شقاق مقعدی (فیشر مقعدی) پارگی کوچک یا زخمی در پوشش داخلی مقعد است که می تواند باعث درد و خونریزی در هنگام اجابت مزاج شود. این عارضه ممکن است در افراد در هر سنی رخ دهد. در ادامه اطلاعاتی درباره علائم، علل بروز شقاق مقعدی، روش های پیشگیری از آن و همچنین نحوه تشخیص و درمان شقاق مقعدی ارائه می شود.
شقاق مقعدی (فیشر مقعدی)، پارگی کوچکی در بافت نازک و مرطوبی (مخاط) ست که روی مقعد را می پوشاند. شقاق مقعدی ممکن است هنگام دفع مدفوع سفت یا بزرگ رخ دهد. این عارضه منجر به درد و خونریزی در هنگام دفع مدفوع می شود و همچنین ممکن است فرد دچار اسپاسم حلقه عضله در انتهای مقعد (اسفنکتر مقعدی) شود.
شقاق مقعدی در نوزادان بسیار شایع می باشد اما می تواند در هر سنی اتفاق بیفتد. بیشتر شقاق های مقعدی با درمان های ساده مانند افزایش میزان فیبر در رژیم غذایی یا حمام سیتز بهبود می یابند. ممکن است برخی از افراد مبتلا به شقاق مقعدی نیاز به دارو یا گاهی اوقات جراحی داشته باشند.
علائم و نشانه های شقاق مقعدی عبارتند از:
در صورت احساس درد، هنگام دفع مدفوع و مشاهده خون روشن در مدفوع یا روی دستمال توالت پس از دفع مدفوع به پزشک مراجعه کنید.
دلایل شایع ابتلا به شقاق مقعدی عبارتند از :
موارد زیر نیز ممکن است به ندرت باعث شقاق مقعدی شوند:
عواملی که ممکن است خطر ابتلا به شقاق مقعدی را افزایش دهد عبارتند از:
عوارض بیماری عبارتند از :
عدم بهبودی. در صورت عدم بهبود شقاق مقعدی طی هشت هفته، می توان از آن به عنوان یک عارضه مزمن یاد کرد و ممکن است نیاز به اقدامات درمانی بیشتری داشته باشد.
عود. در صورت ابتلا به شقاق مقعدی، احتمال ابتلا ایجاد مجدد یک شقاق مقعدی وجود دارد.
شکافی که به عضلات اطراف گسترش می یابد. شقاق مقعدی ممکن است به حلقه عضلانی که مقعد را بسته نگه می دارد (اسفنکتر داخلی مقعد) گسترش یابد و در نتیجه روند بهبود شقاق مقعدی را دشوارتر و طولانی تر کند. شقاق بهبود نیافته می تواند باعث ایجاد چرخه ای از مشکلات شود. همچنین ممکن است برای کاهش درد، ترمیم یا از بین بردن شقاق به داروها یا جراحی نیاز شود.
با انجام اقداماتی برای جلوگیری از یبوست یا اسهال، ممکن است بتوان از بروز شقاق مقعدی جلوگیری کرد. غذاهایی با فیبر بالا مصرف کنید، مایعات بنوشید و به طور منظم ورزش کنید تا برای دفع مجبور به تحمل فشار نشوید.
پزشک احتمالاً در مورد سابقه پزشکی سؤالاتی خواهد کرد و یک معاینه جسمی انجام خواهد داد. معمولاً شکاف (شقاق) قابل مشاهده است. به طور معمول این معاینه برای تشخیص شقاق مقعدی کافی است.
شقاق مقعدی حاد و جدید شبیه به یک زخم تازه و مانند بریدگی کاغذ به نظر می رسد. در مقابل، شقاق مقعدی مزمن که مدت زیادی از ایجاد آن گذشته باشد، احتمالاً شکافی عمیق تر هست و زائده های گوشتی داخلی یا خارجی در کنار آن ایجاد شده است. اگر یک شقاق بیش از هشت هفته ادامه پیدا کند، به عنوان شقاق مزمن در نظر گرفته می شود.
محل شقاق می تواند سرنخ هایی در مورد علت آن ارائه دهد. شقاقی که در کنار دهانه مقعد ایجاد می شود -برخلاف شقاق هایی که در جلو یا پشت عضله حلقه ای مقعد هستند- بیشتر احتمال دارد که نشانه یک اختلال دیگر مانند بیماری کرون باشد. پزشک ممکن است آزمایش های بیشتری را برای تشخیص بیماری های زمینه ای تجویز کند. آزمایش ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:
شقاق های مقعدی معمولاً با درمان های خانگی مناسب طی چند هفته بهبود می یابند. اقداماتی مانند افزایش مصرف فیبر و مایعات می تواند به نرم نگه داشتن مدفوع کمک کند. نشستن در آب گرم به مدت 10 تا 20 دقیقه، برای چند بار در روز، به خصوص پس از دفع مدفوع، می تواند به آرامش اسفنکتر مقعدی (عضله نگه دارنده مقعد) و تسریع روند بهبودی کمک کند. اگر علائم ادامه دار باشند، احتمالاً به درمان های بیشتری نیاز خواهد بود.
پزشک ممکن است موارد زیر را توصیه کند:
نیتروگلیسیرین موضعی (رکتیو): این دارو می تواند به افزایش جریان خون در شقاق و تسریع بهبود آن کمک کند. همچنین داروی موضعی نیتروگلیسرین به شل شدن عضله اسفنکتر مقعد کمک می کند. نیتروگلیسیرین معمولاً زمانی تجویز می شود که سایر درمان های محافظه کارانه مؤثر نباشند. از عوارض جانبی آن می توان به سردرد -که ممکن است شدید باشد- اشاره کرد.
کرم های بی حس کننده موضعی مانند لیدوکائین (زایلوکائین): این کرم ها ممکن است به کاهش درد کمک کنند.
تزریق بوتاکس: این تزریق می تواند باعث فلج موقت عضله اسفنکتر مقعد و کاهش اسپاسم های آن شود.
داروهای فشار خون مانند نیفدیپین یا دیلتیازم: این داروها به شل شدن عضله اسفنکتر مقعد کمک می کنند. داروهای گشادکننده عروق معمولاً به صورت موضعی استفاده می شوند اما در برخی موارد انواع خوراکی نیز تجویز می شوند که ممکن است عوارض جانبی بیشتری به همراه داشته باشند.
اگر شقاق مقعدی مزمن باشد و به سایر درمان ها پاسخ ندهد یا علائم شدید باشد، پزشک ممکن است جراحی را توصیه کند. معمولاً عملی به نام اسفنکتروتومی داخلی جانبی (LIS) انجام می شود؛ این روش به صورت برش قسمت کوچکی از عضله اسفنکتر مقعد است که می تواند به تسریع روند بهبود و کاهش اسپاسم و درد کمک کند.
مطالعات نشان می دهند که جراحی در درمان شقاق مزمن بسیار مؤثرتر از درمان های دارویی است. بااین حال، جراحی خطر بسیار خفیفی در ایجاد بی اختیاری مدفوع دارد.
چند تغییرساده در سبک زندگی می تواند به کاهش ناراحتی و تسریع روند بهبودی شقاق مقعدی کمک کند و از عود مجدد آن جلوگیری کند. این تغییرات عبارت اند از:
اگر نوزاد شما دچار شقاق مقعدی است:
اگر علائم و نشانه هایی دارید که شما را نگران می کند با ملاقات با پزشک عمومی خود شروع کنید، پزشک ممکن است شما را به متخصص بیماری های گوارشی ارجاع دهد.
در اینجا برخی اطلاعات برای کمک به شما در آماده سازی و انتظاراتی که از پزشک دارید، آورده شده است.
از هرگونه محدودیت قبل از قرار ملاقات آگاه باشید. در زمان تعیین وقت، بپرسید آیا لازم است کاری از قبل انجام دهید، مانند تغییر رژیم غذایی. پیش از مراجعه به پزشک:
برخی از سؤالات اساسی که بهتر است بپرسید عبارتند از:
علاوه بر سوالاتی که برای پرسیدن از پزشک خود آماده کرده اید، در پرسیدن سوالات دیگری که برای شما پیش می آید تردید نکنید.
پزشک ممکن است سوالات زیر را بپرسد:
تا پیش از رسیدن روز ملاقات با پزشک می توان کارهایی برای کنترل عارضه انجام داد، از جمله:
همچنین، در طول اجابت مزاج از زور زدن خودداری کنید. فشار اضافی ممکن است باعث طولانی شدن شکاف یا ایجاد شکاف جدید شود.
