درخواست مشاوره رایگان
تومورهای استرومال دستگاه گوارش، از تومورهای بسیار نادری هستند که در دستگاه گوارش تشکیل می شوند. این تومورها به دلیل سلول های آغازین خود به عنوان زیرمجموعه ای از سارکوم های بافت نرم طبقه بندی می شوند. در ادامه اطلاعاتی درباره علائم و علل بروز تومورهای استرومال دستگاه گوارش (GIST)، نحوه تشخیص و درمان آن ارائه می شود.
تومورهای استرومال دستگاه گوارش (GIST) از انواع سارکومای بافت نرم است که می تواند در هر قسمت از سیستم گوارشی ایجاد شود. شایع ترین مکان بروز آنها معده و روده کوچک است.
تومورهای استرومال دستگاه گوارش از سلول های عصبی واقع در دیواره های سیستم گوارشی منشا می گیرند، این سلول ها بخشی از سیستم عصبی خودمختار هستند. یک تغییر خاص در DNA یکی از این سلول ها، که فرآیندهای گوارشی مانند حرکت غذا در روده ها را کنترل می کند، باعث ایجاد تومورهای استرومال دستگاه گوارش(GIST) می شود.
تومورهای استرومال کوچک در دستگاه گوارش ممکن است هیچ علائمی نداشته باشند و آن قدر رشد آهسته ای داشته باشند که علائم جدی ایجاد نکنند. افراد مبتلا به تومورهای استرومال بزرگتر در دستگاه گوارش معمولاً با استفراغ خونی یا دفع مدفوع خونی به علت خونریزی شدید، به مراقبت های پزشکی نیاز پیدا می کنند.
سایر علائم احتمالی GIST عبارتند از:
تومورهای استرومال دستگاه گوارش (GIST) ممکن است در هر سنی ایجاد شود، اما بیشتر در سنین 50 تا 70 بروز کرده و تقریباً هرگز قبل از 40 سالگی رخ نمی دهد.
پس از پرسش در رابطه با علائم و سابقه پزشکی، پزشک با دقت ناحیه شکمی بیمار را برای بررسی رشد تومور معاینه می کند. اگر علائم و نشانه ها حاکی از وجود تومور باشد، آزمایش هایی برای تعیین محل آن، بررسی احتمال گسترش (متاستاز) آن به سایر اندام ها تجویز می شود. این آزمایش ها معمولاً عبارتند از:
اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) با کنتراست. برای این آزمایش، بیمار مایعی را می بلعد که باعث می شود معده و روده کوچک در تصویربرداری با اشعه ایکس با وضوح بیشتری دیده شود. همچنین گاهی ممکن است به بیمار ماده مشابهی تزریق شود. اسکنر با حرکت روی شکم، عکس های متعددی گرفته و کامپیوتر با ترکیب این عکس ها، تصاویر مقطعی و دقیقی از اندام های شکمی ارائه می کند به طوری که اندازه و موقعیت تومور را به خوبی نشان می دهد.
آندوسکوپی فوقانی. پزشک با وارد کردن یک لوله انعطاف پذیر که چراغی در انتهای آن قرار دارد (آندوسکوپ) از راه دهان، پوشش داخلی مری، معده و قسمت اول روده کوچک را بررسی می کند. ممکن است هنگام آندوسکوپی فوقانی نمونه های کوچکی از بافت غیرطبیعی نیز برداشته شود. در طول آزمایش، بیمار از طریق تزریق وریدی داروی آرام بخش (مسکن) دریافت خواهد کرد.
سونوگرافی آندوسکوپی (EUS). در این آزمایش نیز از آندوسکوپ استفاده می شود، که در نوک آن پروب سونوگرافی قرار دارد. در سونوگرافی همزمان با ایجاد امواج صوتی از طریق کاوشگر، اکوی امواج صوتی به پروب برمی گردد، رایانه از این اکوها تصویری از ساختارهای داخلی شکم ساخته و محل تومور را نشان می دهد. اگر تومور به کبد یا پوشش داخلی شکم (صفاق) بیمار متاستاز پیدا کرده باشد، ممکن است در سونوگرافی مشاهده شوند. EUS همچنین برای تشخیص میزان گسترش تومور در عمق دیواره معده یا مکان های دیگر در دستگاه گوارش کمک کننده است.
نمونه برداری آسپیراسیون با سوزن ریز. برای تشخیص قطعی GIST یک نمونه کوچک از بافت تومور لازم است. روش ترجیحی برای گرفتن نمونه بیوپسی سونوگرافی آندوسکوپیک با سوزن ظریف می باشد. این روش همان سونوگرافی آندوسکوپیک است، اما یک سوزن نازک و توخالی در نوک آندوسکوپ قرار دارد که از آن برای برداشتن مقادیر کمی از بافت برای بررسی در آزمایشگاه استفاده می شود.
گاهی اوقات این آزمایش ممکن نیست یا نتایج قطعی ندارد؛ بنابراین نمی توان بدون جراحی، ابتلا به این بیماری را با قطعیت تائید کرد. پس از برداشتن تومور، بافت در آزمایشگاه بررسی می شود.
تست های آزمایشگاهی بر پایه نمونه برداری. این آزمایش ها اطلاعات مربوط به پروتئین هایی که سلول های سرطانی را ایجاد می کنند، فراهم می کنند. یکی از این آزمایش ها، ایمونوهیستوشیمی نام دارد که پروتئین های خاصی را که توسط ژن ها در سلول های سرطانی استرومال کنترل می شوند را، تشخیص می دهد. شناسایی این پروتئین ها به تعیین دقیق تر درمان کمک می کند.
انتخاب نوع و روند درمان به میزان گسترش و تهاجمی بودن تومورهای استرومال دستگاه گوارش (GIST) بستگی دارد.
معمولاً تومورهای بزرگ یا علامت دار با جراحی برداشته می شوند، مگر این که اندام ها و بافت های زیادی را درگیر کرده باشند امکان جراحی و برداشتن همه آن ها وجود نداشته باشد. همچنین در افرادی که سلامت عمومی آنها، انجام هرگونه عمل جراحی را بسیار خطرناک می کند و همچنین در افرادی که مبتلا به نوع متاستاتیک تومور استرومال هستند جراحی به تأخیر می افتد و یا به طور کلی از انجام آن اجتناب می شود.
در یک روش جراحی به نام جراحی لاپاراسکوپیک که جراحی کم تهاجمی است، می توان با وارد کردن یک لوله مشاهده (لاپاراسکوپ) و ابزارهای جراحی از طریق برش های کوچک ایجاد شده در شکم، تومورهای استرومال را خارج کرد.
داروهای هدفمند نقاط ضعف خاصی را در سلول های سرطانی مورد حمله قرار داده و با آسیب یا مهار این ناهنجاری ها، سلول های سرطانی را از بین می برند. در تومورهای استرومال دستگاه گوارش (GIST)، هدف این داروها، آنزیمی به نام تیروزین کیناز است که محرک رشد و تکثیر سلول های سرطانی می شود.
ایماتینیب (گلیوک) اولین خط درمانی است که برای جلوگیری از عود تومور پس از جراحی استفاده می شود. این دارو همچنین برای کوچک کردن تومور قبل از جراحی، در شرایطی که جراحی به علت گستردگی امکان پذیر نیست و همچنین برای زمانی که بیماری عود می کند، استفاده می شود. به طور کلی درمان تا زمانی که دارو مؤثر باشد ادامه دارد.
معمولاً در صورت عدم پاسخ بیماری به ایماتینیب و ایجاد مقاومت در برابر آن، داروهای دیگری که تیروزین کیناز را هدف قرار می دهند توصیه می شوند.
