درخواست مشاوره رایگان
سرطان دهان، شایع ترین سرطان از دسته سرطان های سر و گردن که معمولاً افراد بالای 60 سال به آن مبتلا می شوند. شایع ترین علامت سرطان دهان، بروز زخمی که بهبود نمی یابد می باشد. در ادامه اطلاعاتی درباره علائم و علل بروز سرطان دهان، نحوه تشخیص و درمان آن ارائه می شود.
سرطان هایی که در هر قسمت از دهان (حفره دهان) ایجاد شوند، سرطان دهان نام دارند. سرطان دهان در هرکدام از نواحی زیر ممکن است ایجاد شود:
سرطان دهان یکی از انواع مختلف سرطان است که در دسته سرطان هایی به نام سرطان های سر و گردن قرار می گیرد. سرطان دهان و سایر سرطان های سر و گردن اغلب به طور مشابه درمان می شوند.
علائم و نشانه های سرطان دهان عبارتند از:
در صورتی که بیشتر از 2 هفته است که متوجه علائم و نشانه های مداومی شده اید، به پزشک یا دندانپزشک خود مراجعه کنید. پزشک احتمالاً ابتدا علل این علائم و نشانه ها را به عفونت نسبت می دهد.
سرطان های دهان هنگامی ایجاد می شوند که در DNA سلول های لب یا دهان تغییراتی (جهش) ایجاد شود. DNA سلول حاوی دستورالعمل هایی است که عملکرد سلول را هدایت می کند. جهش های ژنتیکی باعث می شود که رشد و تقسیم سلول ها بیش از حد ادامه یابد. سلول های غیرطبیعی در دهان تجمع پیدا کرده و در نهایت توموری در دهان ایجاد می شود. این سرطان با گذشت زمان ممکن است به سایر نواحی داخل دهان و سر و گردن یا سایر قسمت های بدن گسترش یابد.
سرطان های دهان معمولاً از سلول های مسطح و نازک (سلول های سنگفرشی) که لب ها و قسمت داخلی دهان را پوشانده اند، شروع می شوند. بیشتر سرطان های دهان از نوع کارسینوم سلول سنگفرشی هستند.
مشخص نیست که چه عواملی باعث جهش در سلول های سنگفرشی و ایجاد سرطان دهان می شوند. اما پزشکان عواملی را به عنوان فاکتورهایی که خطر ابتلا به سرطان دهان را افزایش می دهند، مطرح می کنند.
عواملی که می توانند خطر ابتلا به سرطان دهان را افزایش دهند عبارتند از:
هیچ روش اثبات شده ای برای پیشگیری از ابتلا به سرطان دهان وجود ندارد. با این حال، با اقدامات زیر می توان خطر ابتلا به این نوع سرطان را کاهش داد:
آزمایش ها و روش هایی که برای تشخیص سرطان دهان استفاده می شوند عبارتند از:
به محض تشخیص سرطان دهان، پزشک سعی می کند تا میزان (مرحله) سرطان را تشخیص دهد. آزمایش های مرحله بندی سرطان دهان عبارتند از:
مراحل سرطان دهان با استفاده از اعداد رومی I (یک) تا IV (چهار) نشان داده می شوند. مراحل ابتدایی مانند مرحله I نشان دهنده سرطان کوچکی است که تنها محدود به یک ناحیه است. مرحله بالاتر مانند مرحله IV نشان دهنده بزرگتر بودن سرطان و یا گسترش سرطان به سر و گردن و سایر نواحی بدن، می باشد. مرحله بندی سرطان به پزشک در تعیین گزینه های درمانی، کمک خواهد کرد.
درمان سرطان دهان به محل و مرحله سرطان و همچنین سلامت عمومی و ترجیحات شخصی فرد بیمار بستگی دارد. همچنین ممکن است فقط از یک نوع از این درمان ها یا ترکیبی از آنها برای بیمار تجویز شود. گزینه های درمانی شامل جراحی، پرتودرمانی و شیمی درمانی می باشد. گزینه های مورد نظر خود را با پزشکتان در میان بگذارید.
جراحی های سرطان دهان عبارتند از:
جراحی، خطر خونریزی و عفونت را به همراه دارد. جراحی برای سرطان دهان نیز اغلب بر ظاهر فرد و همچنین توانایی صحبت کردن، خوردن و بلعیدن او تأثیر می گذارد.
فرد بیمار ممکن است که به یک لوله برای کمک به غذا خوردن، نوشیدن و مصرف دارو نیاز داشته باشید. برای استفاده کوتاه مدت، لوله از طریق بینی به معده و در طولانی مدت، از طریق پوست به معده وارد می شود.
در پرتودرمانی از پرتوهای پرانرژی مانند اشعه ایکس و پروتون برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می شود. پرتودرمانی غالباً از دستگاهی خارج از بدن انجام می شود (تابش پرتوی خارجی). اگرچه می توان دانه ها و سیم های رادیواکتیو را در نزدیکی محل سرطان نیز قرار داد (براکی تراپی).
پرتودرمانی اغلب بعد از جراحی انجام می شود. اما در صورت ابتلا به سرطان دهان در مراحل اولیه بیماری ممکن است به تنهایی استفاده شود. در موقعیت های دیگر، پرتودرمانی ممکن است با شیمی درمانی ترکیب شود؛ این ترکیب، اثربخشی پرتودرمانی و همچنین عوارض جانبی ناشی از آن را نیز افزایش خواهد داد. در موارد سرطان پیشرفته دهان، پرتودرمانی به تسکین علائم و نشانه های ناشی از سرطان مانند درد کمک می کند.
عوارض جانبی پرتودرمانی دهان عبارتند از:خشکی دهان، پوسیدگی دندان و آسیب به فک.
پزشک به بیماران توصیه می کند که پیش از شروع پرتودرمانی به دندانپزشک مراجعه نمایند تا مطمئن شوند که دندان ها تا حد ممکن سالم هستند. دندان های ناسالم نیاز به درمان یا کشیده شدن دارند. همچنین دندانپزشک به بیماران کمک خواهد کرد تا متوجه شوند که چگونه از دندان های خود در طول پرتودرمانی و بعد از آن مراقبت کنند تا خطرات ناشی از عوارض را کاهش دهند.
در شیمی درمانی با استفاده از مواد شیمیایی، سلول های سرطانی از بین می روند. داروهای شیمی درمانی را می توان به تنهایی، در ترکیب با سایر داروهای شیمی درمانی یا سایر درمان های سرطان، تجویز کرد. شیمی درمانی تأثیر پرتودرمانی را افزایش خواهد داد بنابراین این دو روش اغلب اوقات با یکدیگر ترکیب می شوند.
عوارض جانبی شیمی درمانی به نوع داروها بستگی دارد. عوارض جانبی شایع شامل حالت تهوع، استفراغ و ریزش مو می شود. از پزشک خود درباره احتمال بروز عوارض جانبی داروهای شیمی درمانی، سوال کنید.
از داروهای هدفمند می توان به تنهایی یا در ترکیب با شیمی درمانی یا پرتودرمانی استفاده کرد.
ستوکسیماب (اربیتوکس)، یکی از داروهای درمان هدفمند است که برای درمان سرطان دهان در شرایط خاص استفاده می شود. این دارو عملکرد پروتئینی را که در بسیاری از انواع سلول های سالم یافت می شود اما در انواع خاصی از سلول های سرطانی گسترش بیشتری دارد، متوقف می کند. از عوارض جانبی این دارو می توان به عارضه های پوستی، خارش، سردرد، اسهال و عفونت اشاره نمود.
ایمنی درمانی از سیستم ایمنی بدن برای مقابله با سرطان استفاده می کند. گاهی سلول های سرطانی پروتئین هایی تولید می کنند که سلول های سیستم ایمنی، نمی توانند آنها را تشخیص دهند، ایمنی درمانی با اختلال در این روند باعث شناسایی سلول های سرطانی توسط سیستم ایمنی می شوند.
ایمنی درمانی عموماً مختص افرادی است که به سرطان پیشرفته دهان مبتلا هستند.
ترک دخانیات
سرطان های دهان ارتباط نزدیکی با مصرف دخانیات مانند سیگار، سیگار برگ، پیپ، تنباکوی جویدنی و دود کردنی دارند. همه افراد مبتلا به سرطان دهان، دخانیات مصرف نمی کنند اما اگر فرد مبتلا از دخانیات استفاده می کند، به دلایل زیر باید مصرف آن را متوقف کند:
استعمال دخانیات باعث کاهش یا حتی از بین رفتن تأثیر درمان خواهد شد.
استعمال دخانیات باعث سخت تر بهبود یافتن بدن پس از جراحی می شود.
استعمال دخانیات خطر عود سرطان و همچنین ابتلا به سایر سرطان ها را در آینده را افزایش خواهد داد.
ترک دخانیت بسیار دشوار است مخصوصاً اگر فرد در حال کنار آمدن با یک وضعیت استرس زا مانند تشخیص و درمان سرطان باشد.
ترک نوشیدنی های الکلی
نوشیدنی های الکلی مخصوصاً هنگامی که با مصرف دخانیات ترکیب شوند، خطر ابتلا به سرطان دهان را بسیار افزایش می دهند. در صورت مصرف نوشیدنی های الکلی، می بایست آن را متوقف نمود. این کار، خطر ابتلا به سرطان ثانویه را کاهش خواهد داد.
هیچ درمان دارویی مکملی نمی تواند سرطان دهان را درمان کند. اما این نوع درمان ها به مبتلایان کمک می کنند تا با سرطان دهان و عوارض جانبی درمان سرطان مانند خستگی کنار بیایند.
بسیاری از افرادی که تحت درمان سرطان قرار دارند، خستگی را تجربه خواهند کرد. پزشک می تواند دلایل اصلی خستگی را درمان کند اما احساس فرسودگی کامل ممکن است با وجود درمان ها ادامه یابد. درمان های تکمیلی به افراد کمک می کند تا با خستگی کنار بیایید.
در مورد انجام کارهای زیر با پزشک خود مشورت کنید:
تشخیص سرطان می تواند زندگی را برای همیشه تغییر دهد. هر فرد روش خود را برای کنار آمدن با تغییرات عاطفی و جسمی که سرطان به وجود می آورد پیدا می کند. اما در ابتدای تشخیص، گاهی اوقات دشوار است که بدانید چه باید کرد.
در اینجا چند راهکار ساده برای کنار آمدن با بیماری آمده است:
در صورت داشتن علائم یا نشانه های نگران کننده، از پزشک یا دندانپزشک خود وقت بگیرید.
اگر پزشک یا دندانپزشک احساس می کند که فردی به سرطان دهان مبتلا هست، ممکن است او را به دندانپزشکی که متخصص بیماری های لثه و بافت های مربوطه در دهان است (متخصص لثه) یا پزشکی متخصص در بیماری های گوش بینی و گلو (متخصص گوش و حلق و بینی) ارجاع دهد.
از آنجاییکه زمان ملاقات با پزشک محدود است و سوالات زیادی برای پرسش وجود دارد، بهتر است که کاملاً آماده باشید. در اینجا برخی از اطلاعات برای کمک در آماده شدن و انتظاراتی که از پزشک دارید، آورده شده است.
از هرگونه محدودیت قبل از قرار ملاقات آگاه باشید. در زمان تعیین وقت، بپرسید آیا لازم است کاری از قبل انجام دهید، مانند محدود کردن رژیم غذایی.
زمان ملاقات با پزشک محدود است بنابراین تهیه لیستی از سوالات می تواند به شما کمک کند تا از وقت خود نهایت استفاده را ببرید. در صورت کمبود زمان، سوالاتتان را از مهمترین تا کم اهمیت ترین آنها، یادداشت کنید. در مورد سرطان دهان برخی از سوالات اساسی که بهتر است پرسیده شود عبارتند از:
علاوه بر سوالاتی که برای پرسیدن از پزشک خود آماده کرده اید، در پرسیدن هرگونه سوال دیگری که برایتان پیش می آید، تردید نکنید.
پزشک احتمالاً از شما تعدادی سوال خواهد پرسید. آماده بودن برای پاسخ دادن به آنها، زمان بیشتری را برای پرسیدن سوالاتی که دارید، فراهم می کند. پزشک ممکن است سوالات زیر را از شما بپرسد:
