پیوند عضو به صورت برداشتن عضوی از بدن فرد و قرار دادن آن در فردی است که ممکن است بسیار بیمار یا در حال مرگ باشد. این روش می تواند جان فردی را که عضو دریافت می کند نجات دهد. در ادامه اطلاعاتی درباره انواع اعضای بدن که می توانند پبوند شوند، ارائه می شود.
برداشتن عضوی سالم از بدن اهدا کننده توسط جراح و پیوند آن به بدن شخصی، پیوند اعضا نامیده می شود.
رایج ترین نوع پیوند عضو، پیوند کلیه است و نامعمول ترین آن پیوند روده.
پیوند اعضا امری بسیار حیاتی و حائز اهمیت است و موفقیت آن به عواملی مانند تطبیق گروه خون فرد اهدا کننده و فرد گیرنده، اندازه اندام، مدت زمانی که بیمار می تواند منتظر عضو اهدایی بماند، چگونگی شرایط بیمار و فاصله جغرافیایی بین اهدا کننده و گیرنده بستگی دارد.
پیوند قلب برای افرادی که از بیماری های قلبی و دریچه ای رنج می برند انجام می شود. این نوع پیوند، یک عمل جراحی بسیار نجات دهنده است و بیش از 70 درصد افراد، این پیوند را با موفقیت انجام می دهند. اگرچه احتمال موفقیت آمیز بودن این نوع پیوند بسیار بالا است اما تعداد بسیار کمی از افراد به دلایل مختلف این عمل را انجام می دهند. با این حال گزارش ها نشان داده اند که افرادی که قلب پیوندی دارند، کیفیت زندگی بهتری نیز خواهند داشت.
ریه ها، دی اکسید کربن هوا را تصفیه کرده و خون اکسیژن دار را به نواحی مختلف بدن می رسانند. این امر یک روند طبیعی است و اینگونه خون اکسیژن دار در بدن پخش می شود. اما افرادی که مبتلا به بیماری های مزمن مانند فیبروز کیستیک یا COPD (بیماری انسدادی مزمن ریوی) هستند، ریه های ضعیفی دارند و ریه های این افراد نمی توانند اکسیژن کافی را به بدن برسانند. بنابراین، این افراد، کاندیداهای اصلی پیوند ریه هستند. بسیاری از افراد تصور اشتباهی دارند که سیگار کشیدن از اهدای ریه جلوگیری می کند. با این حال واقعیت این است و سیگار کشیدن یا نکشیدن به این موضوع ارتباطی ندارد بلکه برخی آزمایش ها وجود دارد که می تواند عملکرد ریه ها را بررسی کند و تعیین کند که چه افرادی برای اهدا ریه، مناسب هستند.
کبد پیچیده ترین عضو بدن است که مسئولیت انجام تعداد زیادی از عملکردهای بدن را بر عهده دارد اما عملکرد اصلی آن، حفظ تعادل مواد مغذی در بدن است. کبد عامل تجزیه ویتامین ها، گلوکز، پروتئین ها و چربی ها است و نقش مهمی در از بین بردن مواد زائد بدن دارد و همچنین لخته شدن خون را نیز تنظیم می کند. پیوند کبد یک پیوند رایج است زیرا کبد عضوی منحصر به فرد است که حتی پس از اهدای بخشی از آن، مجدداً می تواند رشد کند. همچنین می توان یک کبد را به دو گیرنده اهدا کرد. افراد مبتلا به بیماری های مزمن مانند سیروز کبدی، نارسایی کبدی، هپاتیت B یا C و نقایص مادرزادی کبد مانند آترزی صفراوی، نیاز به پیوند کبد خواهند داشت.
کلیه ها اندام های تصفیه کننده بدن هستند. وظیفه اصلی آنها فیلتر کردن مواد زائد موجود در خون است. هنگامی که کلیه ها ضعیف می شوند و قادر به فیلتر مواد زائد نیستند، این مواد در خون تجمع پیدا می کنند و به اعضای دیگر نیز آسیب خواهند رساند. در چنین مواردی، بیمار می بایست تحت دیالیز قرار بگیرد. با این حال، دیالیز شدن طولانی مدت، امری دشوار است و فرد در نهایت نیاز به پیوند کلیه پیدا خواهد کرد. بر اساس شرایط و نیاز بیمار، یکی از کلیه ها یا هر دوی آنها، پیوند خواهند شد. فرد گیرنده کلیه می تواند سال ها از زندگی سالمی برخوردار شود.
پیوند قرنیه که تحت عنوان کراتوپلاستی نیز شناخته می شود، روشی است که قرنیه با بافت قرنیه اهدایی جایگزین می شود. پیوند قرنیه برای بازیابی بینایی از دست رفته، انجام می شود.
اگرچه اکثر پیوندهای قرنیه موفقیت آمیز هستند اما احتمال رد این پیوند نیز وجود دارد. در صورتی که سیستم ایمنی بدن فرد گیرنده به اشتباه به قرنیه پیوند شده حمله کند، به ندرت امکان دارد بدن فرد گیرنده، قرنیه اهدایی را رد کند.
وظیفه پانکراس (لوزالمعده)، کنترل سیستم گوارشی و غدد درون ریز بدن است. لوزالمعده پیوندی، تولید انسولین طبیعی در بدن را بازیابی می کند.
نای، بینی را به ریه ها متصل می کند. هر بیماری که منجر به سخت شدن و باریک شدن نای شود ممکن است به پیوند نای منجر شود.
جراحی پیوند پوست مخصوص افرادی است که حوادثی مانند آتش سوزی و حملات اسیدی را متحمل شده اند. در بیشتر موارد پوست مورد نیاز برای پیوند، از ناحیه ران بیمار گرفته می شود.
نارسایی روده و نیاز به پیوند معمولاً به ندرت رخ می دهد. در عین حال، نارسایی روده می تواند عوارض مرگباری را نیز به دنبال داشته باشد. اگرچه فرد می تواند بدون روده بزرگ زندگی کند اما زندگی بدون روده کوچک دشوار است. پیوند روده می تواند کیفیت زندگی بیمار را بدون هیچ محدودیتی در انتخاب مواد غذایی، افزایش دهد.
پیوند بافت های عروقی نوعی جراحی است که می تواند تا 24 ساعت پس از زمان مرگ اهدا کننده، انجام شود. این روش به تسکین علائمی مانند سرگیجه، خستگی مفرط و تنگی نفس، کمک خواهد کرد. پیوند بافت عروقی معمولاً برای افرادی که از بیماری های قلبی مادرزادی رنج می برند توصیه می شود.
پروتز (یا اندام مصنوعی، عضو مصنوعی یا اندام ساختگی) یک اندام جایگزین است که به جای اندام ازدست رفته ی قبلی استفاده می شود. اندام ها ممکن است بر اثر نقص مادرزادی (از بدو تولد)، تصادف، بیماری و یا حوادث جنگی از دست بروند.
نوعی از پروتز که با نام پروتز کاسموس شناخته می شود، صرفا با هدف زیبایی ساخته شده است و هیچ کارایی عملی ندارد. گوش و پروتز های سینه، از این نوع پروتز ها هستند.
سایر پروتزها کاملا کاربردی و عملکردی هستند و تاثیری بر زیبایی ندارند و یا تاثیر بسیار کمی دارند. پای مصنوعی و دست مصنوعی مثال هایی از این نوع پروتز ها هستند که البته چیزی بسیار فراتر از چند سیم و میله ی فلزی هستند و کارایی عملی دارند.
پروتز ها از چندین قسمت مختلف تشکیل شده اند: بدنه اصلی پروتز، سوکت پروتز (قسمتی که بین پروتز و اندام طبیعی قرار می گیرد)، مکانیزم اتصال پروتز به بدن و سیستم کنترل پروتز.
ساخت اندام مصنوعی می تواند گزینه ای برای جایگزینی هر یک از اندام های از دست رفته بدن باشد. در اغلب موارد، بعد از انجام جراحی اول برای درمان عضو آسیب دیده، دیگر نیازی به انجام جراحی دوم نیست و بعد از این که زخم های جراحی بهبود یافتند، می توان پروتز را برای بدن بیمار تهیه کرد و آن را به اندام طبیعی متصل نمود. برای بیمارانی که با متدهای معمول اتصال پروتز به بدن مشکل دارند (مانند چسب، سوکت یا باند و تسمه)، راه جایگزینی وجود دارد و آن این است که اندام مصنوعی به استخوان های بیمار متصل شود و در آن پیچ شود.