فشار خون بالا یا هایپرتنشن یکی از عارضه های شایعی است که متأسفانه به ندرت علائم خاصی ایجاد می کند. با این وجود اگر این عارضه درمان نشود، خطر مشکلات جدی مانند حملات قلبی و سکته افزایش می یابد. تنها راه برای تشخیص بالا بودن فشار خون، چک کردن مرتب آن است. در ادامه اطلاعاتی درباره علائم و علل بروز فشار خون بالا و نحوۀ تشخیص و درمان آن ارائه می شود.
فشار خون بالا چیست؟
فشار خون بالا بیماری شایعی است که می تواند در طولانی مدت خون با فشار به دیواره عروق، باعث ایجاد دیگر بیماری ها از جمله بیماری قلبی شود.
فشار خون هم از نظر میزان خونی که توسط قلب پمپ می شود و هم میزان مقاومت شریان ها در برابر جریان خون سنجیده می شود. هر چه حجم خون پمپاژ شده بیشتر و شریان ها باریک تر باشند، فشار خون بالاتر است.
ممکن است فشار خون بالا، تا سالها بدون هیچگونه علامتی باشد. در مواردی که بیماری بدون علامت هست نیز همچنان عروق و قلب آسیب می بینند. عدم کنترل فشار خون بالا خطر بروز بیماری های بسیار خطرناکی همچون حمله قلبی و سکته مغزی را افزایش می دهد.
به طور معمول، فشار خون بالا در طول سالیان متمادی ایجاد شده و احتمال بروز آن برای همه افراد وجود دارد. خوشبختانه تشخیص این عارضه بسیار آسان است و پس از تشخیص می توان با انجام اقدامات مناسب، آن را کنترل کرد.
علائم فشار خون بالا
بیشتر افراد مبتلا به فشار خون بالا، حتی اگر فشارخون آن ها در سطح بسیار بالا و خطرناکی باشد نیز ممکن است هیچگونه علامت خاصی نداشته باشند.
ممکن است تعداد محدودی از مبتلایان، علائمی مانند سردرد، تنگی نفس یا خون دماغ را تجربه کنند، اما این علائم اختصاصی نبوده و معمولاً تا زمانی که فشار خون به مرحله شدید یا تهدید کننده ای نرسد بروز نمی کنند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
معمولاً در طی چک آپ های معمول فشار خون نیز بررسی می شود.
از سن 18 سالگی به بعد بهتر است هر دو سال فشار خون بررسی شود. در افراد بالای 40 سال یا افراد بین 18 تا 39 سالهای که در معرض ابتلا به فشار خون بالا قرار دارند، بهتر است فشار خون به طور سالانه بررسی شود.
معمولاً فشار خون باید در هر دو دست اندازه گیری شود تا تفاوت آن مورد بررسی قرار گیرد. همچنین لازم است از آرم کاف (بازوبند فشارسنج) با اندازه مناسب استفاده شود.
معمولاً اگر پزشک تشخیص دهد که فرد مبتلا به فشار خون یا سایر فاکتورهای خطرساز مرتبط با ابتلا به بیماری های قلبی عروقی است، فواصل بین چک آپ ها را کاهش می دهد. معمولاً بررسی فشار خون در کودکان بیشتر از سه سال به عنوان قسمتی از چک آپ سالیانه در نظر گرفته می شود.
در صورت عدم مراجعه به طور منظم به پزشک، می توانید با مراجعه به مراکز سلامت منطقه، فشار خون را بررسی کنید. همچنین برخی از داروخانه ها نیز دستگاه فشارسنج دارند که می توان به صورت رایگان یا با پرداخت مبلغ کمی از آن استفاده کرد.
دستگاه های فشارسنج موجود در فروشگاه ها و داروخانه ها می توانند اطلاعات مفیدی را در مورد وضعیت فشار خون نشان دهند، اما در برخی موارد ممکن است این دستگاه ها محدودیت هایی نیز داشته باشند. دقت این دستگاه ها به فاکتورهای مختلفی همچون اندازه کاف و استفاده درست از دستگاه بستگی دارد. برای اطلاع دقیق از نحوه کار با دستگاه از پزشک خود راهنمایی بخواهید.
علل ابتلا به فشار خون بالا
دو نوع فشار خون بالا وجود دارد:
فشار خون اولیه (اسنشیال)
در بیشتر افراد بزرگسال، دلیل مشخصی برای فشار خون بالا وجود ندارد. این نوع، فشار خون اولیه (اسنشیال) نامیده می شود که به مرور و در طول چند سال بروز می کند.
فشار خون ثانویه
بعضی از افراد در نتیجه عوامل زمینه ای به فشار خون مبتلا می شوند. این نوع، فشار خون ثانویه نامیده شده و معمولاً به طور ناگهانی بروز کرده و باعث ایجاد فشار خون بالاتری نسبت به فشار خون اولیه می شود. عوامل و داروهای مختلفی می توانند منجر به فشار خون ثانویه شوند، از جمله این ها به موارد زیر اشاره کرد:
- آپنه انسدادی خواب
- تومورهای غدد آدرنال
- اختلالات تیروئیدی
- برخی از نقص های مادرزادی (ارثی) در عروق خونی.
مصرف برخی از داروها، مانند داروهای پیشگیری از بارداری، داروهای سرماخوردگی، ضد احتقان ها، مسکن های بی نسخه و برخی دیگر از داروهای دارای نسخه نیز می توانند باعث ابتلا به این عارضه شوند.
- مواد مخدری مانند آمفتامین و کوکائین.
عوامل خطرساز (ریسک فاکتورها)
فشار خون بالا ریسک فاکتورهای متعددی دارد، این فاکتور ها عبارتند از:
- سن. با افزایش سن، خطر فشار خون بالا افزایش می یابد. تا سن 64 سالگی فشار خون بالا بیشتر در مردان شایع است. خانم ها معمولاً بعد از این سن مبتلا به فشار خون می شوند.
- نژاد. معمولاً در آفریقایی تبار ها، ابتلا به فشار خون بالا شایع تر بوده و به نسبت سفید پوست ها در سنین پایین تری نیز بروز می کند. عوارض جدی همچون سکته مغزی و قلبی و از کار افتادن کلیه ها نیز در نژاد آفریقایی بیشتر دیده شده است.
- سابقه خانوادگی. به نظر می رسد که ابتلا به فشار خون بالا می تواند ارثی باشد.
- اضافه وزن و چاقی.اضافه وزن باعث افزایش نیاز به خون رسانی برای دریافت اکسیژن و تغذیه توسط بافت ها می شود. افزایش حجم خونی که درون عروق حرکت می کند، با افزایش فشار به دیواره شریان ها مرتبط است.
- فعالیت جسمانی کم. تعداد ضربان قلب در افرادی که فعالیت جسمانی کمی دارند، بیشتر است. هر چه ضربان بیشتر باشد، قلب باید در هر انقباض فعالیت بیشتری داشته باشد و فشار بیشتری به شریان ها وارد کند. فعالیت جسمانی پایین احتمال چاقی و اضافه وزن را افزایش می دهد.
- مصرف توتون و تنباکو. نه تنها دود کردن یا جویدن تنباکو بلافاصله و موقتاً فشار خون را افزایش می دهد، بلکه مواد شیمیایی موجود در تنباکو می توانند به پوشش داخلی دیواره شریان ها آسیب بزند. دخانیات می تواند باعث باریک شدن شریان ها و افزایش خطر بیماری های قلبی شود. استنشاق ناخواسته دود سیگار (دود دسته دوم) نیز می تواند خطر بیماری های قلبی را افزایش دهد.
- مصرف بیش از حد نمک (سدیم). سدیم زیاد در غذا می تواند باعث احتباس مایعات در بدن و در نتیجه افزایش فشار خون شود.
- پتاسیم کم در رژیم غذایی. پتاسیم به حفظ توازن و تعادل سدیم در سلول ها کمک می کند. در صورتی که رژیم غذایی حاوی مقدار ناکافی پتاسیم باشد، سدیم در خون تجمع پیدا می کند.
- مصرف بیش از حد الکل. نوشیدن بیش از حد الکل در طول زمان می تواند به قلب آسیب بزند. مصرف بیشتر از یک لیوان نوشیدنی الکلی در روز برای خانم ها و دو لیوان برای آقایان می تواند بر روی فشار خون افراد اثر منفی بگذارد.
در صورت مصرف الکل اعتدال در نوشیدن آن اهمیت فراوانی دارد، که در خانم ها این مقدار به یک واحد و در آقایان دو واحد می باشد.
- استرس. استرس بالا می تواند منجر به افزایش موقت فشار خون شود. کارهایی مانند پرخوری، استعمال دخانیات و نوشیدن الکل که بعضی افراد برای به آرامش رسیدن انجام می دهند تنها باعث افزایش اختلالات مرتبط با فشار خون می شوند.
- ابتلا به برخی بیماری های مزمن. برخی از بیماری های مزمن مانند بیماری های کلیوی، دیابت و آپنه خواب می توانند احتمال ابتلا به اختلال فشار خون را افزایش دهند.
در برخی موارد، بارداری نیز می تواند باعث افزایش فشار خون شود.
اگرچه فشار خون بالا در بزرگسالان شیوع بیشتری دارد، اما کودکان نیز ممکن است در معرض خطر ابتلا به آن قرار داشته باشند. در برخی از کودکان، ممکن است فشار خون در نتیجه اختلالات قلبی یا کلیوی ایجاد شود. اما در بیشتر کودکان این عارضه در نتیجه سبک زندگی نادرست مانند رژیم غذایی ناسالم، چاقی و کم تحرکی ایجاد می شود.
عوارض بیماری
فشار زیاد به دیواره های شریان ها در نتیجه فشار خون بالا، می تواند به عروق خونی و ارگان های بدن آسیب برساند. هر چه فشار خون بالاتر باشد و مدت طولانی تری کنترل نشود، این آسیب شدید تر خواهد بود.
فشار خون کنترل نشده می تواند باعث بروز عوارضی، از جمله موارد زیر شود:
- حمله قلبی یا سکته مغزی. فشار خون بالا می تواند باعث ضخیم و سفت شدن شریان ها (آرترواسکلروزیس) شود، که می تواند باعث سکته قلبی، سکته مغزی یا دیگر اختلالات شود.
- آنوریسم. افزایش فشار خون، عروق خونی را سست و ضعیف و قسمت هایی از آن را متورم کرده و در نتیجه باعث ایجاد آنوریسم می شود. پارگی آنوریسم به شدت خطرناک است و می تواند منجر به مرگ شود.
- نارسایی قلبی. برای پمپ کردن خون در فشار بالا، قلب باید فعالیت بیشتری داشته باشد. این اتفاق باعث می شود دیواره اتاقک های پمپاژ خون در قلب ضخیم شوند (هایپرتروفی بطن چپ). در نهایت، دیواره ضخیم شده در فرستادن خون به تمام بدن دچار مشکل می شود و می تواند باعث ایجاد نارسایی قلبی شود.
- ضعیف شدن عروق خونی یا باریک شدن عروق در کلیه ها. این اختلالات می توانند عملکرد صحیح این اندام ها را مختل کنند.
- ضخیم شدن دیواره عروق خونی، باریک یا پاره شدن عروق در چشم ها. فشار خون می تواند منجر به از بین رفتن بینایی شود.
- سندروم متابولیک. این سندروم مجموعه ای از اختلالات در متابولیسم بدن می باشد، که شامل عارضه هایی همچون افزایش ناهمگون دور کمر، افزایش تری گلیسرید، کمبود کلسترول لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL) یا همان کلسترول خوب، فشار خون بالا و سطح بالای انسولین خون می باشند. این عوارض می توانند منجر به بروز دیابت، بیماری های قلبی و سکته مغزی شود.
- اختلال در عملکرد مغز و حافظه. فشار خون کنترل نشده می تواند توانایی تفکر، یادگیری و یادآوری را تحت تأثیر قرار دهد. اختلالات حافظه ای یا درک مفاهیم در کسانی که فشار خون بالا دارند شایع تر است.
- دمانس (جنون). شریان های باریک یا مسدود شده جریان خون را در مغز محدود کرده و منجر به نوع خاصی از جنون (دمانس عروقی) می شود. سکته مغزی که جریان خون را در مغز مختل کند نیز می تواند باعث بروز دمانس عروقی شود.
تشخیص فشار خون بالا
برای اندازه گیری فشار خون، پزشک یک کاف بازویی بادی را دور بازوی فرد قرار می دهد و با استفاده از یک فشار سنج، فشار خون را اندازه می گیرد.
فشار خون با واحد میلی متر جیوه (mm Hg) اندازه گیری شده و با دو عدد بیان می شود. عدد اول یا بالاتر، فشار خون شریان ها را زمان تپش قلب (فشار سیستولیک) و عدد دوم که کمتر است فشار خون شریان ها را بین ضربان های قلب (فشار دیاستولیک) نشان می دهد.
فشار خون در چهار دسته طبقه بندی می شود:
- فشار خون نرمال. اگر فشار خون زیر 120 / 80 mmHg باشد عادی است.
- فشار خون بالا. در فشار خون بالا فشار سیستولیک از 120 تا 129 میلی متر جیوه و فشار دیاستولیک زیر 80 میلی متر جیوه می باشد. فشار خون بالا در صورت عدم کنترل، در طول زمان بدتر می شود.
- فشار خون مرحله اول. اگر فشار سیستولیک از 130 تا 139 میلی متر جیوه یا فشار دیاستولیک بین 80 تا 89 میلی متر جیوه باشد، فشار خون از نوع مرحله اول است.
- فشار خون مرحله دوم. فشار خون شدیدتر، هایپرتنشن مرحله دوم، فشار سیستولیک 140 میلی متر جیوه یا بالاتر یا فشار دیاستولیک 90 میلی متر جیوه یا بالاتر می باشد.
در فشار خون هر دو عدد مهم هستند، اما پس از 50 سالگی قرائت فشار سیستولیک از اهمیت بیشتری برخوردار است. فشار خون سیستولیک ایزوله عارضه ای است که طی آن فشار دیاستولیک عادی است (کمتر از 80 میلی متر جیوه) اما فشار سیستولیک بالا است (بیشتر یا مساوی 130). این نوع پرفشاری خون در افراد بالای 65 سال شایع است.
پزشک برای تشخیص قطعی فشار خون بالا در سه جلسه یا بیشتر، سه بار فشار خون بیمار را می سنجد. چرا که فشار خون به طور معمول در طول روز تغییر می کند و ممکن است در حین ملاقات با پزشک افزایش یابد (فشار خون روپوش سفید / سندروم روپوش سفید).
عموماً فشار خون باید در هر دو دست سنجیده شود تا مشخص شود آیا تفاوتی وجود دارد. استفاده از یک آرم کاف با سایز مناسب از اهمیت بالایی برخوردار است.
ممکن است پزشک از بیمار بخواهد تا یک بار هم در منزل فشار خود را بسنجد تا بتواند اطلاعات کامل تری از شرایط بیمار داشته باشد.
ممکن است پزشک انجام یک بررسی 24 ساعته فشار خون به نام سنجش فشار خون آمبولاتوری را توصیه کند تا با قطعیت ابتلا به فشار خون بالا را تأیید کند. دستگاهی که برای این آزمایش استفاده می شود فشار خون را در فواصل منظم و در طول 24 ساعت سنجیده و تصویر دقیق تری از تغییر فشار خون در طول شبانه روز را به پزشک ارائه می دهد. این دستگاه در تمام مراکز پزشکی در دسترس نیست.
اگر فرد مبتلا به هر کدام از انواع فشار خون باشد، پزشک سابقه بیماری او را بررسی کرده و معاینه می کند.
همچنین احتمال دارد پزشک انجام آزمایش های منظم مانند آزمایش اوره (آنالیز ادرار)، آزمایش خون و کلسترول و الکتروکاردیوگرام –بررسی فعالیت الکتریکی قلب– را تجویز کند. ممکن است برای بررسی علائم بیماری های قلبی، نیاز به انجام اکوکاردیوگرام باشد.
سنجش فشار خون در خانه
یک روش مهم برای بررسی روند درمان و کنترل فشار خون، برای تأیید افزایش فشار خون و یا تشخیص وخیم تر شدن فشار خون، اندازه گیری فشار خون در خانه است.
دستگاه خانگی فشار خون به طور گسترده ای در دسترس و ارزان است و برای خرید آن نیازی به نسخه نیست. اندازه گیری خانگی فشار خون جایگزینی برای مراجعه به پزشک نیست، و ممکن است محدودیت هایی به همراه داشته باشد.
استفاده از یک دستگاه معتبر اهمیت زیادی دارد و لازم است در طول استفاده از آن، از محکم بودن کاف اطمینان حاصل شود. بهتر است سالی یک بار، دقت دستگاه سنجش توسط پزشک بررسی شود. در مورد چگونگی شروع به کار با دستگاه در خانه با پزشک خود صحبت کنید.
استفاده از دستگاه های اندازه گیری فشار خون با استفاده از مچ یا انگشت توسط انجمن قلب آمریکا توصیه نمی شود.
درمان فشار خون بالا
تغییر سبک زندگی در طولانی مدت می تواند فشار خون بالا را کنترل کند. ممکن است پزشک به شما توصیه کند که در سبک زندگی خود تغییراتی ایجاد کنید از جمله:
- داشتن یک رژیم غذایی سالم و مناسب برای قلب با نمک کمتر
- فعالیت بدنی منظم
- کنترل وزن مناسب یا کاهش وزن در صورت اضافه وزن یا چاقی
- محدود کردن میزان الکل
در برخی موارد، ایجاد تغییرات در سبک زندگی کافی نیست. علاوه بر رژیم غذایی و ورزش، پزشک ممکن است مصرف داروهایی را نیز برای کاهش فشار خون تجویز کند.
در صورت وجود موارد زیر، هدف از درمان فشار خون باید رساندن آن به کمتر از 130 / 80 میلی متر جیوه باشد:
- سن بیمار 65 سال یا بالاتر باشد.
- سن فرد کمتر از 65 سال باشد اما احتمال ابتلا به مشکلات قلبی عروقی در آینده برای او 10 درصد یا بیشتر باشد.
- فرد مبتلا به بیماری مزمن کلیه، دیابت یا بیماری عروق کرونری باشد.
اگرچه 80 / 120 میلی متر جیوه یا پایین تر مناسب ترین میزان فشار خون است، اما ممکن است برای رسیدن به این سطح، لازم نباشد دارویی توسط پزشکان تجویز شود.
در افراد بالای 65 سال، استفاده از داروها می تواند باعث کاهش بیشتر فشار خون سیستولیک (کمتر از 130 میلی متر جیوه) شود و در نتیجه دیگر نیازی به تغییر داروها نیست مگر اینکه مصرف این داروها باعث ایجاد عوارض جانبی در بیمار شوند.
مجموعه داروهایی که پزشک تجویز می کند به سطح فشار خون و ابتلا به دیگر بیماری ها بستگی دارد. پیش از تهیه برنامه درمانی لازم است بیمار با تیمی از متخصصان پزشکی که در زمینه درمان فشار خون بالا فعالیت می کنند، مشورت کند.
داروهایی برای درمان فشار خون بالا
- دیورتیک های (مدرهای) تیازیدی. دیورتیک ها که گاهی به آن ها قرص های آب نیز گفته می شود، داروهایی هستند با تأثیر بروی کلیه ها در دفع سدیم و آب و کاهش حجم خون به بدن کمک می کنند.در داروهایی که برای فشار خون بالا تجویز می شوند، اغلب مدرهای تیازیدی اولین انتخاب بوده، اما تنها انتخاب نیستند. دیورتیک های تیازید شامل کلرتالیدون، هیدروکلروتیازید (میکروزید) و غیره می باشند.معمولاً به نسبت مهار کننده های آنزیم تبدیل کننده آنژیوتانسین (ACE)، دیورتیک ها یا مسدود کننده های کانال کلسیم برای افراد آفریقایی تبار و افراد مسن اثر بهتری دارند. عارضه جانبی مشترک دیورتیک ها افزایش و تکرر ادرار است.
- مهار کننده های آنزیم تبدیل کننده آنژیوتانسین (ACE). این داروها -مانند لیزینوپریل (زستریل)، بنازپریل (لوتینسین)، کاپتوپریل (کاپوتن) و برخی دیگر از داروها- با مسدود کردن تشکیل یک ماده شیمیایی طبیعی که عروق خونی را باریک می کند، به نرم شدن عروق خونی کمک می کنند. در افراد مبتلا به بیماری مزمن کلیه مهار کننده ACE به عنوان یکی از داروهای مورد استفاده سودمند خواهند بود.
- مسدود کننده های گیرنده آنژیوتانسینII (ARBs). این داروها با توقف عملکرد، و نه تشکیل یک ماده شیمیایی طبیعی که عروق خونی را تنگ می کند، به نرم شدن عروق خونی کمک می کنند. ARB ها شامل کاندسارتان (آتاکاند)، لوزارتان (کوزار) و دیگر موارد هستند. برای بیماران مبتلا به بیماری مزمن کلیه مصرف این داروها می تواند اثربخش باشد.
- مسدود کننده های کانال کلسیم. این داروها -از جمله آملودیپین (نورواسک)، دیلتیازم (کاردیزم، تیازاک و سایر موارد)- به ریلکس و نرم شدن عروق خونی کمک می کنند. برخی از این داروها باعث کند شدن ضربان قلب می شوند. به نظر می رسد مسدود کننده های کانال کلسیم برای افراد مسن و افراد آفریقایی تبار بهتر از مهار کننده های ACE عمل کنند.
مصرف آب گریپ فروت می تواند باعث ایجاد تداخل دارویی با برخی از مسدود کننده های کانال های سدیم شود و سطح دارو را در خون افزایش دهد و در نتیجه فرد را بیشتر در معرض بروز عوارض جانبی قرار دهد. درباره بروز تداخل دارویی، با پزشک معالج یا پزشک داروخانه صحبت کنید.
داروهای دیگری که گاهاً برای درمان فشار خون بالا استفاده می شوند:
در صورتی که بیمار شرایط استفاده از داروهای ترکیبی مذکور را نداشته باشد، پزشک ممکن است داروهای زیر را تجویز کند:
- مسدود کننده های آلفا. مصرف این داروها باعث کاهش تحریکات عصبی در رگ های خونی می شود و اثر مواد شیمیایی طبیعی تنگ کننده عروق خونی را نیز کاهش می دهد. مسدود کننده های آلفا شامل دوکسازوسین (کاردورا)، پرازوسین (مینیپرس) و دیگر داروها هستند.
- مسدود کننده های آلفا-بتا. مصرف این داروها، علاوه بر کاهش تحریک های عصبی در رگ های خونی، باعث کند شدن ضربان قلب نیز می شود تا مقدار خونی که لازم است از طریق عروق پمپ شود، کاهش یابد. مسدود کننده های آلفا-بتا شامل کارودیلول (کورِگ) و لابتالول (تراندیت) هستند.
- مسدود کننده های بتا. این داروها باعث کاهش شدت فعالیت قلب می شوند، عروق خونی را باز می کنند و در نتیجه باعث می شوند تپش قلب آرام تر و با ضرب کمتری باشد. مسدود کننده های بتا شامل آسبوتولول (سکترال)، آتنولول (تنورمین) و دیگر موارد هستند.
- مسدود کننده های بتا معمولاً به تنهایی تجویز نمی شوند، اما می توانند در ترکیب با دیگر داروهای فشار خون مؤثر باشند.
- آنتاگونیست های آلدوسترون. نمونه های آنها عبارتند از: اسپیرونولاکتون (آلداکتون) و اپلرنون (اینسپرا). مصرف این داروها، عوارض ترکیب های طبیعی را که باعث احتباس نمک و مایعات و در نتیجه باعث افزایش فشار خون می شوند را متوقف می کنند.
- مهارکننده های رنین. مصرف آلیسکیرن (تکتورنا) تولید رنین را کند می کند. رنین آنزیمی است که توسط کلیه ها تولید می شود و زنجیره ای شیمیایی را شروع می کند که باعث افزایش فشار خون می شود.مصرف آلیسکیرن باعث کاهش توانایی رنین برای شروع زنجیره این فرآیند می باشد. به دلیل احتمال بروز عوارض جدی از جمله سکته مغزی، آلیسکیرن نباید با مهارکننده های ACE یا ARB مصرف شود.
- وازودیلاتورها. این داروها از جمله هیدرالازین و ماینوکسیدیل مستقیماً روی عضلات موجود در دیواره شریان ها اثر گذاشته و از انقباض عضلات و تنگی شریان ها جلوگیری می کنند.
- داروهای مؤثر بر سیستم عصبی مرکزی. این داروها از سیگنال دهی مغز به سیستم عصبی جلوگیری می کنند و باعث افزایش ضربان قلب و تنگی عروق می شوند. از دسته این داروها می توان به کلونیدین (کاتاپرس، کاپوای)، گوانفاسین (اینتونیو، تنکس) و متیل دوپا اشاره کرد.
در برخی از موارد، پزشک برای کاهش تعداد دوزهای مورد نیاز در روز، ترکیبی از داروها را با دوز کم به جای دوز زیاد از یک داروی واحد تجویز می کند. در واقع، در بیشتر موارد مصرف دو یا چند داروی فشار خون، از مصرف یک دارو به تنهایی مؤثرتر است. در برخی موارد، یافتن مؤثرترین دارو یا ترکیب داروها به صورت آزمون و خطا انجام می شود.
فشار خون مقاوم: وقتی کنترل فشار خون دشوار می شود.
اگر علی رغم مصرف حداقل سه نوع داروی فشار خون، که معمولاً یکی از آنها باید یک داروی ادرار آور باشد، فشار خون همچنان بسیار بالا باشد، این احتمال وجود دارد که فرد مبتلا به فشار خون مقاوم باشد.
افرادی دارای فشار خون بالای کنترل شده که تحت درمان با چهار نوع داروی مختلف به طور هم زمان قرار دارند نیز در دسته افراد مبتلا به فشار خون مقاوم قرار می گیرند. به طور کلی، لازم است احتمال وجود عامل ثانویه در بروز فشار خون بالا مورد بررسی قرار گیرد.
ابتلا به فشار خون مقاوم به این معنی نیست که فشار خون هرگز پایین نمی آید. در حقیقت، با تشخیص علت اصلی ایجاد پر فشاری مداوم خون، این احتمال وجود دارد که بتوان با مصرف داروهای مناسب آن را کنترل کرد.
پزشک یا متخصص فشار خون ممکن است اقدامات زیر را در این شرایط انجام دهند:
- دلایل احتمالی برای بروز این عارضه را بررسی کرده و تشخیص دهد و میزان درمان پذیر بودن آن را تعیین کند.
- دیگر داروهای مصرفی بیماری را بررسی کند و مصرف برخی از داروها را که باعث افزایش فشار خون می شوند را متوقف کند.
- پزشک ممکن است اندازه گیری سطح فشار خون خود در خانه را تجویز کند تا میزان آن را با فشار خونی که در مطب می گیرد مقایسه کند (سندروم روپوش سفید).
- ممکن است پزشک، داشتن یک سبک زندگی سالم را تجویز کند؛ این سبک زندگی شامل اقداماتی مانند داشتن یک رژیم غذایی سالم با کاهش میزان مصرف نمک، حفظ وزن مناسب و محدود کردن میزان مصرف الکل است.
- لازم است در ترکیب داروهای فشار خون تغییراتی ایجاد شود تا به مؤثرترین مجموعه داروها و دوز آن ها رسید.
- پزشک ممکن است نوعی آنتاگونیست آلدوسترون مانند اسپیرونولاکتون (آلداکتون) که می تواند باعث کنترل فشار خون بالا شود را به ترکیب داروهای مصرفی بیمار اضافه کند.
اثربخشی برخی از درمان های تجربی مانند قطع اعصاب سمپاتیک کلیه به کمک رادیوفرکانس مبتنی بر کاتتر (قطع اعصاب كلیه) و تحریک الکتریکی بارورسپتورهای سینوس كاروتید همچنان درحال تحقیق و بررسی است.
در صورتی که داروها، مطابق دستورالعمل های پزشک مصرف نشوند، ممکن است فشار خون تحت تاثیر قرار گیرد. در صورتی که داروهای خود را به دلایلی همچون ناتوانی در تهیه آن، بروز عوارض جانبی شدید یا فراموشی مصرف نمی کنید، لازم است با پزشک خود در مورد راه حل های جایگزین آنها صحبت کنید. از تغییر هرگونه دارو یا درمان بدون اطلاع پزشک خودداری کنید.
سبک زندگی و درمان های خانگی
با وجود مصرف داروهای فشار خون، تغییر شیوه زندگی می تواند به کنترل و جلوگیری از بروز فشار خون بالا کمک کند. در ادامه اقدامات موثر در این زمینه ذکر شده است:
- مصرف غذاهای سالم. داشتن یک رژیم غذایی سالم و مناسب برای قلب اهمیت زیادی دارد. می توان از رژیم های غذایی مناسب مانند رژیم (DASH) پیروی کرد تا از ایجاد پرفشاری خون جلوگیری شود؛ این رژیم بر مصرف میوه ها، سبزیجات، غلات کامل، مرغ، ماهی و لبنیات کم چرب تأکید دارد. دریافت مقدار زیاد پتاسیم در رژیم غذایی روزانه می تواند به جلوگیری و کنترل پرفشاری خون کمک کند. همچنین کاهش مصرف غذاهای دارای چربی اشباع شده و چربی ترانس نیز می تواند موثر باشد.
- کاهش مصرف نمک در رژیم غذایی. بهتر است میزان سدیم دریافتی به کمتر از 2300 میلی گرم در روز برسد. با این حال، مصرف سدیم کمتر -1500 میلی گرم در روز یا کمتر- برای بیشتر بزرگسالان مناسب است.
- اگرچه می توان با کنار گذاشتن نمکدان مقدار نمک مصرفی را کاهش داد، اما به طور کلی باید مقدار نمک موجود در غذاهای فرآوری شده -مانند کنسروها یا غذاهای منجمد- نیز مورد توجه قرار گیرد.
- حفظ وزن مناسب. حفظ وزن مناسب یا کاهش وزن در صورت داشتن اضافه وزن یا چاقی، می تواند در کنترل فشار خون بالا موثر باشد و احتمال ابتلا به هرگونه عارضه را کاهش دهد. به طور کلی در ازای از دست دادن هر کیلوگرم، فشار خون تقریباً 1 میلی متر جیوه کاهش می یابد.
- افزایش فعالیت بدنی. داشتن فعالیت بدنی منظم می تواند به پایین آمدن فشار خون، کنترل استرس، کاهش احتمال ابتلا به برخی از بیماری ها و کاهش وزن کمک کند.انجام حداقل 150 دقیقه ورزش هوازی یا 75 دقیقه فعالیت شدید هوازی یا ترکیبی از فعالیت متوسط و شدید در هفته اهمیت زیادی دارد. به عنوان مثال، می توان بیشتر روزهای هفته حدود 30 دقیقه پیاده روی سریع انجام داد. همچنین می توان تمرینات اینتروال یا تناوبی نیز انجام داد؛ این تمرینات به صورت دوره های کوتاه فعالیت شدید همراه با دوره های ورزش های سبک تر، به طور تناوبی انجام می شوند. داشتن حداقل دو روز در هفته تمرین های مناسب تقویت عضلات ضروری است.
- محدود کردن مصرف الکل. در افراد سالم نیز، مصرف الکل می تواند باعث افزایش فشار خون شود. برای مصرف الکل، حفظ اعتدال در آن اهمیت زیادی دارد؛ این میزان برای بزرگسالان سالم، حداکثر یک واحد در روز برای خانم ها و دو واحد در روز برای آقایان می باشد.
- ترک سیگار. مصرف سیگار می تواند به دیواره رگ های خونی آسیب وارد کند و روند ساخت پلاک در شریان ها را تسریع کند. در صورت مصرف سیگار، با پزشک خود درباره روش های ترک آن مشورت کنید.
- کنترل اضطراب و استرس. تا حد ممکن استرس و اضطراب را کاهش دهید. تکنیک های مقابله ای سالم مانند ریلکس کردن عضلات، تنفس عمیق یا مدیتیشن را تمرین کنید. داشتن فعالیت بدنی منظم و خواب کافی نیز می تواند موثر باشد.
- کنترل فشار خون در خانه. نظارت خانگی بر فشار خون می تواند در اطلاع از وضعیت فشار خون، بررسی اثربخشی درمان و حتی هشدار درباره بروز عوارض احتمالی به بیمار و پزشک کمک کند. بررسی خانگی فشار خون جایگزینی برای مراجعه به پزشک نیست؛ زیرا ممکن است دارای محدودیت هایی باشد. حتی اگر فشار خون کاملاً طبیعی و نرمال باشد نیز، هرگز بدون اطلاع پزشک، رژیم غذایی یا داروهای مصرفی خود را تغییر و یا قطع نکنید.
اگر فشار خون تحت کنترل است، در مورد فواصل مورد نیاز برای اندازه گیری آن با پزشک خود صحبت کنید.
تمدد اعصاب یا تنفس آهسته و عمیق را تمرین کنید. برای ایجاد آرامش، تمرین تنفس عمیق و آهسته را انجام دهید. دستگاه هایی وجود دارند که به تنفس آرام و عمیق کمک می کنند. با توجه به نظر انجمن قلب آمریکا، تنفس با کمک دستگاه می تواند گزینه غیر دارویی مناسبی برای کاهش فشار خون، به خصوص در افرادی که فشار خون آنها با اضطراب همراه است و یا بیمار شرایط استفاده از درمان های استاندارد را ندارد.
کنترل فشار خون در دوران بارداری. در صورت ابتلا به فشار خون بالا، با پزشک خود درباره نحوه کنترل فشار خون در دوران بارداری صحبت کنید.
درمان های جایگزین یا مکمل
اگرچه رژیم و ورزش مناسب ترین روش برای کاهش فشار خون است، اما برخی مکمل ها نیز ممکن است به کاهش آن کمک کنند. با این حال، به تحقیقات بیشتری برای تعیین فواید بالقوه نیاز است. این مکمل ها شامل موارد زیر هستند:
- فیبرها، مانند اسفرزه سفید و سبوس گندم
- مواد معدنی مانند منیزیم، کلسیم و پتاسیم
- اسید فولیک
- مکمل ها یا محصولاتی که اکسید نیتریک را افزایش می دهند یا رگ های خونی را گشاد می کنند (وازودیلاتورها) مانند کاکائو، کوآنزیم Q10، ال آرژنین یا سیر
- اسیدهای چرب امگا-3، که در ماهی های چرب، مکمل های روغن ماهی با دوز بالا یا دانه کتان یافت می شوند.
برخی تحقیقات در حال بررسی این موضوع هستند که آیا ویتامین D می تواند فشار خون را کاهش دهد یا خیر، هنوز به تحقیقات بیشتری در این زمینه نیاز است.
اگرچه بهتر است این مکمل ها به عنوان بخشی از رژیم غذایی در نظر گرفته شوند، اما می توان از قرص یا کپسول های مکمل نیز استفاده کرد. پیش از افزودن هر یک از این مکمل ها به برنامه درمانی خود حتماً با پزشک خود مشورت کنید. برخی مکمل ها ممکن است با داروها تداخل داشته و باعث بروز عوارض زیاد و خطرناکی مانند افزایش خطر خونریزی شوند.
همچنین می توان برای ایجاد آرامش و کاهش سطح استرس خود از تکنیک های آرام بخشی مانند تنفس عمیق یا مدیتیشن استفاده کرد. این روش ها می توانند فشار خون را به طور موقت کاهش دهند.
راهکارهایی برای کنار آمدن با بیماری
فشار خون بالا مشکلی نیست که بتوان آن را درمان کرد و بعد از آن نادیده گرفت. بلکه عارضه ای است که باید تا آخر عمر آن را کنترل کرد. برای کنترل فشار خون لازم است موارد زیر در نظر گرفته شوند:
- مصرف صحیح داروهای تجویزشده. در صورت بروز هرگونه عارضه جانبی یا مشکل ساز بودن هزینه های تهیه دارو، از توقف مصرف آن ها خودداری کنید و با پزشک خود در مورد استفاده از راه های دیگر صحبت کنید.
- معاینه منظم توسط پزشک. برای کنترل پر فشاری خون به تلاش یک تیم درمانی نیاز است. نه پزشک و نه خود بیمار به تنهایی نمی توانند این کار را انجام دهند. همکاری با پزشک خود می تواند به کاهش فشار خون و حفظ آن کمک کند.
- جایگزین کردن عادت ها و رفتارهای خطرساز با عادت های سالم. مصرف غذاهای سالم، کاهش وزن و ورزش منظم، محدود کردن مصرف الکل و ترک سیگار اهمیت زیادی دارد.
- کنترل استرس. کارهای اضافی را از زندگی خود حذف کنید، افکار منفی را رها کنید، روابط خوب و سالمی برقرار کنید و صبور و خوش بین باشید.
ایجاد تغییر در سبک زندگی می تواند دشوار باشد، به خصوص اگر هیچگونه نشانه ای از افزایش فشار خون مشاهده نشود. اگر نیاز به انگیزه دارید، می توانید خطرات ناشی از فشار خون بالای کنترل نشده را به یاد آورید. ممکن است به کمک و پشتیبانی خانواده و دوستانتان نیز نیاز باشد.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
در صورتی که احساس می کنید فشار خون بالایی دارید، بهتر است برای اندازه گیری آن به پزشک مراجعه کنید.
برای بررسی فشار خون، نیاز به هیچ گونه آمادگی خاصی نیست. بهتراست در مراجعه به پزشک یک پیراهن آستین کوتاه بپوشید تا کاف فشار خون به درستی دور بازو قرار گیرد. از خوردن و نوشیدن نوشیدنی های دارای کافئین و کشیدن سیگار پیش از آزمایش خودداری شود. بهتر است قبل از اندازه گیری فشار خون به سرویس بهداشتی مراجعه کنید.
از آنجا که برخی از داروها مانند داروهای بدون نسخه ضد سرماخوردگی، داروهای مسکن، داروهای ضد افسردگی، قرص های ضد بارداری و دیگر داروها می توانند باعث افزایش فشار خون شوند، بهتر است لیستی از داروها و مکمل های مصرفی خود را تهیه کنید و در اختیار پزشک خود ثرار دهید. بدون اطلاع پزشک مصرف هیچ دارویی را شروع یا متوقف نکنید.
از آنجا که قرار ملاقات ها معمولاً کوتاه هستند و حرف های زیادی برای بحث وجود دارد، بهتر است پیش از مراجعه، درباره موارد ضروری که باید ذکر شوند فکر کنید. در ادامه برخی از مواردی که به بیمار کمک می کنند تا برای ویزیت اماده شود و همچنین انتظاراتی که می توان از پزشک داشت ذکر شده است.
آن چه می توانید انجام دهید
علائمی را که تجربه می کنید بنویسید. فشار خون بالا به ندرت دارای علائم است، اما یکی از عوامل خطرساز برای بروز بیماری های قلبی است. در صورت بروز علائمی از جمله درد در قفسه سینه یا تنگی نفس به پزشک خود اطلاع دهید؛ اطلاع از این علائم به پزشک کمک می کند تا درمان مناسبی برای فشار خون بیمار تجویز کند.
- اطلاعات مهم شخصی خود را بنویسید. اطلاعاتی از جمله داشتن سابقه خانوادگي فشار خون بالا، كلسترول بالا، بيماري هاي قلبي، سكته مغزي، بيماري هاي كليوي يا ديابت و هرگونه استرس شدید يا تغييرات اخیر در زندگي.
- لیستی از تمام داروهای مصرفی، ویتامین ها یا مکمل های خود تهیه کنید.
- در صورت امکان با یکی از اعضای خانواده یا دوست خود به پزشک مراجعه کنید. در برخی موارد، یادآوری تمام اطلاعاتی که پزشک در طول جلسه ویزیت به بیمار ارائه می دهد دشوار است. داشتن یک همراه می تواند در به خاطر سپردن این موارد به بیمار کمک کند.
- آماده گفتگو در مورد رژیم غذایی و فعالیت های بدنی خود باشید. اگر رژیم غذایی خاصی را دنبال نمی کنید یا فعالیت ورزشی ندارید، با پزشک خود در مورد هر مشکلی که ممکن است در شروع آن ها داشته باشید، صحبت کنید.
سوالاتی را که می خواهید از پزشک بپرسید بنویسید.
وقت شما با پزشک محدود است، بنابراین تهیه لیستی از سوالات به شما کمک می کند تا بهترین استفاده را از زمان ملاقات خود داشته باشید. سوالات خود را به ترتیب از مهم ترین تا کم اهمیت ترین مرتب کنید. برای فشار خون بالا، برخی از سؤالات اساسی که بهتر است از پزشک خود بپرسید عبارتند از:
- چه آزمایش هایی را باید انجام دهم؟
- آیا به دارویی احتیاج دارم؟
- چه غذاهایی را باید بخورم یا از آن ها اجتناب کنم؟
- حد کافی در فعالیت های ورزشی چقدر است؟
- فواصل چک آپ فشار خون باید چقدر باشد؟
- آیا باید فشار خونم را در خانه هم کنترل کنم؟
- گزینه های دیگر درمانی به جای رویه اصلی که پیشنهاد کرده اید چیست؟
- به بیماری های دیگری نیز مبتلا هستم. چگونه می توانم به بهترین صورت آنها را مدیریت و کنترل کنم؟
- چه کارهایی را نباید انجام دهم؟
- آیا باید به متخصص مراجعه کنم؟
- آیا جایگزین مناسبی برای دارویی که برای من تجویز کرده اید وجود دارد؟
- آیا بروشوری جود دارد که بتوانم با خود ببرم؟ برای کسب اطلاعات بیشتر چه وب سایت هایی را پیشنهاد می کنید؟
- علاوه بر سؤالاتی که آماده کرده اید تا از پزشک خود بپرسید، در پرسیدن سوالات خود هر زمان که مطلبی را متوجه نشدید تردید نکنید.
از پزشک چه انتظاری می رود
احتمالاً پزشک سؤالاتی از شما خواهد پرسید. آمادگی برای پاسخگویی به آنها می تواند در صرفه جویی وقت به شما کمک کرده و زمان بیشتری را برای بحث درباره سایر موارد در اختیار شما قرار دهد. سوالاتی که احتمالاً می پرسد عبارتند از:
- آیا سابقه خانوادگی کلسترول بالا، فشار خون بالا یا بیماری قلبی دارید؟
- رژیم غذایی شما و میزان تحرک و فعالیت بدنی شما چگونه است؟
- آیا الکل می نوشید؟ در هفته چه مقدار نوشیدنی مصرف می کنید؟
- آیا سیگار می کشید؟
- آخرین بار چه زمانی فشار خون خود را بررسی کردید؟ فشارخون شما چه اندازه بود؟
- در این بین چه کاری می توان انجام داد؟
هیچ گاه برای ایجاد تغییرات سالم در زندگی، مانند ترک سیگار، خوردن غذاهای سالم و فعالیت جسمی بیشتر دیر نیست. اینها خطوط اصلی و اولیه دفاعی در برابر بروز فشار خون بالا و عوارض آن از جمله حمله قلبی و سکته مغزی می باشند.
_result.webp)
