داروی سیرولیموس (راپامون) | موارد و نحوه مصرف، عوارض جانبی

عناوین مقاله

سیرولیموس (نام تجاری: راپامون)، دارویی است که عمدتاً برای جلوگیری از رد پیوند عضو (مانند پیوند کلیه) استفاده می شود. این دارو با سرکوب سیستم ایمنی بدن، به بدن کمک می کند تا عضو پیوند زده شده را بپذیرد. علاوه بر این، سیرولیموس برای درمان برخی تومورهای نادر مرتبط با بیماری های ژنتیکی مانند اسکلروز توبروز نیز کاربرد دارد. در ادامه اطلاعاتی درباره موارد و نحوه مصرف سیرولیموس، عوارض جانبی و تداخلات دارویی آن ارائه می شود.

نام عمومی: سیرولیموس خوراکی

نام تجاری: راپامون

داروی سیرولیموس خوراکی (راپامون)

موارد مصرف و نحوه عملکرد سیرولیموس خوراکی (راپامون)

سیرولیموس خوراکی برای چه مواردی استفاده می شود؟

سیرولیموس به طور معمول برای جلوگیری از رد پیوند عضو، به ویژه پس از پیوند کلیه، تجویز می شود. رد پیوند زمانی اتفاق می افتد که سیستم ایمنی بدن، عضو جدید را به عنوان یک عامل بیگانه شناسایی کرده و به آن حمله کند.

همچنین، سیرولیموس در درمان بیماری ریوی LAM (لنفانژیولیومیوماتوز)، یک بیماری نادر که با ایجاد کیست در ریه ها منجر به مشکلات تنفسی می شود، کاربرد دارد.

پزشک ممکن است بر اساس شرایط خاص بیمار، سیرولیموس را برای موارد دیگری نیز تجویز کند.

سیرولیموس چگونه عمل می کند؟

سیرولیموس با تضعیف سیستم ایمنی بدن، از حمله آن به کلیه پیوندی جلوگیری می کند. این دارو یک مهارکننده mTOR است. mTOR پروتئینی است که رشد و فعالیت برخی از سلول های سیستم ایمنی را کنترل می کند. سیرولیموس با مسدود کردن mTOR، مانع از حمله این سلول ها به کلیه پیوندی می شود.

در بیماری LAM، فعالیت mTOR بیش از حد نرمال است که منجر به رشد غیرطبیعی سلول ها در ریه ها می شود. سیرولیموس با مهار mTOR، سرعت رشد این سلول ها را کاهش می دهد و به این ترتیب، به کاهش آسیب ریه و بهبود تنفس در افراد مبتلا به LAM کمک می کند.

اشکال دارویی و دوزهای موجود سیرولیموس

نام تجاری: راپامون (Rapamune)
اشکال دارویی:
- محلول خوراکی 1 میلی گرم در میلی لیتر
- قرص خوراکی 0.5 میلی گرم، 1 میلی گرم و 2 میلی گرم

همچنین فرم دیگری از داروی سیرولیموس به صورت موضعی نیز موجود می باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر به صفحه سیرولیموس موضعی (هیفتور) مراجعه کنید.

عوارض جانبی سیرولیموس خوراکی (راپامون)

عوارض جانبی رایج سیرولیموس خوراکی

در زیر لیستی از رایج ترین عوارض جانبی سیرولیموس خوراکی آورده شده است. این عوارض بسته به شرایط بیماری که تحت درمان است، ممکن است متفاوت باشند. در صورت بروز هر یک از این عوارض که برای شما آزاردهنده است، با پزشک خود مشورت کنید.

احتباس مایعات (ادم)
افزایش سطح کلسترول خون
افزایش فشار خون
آسیب کلیوی
درد معده، اسهال، یبوست یا تهوع
زخم های دهانی
سردرد
تب
عفونت
درد قفسه سینه
گرفتگی بینی یا گلودرد
کاهش سطح گلبول های قرمز خون (کم خونی)
کاهش سطح پلاکت های خون (ترومبوسیتوپنی)
درد در مفاصل یا عضلات
آکنه
سرگیجه

ممکن است عوارض جانبی دیگری نیز وجود داشته باشد که در اینجا ذکر نشده اند. در صورت بروز هرگونه عارضه جانبی، با پزشک خود تماس بگیرید.

عوارض جانبی جدی سیرولیموس

اگرچه کمتر شایع هستند، اما جدی ترین عوارض جانبی سیرولیموس همراه با اقداماتی که در صورت بروز آنها باید انجام دهید، در زیر شرح داده شده است.

واکنش های آلرژیک شدید

سیرولیموس ممکن است باعث واکنش های آلرژیک شود که می توانند جدی باشند. در صورت بروز هر یک از علائم زیر، مصرف سیرولیموس را قطع کرده و فوراً کمک بگیرید:

مشکلات تنفسی یا خس خس سینه
تپش قلب سریع
تب یا احساس ناخوشی عمومی
تورم غدد لنفاوی
تورم صورت، لب ها، دهان، زبان یا گلو
مشکل در بلع یا گرفتگی گلو
خارش، بثورات پوستی یا برجستگی های قرمز رنگ پریده روی پوست به نام کهیر
پوسته پوسته شدن یا ورقه ورقه شدن پوست
تهوع یا استفراغ
سرگیجه، احساس سبکی سر یا غش کردن
گرفتگی عضلات معده
درد مفاصل

آنژیوادم

سیرولیموس ممکن است باعث یک واکنش نادر به نام آنژیوادم شود. علائم معمول این واکنش شامل تورم لب ها، صورت، زبان یا گلو است. خطر آنژیوادم ممکن است در صورت مصرف برخی داروهای دیگر افزایش یابد. در صورت بروز این نوع تورم، مصرف این دارو را قطع کرده و با پزشک خود تماس بگیرید. اگر در تنفس مشکل دارید، فوراً به پزشک مراجعه کنید.

عفونت ها

سیرولیموس می تواند سیستم ایمنی بدن شما را تضعیف کرده و خطر ابتلا به عفونت ها، از جمله عفونت های جدی که می توانند منجر به مرگ شوند، را افزایش دهد. همچنین ممکن است خطر ابتلا به یک عفونت مغزی نادر اما جدی به نام لکوآنسفالوپاتی چند کانونی پیشرونده (PML) یا عفونتی به نام نفریت ویروسی را افزایش دهد. در صورت بروز عفونت یا هر یک از علائم زیر، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید:

تب، تعریق، لرز یا دردهای عضلانی
گلودرد یا احساس خستگی بیش از حد معمول
سرفه یا سرفه خونی
سوزش یا گزش هنگام ادرار کردن یا وجود خون در ادرار
تنگی نفس
اسهال یا درد معده
کاهش وزن
بی دست و پایی یا از دست دادن هماهنگی
مشکل در راه رفتن، صحبت کردن یا واضح فکر کردن
افتادگی صورت یا مشکلات بینایی
ضعف در یک طرف بدن که بدتر می شود
تشنج

سرطان

سیرولیموس می تواند باعث ایجاد سرطان جدید، از جمله سرطان خون یا پوست، یا بازگشت سرطان درمان شده قبلی شود. اگر نیاز به قرار گرفتن در معرض نور خورشید دارید، از کرم ضد آفتاب، کلاه و لباس هایی استفاده کنید که پوست شما را بپوشانند. در مورد هرگونه علائم جدید یا تغییرات پوستی به پزشک خود اطلاع دهید.

احتباس مایعات (ادم)

سیرولیموس می تواند باعث احتباس مایعات یا ادم شود. مایعات ممکن است در اطراف قلب یا ریه ها جمع شده یا باعث تورم در مناطقی که می توانید ببینید، مانند پاها شود. در صورت بروز هر یک از علائم زیر، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید:

درد قفسه سینه
ضربان قلب نامنظم
تنگی نفس یا مشکل در تنفس
پوست کشیده یا براق
تورم در پاها، مچ پا، ساق پا، شکم یا سایر قسمت های بدن

افزایش سطح کلسترول خون (هایپرلیپیدمی)

سیرولیموس می تواند سطح چربی خون شما را افزایش دهد که ممکن است باعث افزایش کلسترول و تری گلیسیرید شود. این معمولاً علائمی ایجاد نمی کند، اما در صورت عدم درمان می تواند منجر به مشکلات جدی سلامتی شود. در طول مصرف سیرولیموس، در تمام نوبت های چکاپ خون خود شرکت کنید. توصیه های پزشک خود را در مورد ورزش، تغییرات رژیم غذایی یا داروهایی که ممکن است برای کاهش سطح چربی خون لازم باشد، دنبال کنید.

آسیب کلیوی

آسیب کلیوی می تواند در هنگام مصرف سیرولیموس رخ دهد. اگر سیرولیموس را برای مدت طولانی با داروهای خاصی مصرف کنید، خطر شما ممکن است بیشتر باشد. سیرولیموس همچنین ممکن است خطر پروتئین در ادرار (پروتئینوری) را افزایش دهد. در تمام نوبت های چکاپ کلیه های خود شرکت کنید، که ممکن است شامل آزمایش خون و ادرار باشد. در صورت بروز هر یک از علائم زیر، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید:

ادرار کردن کمتر یا بیشتر از حد معمول
ادرار کف آلود یا حباب دار
تورم در پاها، مچ پا یا ساق پا
ضعف یا خستگی غیر معمول
مشکل در نفس کشیدن یا درد / فشار در قفسه سینه
گیجی
تهوع یا از دست دادن اشتها

التهاب ریه

سیرولیموس می تواند باعث التهاب در ریه های شما شود که به آن بیماری بینابینی ریه یا پنومونیت نیز می گویند. این می تواند جدی یا حتی تهدید کننده زندگی باشد. در صورت مشکل در تنفس، کمک اضطراری دریافت کنید. همچنین ممکن است سرفه، تب یا درد قفسه سینه داشته باشید.

موارد احتیاطی و منع مصرف سیرولیموس خوراکی (راپامون)

چه کسانی نباید سیرولیموس مصرف کنند؟

حساسیت به ترکیبات: در صورت مصرف این دارو و بروز علائم واکنش آلرژیک، مصرف دارو را قطع کرده و فورا به پزشک خود اطلاع دهید.

قبل از مصرف سیرولیموس چه نکاتی را باید بدانم؟

سیرولیموس را فقط در صورتی مصرف کنید که توسط پزشک برای شما تجویز شده باشد. آن را طبق دستور پزشک مصرف کنید.
سیرولیموس را با افراد دیگر به اشتراک نگذارید، حتی اگر آنها شرایط مشابهی با شما داشته باشند. این دارو ممکن است به آنها آسیب برساند.
سیرولیموس را دور از دسترس کودکان نگهداری کنید. از آنجایی که محلول سیرولیموس ممکن است در یخچال نگهداری شود، اقدامات احتیاطی ویژه ای برای دور نگه داشتن آن از کودکانی که از یخچال نیز استفاده می کنند، انجام دهید.
قرص های سیرولیموس را نجوید، خرد نکنید و نصف نکنید. آنها باید به طور کامل بلعیده شوند.
اگر از محلول سیرولیموس استفاده می کنید، دستورالعمل های همراه دارو را بخوانید و دنبال کنید. این دستورالعمل ها مراحل اندازه گیری، مخلوط کردن و مصرف صحیح محلول از طریق دهان را توضیح می دهد. برای اندازه گیری دوز خود از سرنگ خوراکی که همراه با محصول شما ارائه شده است استفاده کنید. قاشق خانگی یک وسیله اندازه گیری دقیق نیست و ممکن است باعث شود دوز اشتباهی مصرف کنید. اگر مطمئن نیستید از چه وسیله ای برای اندازه گیری استفاده کنید، از داروساز خود بپرسید.
سیرولیموس ممکن است باعث مشکلات باروری شود. اگر در این مورد سؤال یا نگرانی دارید، به پزشک خود اطلاع دهید.
مهم است که قبل از شروع مصرف سیرولیموس و در طول مصرف آن، در تمام قرارهای ملاقات با پزشک خود، از جمله آزمایش خون، شرکت کنید.
مصرف سیرولیموس با برخی داروهای دیگر برای جلوگیری از رد پیوند عضو ممکن است خطر بروز مشکل لخته شدن خون را افزایش دهد. در صورت مشاهده هرگونه خونریزی یا کبودی غیرعادی، به پزشک خود اطلاع دهید.

قبل از مصرف سیرولیموس، چه مواردی را باید به پزشک خود اطلاع دهم؟

پزشک خود را در جریان تمام شرایط سلامتی و هرگونه داروی تجویزی یا بدون نسخه (OTC)، ویتامین ها / مواد معدنی، محصولات گیاهی و سایر مکمل هایی که مصرف می کنید، قرار دهید. این به پزشک شما کمک می کند تا تعیین کند که آیا سیرولیموس برای شما مناسب است یا خیر.

به ویژه، مطمئن شوید که در مورد هر یک از موارد زیر صحبت کنید:

مشکلات ترمیم زخم

سیرولیموس می تواند باعث شود بدن شما به سختی از زخم ها بهبود یابد. اگر زخم جراحی شما دردناک است، متورم است، خونریزی می کند یا مایع نشت می کند، به پزشک خود اطلاع دهید. اگر جراحی برنامه ریزی شده دارید یا در حین مصرف سیرولیموس دچار آسیب دیدگی می شوید، به پزشک خود اطلاع دهید.

واکسن ها

در مورد هرگونه واکسنی که ممکن است به آن نیاز داشته باشید با پزشک خود صحبت کنید. شما نباید واکسن های خاصی را درست قبل از مصرف یا در حین مصرف سیرولیموس دریافت کنید. پزشک خود را در مورد هرگونه واکسنی که اخیراً دریافت کرده اید یا برنامه ریزی کرده اید مطلع کنید.

سایر داروها و مکمل ها

سیرولیموس ممکن است با سایر داروها و مکمل ها تداخل داشته باشد. قبل از مصرف سیرولیموس، پزشک خود را در مورد هرگونه داروی تجویزی یا بدون نسخه (OTC)، ویتامین ها / مواد معدنی، محصولات گیاهی و سایر مکمل هایی که مصرف می کنید، مطلع کنید.

شرایط سلامتی فعلی و گذشته

در صورت ابتلا یا سابقه ابتلا به هر یک از موارد زیر، به پزشک خود اطلاع دهید:

مشکلات کبدی
سطح بالای چربی در خون (کلسترول یا تری گلیسیرید بالا)
عفونت ها
سرطان، از جمله سرطان پوست یا اگر کسی در خانواده شما سابقه سرطان پوست داشته باشد

پیوند ریه یا کبد

سیرولیموس معمولاً پس از پیوند کلیه استفاده می شود. این دارو ممکن است خطر بروز مشکلات جدی را در برخی از افرادی که آن را برای جلوگیری از رد پیوند عضو پس از پیوند ریه یا کبد مصرف می کنند، افزایش دهد. پزشک خود را در مورد هرگونه پیوند عضو دیگری که داشته اید یا قصد دارید انجام دهید، مطلع کنید.

بارداری

سیرولیموس ممکن است برای جنین مضر باشد. اگر در سن باروری هستید، باید در حین مصرف سیرولیموس و به مدت 12 هفته پس از آخرین دوز خود، از روش های قابل اطمینان پیشگیری از بارداری استفاده کنید. در مورد گزینه های پیشگیری از بارداری با پزشک خود صحبت کنید.

شیردهی

مشخص نیست که آیا سیرولیموس وارد شیر مادر می شود یا خیر. اگر در دوران شیردهی هستید یا قصد شیردهی دارید، به پزشک خود اطلاع دهید. پزشک شما به شما اطلاع خواهد داد که آیا باید در دوران شیردهی سیرولیموس مصرف کنید یا خیر.

تداخلات دارویی سیرولیموس خوراکی (راپامون)

آیا سیرولیموس با غذاها یا نوشیدنی ها تداخل دارد؟

غذا ممکن است بر نحوه جذب سیرولیموس در بدن شما تأثیر بگذارد. سیرولیموس را هر بار به یک روش مصرف کنید، چه با غذا و چه بدون غذا. این به حفظ سطح ثابت دارو در خون شما کمک می کند، که به سیرولیموس کمک می کند تا به درستی عمل کند.

گریپ فروت با سیرولیموس تداخل دارد. سیرولیموس را با گریپ فروت یا آب گریپ فروت مصرف نکنید. گریپ فروت ممکن است سطح خونی سیرولیموس را افزایش دهد، که می تواند خطر عوارض جانبی را افزایش دهد.

مشخص نیست که آیا مصرف الکل بر سیرولیموس تأثیر می گذارد یا خیر.

آیا سیرولیموس با سایر داروها تداخل دارد (تداخلات دارویی)؟

همیشه پزشک خود را در مورد هر داروی تجویزی یا بدون نسخه (OTC)، ویتامین ها / مواد معدنی، محصولات گیاهی و سایر مکمل هایی که استفاده می کنید مطلع کنید.

به طور خاص، قبل از مصرف سیرولیموس، مطمئن شوید که اگر از هر یک از موارد زیر استفاده می کنید، به پزشک اطلاع دهید:

کانابیدیول، دارویی است که برای تشنج استفاده می شود، یا مکملی که حاوی کانابیدیول (CBD یا ماریجوانا) است
سایمتیدین، دارویی است که برای سوزش سر دل استفاده می شود.
سیکلوسپورین، که نوعی داروی سرکوب کننده سیستم ایمنی است.
متوکلوپرامید، دارویی که برای مشکلات خاص معده است.
ریفامپین یا ریفاپنتین، دارویی است که معمولاً برای درمان عفونتی به نام سل استفاده می شود.
هر داروی دیگری که سیستم ایمنی شما را سرکوب می کند، مانند تاکرولیموس یا یک داروی کورتیکواستروئیدی.
آنتی بیوتیک ها، مانند کلاریترومایسین یا اریترومایسین، داروهایی که برای درمان عفونت های باکتریایی استفاده می شوند.
یک داروی ضد قارچ، مانند کلوتریمازول، فلوکونازول، ایتراکونازول، کتوکونازول، پوساکونازول یا وریکونازول، داروهایی که برای درمان عفونت های قارچی استفاده می شوند.
یک مهارکننده آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE)، مانند انالاپریل یا لیزینوپریل، که برای فشار خون بالا، نارسایی قلبی و مشکلات کلیوی خاص تجویز می شود.
دیلتیازم یا وراپامیل که برای فشار خون بالا یا مشکلات قلبی استفاده می شوند.
داروهای درمان HIV، AIDS یا هپاتیت C
داروهای درمان تشنج، مانند کاربامازپین، فنی توئین یا فنوباربیتال
دارویی برای کاهش سطح چربی خون (کلسترول یا تری گلیسیرید)
گل راعی، مکملی است که ممکن است برای افسردگی استفاده شود.

بسیاری از داروهای دیگر ممکن است سطح خونی سیرولیموس را تغییر دهند. پزشک خود را در مورد تمام داروهایی که مصرف می کنید یا اخیراً مصرف کرده اید مطلع کنید.

این لیست کاملی از داروهایی که می توانند با سیرولیموس تداخل داشته باشند نیست. همیشه با پزشک خود مشورت کنید.

مصرف بیش از حد و فراموشی دوز سیرولیموس خوراکی (راپامون)

در صورت مصرف تصادفی بیش از حد سیرولیموس چه باید کرد؟

اگر شما یا شخص دیگری بیش از حد سیرولیموس مصرف کرده اید، فوراً به پزشک مراجعه کنید یا با اورژانس تماس بگیرید.

در صورت فراموشی یک نوبت مصرف سیرولیموس چه باید کرد؟

فراموش کردن نوبت های مصرف سیرولیموس می تواند باعث کاهش اثر آن شود. بنابراین مهم است که نوبت های مصرف را فراموش نکنید یا از آن صرف نظر نکنید. اگر یک نوبت مصرف را فراموش کردید، به محض یادآوری آن را مصرف کنید. اگر تقریباً زمان مصرف نوبت بعدی فرا رسیده است، نوبت فراموش شده را رها کنید و فقط نوبت بعدی را مصرف کنید. از مصرف دو یا چند برابر دوز خودداری کنید.

نحوه نگهداری از داروی سیرولیموس

محلول خوراکی: محلول خوراکی سیرولیموس باید در یخچال و در دمای بین 2 تا 8 درجه سانتیگراد نگهداری شود. در صورت نیاز، می توان آن را به مدت حداکثر 15 روز در دمای اتاق (بین 20 تا 25 درجه سانتیگراد) نگهداری کرد. دارو را از نور محافظت کنید. پس از باز کردن درب بطری، محلول باید ظرف مدت یک ماه مصرف شود. اگر محلول پس از نگهداری در یخچال کدر به نظر می رسد، اجازه دهید بطری در دمای اتاق بماند و به آرامی تکان دهید تا شفاف شود. برای هر بار مصرف، از یک سرنگ خوراکی جدید استفاده کنید. محلول خوراکی سیرولیموس را می توان تا 24 ساعت در دمای اتاق یا در یخچال در داخل سرنگ خوراکی نگهداری کرد.

قرص خوراکی: قرص های خوراکی سیرولیموس باید در دمای اتاق (بین 20 تا 25 درجه سانتیگراد) نگهداری شوند. قرار گرفتن در معرض دماهای بین 15 تا 30 درجه سانتیگراد برای مدت کوتاهی (مانند هنگام حمل و نقل) قابل قبول است. دارو را در جای خشک، خنک و دور از نور نگهداری کنید. از نگهداری داروها در حمام و دستشویی خودداری کنید و همواره به خاطر داشته باشید که تمامی داروها باید دور از دسترس کودکان و حیوانات خانگی قرار گیرند.