، تغییر رژیم غذایی را کمک کننده توصیف کرده اند، اگرچه مطالعات پزشکی دقیقی در مورد تأثیر کافئین بر درد پستان و سایر علائم پیش از قاعدگی وجود ندارد.
- کاهش مصرف چربی، می تواند درد پستان یا ناراحتی مرتبط با پستان فیبروکیستیک را کاهش دهد.
- قطع یا محدود کردن هورمون درمانی برای یائسگی، می بایست پیش از هرگونه تغییر در داروهای تجویز شده حتما با پزشک صحبت کرد.
- استفاده از پدهای گرمایی یا بطری آب گرم، برای کاهش ناراحتی
درمان های مکمل
ویتامین ها و مکمل های غذایی ممکن است علائم و شدت درد پستان را برای برخی از زنان کاهش دهند. از این مکمل ها می توان به این دو اشاره نمود:
روغن گل مغربی. این مکمل می تواند با تغییر تعادل اسیدهای چرب در سلول ها درد پستان راکاهش دهد.
ویتامین E. مطالعات اولیه مفید بودن احتمالی ویتامین E بر درد پستان قبل از قاعدگی را در زنانی که درد پستان را در طول قاعدگی تجربه می کنند، نشان می دهد. در یک مطالعه، مصرف 200 IU ویتامین E برای دو بار در روز و به مدت دو ماه، علائم را در زنان مبتلا به چرخه های درد پستانی بهبود بخشید. اما بعد از چهار ماه هیچ تغییر دیگری نداشت.
برای بزرگسالان بالای 18 سال، زنان باردار و زنان شیرده، حداکثر دوز مجاز این ویتامین 1000 میلی گرم در روز (یا 1500 IU) است.
در صورت مصرف مکمل درد پستان و عدم بهبودی، مصرف آن را متوقف کنید. هر بار فقط یک مکمل را امتحان کنید تا بتوانید تشخیص دهید که کدام یک به کاهش درد کمک می کند.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
درمان احتمالاً با مراجعه به پزشک عمومی شروع می شود. در برخی موارد، براساس معاینه بالینی پستان یا یافته های حاصل از تصویربرداری، ممکن است به متخصص ارجاع داده شوید.
ارزیابی اولیه بر سابقه پزشکی هر فرد متمرکز است. پزشک می خواهد علائم، ارتباط آنها با چرخه قاعدگی و سایر اطلاعات مربوطه را بررسی کند.
آنچه می توانید انجام دهید
برای آماده شدن برای مراجعه به پزشک، لیستی از موارد زیر تهیه کنید:
- تمام علائم، حتی اگر به نظر با عارضه ارتباطی نداشته باشند.
- اطلاعات مهم شخصی، از جمله تاریخ و نتایج هرگونه ماموگرافی قبلی
- تمام داروها، ویتامین ها یا مکمل های مصرفی
- سؤالاتی که می خواهید از پزشک خود بپرسید، در صورت محدود بودن زمان، آنها را از مهم ترین به کم اهمیت ترین رتبه بندی کنید.
سؤالاتی که بهتر است از پزشک بپرسید عبارتند از:
- چه عواملی باعث بروز علائم می شود؟
- آیا شرایط به وجود آمده، خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش می دهد؟
- به چه نوع آزمایش هایی نیاز دارم؟
- چه درمانی احتمالاً بهترین نتیجه را دارد؟
- روش های جایگزین رویکرد اصلی پیشنهادی شما چیست؟
- آیا محدودیتی وجود دارد که لازم باشد آنها را دنبال کنم؟
- آیا بروشوری وجود دارد که بتوانم با خود ببرم؟ چه وب سایت هایی را پیشنهاد می کنید؟
در پرسیدن هر سوالی که برایتان پیش آمده است تردید نکنید.
از پزشک چه انتظاری می رود
پزشک احتمالاً تعدادی سوال از شما می پرسد، از جمله:
- علائم شما چیست و از چه زمانی آغاز شده است؟
- آیا درد پستانی دارید؟ اگر بله، شدت درد چقدر است؟
- علائم در یک پستان یا هر دو پستان وجود دارد؟
- چه زمانی آخرین ماموگرافی خود را انجام داده اید؟
- آیا تاکنون سرطان پستان یا ضایعات پیش سرطانی پستان داشته اید؟
- آیا سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان دارید؟
