بیماری التهابی لگن (PID) نوعی بیماری عفونی در خانم ها است که به طور معمول در نتیجه عدم درمان عفونت های مقاربتی و انتشار آن ها به تخمدان و لوله فالوپ ایجاد می شود. در ادامه اطلاعاتی درباره علائم و علل بروز بیماری التهابی لگن (پی آی دی)، نحوه تشخیص و درمان آن ارائه می شود.
بیماری التهابی لگن چیست؟
بیماری التهابی لگن (PID) نوعی عفونت اندام های تناسلی زنان می باشد. این بیماری اغلب در مواردی اتفاق می افتد که باکتری ها در نتیجه رابطه جنسی از واژن به رحم، لوله های رحمی یا تخمدان منتقل شوند.
علائم و نشانه های بیماری التهابی لگن می تواند شدید یا خفیف باشد. برخی از زنان هیچ علائم و نشانه ای از این بیماری را تجربه نمی کنند؛ بنابراین ممکن است، تا زمانی که در بارداری مشکلی وجود نداشته باشد یا فرد دچار درد مزمن لگن نشود، متوجه این بیماری نشوند.
علائم بیماری التهابی لگن
علائم و نشانه های بیماری التهابی لگن ممکن است خفیف و تشخیص آن دشوار باشد. برخی از زنان هیچ علائم و نشانه ای ندارند. علائم و نشانه های PID، اغلب شامل موارد زیر است:
- درد - خفیف تا شدید - در پایین شکم و لگن
- ترشحات غیر طبیعی یا غلیط واژن که ممکن است بوی نامطبوعی داشته باشد.
- خونریزی غیرطبیعی از رحم، به ویژه در حین یا پس از رابطه جنسی، یا بین چرخه قاعدگی
- درد هنگام رابطه جنسی
- تب، گاهی همراه با لرز
- ادرار دردناک، مکرر یا دشوار
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
در صورت تجربه هرکدام از علائم زیر به پزشک مراجعه کنید:
- درد شدید در ناحیه شکم
- حالت تهوع و استفراغ، با عدم توانایی معده در نگه داشتن غذا
- تب، با دمای بالاتر از 38/8 درجه سانتی گراد
- ترشحات غیر عادی از واژن
در صورت مشاهده و تجربه علائم و نشانه های PID حتی با شدت کم، در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. ترشحات بد بو از واژن، درد در حین ادرار کردن یا خونریزی بین چرخه قاعدگی نیز می تواند از علائم عفونت مقاربتی (STI) باشد. در صورت بروز این علائم و نشانه ها، از داشتن رابطه جنسی پرهیز کرده و فوراً به پزشک مراجعه کنید. درمان فوری STI می تواند به پیشگیری از PID کمک کند.
علل بیماری التهابی لگن
انواع زیادی از باکتری ها می توانند باعث PID شوند، اما عفونت های سوزاک (گونوره آ) یا کلامیدیا شایع ترین آنها می باشند. این عفونت ها معمولاً در حین رابطه جنسی محافظت نشده به وجود می آیند.
اینکه باکتری ها بتوانند از آسیب سد طبیعی ایجاد شده توسط دهانه رحم به دستگاه تولید مثل وارد شوند، معمول نمی باشد. به عنوان مثال در دوران قاعدگی، پس از زایمان و سقط جنین احتمال آسیب به این سد وجود دارد اما احتمال ابتلا به عفونت های التهابی لگن بسیار کم است. همچنین به ندرت، ممکن است باکتری ها بتوانند در حین قرار دادن دستگاه آی یو دی (IUD) - وسیله ای برای پیشگیری طولانی مدت از بارداری- یا هر روش پزشکی که شامل قرار دادن ابزاری در رحم می باشد، به دستگاه تولید مثل وارد شوند با این حال توصیه می شود تا سه هفته اول پس از قرار دادن آی یو دی، بیشتر مراقب علائم بیماری بود.
عوامل خطرساز (ریسک فاکتورها)
عواملی که می تواند خطر ابتلا به بیماری التهابی لگن را افزایش دهد، شامل:
- فعالیت جنسی بالا در سن کمتر از 25 سال
- داشتن چندین شریک جنسی
- داشتن رابطه جنسی با شخصی که بیش از یک شریک جنسی دارد.
- رابطه جنسی بدون کاندوم
- استفاده مداوم از شوینده های واژینال، که نسبت باکتری های مضر به مفید را در واژن را بر هم می زند و ممکن است باعث مخفی ماندن علائم بیماری شود.
- سابقه بیماری التهابی لگن یا عفونت های مقاربتی
عوارض بیماری
بیماری التهابی لگن درمان نشده ممکن است باعث ایجاد بافت اسکار (زخم) و جمع شدن عفونت (آبسه) در اندام تولید مثل شود که می تواند باعث آسیب دائمی به اندام های تولید مثل شود.
عوارض جانبی ناشی از این بیماری عبارتند از :
- حاملگی خارج رحمی. PID دلیل اصلی بارداری خارج رحمی می باشد. یکی از علل حاملگی خارج رحمی می تواند در نتیجه عدم درمان بیماری التهابی لگن و ایجاد بافت اسکار در لوله های فالوپ باشد. بافت اسکار مانع حرکت تخمک بارور شده از طریق لوله فالوپ به سمت رحم برای لانه گزینی می شود؛ بنابراین تخمک در لوله فالوپ کاشته می شود. حاملگی های خارج رحمی می تواند باعث خونریزی گسترده و خطرناک شود و نیاز به مراقبت های پزشکی فوری دارد.
- ناباروری. آسیب به اندام های تولید مثل ممکن است باعث ناباروری شود. هرچه تعداد دفعات ابتلا به PID بیشتر باشد، خطر ناباروری افزایش می یابد. تأخیر در درمان به طور چشمگیری خطر ناباروری را نیز افزایش می دهد.
- آبسه لوله فالوپی-تخمدانی. بیماری التهابی لگن ممکن است باعث ایجاد آبسه - تجمع چرک - در دستگاه تولید مثل شود. به طور معمول، آبسه ها بر لوله های فالوپ و تخمدان ها تأثیر می گذارند، اما ممکن است در رحم یا سایر اندام های لگن نیز ایجاد شوند. در صورت عدم درمان، آبسه می تواند منجر به بروز یک عفونت خطرناک در بدن شود.
- درد مزمن لگن. بیماری التهابی لگن می تواند منجر به درد در لگن شود که می تواند ماه ها یا سال ها ادامه داشته باشد. ایجاد زخم در لوله های رحمی و سایر اندام های لگن می تواند باعث درد هنگام مقاربت و تخمک گذاری شود.
پیشگیری از بروز بیماری
برای کاهش خطر ابتلا به بیماری التهاب لگن:
- رابطه جنسی حفاظت شده داشته باشید. برای انجام هر گونه فعالیت جنسی از کاندوم استفاده کنید، تعداد شریک های جنسی خود را محدود کنید و در رابطه با سابقه جنسی شریک جنسی خود از وی سوال کنید.
- در رابطه با راه های پیشگیری از بارداری با پزشک خود مشورت کنید. بسیاری از راه های پیشگیری از بارداری در برابر بروز PID از بدن محافظت نمی کنند. استفاده از روش های محافظت کننده، مانند کاندوم، به کاهش خطر ابتلا به این بیماری کمک می کنند. برای محافظت در برابر بیماری های مقاربتی، حتی با وجود مصرف قرص های جلوگیری از بارداری، در حین رابطه جنسی با یک شریک جنسی جدید، از کاندوم استفاده کنید.
- آزمایش های مربوطه را انجام دهید. در صورت قرار گرفتن در معرض خطر ابتلا به بیماری های مقاربتی، برای انجام آزمایش به پزشک مراجعه کنید و در صورت لزوم یک برنامه غربالگری منظم را با پزشک خود تنظیم کنید. درمان به موقع بیماری مقاربتی می تواند از بروز بیماری التهابی لگن جلوگیری کند.
- از شریک جنسی خود انجام آزماش را درخواست کنید. در صورت ابتلا به بیماری التهابی لگن یا عفونت های مقاربتی، به شریک جنسی خود ضرورت آزمایش و در صورت نیاز درمان را یادآور شوید. این کار می تواند از شیوع بیماری های مقاربتی و عود احتمالی بیماری التهابی لگن جلوگیری کند.
- از استفاده از دوش های واژینال خودداری کنید. دوش واژینال می تواند تعادل باکتری های موجود در واژن را برهم بزند.
تشخیص بیماری التهابی لگن
هیچ آزمایشی برای تشخیص دقیق بیماری التهابی لگن وجود ندارد؛ بنابراین، پزشک برای تشخیص به ترکیبی از یافته ها مانند موارد زیر تکیه می کند:
- سابقه پزشکی. پزشک احتمالاً در رابطه با عادات جنسی، سابقه عفونت های مقاربتی و روش پیشگیری از بارداری سوال خواهد کرد.
- علائم و نشانه ها. علائم بیماری را حتی اگر خفیف بوده اند نیز باید به پزشک گزارش داد.
- معاینه لگن. در طول معاینه، پزشک ناحیه لگن را از نظر آسیب پذیری و التهاب بررسی می کند. همچنین ممکن است پزشک برای گرفتن نمونه مایعات واژن و دهانه رحم از سوآپ (وسیله ای شبیه به گوش پاک کن) استفاده کند. نمونه ها در آزمایشگاه از نظر علائم عفونت و وجود باکتری هایی مانند عوامل سوزاک و کلامیدیا مورد آزمایش قرار می گیرند.
- آزمایش خون و ادرار. از این آزمایش ها می توان برای تشخیص بارداری، ایدز (HIV)، سایر عفونتهای مقاربتی یا اندازه گیری تعداد گلبول های سفید خون و سایر نشانگرهای عفونت یا التهاب استفاده کرد.
- سونوگرافی. در این روش از امواج صوتی برای ایجاد تصاویری از اندام های تولید مثلی استفاده می شود.
در صورت عدم تشخیص، ممکن است پزشک توصیه به انجام آزمایش های تکمیلی مانند موارد زیر کند:
- لاپاراسکوپی. در طی این روش، پزشک یک ابزار نازک را از طریق یک برش کوچک وارد شکم می کند تا اندام های داخل لگن را از نزدیک مشاهده کند.
- نمونه برداری از آندومتر. در طی این روش، پزشک لوله نازکی را به رحم وارد می کند تا نمونه کوچکی از بافت آندومتر را خارج کند. این بافت از نظر علائم عفونت و التهاب مورد آزمایش قرار می گیرد.
درمان بیماری التهابی لگن
درمان به موقع و فوری با دارو می تواند فرد را از شر عفونت عامل بیماری التهابی لگن خلاص کند؛ با این حال هیچ راهی برای بهبود زخم و آسیب از پیش وارد شده به دستگاه تناسلی در نتیجه بیماری التهابی لگن وجود ندارد. درمان PID اغلب عبارت است از:
- آنتی بیوتیک ها. پزشک ممکن است برای شروع، ترکیبی از آنتی بیوتیک ها را تجویز کند. و پس از دریافت نتایج آزمایش ها، برای اثربخشی بیشتر، نسخه را با توجه به نتیجه آزمایش ها تغییر داده و تنظیم کند. حتما تمام داروهای تجویز شده را در میزان و زمان مقرر مصرف کنید، حتی اگر بعد از چند روز احساس بهتری داشتید.
- درمان شریک جنسی. برای جلوگیری از ابتلا به عفونت مجدد، شریک یا شرکای جنسی نیز باید معاینه و درمان شوند. ممکن است شرکای جنسی آلوده علائم قابل مشاهده ای نداشته باشند.
- پرهیز موقت. تا پایان درمان و رفع علائم از رابطه جنسی خودداری کنید.
ابتلا به نوع شدید بیماری، عدم پاسخ دهی داروهای خوراکی و یا مشکوک بودن به آبسه و در عین حال بارداری، ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان باشد جایی که علاوه بر مصرف آنتی بیوتیک های خوراکی، آنتی بیوتیک های وریدی نیز دریافت شود.
برای درمان این بیماری به ندرت به جراحی نیاز است. با این حال، اگر کیست حاوی آبسه بترکد و یا خطر پارگی آن وجود داشته باشد، ممکن است پزشک آن را تخلیه کند. در صورت عدم پاسخ بدن به درمان آنتی بیوتیکی ممکن است نیاز به جراحی باشد.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
در صورت مشاهده علائم یا نشانه های بیماری التهابی لگن، به پزشک مراجعه کنید.
در اینجا اطلاعاتی در رابطه با آماده شدن برای ملاقات با پزشک و انتظاراتی که باید از پزشک داشته باشید، ارائه شده است.
آنچه می توانید انجام دهید
- از هرگونه محدودیت لازم، قبل از قرار ملاقات آگاه باشید. قبل از مراجعه به پزشک در رابطه با اقدامات لازم سوال کنید.
- علائمی که تجربه می کنید، از جمله علائمی که به نظر می رسد با بیماری ارتباطی ندارند را یادداشت کنید.
- نام تمام داروها، ویتامین ها یا مکمل های مصرفی را به پزشک بگویید.
- سوالات خود را یادداشت کنید.
برخی از سوالات در رابطه با بیماری که بهتر است از پزشک خود بپرسید عبارتند از:
- به چه آزمایش هایی نیاز دارم؟
- آیا این یک بیماری مقاربتی می باشد؟
- آیا شریک زندگی من باید آزمایش یا معالجه شود؟
- آیا لازم است در حین درمان رابطه جنسی را متوقف کنم؟ چه مدت باید صبر کنم؟
- چگونه می توان در آینده از بروز بیماری های التهابی لگن جلوگیری کرد؟
- آیا این بیماری بر توانایی من در باردار شدن تأثیر می گذارد؟
- آیا لازم است به بیمارستان مراجعه کنم؟
- آیا بروشور یا مطالب چاپ شده ای دارید که بتوانم با خود ببرم؟ چه وب سایت هایی را پیشنهاد می کنید؟
- آیا نیاز به ملاقات دوباره می باشد؟
از پزشک چه انتظاری می رود
ممکن است پزشک سوالاتی مانند موارد زیر را از شما بپرسد:
- آیا یک شریک جنسی جدید یا چند شریک جنسی دارید؟
- آیا همیشه از کاندوم استفاده می کنید؟
- چه زمانی برای اولین بار این علائم را تجربه کردید؟
- چه علائمی را مشاهده کردید؟
- آیا در لگن خود احساس درد می کنید؟
- شدت علائم شما چقدر است؟
