پرولاکتینوما (تومور غیرسرطانی هیپوفیز)

Prolactinoma (Non-cancerous Pituitary Tumor)

بسیاری از توده های سلولی که در غده هیپوفیز تشکیل می شوند غیر سرطانی هستند. یکی از این تومورها، پرولاکتینوما است که شایع ترین تومور ترشح کننده هورمون از هیپوفیز می باشد. در ادامه اطلاعاتی درباره علل و علائم بروز پرولاکتینوما، نحوه تشخیص و درمان آن ارائه می شود.

نگاه کلی

پرولاکتینوما نوعی تومور غیر سرطانی غده هیپوفیز می باشد. این تومور باعث می شود غدۀ هیپوفیز، هورمونی به نام پرولاکتین را بیش از حد بسازد. عارضه اصلی ناشی از پرولاکتینوما، کاهش سطح برخی از هورمون های جنسی -استروژن در زنان و تستوسترون در مردان- است.

اگرچه پرولاکتینوما یک عامل تهدید کننده زندگی نمی باشد، اما می تواند باعث مشکلات بینایی، ناباروری و سایر بیماری ها شود. پرولاکتینوما شایع ترین نوع تومور تولید کننده هورمون می باشد که می تواند در غده هیپوفیز ایجاد شود.

اغلب می توان پرولاکتینوما را با دارو درمان نمود تا سطح پرولاکتین خون به حالت طبیعی بازگردد. گاهی جراحی برای برداشتن تومور هیپوفیز نیز جزو گزینه های درمانی می باشد.

پرولاکتینوما از تومور های غیر سرطانی غده هیپوفیز

علائم

پرولاکتینوما ممکن است علائم خاصی ایجاد نکند. با این حال، میزان بالای پرولاکتین در خون (هایپرپرولاکتینمیا) یا فشار یک تومور بزرگ بر بافت های اطراف می تواند باعث بروز علائم بیماری شود.

از آنجا که افزایش پرولاکتین می تواند سیستم تولید مثل را مختل کند (هایپوگنادیسم)، برخی از علائم و نشانه های پرولاکتینوما مختص زنان یا مردان است.

در زنان، پرولاکتینوما می تواند باعث علائم زیر شود:

  • قاعدگی های نامنظم یا قطع شدن پریود،
  • ترشحات شیری از پستان ها در زمانی که بیمار باردار یا شیرده نمی باشد.
  • مقاربت دردناک به دلیل خشکی واژن،
  • آکنه و رشد بیش از حد موهای بدن و صورت

در مردان، پرولاکتینوما می تواند باعث موارد زیر شود:

  • اختلال نعوظ
  • کاهش موهای بدن و صورت
  • بزرگ شدن پستان ها
  • کاهش حجم عصلانی

در هر دو جنس، پرولاکتینوما می تواند باعث موارد زیر شود:

  • تراکم پایین استخوان
  • ناباروری
  • کاهش میل جنسی

فشار ناشی از رشد تومور می تواند باعث اتفاقات زیر شود:

  • سردرد
  • اختلالات بینایی
  • کاهش تولید هورمون های دیگر توسط غده هیپوفیز در نتیجه فشار تومور

علائم بروز پرولاکتینوما

زنان معمولاً به دلیل نامنظم شدن یا قطع شدن عادت ماهانه، زودتر از مردان و زمانی که تومورها از نظر اندازه کوچکتر هستند، متوجه علائم و نشانه ها می شوند. معمولاً مردان دیرتر متوجه علائم و نشانه ها می شوند، هنگامی که تومورها بزرگتر شده و باعث ایجاد سردرد یا مشکلات بینایی شده است.

چه زمانی باید به پزشک ‌مراجعه کرد

در صورت بروز علائم و نشانه هایی که می تواند در نتیجه پرولاکتینوما ایجاد شده باشند به پزشک مراجعه کنید.

علل بیماری

پرولاکتینوما نوعی تومور است که در غده هیپوفیز ایجاد می شود. علت بروز این تومور ناشناخته است.

غده هیپوفیز یک غده کوچک لوبیایی شکل است که در قاعده مغز قرار دارد. غده هیپوفیز با وجود اندازه کوچک، تقریباً بر همه قسمت های بدن تأثیر می گذارد. هورمون های آن به تنظیم عملکردهای مهم بدن مانند رشد، متابولیسم، فشار خون و تولید مثل کمک می کند.

علل دیگر تولید بیش از حد پرولاکتین عبارتند از:

  • داروها
  • انواع دیگر تومورهای هیپوفیز
  • کم کاری غده تیروئید
  • بارداری و شیردهی
  • بیماری کلیوی

عوامل خطرساز (ریسک فاکتور ها)

پرولاکتینوما در زنان بیشتر از مردان رخ می دهد. این اختلال در کودکان نادر است.

به ندرت، یک اختلال ارثی مانند نئوپلازی غدد درون ریز چندگانه نوع 1 -اختلالی که باعث ایجاد تومور در غدد تولید کننده هورمون می شود- ممکن است خطر پرولاکتینوما را افزایش دهد.

عوارض بیماری

عوارض پرولاکتینوما شامل موارد زیر است:

  • بارداری. پرولاکتینوما می تواند در تولید مثل اختلال ایجاد کند. پرولاکتین بیش از حد باعث کاهش تولید هورمون های استروژن و تستوسترون می شود. همچنین پرولاکتین بیش از حد می تواند از آزاد شدن تخمک در طول چرخه قاعدگی (عدم تخمک گذاری) نیز جلوگیری کند. در مردان، پرولاکتین بیش از حد ممکن است منجر به کاهش تولید اسپرم شود.
  • کاهش تراکم استخوان ها (پوکی استخوان). کاهش هورمون های استروژن و تستوسترون می تواند باعث کاهش تراکم و قدرت استخوان و افزایش خطر شکستگی استخوان شود.
  • عوارض بارداری. در دوران یک بارداری طبیعی، تولید استروژن افزایش می یابد که ممکن است باعث رشد تومور و بروز علائم و نشانه های مرتبط با آن، مانند سردرد و تغییر بینایی شود.
  • از دست دادن بینایی. اگر پرولاکتینوما درمان نشود، با بزرگ شدن غده به عصب بینایی فشار وارد می کند که می تواند باعث مشکلاتی در بینایی شود. اعصاب بینایی در کنار غده هیپوفیز قرار دارند؛ اولین علامت وارد شدن فشار به اعصاب بینایی، از دست بینایی محیطی (کنار چشم) می باشد.
  • سطح پایین سایر هورمون های هیپوفیز. پرولاکتینومای بزرگ، می تواند بر روی قسمت سالم غده هیپوفیز فشار وارد کرده و منجر به کاهش سطح دیگر هورمون هایی که هیپوفیز کنترل می کند، از جمله هورمون های تیروئید و کورتیزول (هورمون پاسخ به استرس) شود.

پوکی استخوان از عوارض پرولاکتینوما

تشخیص

اگر علائم و نشانه هایی مشابه این بیماری مشاهده شود، پزشک احتمالاً موارد زیر را توصیه می کند:

  • آزمایش خون. آزمایش خون می تواند تولید بیش از حد پرولاکتین را تشخیص دهد و تعیین می کند آیا میزان دیگر هورمون های تحت کنترل هیپوفیز در محدوده طبیعی می باشد یا خیر. زنان در سنین باروری آزمایش بارداری نیز خواهند داشت.
  • تصویربرداری از مغز. پزشک قادر است تومور هیپوفیز را از طریق ام آر آی مغز تشخیص دهد.
  • آزمایش های بینایی. این آزمایش می تواند مشخص کند که تومور هیپوفیز، بینایی را تحت تأثیر قرار داده است یا خیر.

تصویر برداری از راه های تشخیص پرولاکتینوما

علاوه بر این، پزشک ممکن است بیمار را برای انجام آزمایش های دیگری به پزشک متخصص غدد درون ریز ارجاع دهد.

درمان

اهداف درمان پرولاکتینوما عبارتند از:

  • بازگشتن تولید پرولاکتین به سطح طبیعی
  • بازیابی عملکرد طبیعی غده هیپوفیز
  • کاهش اندازه تومور هیپوفیز (پرولاکتینوما)

برای بیشتر افراد، درمان می تواند منجر به ازبین رفتن عارضه و بهبودی شود مانند:

  • کاهش علائم و نشانه های ناشی از فشار تومور مانند سردرد یا مشکلات بینایی
  • عارضه های ناشی از افزایش سطح پرولاکتین مانند عادت ماهانه نامنظم، ناباروری و کاهش تمایلات جنسی

درمان پرولاکتینوما شامل دو درمان اصلی است: دارو درمانی و جراحی.

داروها

 داروها همچنین می توانند تومور را کوچک کنند. با این حال، درمان طولانی مدت با داروها به طور کلی ضروری می باشد.

پزشکان برای درمان پرولاکتینوم از داروهایی استفاده می کنند که به عنوان آگونیست دوپامین شناخته می شوند. این داروها اثرات دوپامین -ماده شیمیایی در مغز که به طور معمول تولید پرولاکتین را کنترل می کند- را تقلید می کنند. داروهای آگونیست دوپامین تولید پرولاکتین را کم کرده و منجر به کاهش اندازه تومور می شود. داروها اغلب می توانند تولید پرولاکتین را کاهش داده و علائم را از بین ببرند. با این حال باید توجه داشت معمولاً روند درمان طولانی خواهد بود.

داروهای رایج تجویز شده شامل بروموکریپتین (سیکلوست، پارلودر) و کابرگولین می باشند.

اگر دارو تومور را به صورت قابل توجهی کوچک کند و سطح پرولاکتین به مدت دو سال طبیعی باقی بماند، می توانید با راهنمایی پزشک میزان دارو را به مرور کاهش دهید. با این حال، عود بیماری مسئله ای شایع می باشد. مصرف داروهای خود را بدون تأیید پزشک متوقف نکنید. به طور معمول سطح پرولاکتین پس از قطع مصرف دارو افزایش می یابد.

عوارض جانبی شایع

تهوع و استفراغ، گرفتگی بینی، سردرد و خواب آلودگی از عوارض جانبی شایع این داروها هستند. با این حال، اغلب اگر پزشک با دوز بسیار کم دارو را شروع کرده و به تدریج دوز را افزایش دهد، این عوارض به حداقل می رسند. مصرف دارو همراه با غذا یا پیش از خواب می تواند به کاهش عوارض کمک کند.

موارد نادری از آسیب دریچه قلب با کابرگولین وجود داشته است، اما معمولاً این عارضه، در افرادی که دوزهای بسیار بالایی برای بیماری پارکینسون مصرف می کنند، اتفاق می افتد. برخی از افراد ممکن است، هنگام مصرف این داروها رفتارهای بدون کنترل مانند اصرار به قمار داشته باشند.

عوارض جانبی درمان پرولاکتینوما با دارو

مصرف دارو در دوران بارداری

بروموکریپتین و کابرگولین بیشتر در درمان پرولاکتینوما برای خانم هایی که می خواهند باردار شوند، تجویز می شود. هر دارو مزایا و معایبی را به همراه دارد.

در اغلب موارد هنگامی که شخص باردار شد، پزشک احتمالاً مصرف هر دارویی را قطع کند. اگرچه این داروها در بارداری بی خطر تلقی می شوند، اما به طور کلی مصرف هیچ گونه دارویی در دوران بارداری توصیه نمی شود. با این حال، اگر مبتلا به این بیماری هستید و علائمی مانند سردرد یا تغییرات بینایی ظاهر شده است، پزشک توصیه می کند که برای جلوگیری از بروز عوارض بیماری و رشد مجدد تومور، داروی خود را مجدداً شروع کنید.

اگر تحت درمان پرولاکتینوما هستید و می خواهید بارداری شوید، بهتر است قبل از بارداری گزینه های خود را با پزشک خود در میان بگذارید.

عمل جراحي

اگر درمان دارویی پرولاکتینوما موثر نباشد یا تحمل مصرف دارو دشوار باشد، جراحی برای برداشتن تومور به عنوان یک گزینه درمانی مطرح می شود. علاوه بر این، جراحی برای کاهش فشار بر اعصاب کنترل کننده بینایی ضروری می باشد.

نوع جراحی تا حد زیادی به اندازه و وسعت تومور بستگی دارد:

  • جراحی از طریق بینی. برای اکثر افرادی که نیاز به جراحی دارند، از این روش استفاده می شود. طی جراحی از طریق بینی، تومور از طریق حفره بینی برداشته می شود. از این روش به عنوان جراحی ترانس اسفنوئیدال نیز یاد می شود. عارضه این جراحی کم است زیرا هیچ قسمت دیگری از مغز در حین جراحی دست خورده نمی شود و زخم قابل مشاهده ای بر جای نمی گذارد.
  • جراحی از طریق جمجمه. اگر تومور بزرگ باشد یا به بافت مغزی مجاور گسترش یافته باشد، به این روش که به آن کرانیوتومی نیز گفته می شود، نیاز می شود. در این فرآیند، جراح تومور را از طریق قسمت بالای جمجمه خارج می کند.

نتیجه جراحی به اندازه و محل تومور، سطح پرولاکتین قبل از عمل، مهارت جراح و نوع جراحی بستگی دارد.

جراحی، سطح پرولاکتین را در اکثر افراد مبتلا به تومورهای کوچک، اصلاح می کند. با این حال، ممکن است تومورهای هیپوفیز ظرف چندین سال پس از جراحی، دوباره عود کنند. برای افرادی که دچار تومورهای بزرگتری هستند، فقط می توان قسمتی از تومور را برداشت، درمان دارویی اغلب می تواند سطح پرولاکتین را پس از جراحی به محدوده طبیعی بازگرداند.

پرتو درمانی

در مواردی که پرولاکتینوما به دارو پاسخ نمی دهد، بزرگ است و یا کاندید جراحی نمی باشد، پرتودرمانی می تواند یک گزینه باشد.

آمادگی برای ملاقات با پزشک

شخص ابتدا با مراجعه به پزشک عمومی و در صورت نیاز به پزشک متخصص درمان را آغاز می کند.

در اینجا برخی از اطلاعات به شما کمک می کند تا برای ویزیت پزشک آماده باشید.

آن چه می توانید انجام دهید

  • علائمی که دارید را یادداشت کنید، از جمله علائمی که نامرتبط با بیماری به نظر می رسند.
  • برای زنان، سابقه قاعدگی، سن شروع قاعدگی، دوره های قاعدگی از دست رفته، تاریخ تقریبی و نوع داروهای ضد بارداری مورد استفاده را بنویسید.
  • سبک زندگی، از جمله استرس های عمده یا تغییرات اخیر زندگی را یادداشت کنید.
  • لیست تمام داروها، ویتامین ها و مکمل هایی که مصرف می کنید را یادداشت کنید.
  • سوالاتی که از پزشک دارید را یادداشت کنید.

وقت شما با پزشک محدود است، بنابراین تهیه لیستی از سوالات به شما کمک می کند تا از وقت خود استفاده کنید. سوالات را از مهم ترین تا کم اهمیت ترین لیست کنید. در مورد پرولاکتینوما، برخی از سوالات اساسی که بهتر است از پزشک بپرسید شامل موارد زیر است:

  • محتمل ترین علت علائم من چیست؟
  • سایر علل احتمالی چیست؟
  • به چه آزمایش هایی نیاز دارم؟ آیا آنها نیاز به آماده سازی خاصی دارند؟
  • چه درمان هایی در دسترس است و کدام را توصیه می کنید؟
  • از درمان چه عوارضی جانبی می توان انتظار داشت؟
  • در صورت جراحی، آیا امکان عود مجدد بیماری وجود دارد ؟
  • دچار سایر بیماری ها نیز هستم، چگونه می توانم آنها را به بهترین شکل با هم مدیریت کنم؟
  • آیا می توانم بچه دار شوم؟
  • آیا جایگزینی کلی برای دارویی که تجویز می کنید وجود دارد؟
  • آیا بروشور یا سایر مطالب چاپی وجود دارد که بتوانم آنها را تهیه کنم؟ چه وب سایت هایی را توصیه می کنید؟

علاوه بر این، از پرسیدن هرسوالی که دارید دریغ نکنید.

از پزشک چه انتظاری می رود

به احتمال زیاد پزشک از شخص سوالاتی می پرسد، از جمله:

  • علائم از چه زمانی شروع شد؟
  • آیا علائم مداوم بوده یا گاه به گاه؟
  • آیا چیزی علائم را بهبود می بخشد؟
  • چه چیزی علائم را بدتر می کند؟
  • آیا شما یا اعضای خانواده تا به حال سطح بالای کلسیم، سنگ کلیه یا تومور در غدد درون ریز را تجربه کرده اید؟
ثبت دیدگاه دیدگاه خود را به اشتراک بگذارید.
ارسال
دیدگاه ها
مشاوره