اختلالات قاعدگی یا اختلال پریود، به انواع پریود غیر طبیعی اطلاق می شود که منجر به تغییر غیرعادی زمان، شدت و حتی دردهای پریود می شوند. این اختلالات از اصلی ترین دلایل مراجعه زنان به متخصص زنان می باشند. اختلالات قاعدگی و علائم آنها میتواند بر زندگی روزمره زنان و حتی قدرت باروری آنها تأثیر بگذارد.
ناهنجاریهای قاعدگی انواع مختلفی دارند. مشکلات میتواند از پریود های دردناک و سنگین تا عدم قاعدگی متغیر باشد. الگوهای قاعدگی افراد بسیار با یکدیگر متفاوت است، اما به طور کلی، قاعدگی که بیش از 10 روز طول می کشد و یا فاصله دو پریود کمتر از 21 روز و یا بیشتر از 3 ماه باشد، نگران کننده است.
پریود هایی که بیش از حد سبک، سنگین، متناوب، طولانی، نامنظم یا پس از یائسگی رخ میدهند، در دسته غیرطبیعی در نظر گرفته میشوند.
دلایل احتمالی مختلفی برای این اختلالات وجود دارد. از این دسته میتوان به اختلالات انعقاد خون، عفونتهای گردن رحم یا پوشش داخلی رحم، استفاده از روش های هورمونی پیشگیری از بارداری و سایر بیماری ها و عارضه ها باشد.
هر نوع پریود که از الگوی معمول و طبیعی خود منحرف شود، قاعدگی غیرطبیعی یا پریود نامنظم در نظر گرفته میشود. در زیر 8 نوع سیکل غیرطبیعی عادت ماهیانه توضیح داده شده است.
آمنوره به معنای فقدان قاعدگی یا عدم آغاز سیکل پریود است. آمنوره به زمانی اطلاق می شود که یک خانم، در زمان طولانی، بیش از سه سیکل قاعدگی متوالی را نداشته باشد که ممکن است در نتیجه ناهنجاریهای آناتومیکی، اختلال غذا خوردن، اختلالات تیروئید، ورزش بیش از حد و شدید و حتی برخی سبکهای زندگی باشد.
آمنوره یک اتفاق عادی است که قبل از بلوغ، پس از یائسگی و در طول بارداری رخ میدهد.
آمنوره یا عدم قاعدگی به دو گروه آمنوره اولیه و ثانویه تقسیم میشود:
به علاوه، آمنوره ثانویه میتواند در نتیجه اختلالات تیروئید مانند پرکاری یا کمکاری تیروئید، پرکاری غده هیپوفیز مانند سطوح بالای پرولاکتین، جراحی و برداشتن تخمدانها یا کیست تخمدان ایجاد شود.
الیگومنوره اصطلاحی است برای زنانی که به صورت ماهانه پریود نمی شوند و فواصل بین دوره های قاعدگی آنها بیش از 35 روز است. این اتفاق در نوجوانی و میانسالی معمول است و عمدتاً در سال اول پس از اولین پریود و دوران پیش از یائسگی رخ میدهد. عدم تعادل هورمونی علت اصلی پریود نامنظم است. در حالی که برخی تغییرات در چرخه قاعدگی طبیعی است، اما اگر به طور مداوم پریود نامنظم باشد، باید علت آن بررسی شود.
دلایل احتمالی اولیگومنوره عبارتند از:
دیسمنوره یک ناهنجاری در چرخه قاعدگی است که باعث میشود دورههای پریود بسیار دردناک باشند. دیسمنوره به درد شدید و مداوم در طول چرخه قاعدگی اطلاق میشود. این درد میتواند از ناحیه پایین شکم شروع شده و به پشت پایین و رانها نیز گسترش یابد.
معمولاً دیسمنوره به دو دسته اولیه یا ثانویه تقسیم میشود:
منوراژی، اصطلاح پزشکی برای پریودهایی بسیار سنگینتر از حد معمول است. منوراژی یکی از شایع ترین اختلالات در خونریزی زمان پریود است. این عارضه با علامت خونریزی طولانی مدت و شدید مشخص میشود. در برخی موارد، خونریزی ممکن است فعالیتهای روزمره و عادی را مختل کند. به دلیل انقیاض و گرفتگی های ناراحت کنندهای که میتواند ناشی از دفع لختههای بزرگ خون باشد، منوراژی اغلب با دیسمنوره همراه است.
نشانه اصلی این عارضه، نیاز مکرر به تعویض پد و نوار بهداشتی در طول روز یا طولانی شدن دوره قاعدگی به بیش از هفت روز می باشد. سایر علائم رایج، شامل لکهبینی یا خونریزی در طول بارداری یا بین دورههای قاعدگی است.
دلایل این خونریزی شدید، از زنی به زن دیگر متفاوت است، اما عمدتاً عبارت است از:
متروراژی یک نوع منوراژی است. خونریزی بی دلیل، به ویژه بین دورههای منظم پریود، به عنوان متروراژی شناخته میشود. متروراژی در مقادیر و زمان های غیرقابل پیشبینی رخ میدهد. این وضعیت به عنوان خونریزی میان دورهای نیز شناخته میشود، چرا که خونریزی مرتبط با پریود نیست و در فواصل بین دو پریود رخ میدهد. لکهبینی یا خونریزی خفیف بین عادت های ماهیانه در دختران نوجوانی که تازه دوره قاعدگی آنها شروع شده است، امری طبیعی است و میتواند در زنان جوان بالغ نیز در طول تخمکگذاری رخ دهد.
نوعی از پریود غیرطبیعی که به نام پلیمنوره شناخته می شود، با دورههای قاعدگی متناوبتری نسبت به سیکل قاعدگی طبیعی 21 تا 35 روزه مشخص میشود. به عبارت دیگر، پلی منوره به سیکل های کوتاهتر از حد معمول پریود یا اینکه ممکن است "دو بار در یک ماه" پریود رخ دهد، اشاره دارد. این به این معنی نیست که خونریزی طولانیتر میشود؛ بلکه فقط نشان میدهد که تعداد پریودهای فرد از حالت طبیعی بیشتر است. با این حال، دوره خونریزی به طور متوسط سه تا هفت روز طول میکشد. بیشترین عارضه این اتفاق آن است که ممکن است به دلیل خونریزی متناوبتر و کمبود بیشتر آهن، فرد احساس خستگی و ضعف بیشتری داشته باشد. اختلالات هورمونی، مانند سطوح بالای استروژن، میتوانند با افزایش تعداد ریزش پوشش داخل رحم، باعث پلیمنوره شوند. گاهی اوقات کم شدن فاصله دو پریود میتواند ناشی از استرس، مصرف برخی داروها، پولیپها و فیبرومهای رحمی، مشکلات تیروئیدی یا بیماریهایی مانند سندرم تخمدان پلیکیستیک باشد. پلیمنوره نوعی منوراژی است.
هایپومنوره، دقیقاً برعکس منوراژی، خونریزی بسیار کم و اغلب برای کمتر از دو روز است. این وضعیت غیرطبیعی پریود در میان زنانی که از روشهای هورمونی پیشگیری از بارداری مانند قرصهای خوراکی و آییودی استفاده میکنند، رایج تر است. سایر علل هایپومنوره عبارتند از:
این اتفاق میتواند در هر مرحله از زندگی یک زن رخ دهد، اما در دوره منتهی به یائسگی و مستقیماً پس از بلوغ شایعتر است.
هایپرمنوره به خونریزی بسیار زیاد، متناوب و خونریزی بسیار شدید و بیش از 90 میلیلیتر خون، در یک سیکل عادی اشاره دارد. هایپرمنوره می تواند در نتیجه اختلالات هورمونی، بیماریهای کبدی، نابهنجاریهای رحمی و غیره ایجاد میشود.
اگرچه هر زنی علائم متفاوتی از نظر مدت و شدت در سیکل قاعدگی خود تجربه میکند، اما اگر پریود، بیش از حد سبک، شدید، متناوب، طولانی باشد و یا پس از یائسگی رخ دهد، می توان آن را شرایطی غیرعادی تلقی کرد. از میان انواع مختلف اختلالات پریود، اکثریت آنها راههای متنوعی برای درمان علائم دارند. بنابراین، آگاهی از چرخه قاعدگی خود به رفع سریع مشکلات ناشی از اختلالات قاعدگی کمک میکند.
پریود نامنظم، اغلب نشانه بیماری و عارضه های زمینه ای هستند که نیاز به بررسی دارند. بنابراین، بهتر است به پزشک مراجعه کنید و معاینه شوید تا ببینید آیا قاعدگیهای نامنظم شما یک مشکل جدی است یا خیر. دختران جوان اغلب دچار نامنظمی قاعدگی میشوند زیرا تخمکگذاری رخ نمیدهد و چرخههای قاعدگی آنها هنوز الگوی منظمی پیدا نکرده است.
شایعترین نوع مشکل پریود، دیسمنوره - دورههای دردناک/درد قاعدگی- است. زنانی که چاق هستند، سیگار میکشند، در طول قاعدگی مقادیر زیادی الکل مصرف میکنند یا زود به سن بلوغ میرسند، بیشتر مستعد ابتلا به دیسمنوره هستند. گاهی اوقات درد میتواند آنقدر شدید باشد که برای چند روز در هر ماه، مانع از انجام فعالیتهای روزمره و معمول شود.
اگرچه پریود نشدن در دو دوره متوالی ایدهآل نیست، اما نمی تواند خیلی نگرانکننده باشد. پریود نامنظم اغلب نشانه ای از بیماری های زمینه ای هستند که نیاز به مراقبت دارند. بنابراین، بهتر است به پزشک مراجعه کنید و معاینه شوید تا ببینید آیا تغییر پریود شما ناشی از یک مشکل جدی است یا خیر.
ورزش شدید، کاهش یا افزایش ناگهانی وزن، استرس، بیماریهایی مانند سندرم تخمدان پلیکیستیک و اختلالات تیروئیدی، و عدم تعادل هورمونی از جمله عوامل متعددی هستند که میتوانند باعث پریود غیرطبیعی شوند. همچنین قاعدگی نامنظم میتواند ناشی از بارداری، شیردهی، شروع بلوغ و یائسگی و موارد دیگر باشد.
تشخیص پریود غیرطبیعی با بررسی سابقه پزشکی بیمار، معاینه و آزمایشهای تشخیصی از جمله آزمایش هورمونی، آزمایش خون و گاهی اوقات تصویربرداری انجام میشود. مراجعه به پزشک به منظور تشخیص صحیح و تنظیم برنامه درمانی امری ضروری است.