درخواست مشاوره رایگان
سرطان غدد بزاقی، از جمله سرطان های نادری هستند که کمتر از 5 درصد از سرطان های سر و گردن را تشکیل می دهند. حدود 60 درصد از تومورهای بدخیم غدد بزاقی در غدد پاروتید دو طرفه، حدود 30 درصد در غدد زیر فکی و 10 تا 15 درصد از غدد بزاقی زیرزبانی و فرعی منشأ می گیرند. در ادامه اطلاعاتی درباره علائم و علل بروز سرطان غدد بزاقی، نحوه تشخیص و درمان آن ارائه می شود.
تومورهای غدد بزاقی در نتیجه رشد غیرعادی سلول های بزاقی ایجاد می شوند. این تومورها بسیار نادر می باشند. از جمله علائم این سرطان می توان به مشکلات بلع و احساس وجود توده در دهان و نزدیک فک اشاره کرد.
غدد بزاقی، برای کمک به هضم غذا و سلامت دندان ها بزاق تولید می کنند. هر انسان سه جفت غدد بزاقی به نام های پاروتید (غده بناگوشی)، سابلینگوال (غده زیرزبانی)، سابمندیبولار (غده زیرفکی) در زیر و پشت فک خود دارد. تعداد بسیاری دیگری از غدد بزاقی کوچک در لب ها، داخل گونه ها و سراسر دهان و گلو قرار دارند.
این تومورها ممکن است در هر کدام از غدد بزاقی پدیدار شوند. بیشتر آن ها غیر سرطانی (خوش خیم) هستند اما می توانند سرطانی نیز باشند. بیشتر تومورهای غدد بزاقی در غدد پاروتید ایجاد می شوند.
جراحی، درمان معمول تومورهای غدد بزاقی می باشد. گاهی برای درمان این تومورها به درمان های دیگری به غیر از جراحی نیز احتیاج می باشد.
علائم و نشانه های تومور غدد بزاقی عبارتند از:
در صورت تداوم علائم و نشانه های (تومور غدد بزاقی) نگران کننده به ملاقات پزشک خود بروید.
وجود توده و یا تورم ناحیه ای، در نزدیکی غدد بزاقی شایع ترین نشانه این تومورها می باشد، اما نشانه قطعی از ابتلا به سرطان نمی باشد. اکثر تومورهای غدد بزاقی، غیر سرطانی (خوش خیم) هستند. بسیاری از عارضه های غیر سرطانی مانند عفونت یا سنگ مجرای غدد بزاقی باعث تورم غدد بزاقی می شوند.
این تومورها نادر می باشند و دلیل پیدایش آنها مشخص نیست. تومورهای غدد بزاقی در نتیجه تغییراتی (جهش ها) که در ساختار دی ان ای (DNA) بعضی از سلول ها ایجاد می شود، به وجود می آیند. دی ان ای یک سلول شامل دستورالعمل هایی است که وظیفه سلول را تعریف می کند.
این تغییرات باعث رشد و تکثیر خارج از کنترل و حد سلول ها می شود. فعالیت سلول های غیرطبیعی باعث مرگ سلول های سالم می شود و سلول های انباشته شده، تومور را ایجاد می کنند. سلول های سرطانی ممکن است به بافت مجاور حمله کرده و آن را تخریب کنند، همچنین می توانند از تومور جدا شده و به نواحی دورتر (از عضو درگیر) گسترش پیدا کنند (متاستاز).
انواع بسیاری از تومورهای غدد بزاقی وجود دارند. پزشکان این تومورها را بر اساس نوع سلول های درگیر در تومورها دسته بندی می کنند. اطلاع از نوع توموری که بیمار به آن مبتلاست به پزشک در انتخاب بهترین گزینه برای درمان کمک می کند.
انواع تومورهای غدد بزاقی غیر سرطانی (خوش خیم) عبارتند از:
انواع تومورهای سرطانی (بدخیم) غدد بزاقی عبارتند از:
عواملی که امکان ابتلا به تومورهای غدد بزاقی را افزایش می دهند عبارتند از:
سن بالا. با این که این تومورها می توانند در هر سنی بروز کنند، اما بیشتر در افراد مسن ایجاد می شوند.
قرار گرفتن در معرض اشعه. اشعه مورد استفاده در درمان های سرطان، مانند پرتودرمانی سرطان های سر و گردن، احتمال ابتلا به این تومورها را افزایش می دهد.
در معرض مواد خاص (شیمیایی) بودن در محل کار. احتمال ابتلای افرادی که در محل کار خود در معرض برخی مواد شیمیایی قرار دارند، به این بیماری بیشتر است. از جمله شغل هایی که در این زمینه می توان نام برد، تولید لاستیک، استخراج آزبست (پنبه نسوز) و لوله کشی می باشند.
آزمایش ها و روش های تشخیص تومور غدد بزاقی عبارتند از:
معاینه جسمی. پزشک با لمس فک، گردن و گلو احتمال وجود هر توده یا تورم غیر عادی را بررسی می کند.
آزمایش های تصویربرداری. این آزمایش ها مانند تصویربرداری تشدید مغناطیسی (ام آر آی / MRI)، توموگرافی کامپیوتری (سی تی اسکن / CT Scan)، توموگرافی انتشار پوزیترون (پت اسکن / PET)، سونوگرافی یا رادیوگرافی می توانند به پزشک در تعیین اندازه و محل این تومورها کمک کنند.
نمونه برداری از قسمتی از بافت جهت انجام آزمایش (بیوپسی). برای انجام نمونه برداری، پزشک درمان معمول را با سوزن آسپیراسیون بافت برداری یا سوزن بایوپسی انجام می دهد. برای انجام نمونه برداری، پزشک با واردکردن سوزن نازکی درون غده بزاقی مورد نظر، قسمتی از سلول های مشکوک را خارج می کند. پس از آن، پزشک درون آزمایشگاه با تجزیه و تحلیل نمونه، نوع سلول های درگیر و سرطانی بودن سلول ها را بررسی می کند.
در صورت تشخیص سرطان غده بزاقی، پزشک با تخمین اندازه تومور، مرحله سرطان را مشخص می کند. تعیین مرحله سرطان، راه های درمان را مشخص کرده و به پزشک در یافتن پیش آگهی بیماری کمک می کند.
مراحل سرطان با اعداد رومی نشان داده می شوند. مرحله 1 نشان دهندۀ تومور کوچک و مرحله 4 نشان دهنده ی سرطان پیشرفته و گسترش به گره های لنفاوی گردن یا قسمت های دور بدن می باشد.
درمان اصلی تومورهای غدد بزاقی، جراحی و خارج کردن تومور می باشد. گاهی به درمان های بیشتری مانند پرتودرمانی و شیمی درمانی نیاز است.
جراحی تومورهای غدد بزاقی می تواند به اشکال زیر باشد:
جراحی غدد بزاقی به دلیل وجود چندین عصب مهم در اطراف غدد، جزو جراحی های دشوار محسوب می شود. به عنوان مثال عصبی که حرکت صورت را کنترل می کند اطراف غده پاروتید قرار دارد.
به طور معمول برداشتن تومورهایی که اعصاب مهمی از آن ها عبور می کنند، ممکن است باعث فلجی جزئی یا کامل صورت بیمار (افتادگی صورت) شود که می تواند موقتی یا در برخی شرایط دائمی باشد. اگرچه پزشکان نهایت تلاش خود را برای حفظ این اعصاب از آسیب می کنند. گاهی نیز، اعصاب قطع شده را با پیوند اعصاب از سایر اعضای بدن یا اعصاب اهدا شده توسط اهداکنندگان ترمیم می کنند.
در صورت تشخیص سرطان غدد بزاقی، پرتودرمانی می تواند جز گزینه درمانی باشد. پرتودرمانی از پرتوهای قدرتمند انرژی مانند اشعه ایکس و پروتون برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می کند. در طول پرتو درمانی، بیمار روی تخت درمان دراز می کشد و دستگاه در اطراف شخص حرکت می کند و پرتوهای پرقدرت مغناطیسی را به سمت ناحیۀ مورد نظر می تاباند.
نوع جدید رادیوتراپی که با استفاده از ذراتی به نام نوترون صورت می گیرد، می تواند در درمان قطعی این تومورها موثرتر باشد، اگرچه برای درک مزایا و خطرات ناشی از این نوع درمان به تحقیقات بیشتری احتیاج است. رادیوتراپی نوترونی در ایالات متحده به طور گسترده در دسترس نیست.
از رادیوتراپی می توان بعد از عمل جراحی، به منظور از بین بردن سلول های سرطانی باقی مانده، استفاده کرد. همچنین در صورت بزرگ بودن تومور و عدم امکان انجام عمل جراحی نیز، پزشک پرتودرمانی را به تنهایی یا به همراه شیمی درمانی تجویز می کند.
شیمی درمانی نوعی درمان است که از داروها برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می کند. با اینکه شیمی درمانی به عنوان درمان استاندارد تومور غدد بزاقی شناخته نمی شود، اما محققان در حال بررسی میزان اثربخشی این نوع درمان می باشند.
شیمی درمانی گزینه معمول درمان افرادی است که مبتلا به تومور پیشرفته غدد بزاقی هستند. در برخی موارد نیز همراه با پرتودرمانی انجام می شود.
مراقبت تسکینی مراقبت های پزشکی تخصصی است که بر تسکین درد و سایر علائم بیماری جدی تمرکز دارد. متخصصان این زمینه با بیمار، خانواده اش و سایر پزشکان بیمار همکاری می کنند تا پشتیبانی ویژه و کاملی را جهت تکمیل مراقبت های مداوم بیمار ارائه دهند. مراقبت تسکینی می تواند در حین انجام سایر درمان های تهاجمی مانند جراحی، شیمی درمانی یا پرتودرمانی مورد استفاده قرار گیرد.
انجام مراقبت تسکینی به همراه سایر درمان های مناسب باعث می شود بیمار احساس و کیفیت زندگی بهتر و عمر طولانی تری داشته باشند.
مراقبت تسکینی توسط تیمی از پزشکان، پرستاران و سایر متخصصان آموزش دیده ارائه می شود. هدف تیم های مراقبت تسکینی بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به سرطان و خانواده های آنهاست.
افرادی که تحت پرتودرمانی در ناحیه سر و گردن قرار می گیرند، اغلب دچار خشکی دهان می شوند (زروستومی). خشکی دهان ممکن است ناراحت کننده باشد. همچنین می تواند منجر به عفونت های مکرر در دهان، ایجاد حفره و مشکلات برای دندان ها و همچنین مشکل در خوردن، بلع و صحبت کردن شود.
با انجام کارهای زیر می توان خشکی دهان و عوارض آن را بهبود بخشید:
در صورت خشکی دهان به پزشک خود اطلاع دهید. این درمان ها می توانند به شما در کنارآمدن با علائم و نشانه های شدیدتر خشکی دهان کمک کنند. همچنین ممکن است پزشک، شما را به متخصص تغذیه ارجاع دهد.
هیچ درمان مکمل یا جایگزین نمی تواند تومورهای غدد بزاقی را درمان کند. در صورت تشخیص سرطان غدد بزاقی، درمان های مکمل و جایگزین ممکن است به انسان در کنار آمدن با عوارض جانبی درمان سرطان کمک کند.
بسیاری از افرادی که تحت پرتودرمانی برای سرطان قرار می گیرند، دچار خستگی می شوند. پزشک می تواند علل زمینه ای خستگی را درمان کند، اما احتمالاً احساس خستگی با وجود درمان، باقی خواهد ماند. درمان های مکمل می تواند به بیمار در مقابله با خستگی کمک کند. از پزشک در مورد انجام روش های زیر مشورت بگیرید.
ورزش کردن. انجام ورزش ملایم به مدت 30 دقیقه در اکثر روزهای هفته. ورزش های متوسط مانند پیاده روی تند در طول درمان و پس از درمان سرطان، خستگی را کاهش می دهد. قبل از شروع ورزش با پزشک خود مشورت کنید تا مطمئن شوید برای شما خطری ندارد.
ماساژ درمانی. در طول ماساژ، ماسور با استفاده از دستان خود به پوست و عضلات فشار می آورد. برخی از ماساژ درمانگرها برای کار با افرادی که سرطان دارند آموزش دیده اند.
آرامش بخشی. فعالیت هایی که به شما احساس آرامش می دهد مانند گوش دادن به موسیقی یا یادداشت وقایع روزانه، می تواند در کنارآمدن با این خستگی کمک کند.
تشخیص سرطان می تواند زندگی را برای همیشه تغییر دهد. هر فرد روش خود را برای کنار آمدن با تغییرات عاطفی و جسمی که سرطان به وجود می آورد پیدا می کند. اما در ابتدای تشخیص، گاهی اوقات دشوار است که بدانید چه باید کرد.
در اینجا چند راهکار ساده برای کنار آمدن با بیماری آمده است:
در طول درمان از خود مراقبت کنید. هر شب به اندازه کافی استراحت کنید تا با احساس نشاط و بدون خستگی از خواب بیدار شوید. هنگامی که احساس می کنید می توانید ورزش کنید، آن را انجام دهید. رژیم غذایی سالم، سرشار از میوه و سبزیجات داشته باشید.
اگر علائم یا نشانه هایی دارید که شما را نگران می کند، به پزشک یا دندانپزشک مراجعه کنید. اگر پزشک یا دندانپزشک به تومور غدد بزاقی مشکوک شود، شما را به جراح دهان و فک و صورت یا متخصص گوش و حلق و بینی ارجاع خواهد داد.
از آنجا که قرار ملاقات ها عموما مختصر می باشند و اغلب اطلاعات زیادی برای بررسی وجود دارد، بهتر است که به خوبی آماده باشید. در اینجا برخی اطلاعات که به آماده بودن و تعیین انتظارات از پزشک کمک می کند را بررسی می کنیم.
از هرگونه محدودیت قبل از قرار ملاقات آگاه باشید. در زمان تعیین وقت، حتماً بپرسید که آیا لازم است کاری مانند محدود کردن رژیم غذایی از قبل انجام دهید یا خیر.
گاهی اوقات به یاد داشتن تمام اطلاعات ارائه شده در قرار ملاقات دشوار است. به همراه داشتن یکی از اعضای خانواده یا یک دوست، می تواند چیزی را به خاطر بیاورد که شما فراموش کرده اید.
وقت شما با پزشک محدود است، بنابراین تهیه لیستی از سوالات به شما کمک می کند تا از وقت خود استفاده کنید. سوالات را از مهم ترین تا کم اهمیت ترین لیست کنید. در مورد سرطان غدد بزاقی، برخی از سوالات اساسی که بهتر است از پزشک بپرسید شامل موارد زیر است:
علاوه بر سوالاتی که برای پرسیدن از پزشک خود آماده کرده اید، از پرسیدن سوالات دیگری که برای شما پیش می آید تردید نکنید.
پزشک احتمالاً تعدادی سوال از شما می پرسد. آماده بودن برای پاسخ دادن به آنها ممکن است مفید باشد. پزشک شما ممکن است بپرسد:
