دیسمنوره یا همان پریود دردناک، دردهایی هستند که به صورت دردهایی از چند روز پیش از آغاز پریود شروع شده و گاهی تا آخر دوره پریود ادامه می یابند. این دردها گاهی فراتر از یک ناراحتی ساده، می توانند زندگی روزمره را مختل کنند. در ادامه اطلاعاتی درباره علائم و علل بروز دیسمنوره، نحوه تشخیص و درمان آن ارائه می شود.
قاعدگی دردناک (دیسمنوره) چیست؟
قاعدگی دردناک (دیسمنوره) به صورت دردهای ضربانی یا گرفتگی هایی است که در ناحیه کمر و قسمت تحتانی شکم احساس می شوند. این ناراحتی ها برای برخی خانم ها صرفاً آزاردهنده است، اما برای عده ای دیگر به حدی شدید می شود که فعالیت های روزمره را مختل می کند.
دردهایی که ناشی از بیماری های دیگر نباشند (دیسمنوره اولیه) معمولاً با افزایش سن کمتر شده و اغلب پس از زایمان بهبود می یابند. اما درد های ناشی از بیماری هایی مانند آندومتریوز یا فیبروئید رحم (دیسمنوره ثانویه) نیاز به درمان ریشه اصلی دارند.
علائم قاعدگی دردناک (دیسمنوره)
علائم اصلی دیسمنوره عبارتند از:
- درد ضربانی یا گرفتگی شدید شکم.
- دردی که ۱ تا ۳ روز قبل از قاعدگی شروع شده، ۲۴ ساعت پس از شروع به اوج می رسد و طی ۲ تا ۳ روز فروکش می کند.
- درد کسل کننده و مداوم.
- دردی که به سمت کمر و ران انتشار می یابد.
برخی زنان ممکن است علائم همراه زیر را نیز تجربه کنند:
- حالت تهوع
- تغییر وضعیت مزاجی
- سردرد
- سرگیجه
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
اگر شرایط زیر را تجربه می کنید، حتماً با پزشک مشورت کنید:
- پریود دردناک هر ماه زندگی روزمره شما را مختل کند.
- علائم به تدریج و با گذشت زمان بدتر شوند.
- بعد از ۲۵ سالگی، درد های شدید قاعدگی برای اولین بار آغاز شوند.
علل ابتلا به قاعدگی دردناک (دیسمنوره)
در طول پریود، رحم منقبض می شود تا پوشش داخلی خود را دفع کند. هورمون هایی به نام پروستاگلاندین ها این انقباضات عضلانی را تحریک می کنند و در ایجاد درد و التهاب نقش دارند. مقادیر بالای پروستاگلاندین با درد شدید قاعدگی مرتبط است.
درد ثانویه می تواند ناشی از موارد زیر باشد:
- آندومتریوز: بافتی شبیه به پوشش رحم، در خارج از رحم (مانند تخمدان ها یا لوله های رحمی) تشکیل می شود.
- فیبروئید رحم: توده های غیر سرطانی که در دیواره رحم رشد کرده و باعث درد می شوند.
- آدنومیوز: بافتی شبیه به پوشش رحم، شروع به رشد در دیواره های عضلانی خود رحم می کند.
- بیماری التهابی لگن (PID): عفونت اندام های تولید مثل که اغلب توسط باکتری های مقاربتی ایجاد می شود.
- تنگی دهانه رحم: دهانه رحم به قدری کوچک است که مانع جریان قاعدگی شده و باعث افزایش فشار دردناک داخل رحم می شود.
عوامل خطرساز (ریسک فاکتورها)
عواملی که احتمال تجربه قاعدگی دردناک شدید را افزایش می دهند، شامل موارد زیر است:
- سن کمتر از ۳۰ سال
- بلوغ زودرس (۱۱ سالگی یا زودتر)
- خونریزی های زیاد در طول دوره (منوراژی)
- خونریزی نامنظم قاعدگی
- سابقه خانوادگی دیسمنوره
- استعمال دخانیات
عوارض بیماری
قاعدگی دردناک به تنهایی عوارض پزشکی جدی ایجاد نمی کند، اما می تواند به طور قابل توجهی در کار، مدرسه و فعالیت های اجتماعی تداخل ایجاد کند.
برخی شرایط زمینه ای مرتبط با دردهای شدید، عوارض خاص خود را دارند؛ مثلاً آندومتریوز می تواند مشکلات باروری ایجاد کند، یا بیماری التهابی لگن خطر بارداری خارج رحمی را افزایش می دهد.
تشخیص قاعدگی دردناک (دیسمنوره)
پزشک برای شروع، سابقه پزشکی شما را بررسی کرده و یک معاینه بدنی کامل از جمله معاینه لگن را انجام می دهد. در طول معاینه لگن، پزشک به دنبال هرگونه ناهنجاری در اندام های تولید مثلی یا نشانه های عفونت می گردد. اگر پزشک به یک اختلال زمینه ای که سبب درد های شدید شده باشد، شک کند، آزمایش های تکمیلی زیر را تجویز خواهد کرد:
- سونوگرافی: این آزمایش غیرتهاجمی با استفاده از امواج صوتی، تصویری از رحم، تخمدان ها و لوله های رحمی ایجاد می کند.
- سایر آزمایش های تصویربرداری: آزمایش هایی مانند سی تی اسکن یا MRI جزئیات بیشتری ارائه می دهند. سی تی اسکن از تصاویر اشعه ایکس برای ساختن تصاویر مقطعی استفاده می کند، در حالی که MRI از امواج رادیویی و میدان مغناطیسی قوی برای ایجاد تصاویر دقیق از ساختارهای داخلی کمک می گیرد. هر دو روش غیرتهاجمی و بدون درد هستند و به تشخیص بیماری های زمینه ای کمک می کنند.
- لاپاراسکوپی: اگرچه این روش همیشه برای تشخیص درد قاعدگی لازم نیست، اما می تواند برای تشخیص بیماری هایی مانند آندومتریوز، چسبندگی ها یا فیبروئیدها مفید باشد. این یک جراحی سرپایی است که طی آن پزشک با ایجاد برش های ریز و قرار دادن لوله فیبر نوری مجهز به دوربین کوچک، حفره شکم و اندام های تولید مثل را معاینه می کند.
درمان قاعدگی دردناک (دیسمنوره)
پزشک برای تسکین و کنترل قاعدگی دردناک، ترکیبی از داروها و تغییرات سبک زندگی را تجویز می کند:
درمان های دارویی
- مسکن ها: مصرف مسکن های بدون نسخه مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن سدیم، به ویژه اگر از یک روز قبل از شروع قاعدگی و به صورت منظم آغاز شوند، در کنترل درد بسیار مؤثر هستند. مصرف این داروها باید از ابتدای علائم شروع شده و تا برطرف شدن درد (معمولاً ۲ تا ۳ روز) ادامه یابد. همچنین داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) با نسخه پزشک نیز در دسترس هستند.
- داروهای ضد بارداری هورمونی: قرص های خوراکی ضد بارداری یا روش های دیگر انتقال هورمون (مانند تزریق، وصله پوستی، کاشت زیر پوست بازو، حلقه واژینال یا IUD) با جلوگیری از تخمک گذاری، شدت درد قاعدگی را کاهش می دهند.
- جراحی: اگر درد ها ناشی از اختلالاتی مانند آندومتریوز یا فیبروئید باشند، جراحی برای اصلاح مشکل زمینه ای می تواند علائم را بهبود بخشد. در موارد بسیار شدید که هیچ روش دیگری جواب نداده و فرد قصد بچه دار شدن ندارد، برداشتن رحم ممکن است به عنوان یک گزینه نهایی در نظر گرفته شود.
سبک زندگی و درمان های خانگی
- استفاده از گرما: قرار گرفتن در وان آب گرم یا استفاده از پد گرمایشی، بطری آب گرم یا وصله حرارتی در زیر شکم، یک روش ساده و بسیار مؤثر برای تسکین درد است.
- ورزش و فعالیت: ورزش منظم (حتی رابطه جنسی) می تواند در برخی خانم ها به کاهش قاعدگی دردناک کمک کند.
- مکمل های غذایی: تعدادی از مطالعات نشان داده اند که مصرف مکمل های ویتامین E، اسیدهای چرب امگا ۳، ویتامینB1 (تیامین)، ویتامین B6 و منیزیم در کاهش شدت درد ها مؤثر هستند.
- کاهش استرس: چون استرس روانشناختی می تواند خطر و شدت درد قاعدگی را افزایش دهد، مدیریت استرس یک بخش مهم از درمان است.
درمان های جایگزین
- طب سوزنی و طب فشاری: برخی مطالعات نشان داده اند که طب سوزنی (قرار دادن سوزن های بسیار نازک در نقاط استراتژیک بدن) به تسکین درد ها کمک می کند. طب فشاری نیز با اعمال فشار ملایم بر روی همان نقاط، بدون استفاده از سوزن، مؤثر است.
- تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست (TENS): این دستگاه با ارسال جریان الکتریکی خفیف از طریق الکترودهای روی پوست، اعصاب را تحریک کرده و آستانه درد را بالا می برد و ترشح مسکن های طبیعی بدن (اندورفین) را تحریک می کند.
- داروهای گیاهی: برخی محصولات گیاهی مانند پیکنوژنول و رازیانه نیز ممکن است تا حدی به کاهش درد کمک کنند.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
اگر قاعدگی دردناک زندگی شما را مختل کرده است، باید به پزشک عمومی یا متخصص زنان مراجعه کنید.
آن چه می توانید انجام دهید
مهم است که خود را برای ویزیت آماده کنید:
- ثبت سوابق: زمان شروع، طول دوره و شدت درد های خود را به صورت دقیق ثبت کنید.
- تهیه لیست: فهرستی از تمام مشکلات پزشکی اخیر، استرس های زندگی، و همچنین تمام داروها، ویتامین ها یا سایر مکمل هایی که مصرف می کنید، تهیه نمایید.
- آماده کردن سؤالات: سؤالاتی مانند "علت علائم چیست؟"، "آیا به انجام آزمایش نیاز است؟" و "چه روش های درمانی خانگی یا دارویی می توانند کمک کنند؟" را از قبل بنویسید.
از پزشک چه انتظاری می رود:
پزشک برای تشخیص دقیق، سؤالات مهمی از شما خواهد پرسید، از جمله:
- سیکل قاعدگی شما چند روز طول می کشد و میزان خونریزی چقدر است؟
- آیا بین دوره ها خونریزی دارید؟
- آیا علائم دیگری مانند تهوع، استفراغ یا سردرد همراه با درد ها مشاهده می کنید؟
- آیا این علائم باعث شده اند که از محل کار یا مدرسه اجتناب کنید؟
- آیا زنان خانواده شما سابقه علائم مشابهی داشته اند؟
در این بین، همچنان می توانید از کیسه های آب گرم و مسکن های بدون نسخه مانند ایبوپروفن برای مدیریت موقت علائم استفاده کنید.
دیدگاه خود را به اشتراک بگذارید.