درخواست مشاوره رایگان
اختلالات دفع از دسته اختلالات گوارشی است که معمولاً به صورت یبوست یا اسهال، نفخ یا سوءهاضمه خود را نشان می دهند. این اختلالات ممکن است به دلیل یک عارضه گذرا بروز کرده و یا در نتیجه بیماری های طولانی مدت و به طور مداوم ایجاد شوند. در ادامه اطلاعاتی درباره علل بروز اختلالات دفع، نحوه تشخیص و درمان آن ارائه می شود.
اختلالات دفع بر اندام های دستگاه گوارش از جمله روده کوچک و بزرگ تأثیر می گذارد. این اختلالات می توانند از هضم و جذب مناسب مواد مغذی در بدن جلوگیری کرده و باعث ایجاد علائمی مانند اسهال و یبوست شوند. در صورت عدم درمان آن ها، این اختلالات می تواند منجر به بروز سایر مشکلات از جمله التهاب مفاصل، سوءتغذیه و کم خونی شوند.
اختلالات دفع بیشتر بر اندام های دستگاه گوارش تحتانی (روده کوچک و بزرگ) تأثیر می گذارد.
روده ها غذا را هضم می کنند و باعث ورود و جذب مواد مغذی و حیاتی به خون می شوند. بیماری هایی که این اندام ها را تحت تأثیر قرار می دهد علائم زیادی را ایجاد خواهند کرد که بر هضم غذا تأثیر می گذارد.
برخی از علائم رایج اختلالات دفع عبارتند از:
انواع مختلفی از اختلال دفع وجود دارد، از جمله:
سندرم روده تحریک پذیر
سندم روده تحریک پذیر، نوعی اختلال عملکرد دستگاه گوارش است که حساسیت روده را افزایش می دهد و نحوه واکنش عضلات روده به محرک ها را نیز تغییر می دهد.
افزایش حساسیت روده می تواند باعث معده درد و نفخ شود در حالی که تغییر در انقباضات روده ای، منجر به اسهال یا یبوست می شود.
بیماری التهابی روده
بیماری التهابی روده باعث التهاب در سیستم گوارشی می شوند.
التهاب در دستگاه گوارش باعث درد شدید شکم، گرفتگی عضلات و اسهال می شود. همچنین توانایی بدن در جذب مواد مغذی را مختل می کند و در صورت عدم درمان با گذشت زمان می تواند منجر به ایجاد عوارض مانند سوءتغذیه و کم خونی شود.
دو نوع بیماری التهابی روده وجود دارد بیماری کرون و کولیت زخمی. بیماری کرون می تواند بر روی هر قسمت از دستگاه گوارش تأثیر بگذارد اما معمولاً روده باریک را درگیر می کند. کولیت زخمی نیز روده بزرگ و راست روده را تحت تأثیر قرار می دهد.
بیماری سلیاک
بیماری سلیاک، یک بیماری خود ایمنی است که به روده کوچک آسیب می رساند. بیماری های خود ایمنی، باعث حمله سیستم ایمنی به بدن می شوند. مصرف پروتئینی بنام گلوتن که در گندم، چاودار و جو، موجود است باعث ایجاد این بیماری می شود و این گونه سلول های دستگاه ایمنی به پرزهای روده کوچک حمله می کنند. پرزها به انتقال مواد مغذی به جریان خون کمک می کنند. آسیب دائمی به پرزها می تواند منجر به سوءتغذیه، ایجاد انواع علائم گوارشی، عارضه های پوستی و انواع مختلفی از علائم دیگر از جمله تحریک پذیری و پوکی استخوان شود.
با گذشت زمان، بیماری سلیاک حتی می تواند بر سایر دستگاه های بدن مانند دستگاه تولید مثل و دستگاه عصبی نیز تأثیر بگذارد.
بنابر گفته سازمان ملی بهداشت، التهاب ناشی از بیماری سلیاک ممکن است خطر ابتلا به سرطان روده کوچک یا مری را افزایش دهد.
دیورتیکولوز
دیورتیکولوز باعث ایجاد التهاب در روده بزرگ می شود که منجر به تشکیل کیسه های کوچک در دیواره های آن می شود.
اگرچه دیورتیکولوز می تواند علائمی مشابه با سایر اختلالات دفع ایجاد کند اما بیشتر افراد مبتلا به دیورتیکولوز، هیچ گونه علائمی را تجربه نخواهند کرد.
با این وجود در صورت التهاب و تورم یکی از این کیسه ها، ممکن است افراد بیمار در مدفوع خود، خون مشاهده کنند. همچنین پاره شدن این کیسه ها، درد شدیدی را ایجاد می کند و می تواند منجر به عفونت شود.
افراد مبتلا به دیورتیکولوز ممکن است در یک یا چند کیسه دچار عفونت یا التهاب شوند و در نتیجه بیماری به نام دیورتیکولیت ایجاد خواهد شد.
انسداد روده
انسداد روده زمانی ایجاد می شود که یک گرفتگی در روده ایجاد شود و از عبور طبیعی مدفوع جلوگیری کند. تداوم این عارضه باعث ایجاد یبوست خواهد شد.
اسهال
اسهال، دفع مدفوع به صورت آبکی و بسیار شل است و فرد مبتلا به این عارضه دچار دل پیچه می شود و مجبور است که دائم به دستشویی برود. البته این عارضه تنها یک عفونت ساده است که دستگاه گوارش را درگیر خود کرده و بدن در حال مقابله و واکنش با این عامل عفونی است.
عوامل متعددی می توانند در بروز اختلالات روده نقش داشته باشند. این عوامل عبارتند از:
البته بدون داشتن اختلال خاصی در روده نیز ممکن است علائم گوارشی تجربه شود. موارد زیر دو علت احتمالی ایجاد کنندۀ اختلالات دفع هستند:
فتق
فتق زمانی اتفاق می افتد که لایه های درونی عضله ی شکمی، ضعیف شده باشد. فشار بر بخش هایی از روده و همچنین چربی درون دیواره شکم هنگام مدفوع کردن یا بلند کردن اجسام سنگین، این ضعف را تشدید خواهد کرد.
عمل جراحی
انجام عمل جراحی بر روی قسمت تحتانی دستگاه گوارش، منجر به ایجاد بافت اسکار شده که می تواند به انسداد روده و یبوست تبدیل شود.
همچنین عمل های جراحی آسیب های قابل توجهی به بدن وارد می کنند و در صورت فشار برای دفع مدفوع، ممکن است بخیه های موجود در آن نواحی، باز شوند. برخی از راه های پیشگیری بی خطر یبوست پس از جراحی عبارتند از:
همچنین برای سهولت در دفع مدفوع از داروهای ملین استفاده می شود. با این حال همه ملین ها برای افرادی که از جراحی بهبود می یابند مناسب نیستند. پس از جراحی حتما در مورد استفاده از ملین با پزشک مشورت کنید.
پزشکان برای تشخیص اختلالات دفع، از ترکیبی از معاینات بدنی و تست های آزمایشگاهی، استفاده می کنند.
افرادی که به طور منظم علائم اختلال دفع را تجربه می کنند می بایست به پزشک مراجعه نمایند. پزشک با توجه به موارد زیر، نوع بیماری آن ها را متوجه خواهند شد:
موارد زیر نیز به شناسایی انسداد روده کمک خواهند کرد:
برنامه های درمانی بسته به نوع اختلال روده ای در هر فرد نسبت به فرد دیگر، متفاوت است. پزشک ممکن است علاوه بر تجویز دارو و آزمایش و سایر روش های درمانی، ایجاد تغییر در سبک زندگی و داشتن یک رژیم غذایی سالم و در مواقع نادر انجام عمل های جراحی را توصیه کند.
برای پیشگیری از تشدید بیماری، پزشک موارد زیر را توصیه می کند:
چند نمونه از داروهایی که پزشکان برای کمک به درمان اختلالات دفع تجویز می کنند عبارتند از:
