درخواست مشاوره رایگان
سرطان سر و گردن به انواع مختلفی از سرطان اطلاق می شود که دهان، گلو یا سایر قسمت های سر و گردن را درگیر می کند. شایع ترین علامت در سرطان های سر و گردن، گلودرد مداوم است. می توان با پرهیز از مصرف دخانیات، محدود کردن الکل و جلوگیری از ابتلا به عفونت HPV این خطر را کاهش داد. این سرطان ها اغلب در صورت تشخیص زودهنگام، قابل درمان می باشند. در ادامه اطلاعاتی درباره علائم و علل بروز سرطان های سر و گردن و نحوه درمان و عوارض جانبی ناشی از آن ارائه می شود.
سرطان هایی که به عنوان سرطان های سر و گردن شناخته می شوند، معمولاً از سلول های سنگفرشی که سطح مخاطی سر و گردن را پوشانده اند، آغاز می شوند (به عنوان مثال، قسمت های داخلی دهان، گلو و حنجره). از این سرطان ها به عنوان سرطان سلول های سنگفرشی سر و گردن یاد می شود. سرطان های سر و گردن ممکن است از غدد بزاقی، سینوس ها، عضلات یا اعصاب سر و گردن نیز شروع شوند، اما این نوع سرطان ها بسیار کمتر از کارسینوم سلول سنگفرشی شایع است.
سرطان های سر و گردن ممکن است در قسمت های زیر بروز کند:
حفره دهانی: شامل لب ها، دو سوم جلوی زبان، لثه ها، پوشش داخلی گونه ها و لب ها، کف دهان و زیر زبان، کام سخت (سقف دهان)، و ناحیه کوچک لثه در پشت دندان های عقل.
گلو (فارنکس / حلق): فارنکس یک لوله توخالی به طول حدود 12 سانتی متر است که از پشت بینی شروع و به مری منتهی می شود. این ناحیه شامل 3 قسمت می باشد: نازوفارنکس (قسمت فوقانی حلق، پشت بینی "بینی-حلقی"). اوروفارنکس (قسمت میانی حلق، شامل کام نرم [پشت دهان]، پایه زبان و لوزه ها "دهانی-حلقی")؛ هایپوفارنکس (قسمت تحتانی حلق).
حنجره (لارنکس): حنجره یک مجرای کوتاه غضروفی است که زیر حلق در گردن قرار دارد. حنجره شامل تارهای صوتی است. همچنین یک تکه بافت کوچک به نام اپی گلوت وجود دارد که برای پوشاندن حنجره حرکت می کند تا از ورود غذا به مجاری هوا جلوگیری کند.
سینوس های پارانازال و حفره بینی: سینوس های پارانازال فضاهای توخالی کوچکی در استخوان های سر هستند که بینی را احاطه کرده اند. حفره بینی فضای توخالی داخل بینی است.
غدد بزاقی: غدد بزاقی اصلی در کف دهان و نزدیک استخوان فک قرار دارند. غدد بزاقی، بزاق تولید می کنند. غدد بزاقی فرعی در سراسر غشاهای مخاطی دهان و گلو قرار دارند.
سرطان های مغز، چشم، مری، غده تیروئید و پوست سر و گردن معمولاً در دسته سرطان های سر و گردن طبقه بندی نمی شوند.
معمولاً اگر کارسینومای سلول سنگفرشی سر و گردن گسترش یابد، به صورت موضعی و یا به غدد لنفاوی گردن منتشر می شود. گاهی اوقات، درصورتی که شواهدی از سرطان در سایر قسمت های سر و گردن وجود نداشته باشد، احتمالاً به دلیل کوچک بودن تومور اولیه می توان سلولهای سنگفرشی سرطانی را در غدد لنفاوی گردن مشاهده کرد، دراین صورت، کارسینوم سلول سنگفرشی متاستاتیک با منشأ ناشناخته (پنهان) نامیده می شود.
علائم سرطان سر و گردن می تواند به صورت یک توده در گردن یا یک زخم دردناک در دهان یا گلو باشد که بهبود نمی یابد، گلودرد مداوم، مشکل بلع، تغییر یا گرفتگی صدا باشد. این علائم ممکن است در نتیجه سایر بیماری ها بروز نمایند. بررسی هر یک از این علائم با پزشک یا دندانپزشک اهمیت زیادی دارد.
علائم سرطان در برخی مناطق سر و گردن عبارتند از:
سرطان های سر و گردن تقریباً 4٪ از کل سرطان ها را در ایالات متحده تشکیل می دهند.
این سرطان ها در مردان بیش از دو برابر زنان است. سرطان های سر و گردن نیز در افراد بالای 50 سال بیشتر از افراد جوان دیده می شوند.
بیشتر افراد معمولا با سرطان دهان، گلو یا حنجره مراجعه می کنند و سرطان سینوس پارانازال و حفره بینی و سرطان غدد بزاقی بسیار کمتر مشاهده می شود.
افرادی که در معرض سرطان های سر و گردن هستند به ویژه کسانی که دخانیات مصرف می کنند باید با پزشک خود در مورد راه های قطع مصرف دخانیات مشورت کنند تا خطر ابتلا کاهش یابد.
پیشگیری از ابتلا به عفونت HPV می تواند خطر ابتلا به سرطان های سر و گردن مرتبط با HPV را کاهش دهد. در ژوئن سال 2020، سازمان غذا و دارو واکسن HPV Gardasil 9 را برای پیشگیری از سرطان دهان و حلق و سایر سرطان های سر و گردن ناشی از انواع 16، 18، 31، 33، 45، 52 و HPV 58 در افراد 9 تا 45 سال تأیید کرد.
اگرچه هیچ آزمایش غربالگری استاندارد یا روتین برای سرطان های سر و گردن وجود ندارد، اما دندانپزشکان می توانند حین معاینه معمول، حفره دهان را از نظر علائم سرطان بررسی کنند.
سایر عوامل خطرناک شناخته شده برای برخی سرطان های سر و گردن شامل موارد زیر است:
درمان سرطان سر و گردن می تواند شامل جراحی، پرتودرمانی، شیمی درمانی، درمان دارویی هدفمند، ایمونوتراپی یا ترکیبی از تمامی درمان ها باشد. برنامه درمانی برای یک شخص بیمار به عوامل مختلفی از جمله محل تومور، مرحله سرطان و سن و سلامت عمومی فرد بستگی دارد.
تحقیقات نشان داده است که بیماران با تومورهای HPV مثبت در اوروفارنکس، پیش آگهی بسیار بهتر و شانس علاج بیشتری نسبت به بیماران مبتلا به تومورهای HPV منفی پس از همان درمان دارند. به همین دلیل، کارآزمایی های بالینی، مداوم در حال بررسی این موضوع هستند که آیا می توان شرایط بیماران مبتلا به سرطان HPV مثبت را با درمان های سبک تری بهبود بخشید.
اطلاعات بیشتر در مورد درمان سرطان سر و گردن:
بیماران و پزشکان باید گزینه های درمانی را به دقت بررسی کنند و همچنین باید درباره هر نوع درمان و چگونگی تغییر چهره، نحوه صحبت، غذا و تنفس بیمار و این که هر روش چگونه می تواند کیفیت زندگی آنها را تحت تأثیر قرار دهد، بحث کنند.
جراحی برای سرطان های سر و گردن می تواند بر توانایی بیمار در جویدن، بلعیدن یا صحبت کردن تأثیر بگذارد. همچنین ممکن است بیمار به دلیل تورم صورت و گردن بعد از جراحی متفاوت به نظر رسد. تورم معمولاً با گذشت زمان بهبود می یابد. با این حال، اگر گره لنفاوی برداشته شده باشد، جریان مایع لنفاوی در آن ناحیه کندتر شده و مایع لنفی در بافت ها جمع می شود (عارضه ای به نام ادم لنفاوی)، تورمی ایجاد می کند که امکان دارد به مدت طولانی ادامه یابد.
ادم لنفی سر و گردن می تواند قابل مشاهده یا درونی باشد، در بیشتر موارد، اگر به موقع درمان شود، قابل بهبود یا کاهش است. بیماران مبتلا به ادم لنفی درمان نشده بیشتر در معرض خطر عوارضی مانند سلولیت یا عفونت بافت ها هستند. عدم درمان سلولیت شدید می تواند خطرناک بوده و منجر به مشکلات بلعی یا تنفسی شود.
بعد از لارنژکتومی (جراحی برداشتن حنجره) یا جراحی های دیگر در گردن، قسمت هایی از گردن و گلو بی حس می شود زیرا اعصاب بریده شده است. اگر گره های لنفاوی گردن برداشته شود، شانه و گردن ضعیف و سفت می شود.
بیمارانی که در ناحیه سر و گردن پرتودرمانی می شوند، ممکن است در حین و مدت کوتاهی پس از درمان، دچار عوارض جانبی از جمله قرمزی، تحریک و زخم های دهان، دهان خشک یا بزاق غلیظ، مشکل بلع، تغییر حس چشایی یا حالت تهوع شوند. رادیوتراپی می تواند باعث از دست دادن قدرت چشایی شده که منجر به کاهش اشتها و تأثیر در تغذیه و گوش درد (ناشی از سفت شدن موم گوش) شود. همچنین بیماران ممکن است کمی تورم یا افتادگی پوست را در زیر چانه و تغییر در بافت پوست مشاهده کنند. ممکن است سفتی فک احساس شود و بیماران نتوانند دهان خود را به اندازه پیش از درمان باز کنند.
اگرچه عوارض جانبی با گذشت زمان در بسیاری از بیماران به آرامی بهبود می یابد، اما برخی عوارض جانبی طولانی مدت جراحی یا پرتودرمانی را تجربه می کنند، مانند: مشکل در بلع، اختلال گفتار و تغییراتی در پوست.
بیماران باید هرگونه عوارض جانبی را به پزشک یا پرستار اطلاع داده و در مورد نحوه درمان مشورت نمایند.
مراقبت های منظم پس از درمان سرطان سر و گردن برای اطمینان از عدم عود سرطان و عدم ایجاد سرطان اولیه (جدید) بسیار مهم است. سرطان های سر و گردن که به عفونت HPV مرتبط نیستند، به خصوص پس از درمان به احتمال زیاد عود می کنند. بسته به نوع سرطان، معاینات پزشکی می تواند به صورت معاینه دهان، گردن و گلو باشد. معاینات منظم دندانپزشکی نیز امکان دارد لازم باشد.
پزشک توصیه می کند تا در فواصل منظمی، معاینه کامل جسمی، آزمایش خون، رادیوگرافی و توموگرافی کامپیوتری (CT)، توموگرافی انتشار پوزیترون (PET) یا تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) انجام شود. پزشک همچنین عملکرد تیروئید و غده هیپوفیز را ارزیابی می کند، به خصوص اگر سر یا گردن تحت تابش قرار گرفته باشد. همچنین، پزشک احتمالاً توصیه می کند که بیماران سیگار را ترک کنند. تحقیقات نشان داده است که ادامه سیگار کشیدن توسط بیمار مبتلا به سرطان سر و گردن اثربخشی درمان را کاهش داده و احتمال بروز سرطان ثانویه را افزایش می دهد.
در افرادی که تحت درمان سرطان های سر و گردن قرار گرفته اند، احتمال ابتلا به سرطان جدید، معمولاً در سر، گردن، مری یا ریه ها افزایش می یابد. احتمال ابتلا به سرطان ثانویه بسته به محل سرطان اصلی متفاوت است، اما در افرادی که از دخانیات استفاده می کنند و الکل مصرف می کنند بیشتر خواهد بود.
