عفونت کرم نواری | علل بروز، نشانه ها، روش تشخیص و ئدرم

آلودگی با کرم نواری ناشی از مصرف غذا یا آب آلوده به تخم یا لارو این انگل است و می تواند به دو شکل عفونت روده ای با علائم گوارشی یا عفونت تهاجمی با آسیب به بافت ها و اندام های دیگر بروز کند. در ادامه اطلاعاتی درباره علائم و علل بروز عفونت های کرم نواری، نحوه تشخیص و درمان آن ارائه می شود.

عفونت کرم نواری چیست؟

عفونت کرم نواری، ناشی از مصرف خوراکی یا مایعات آلوده به تخم یا لارو این انگل است. بسته به نوع مواجهه، دو نوع عفونت ممکن است رخ دهد: عفونت تهاجمی که در آن تخم ها پس از مصرف از روده خارج شده و در بافت ها و اندام های دیگر کیست های لاروی تشکیل می دهند و عفونت روده ای که در آن لاروها پس از ورود به بدن در روده بالغ شده و به کرم نواری بالغ تبدیل می شوند.

کرم نواری بالغ از یک سر، گردن و زنجیره ای از قطعات به نام پروگلوتید تشکیل شده است. در عفونت روده ای، سر کرم به دیواره روده متصل شده و پروگلوتیدها رشد کرده و تخم تولید می کنند. کرم نواری بالغ می تواند برای دهه ها در بدن انسان زنده بماند. عفونت های روده ای ناشی از تعداد کم کرم معمولاً خفیف هستند، اما عفونت های تهاجمی با لاروها می توانند عوارض جدی ایجاد کنند.

عفونت کرم نواری چیست؟

علائم عفونت کرم نواری

بسیاری از افراد مبتلا به عفونت روده ای کرم نواری هیچ علامتی ندارند. در صورت بروز علائم، نوع و شدت آن ها به نوع کرم و محل قرارگیری آن بستگی دارد. در عفونت تهاجمی، علائم به طور قابل توجهی به محل حرکت و استقرار لاروها بستگی دارد.

عفونت روده

علائم و نشانه های عفونت روده ای ممکن است شامل موارد زیر باشد:

تهوع
ضعف عمومی
کاهش اشتها
درد در ناحیه شکم
اسهال
سرگیجه
تمایل غیرعادی به مصرف نمک
کاهش وزن و سوءجذب مواد مغذی از غذا

عفونت تهاجمی

در صورتی که لارو کرم نواری از روده مهاجرت کرده و در سایر بافت های بدن تشکیل کیست دهد، می تواند منجر به تخریب و آسیب بافتی شود. علائم این نوع عفونت عبارتند از:

سردرد
وجود توده های کیستیک یا برجستگی های قابل لمس
واکنش های آلرژیک به وجود لاروها
علائم و نشانه های عصبی، از جمله تشنج

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

در صورت مشاهده هر یک از علائم و نشانه های احتمالی عفونت کرم نواری، به پزشک مراجعه نمایید.

علل ابتلا به عفونت کرم نواری

عفونت کرم نواری از طریق مصرف تخم یا لارو این انگل آغاز می شود.

وارد شدن تخم کرم به دستگاه گوارش: هنگامی که فرد آب یا غذای آلوده به مدفوع انسان یا حیوان مبتلا به کرم نواری را می خورد، تخم های میکروسکوپی کرم وارد بدن او می شوند. به عنوان مثال، گاو آلوده به کرم نواری می تواند تخم های آن را از طریق مدفوع دفع کرده و باعث آلودگی خاک شود. اگر این خاک با منابع آب یا مواد غذایی تماس پیدا کند، آلوده شده و مصرف آن ها توسط انسان منجر به عفونت می شود. پس از مصرف، این تخم ها در روده انسان به لارو تبدیل می شوند. این لاروها سپس می توانند از روده خارج شده و در اندام هایی مانند کبد یا سایر بافت ها کیست تشکیل دهند.
مصرف کیست های لاروی در گوشت یا بافت ماهیچه: حیوانات مبتلا به عفونت کرم نواری ممکن است لاروهای این انگل را در بافت های ماهیچه ای خود داشته باشند. مصرف گوشت خام یا نیم پخته این حیوانات، در واقع مصرف لارو است که می تواند در روده انسان بالغ شده و به کرم نواری تبدیل شود.

کرم نواری بالغ می تواند طولی بیش از 25 متر داشته باشد و تا 30 سال در بدن میزبان خود زنده بماند. برخی از کرم های نواری با اتصال به دیواره روده باعث تحریک و التهاب خفیف می شوند، در حالی که برخی دیگر ممکن است از طریق روده حرکت کرده و با مدفوع از بدن دفع شوند.

مصرف گوشت خام از علل ابتلا به عفونت کرم نواری

عوامل خطرساز (ریسک فاکتورها)

عواملی که احتمال ابتلا به عفونت های شدید کرم نواری را افزایش می دهند عبارتند از:

بهداشت نامناسب: عدم رعایت بهداشت فردی، به ویژه عدم شستشوی صحیح و منظم دست ها، خطر انتقال تصادفی عوامل آلوده به دهان را افزایش می دهد.
تماس با حیوانات: به ویژه در مناطقی که دفع مدفوع حیوانات و انسان به درستی مدیریت نمی شود، خطر انتقال تخم های کرم افزایش می یابد.
سفر به کشورهای در حال توسعه: عفونت کرم نواری در مناطقی با سیستم های بهداشتی و فاضلاب ضعیف شایع تر است.
مصرف گوشت خام یا نیم پخت: پخت ناکافی گوشت آلوده، احتمال از بین رفتن تخم و لاروهای کرم نواری موجود در گوشت خوک یا گاو را کاهش می دهد.
زندگی در مناطق بومی: در برخی مناطق جهان، احتمال قرار گرفتن در معرض تخم های کرم نواری بیشتر است. به عنوان مثال، خطر تماس با تخم های کرم نواری خوک (تنیا سولیوم) در آمریکای لاتین، چین، جنوب صحرای آفریقا و آسیای جنوب شرقی که خوک ها به صورت آزادانه نگهداری می شوند، بالاتر است.

عوارض عفونت کرم نواری

عفونت روده ای ناشی از کرم نواری معمولاً عوارض جدی ایجاد نمی کند. با این حال، در صورت بروز، عوارض ممکن است شامل موارد زیر باشد:

انسداد دستگاه گوارش: در صورتی که کرم نواری به اندازه کافی بزرگ شود، می تواند باعث انسداد در آپاندیس (و در نتیجه آپاندیسیت)، مجاری صفراوی (مسیر انتقال صفرا از کبد و کیسه صفرا به روده) یا مجاری پانکراسی (مسیر انتقال آنزیم های گوارشی از پانکراس به روده) شود.
اختلالات مغز و سیستم عصبی مرکزی (نوروسیستی سرکوزیس): این عارضه خطرناک در عفونت تهاجمی ناشی از کرم نواری خوک می تواند منجر به سردرد، مشکلات بینایی، سرگیجه، مننژیت، هیدروسفالی و زوال عقل شود. در موارد شدید، مرگ نیز ممکن است رخ دهد.
اختلال در عملکرد اندام ها: مهاجرت لاروها به کبد، ریه ها یا سایر اندام ها می تواند منجر به تشکیل کیست شود. با گذشت زمان، این کیست ها رشد کرده و ممکن است به بافت های عملکردی اندام فشار وارد کرده یا جریان خون را مختل کنند. پارگی یا نشت کیست های کرم نواری می تواند منجر به واکنش های آلرژیک شامل خارش، کهیر، تورم و تنگی نفس شود. در موارد شدید، ممکن است نیاز به جراحی یا پیوند عضو باشد.

اختلال در مغز از عوارض عفونت کرم نواری

پیشگیری از بروز بیماری

رعایت نکات زیر می تواند به پیشگیری از عفونت کرم نواری کمک کند:

بهداشت دست: دست های خود را پس از استفاده از سرویس بهداشتی و قبل از لمس یا مصرف غذا با آب و صابون به دقت بشویید.
بهداشت مواد غذایی در سفر: هنگام سفر به مناطقی که عفونت کرم نواری شایع تر است، تمام میوه ها و سبزیجات را قبل از مصرف با آب سالم بشویید و به طور کامل بپزید. در صورت اطمینان نداشتن از کیفیت آب، آن را به مدت حداقل یک دقیقه بجوشانید و پس از خنک شدن استفاده کنید.
مدیریت بهداشتی فضولات: با دفع صحیح مدفوع انسان و حیوانات، از قرار گرفتن حیوانات در معرض تخم های کرم نواری جلوگیری کنید.
پخت کامل گوشت: گوشت را تا دمای داخلی حداقل 63 درجه سانتی گراد بپزید تا تخم و لاروهای احتمالی کرم نواری از بین بروند.
انجماد گوشت و ماهی: گوشت را به مدت 7 تا 10 روز و ماهی را حداقل 24 ساعت در دمای منفی 35 درجه سانتی گراد فریز کنید تا تخم و لاروهای کرم نواری کشته شوند.
اجتناب از مصرف گوشت خام یا نیم پز: از مصرف گوشت خام یا نیم پز خوک، گاو و ماهی خودداری کنید.
درمان حیوانات آلوده: در صورت مشاهده عفونت کرم نواری در حیوانات، بدون تأخیر برای درمان آن ها اقدام کنید.

تشخیص عفونت کرم نواری

پزشک برای تشخیص عفونت کرم نواری ممکن است از یک یا چند روش زیر استفاده کند:

بررسی نمونه مدفوع: برای تشخیص عفونت روده ای، پزشک نمونه مدفوع را بررسی کرده یا برای آزمایشگاه ارسال می کند. در آزمایشگاه، با استفاده از تکنیک های میکروسکوپی، تخم ها یا قطعات کرم نواری در مدفوع شناسایی می شوند. به دلیل دفع نامنظم تخم ها، ممکن است نیاز به جمع آوری دو تا سه نمونه در طول چند روز برای تشخیص انگل باشد. در برخی موارد، تخم انگل در ناحیه مقعد وجود دارد، بنابراین پزشک ممکن است از یک نوار چسب شفاف برای جمع آوری تخم ها از مقعد و بررسی میکروسکوپی آن ها استفاده کند.
آزمایش خون: برای تشخیص عفونت های تهاجمی بافتی، پزشک ممکن است آزمایش خون برای جستجوی آنتی بادی هایی که بدن در پاسخ به عفونت کرم نواری تولید کرده است، تجویز کند. وجود این آنتی بادی ها می تواند نشان دهنده عفونت باشد.
آزمایش های تصویربرداری: انواع خاصی از تصویربرداری پزشکی، مانند سی تی اسکن (CT scan)، ام آرآی (MRI)، رادیوگرافی ساده یا سونوگرافی، می توانند وجود کیست های ناشی از عفونت کرم نواری را نشان دهند.

تشخیص عفونت کرم نواری با انجام آزمایش مدفوع

درمان عفونت کرم نواری

برخی از افراد مبتلا به عفونت کرم نواری ممکن است هرگز به درمان نیاز پیدا نکنند، زیرا کرم نواری می تواند به طور خودبخود از بدن دفع شود. همچنین، بسیاری از افراد به دلیل عدم وجود علائم از ابتلای خود بی اطلاع هستند. با این حال، در صورت تشخیص عفونت کرم نواری روده ای، احتمالاً دارو تجویز خواهد شد.

روش های درمانی برای عفونت های روده ای

رایج ترین درمان برای عفونت کرم نواری روده ای شامل داروهای خوراکی است که بر کرم نواری بالغ مؤثر هستند، از جمله:

انتخاب دارو توسط پزشک به نوع کرم نواری و محل عفونت بستگی دارد. این داروها کرم نواری بالغ را هدف قرار می دهند و بر تخم ها بی تأثیرند، بنابراین رعایت بهداشت فردی برای پیشگیری از انتشار عفونت بسیار مهم است. همواره پس از استفاده از سرویس بهداشتی و قبل از غذا خوردن دست های خود را بشویید.

برای اطمینان از ریشه کن شدن عفونت کرم نواری، پزشک احتمالاً پس از اتمام دوره درمان، در فواصل زمانی معین، نمونه مدفوع شما را بررسی خواهد کرد. درمان موفقیت آمیز به معنای عدم وجود تخم، لارو یا پروگلوتیدهای کرم نواری در مدفوع است. در صورت دریافت درمان مناسب، عفونت کرم نواری روده ای معمولاً قابل درمان است.

درمان عفونت های تهاجمی

درمان عفونت تهاجمی کرم نواری به محل و تأثیرات عفونت بستگی دارد.

داروهای ضد کرم: آلبندازول (آلبنزا) می تواند اندازه برخی از کیست های کرم نواری را کاهش دهد. پزشک با استفاده از روش های تصویربرداری مانند سونوگرافی یا رادیوگرافی، به طور منظم وضعیت کیست ها را برای ارزیابی اثربخشی دارو بررسی می کند.
درمان ضد التهابی: از بین رفتن کرم نواری می تواند منجر به تورم یا التهاب در بافت ها یا اندام ها شود، بنابراین پزشک ممکن است داروهای کورتیکواستروئیدی مانند پردنیزون یا دگزامتازون برای کاهش التهاب تجویز کند.
داروهای ضد تشنج: در صورت بروز تشنج ناشی از عفونت عصبی، داروهای ضد تشنج می توانند کمک کننده باشند.
قراردادن شنت: یک نوع از عفونت تهاجمی می تواند باعث تجمع مایع اضافی در مغز شود که به آن هیدروسفالی می گویند. در این موارد، پزشک ممکن است قرار دادن یک لوله دائمی (شنت) در سر برای تخلیه مایع را توصیه کند.
جراحی: تصمیم به برداشتن کیست ها از طریق جراحی به محل و علائم آن ها بستگی دارد. کیست های موجود در کبد، ریه ها و چشم ها معمولاً برداشته می شوند، زیرا می توانند عملکرد این اندام ها را به خطر بیندازند. در برخی موارد، پزشک ممکن است قرار دادن یک لوله تخلیه به عنوان جایگزینی برای جراحی را توصیه کند. این لوله امکان شستشوی موضعی ناحیه با محلول های ضد انگلی را فراهم می کند.

درمان عفونت کرم نواری از طریق عمل جراحی

آمادگی برای ملاقات با پزشک

اگر علائم یا نشانه ای موجب نگرانیتان شد، به یک پزشک عمومی مراجعه کنید، اگر پزشک تشخیص دهد که دچار عفونت انگلی هستید، به احتمال زیاد به یک یا چند متخصص عفونی و متخصص گوارش ارجاع داده خواهید شد.

در اینجا اطلاعاتی برای کمک به شما در آماده شدن و انتظاراتی که از پزشک دارید، آورده شده است.

آن چه می توانید انجام دهید

علائمی که تجربه می کنید را یادداشت کنید، از جمله علائمی که به نظر می رسد ارتباطی با دلیل بیماری فعلی نداشته باشد.
اطلاعات شخصی اصلی، از جمله سفرهای اخیر، به ویژه به سایر کشورها را یادداشت کنید. اگر فکر می کنید در معرض غذا یا آب آلوده به کرم قرار گرفته اید، به پزشک خود اطلاع دهید.
نام و مقدار داروها، ویتامین ها یا سایر مکمل هایی که اخیراً مصرف کرده اید را یادداشت کنید.
سوالاتی که از پزشک دارید را یاداشت نمایید.

وقت شما با پزشک محدود است، بنابراین تهیه لیستی از سوالات می تواند به شما کمک کند تا از وقت خود نهایت استفاده را ببرید. در مورد عفونت کرم نواری، برخی از سوالات اساسی که بهتر است از پزشک بپرسید عبارتند از:

علت احتمالی علائم من چیست؟
آیا علل احتمالی دیگری نیز وجود دارد؟
چه آزمایش هایی برای تشخیص دقیق وضعیت من لازم است؟
چه روش های درمانی برای این عفونت وجود دارد و شما کدام یک را توصیه می کنید؟
آیا محدودیت های غذایی خاصی وجود دارد که باید رعایت کنم؟
چه منابع اطلاعاتی (مانند بروشور یا وب سایت های معتبر) برای مطالعه بیشتر در دسترس هستند؟

علاوه بر این سوالات، در پرسیدن هر سوال دیگری که برایتان پیش آمده است تردید نکنید.

از پزشک چه انتظاری می رود

پزشک امکان دارد از شخص بخواهد که یک نمونه مدفوع را برای انجام آزمایش در وقت ملاقات خود همراه داشته باشد. همچنین پزشک سوالاتی درمورد وضعیت بیمار می پرسد، از جمله: