مننژیت، التهاب غشاهای محافظ اطراف مغز و نخاع است. این بیماری معمولاً ناشی از عفونت های ویروسی، باکتریایی، قارچی یا انگلی بوده و می تواند علائمی مانند سردرد، تب و خشکی گردن ایجاد کند. در ادامه اطلاعاتی درباره علائم و علل بروز مننژیت، نحوه تشخیص و درمان آن ارائه می شود.
مننژیت چیست؟
التهاب غشاهای محافظ اطراف مغز و نخاع، مننژیت نامیده می شود. این التهاب معمولاً با علائمی نظیر سردرد، تب و خشکی گردن همراه است.
در ایالات متحده آمریکا، شایع ترین علت مننژیت عفونت های ویروسی است، اما عفونت های باکتریایی، انگلی و قارچی نیز می توانند در بروز آن نقش داشته باشند. برخی از افراد مبتلا به مننژیت ویروسی، بدون نیاز به درمان خاص، طی چند هفته بهبود می یابند؛ اما مننژیت ناشی از عفونت های دیگر، به ویژه عفونت های باکتریایی، می تواند بسیار خطرناک و تهدیدکننده زندگی باشد و نیازمند درمان فوری با آنتی بیوتیک ها است. در صورت شک به مننژیت در هر فردی، باید بلافاصله به دنبال کمک پزشکی باشید. تشخیص و درمان زودهنگام مننژیت باکتریایی از بروز عوارض جدی و دائمی جلوگیری خواهد کرد.
علائم مننژیت
علائم اولیه مننژیت ممکن است شبیه علائم بیماری آنفولانزا باشد. این علائم می توانند طی چند ساعت یا چند روز پیشرفت کنند. علائم و نشانه هایی که معمولاً در افراد بالای 2 سال رخ می دهند عبارتند از:
- تب ناگهانی و بالا
- خشکی گردن
- سردرد شدید و غیرمعمول
- سردرد همراه با تهوع و استفراغ
- گیجی یا مشکل در تمرکز
- تشنج
- خواب آلودگی یا دشواری در بیدار شدن از خواب
- حساسیت به نور (فتوفوبیا)
- کاهش اشتها و تشنگی
- عارضه های پوستی (گاهی اوقات در مننژیت مننگوکوکی دیده می شود)
علائم در نوزادان و شیر خواران
نوزادان و شیرخواران مبتلا به مننژیت ممکن است علائم زیر را نشان دهند:
- تب بالا
- گریه مداوم و غیرقابل تسکین
- سستی یا تحریک پذیری غیرطبیعی
- کاهش فعالیت یا کندی در حرکت
- تغذیه ضعیف
- برجستگی در قسمت نرم و بالایی سر نوزاد (ملاج متورم)
- سفتی بدن و گردن
- گریه با صدای زیر و بلند غیرمعمول
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
در صورت مشاهده علائم زیر در هر یک از اعضای خانواده، فوراً به دنبال کمک پزشکی باشید:
- تب
- سردرد شدید و مداوم
- گیجی
- استفراغ
- خشکی گردن
مننژیت باکتریایی یک بیماری بسیار جدی و بالقوه کشنده است و در صورت عدم درمان فوری با آنتی بیوتیک ها، می تواند در عرض چند روز منجر به مرگ شود. تأخیر در درمان، خطر ابتلا به آسیب های مغزی دائمی و مرگ را به طور قابل توجهی افزایش می دهد. همچنین، اگر یکی از اعضای خانواده یا همکارانتان به مننژیت باکتریایی مبتلا شد، فوراً به پزشک خود اطلاع دهید، زیرا ممکن است برای پیشگیری از ابتلا به عفونت، نیاز به مصرف دارو داشته باشید.
علل ابتلا به مننژیت
عفونت های ویروسی شایع ترین علت مننژیت هستند. پس از آن، عفونت های باکتریایی و به ندرت عفونت های قارچی می توانند باعث بروز این بیماری شوند. به دلیل خطرناک و کشنده بودن عفونت های باکتریایی، تشخیص و درمان سریع آن ها از اهمیت حیاتی برخوردار است.
مننژیت باکتریایی
مننژیت باکتریایی حاد زمانی ایجاد می شود که باکتری ها وارد جریان خون شده و به سمت مغز و نخاع حرکت می کنند. البته، باکتری ها می توانند به طور مستقیم نیز وارد مننژ شوند و باعث بروز بیماری شوند؛ این امر معمولاً به دلیل وجود عفونت های گوش یا سینوس، شکستگی جمجمه یا به ندرت پس از برخی جراحی های مغز و اعصاب رخ می دهد. سویه های مختلفی از باکتری ها می توانند عامل مننژیت باکتریایی حاد باشند. شایع ترین عفونت هایی که منجر به مننژیت می شوند عبارتند از:
- استرپتوکوکوس پنومونیه (پنوموکوک): این باکتری شایع ترین علت مننژیت باکتریایی در نوزادان، کودکان و بزرگسالان در ایالات متحده است. همچنین می تواند باعث ذات الریه و عفونت های گوش و سینوس نیز شود. واکسیناسیون علیه پنوموکوک می تواند از بروز این عفونت و در نتیجه مننژیت ناشی از آن جلوگیری کند.
- نایسریا مننژیتیدیس (مننگوکوک): این باکتری عامل نوع دیگری از مننژیت باکتریایی است. عفونت با این باکتری معمولاً به صورت یک عفونت تنفسی فوقانی آغاز می شود، اما اگر باکتری وارد جریان خون شود، می تواند منجر به مننژیت مننگوکوکی شود. این عفونت به شدت مسری است و به طور خاص نوجوانان و جوانان را تحت تأثیر قرار می دهد و می تواند باعث ایجاد همه گیری در خوابگاه های دانشگاه ها، مدارس شبانه روزی و پایگاه های نظامی شود. واکسیناسیون علیه مننگوکوک در پیشگیری از این عفونت بسیار مؤثر است.
- هموفیلوس آنفلوآنزا تیپ b (هموفیلوس): این نوع باکتری یکی از علل اصلی مننژیت باکتریایی در کودکان بود. خوشبختانه، واکسیناسیون گسترده علیه هموفیلوس آنفلوآنزا تیپ b به طور چشمگیری تعداد موارد ابتلا به این نوع مننژیت را کاهش داده است.
- لیستریا مونوسیتوژنز (لیستریا): این باکتری معمولاً در مواد غذایی غیرپاستوریزه مانند برخی پنیرها، هات داگ و کالباس یافت می شود. زنان باردار، نوزادان، افراد مسن و افرادی با سیستم ایمنی ضعیف بیشتر در معرض خطر ابتلا به عفونت لیستریا و در نتیجه مننژیت ناشی از آن قرار دارند. لیستریا می تواند از سد جفت عبور کند و عفونت در اواخر بارداری می تواند منجر به مرگ جنین شود.
مننژیت ویروسی
مننژیت های ویروسی اغلب خفیف هستند و معمولاً به خودی خود بهبود می یابند. در ایالات متحده، شایع ترین علت مننژیت ویروسی گروهی از ویروس ها هستند که به عنوان انتروویروس ها شناخته می شوند و بیشتر در اواخر تابستان و اوایل پاییز شیوع دارند. ویروس هایی مانند هرپس سیمپلکس، HIV، ویروس اوریون، ویروس نیل غربی و سایر ویروس ها نیز می توانند منجر به مننژیت ویروسی شوند.
مننژیت مزمن
مننژیت مزمن توسط میکروارگانیسم هایی با رشد آهسته مانند قارچ ها یا مایکوباکتریوم توبرکلوزیس ایجاد می شود که به غشاها و مایع اطراف مغز حمله می کنند. این نوع مننژیت معمولاً طی دو هفته یا بیشتر پیشرفت می کند. علائم و نشانه های مننژیت مزمن مشابه علائم مننژیت حاد است و شامل سردرد، تب، استفراغ و همچنین ممکن است شامل علائم عصبی مانند تغییر در وضعیت ذهنی باشد.
مننژیت قارچی
مننژیت قارچی نسبتاً نادر است و معمولاً منجر به مننژیت مزمن می شود. این نوع مننژیت مسری نیست. مننژیت کریپتوکوکی یکی از شایع ترین اشکال مننژیت قارچی است و بیشتر در افراد مبتلا به نقص سیستم ایمنی، به ویژه افراد مبتلا به ایدز (HIV/AIDS)، رخ می دهد. در صورت عدم درمان با داروهای ضدقارچ، این عفونت می تواند کشنده باشد.
سایر عوامل ایجاد کننده مننژیت
مننژیت می تواند در نتیجه عوامل غیرعفونی نیز ایجاد شود، از جمله واکنش های شیمیایی، عوارض جانبی برخی داروها، انواع خاصی از سرطان ها یا بیماری های التهابی مانند سارکوئیدوز.
عوامل خطرساز(ریسک فاکتورها)
عوامل زیر می توانند خطر ابتلا به مننژیت را افزایش دهند:
- عدم واکسیناسیون: افرادی که واکسن های توصیه شده در دوران کودکی و بزرگسالی را به طور کامل دریافت نکرده اند، در معرض خطر بیشتری قرار دارند.
- سن: کودکان زیر 5 سال بیشتر در معرض ابتلا به مننژیت ویروسی هستند. مننژیت باکتریایی در افراد زیر 20 سال شایع تر است.
- زندگی در مکان های پرجمعیت: دانشجویان ساکن در خوابگاه ها، پرسنل پایگاه های نظامی، دانش آموزان مدارس شبانه روزی و کودکانی که در مراکز مراقبت از کودکان نگهداری می شوند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به مننژیت مننگوکوکی قرار دارند، زیرا این باکتری از طریق قطرات تنفسی منتقل می شود.
- بارداری: بارداری خطر ابتلا به لیستریوزیس (عفونت ناشی از باکتری لیستریا) را افزایش می دهد که می تواند منجر به مننژیت در مادر و نوزاد، مرده زایی و زایمان زودرس شود.
- نقص در سیستم ایمنی: شرایطی مانند ایدز، اعتیاد به الکل، دیابت، استفاده از داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی و برداشتن طحال می توانند سیستم ایمنی را تضعیف کرده و خطر ابتلا به مننژیت را افزایش دهند. واکسیناسیون در افراد فاقد طحال برای کاهش این خطر بسیار مهم است.
عوارض بیماری
عوارض مننژیت می تواند بسیار جدی و حتی دائمی باشد. تأخیر در تشخیص و درمان می تواند منجر به آسیب های عصبی دائمی شود که عبارتند از:
- از دست دادن شنوایی
- مشکلات حافظه
- ناتوانی های یادگیری
- آسیب مغزی
- مشکلات تعادلی و راه رفتن
- تشنج
- نارسایی کلیوی
- شوک
- مرگ
با تشخیص و درمان فوری، حتی افراد مبتلا به مننژیت شدید نیز شانس بهبودی قابل توجهی دارند.
پیشگیری از بروز بیماری
مننژیت توسط باکتری ها و ویروس ها ایجاد می شود و می تواند از طریق تماس نزدیک مانند سرفه، عطسه، بوسیدن یا به اشتراک گذاشتن ظروف غذاخوری، مسواک و سیگار منتقل شود. رعایت موارد زیر می تواند به پیشگیری از بروز مننژیت کمک کند:
- شستن دست ها: شستشوی دقیق دست ها به جلوگیری از انتقال میکروب ها کمک می کند. به کودکان آموزش دهید که به طور مرتب دست هایشان را بشویند، به ویژه قبل از غذا خوردن، پس از استفاده از توالت، پس از حضور در مکان های عمومی شلوغ و پس از لمس کردن حیوانات. به کودکتان نشان دهید که چگونه به طور کامل و با دقت دست هایش را با آب و صابون بشوید و آبکشی کند.
- رعایت بهداشت فردی: از به اشتراک گذاشتن نوشیدنی، غذا، نی، ظروف غذاخوری، رژ لب یا مسواک با دیگران خودداری کنید. به کودکان و نوجوانان نیز آموزش دهید که این موارد را با کسی به اشتراک نگذارند.
- حفظ سلامت عمومی: با استراحت کافی، ورزش منظم و داشتن یک رژیم غذایی سالم که شامل مقدار زیادی میوه های تازه، سبزیجات و غلات کامل است، از سیستم ایمنی بدن خود محافظت کنید.
- پوشاندن دهان و بینی: هنگام سرفه و عطسه حتماً دهان و بینی خود را با دستمال یا قسمت داخلی آرنج بپوشانید.
- رعایت نکات ایمنی در بارداری: برای پیشگیری از لیستریوزیس، گوشت هایی مانند هات داگ را تا دمای 74 درجه سانتی گراد بپزید. از مصرف پنیرهای تهیه شده از شیر غیرپاستوریزه خودداری کنید و هنگام خرید لبنیات، انواعی را انتخاب کنید که برچسب "تهیه شده از شیر پاستوریزه" داشته باشند.
واکسیناسیون
برخی از انواع مننژیت باکتریایی با واکسیناسیون های زیر قابل پیشگیری هستند:
- واکسن هموفیلوس آنفلوآنزا تیپ b (Hib): در ایالات متحده، این واکسن جزئی از برنامه واکسیناسیون روتین نوزادان است و تزریق آن معمولاً از دو ماهگی آغاز می شود. این واکسن همچنین برای برخی از بزرگسالان مبتلا به بیماری کم خونی داسی شکل، HIV/AIDS یا افرادی که طحال ندارند، توصیه می شود.
- واکسن کونژوگه پنوموکوک (PCV13 یا PCV15): در ایالات متحده، این واکسن نیز در برنامه واکسیناسیون کودکان وجود دارد و معمولاً در سنین پایین تزریق می شود. دوزهای تکمیلی نیز برای کودکان بزرگتر و بزرگسالان در معرض خطر بیماری های پنوموکوکی توصیه می شود.
- واکسن پلی ساکاریدی پنوموکوک (PPSV23): این واکسن برای کودکان بزرگتر و بزرگسالانی که نیاز به محافظت در برابر انواع بیشتری از باکتری پنوموکوک دارند، تزریق می شود. مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC) تزریق این واکسن را برای همه افراد بالای 65 سال، جوانان و کودکان 2 سال به بالا با سیستم ایمنی ضعیف یا مبتلا به بیماری های مزمن مانند بیماری قلبی، دیابت و کم خونی داسی شکل، و همچنین افراد فاقد طحال توصیه کرده است.
- واکسن مننگوکوک: مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC) توصیه می کنند که نوجوانان یک دوز واکسن مننگوکوک کونژوگه (MenACWY) را در سن 11 تا 12 سالگی دریافت کنند و یک دوز یادآور در سن 16 سالگی تزریق شود. اگر دوز اول در سنین 13 تا 15 سالگی تزریق شود، دوز یادآور باید در سنین 16 تا 18 سالگی تزریق گردد. در صورت تزریق دوز اول در سن 16 سالگی یا بالاتر، نیازی به دوز یادآور نیست. همچنین، تزریق این واکسن برای کودکان بین 2 ماه تا 10 سال که در معرض خطر ابتلا به بیماری مننژیت باکتریایی هستند یا با فرد مبتلا به این بیماری زندگی می کنند، و افراد سالمی که قبلاً واکسینه نشده اند اما در حال حاضر در معرض خطر قرار دارند، توصیه می شود. نوع دیگری از واکسن مننگوکوک (MenB) نیز برای محافظت در برابر سویه های خاصی از باکتری مننگوکوک در دسترس است و ممکن است برای برخی افراد در معرض خطر توصیه شود.
تشخیص مننژیت
پزشک خانواده یا متخصص اطفال معمولاً بر اساس علائم، سابقه پزشکی، معاینات فیزیکی و آزمایش های تشخیصی خاص، به وجود مننژیت مشکوک می شود. در طول معاینه، پزشک نواحی سر، چشم، گلو و پوست در امتداد ستون فقرات را برای یافتن علائم و نشانه های عفونت بررسی می کند. در صورت شک به مننژیت، آزمایش های تشخیصی زیر ممکن است تجویز شوند:
- کشت خون: در این آزمایش، نمونه های خون در محیط های کشت مخصوص قرار داده می شوند و از نظر رشد میکروارگانیسم ها، به ویژه باکتری ها، بررسی می شوند. همچنین ممکن است یک نمونه خون به روش گرم رنگ آمیزی شود و سپس زیر میکروسکوپ برای شناسایی باکتری ها بررسی گردد.
- تصویربرداری: توموگرافی کامپیوتری (CT) یا تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) سر می تواند التهاب و تورم در ناحیه مغز را نشان دهد. رادیوگرافی یا سی تی اسکن قفسه سینه یا سینوس ها ممکن است عفونت را در سایر نواحی بدن (که می تواند با مننژیت مرتبط باشد) نشان دهد.
- پونکسیون کمری (کشیدن مایع نخاع): این روش برای تشخیص قطعی مننژیت استفاده می شود. در این روش، نمونه ای از مایع مغزی نخاعی جمع آوری می شود. در افراد مبتلا به مننژیت، این مایع اغلب دارای سطح گلوکز پایین و مقادیر بالای گلبول های سفید و پروتئین است. آنالیز مایع مغزی نخاعی همچنین می تواند نوع باکتری یا ویروس عامل مننژیت را شناسایی کند. در صورت شک پزشک به مننژیت ویروسی، آزمایش های مبتنی بر DNA مانند واکنش زنجیره ای پلیمراز (PCR) یا آزمایش هایی برای تشخیص آنتی بادی های تولید شده علیه ویروس های خاص (برای شناسایی علت بیماری و تعیین درمان مناسب) ممکن است تجویز شود.
درمان مننژیت
درمان مننژیت به نوع آن بستگی دارد.
مننژیت باکتریایی
مننژیت باکتریایی حاد یک وضعیت اورژانسی است و باید بلافاصله با تزریق آنتی بیوتیک های وریدی و در برخی موارد، کورتیکواستروئیدها درمان شود. درمان زودهنگام و مناسب می تواند به بهبود بیمار کمک کرده و خطر بروز عوارضی مانند التهاب مغزی (انسفالیت) و تشنج را کاهش دهد. نوع آنتی بیوتیک یا ترکیبی از آنتی بیوتیک های تجویز شده، بر اساس نوع باکتری عامل عفونت تعیین می شود. پزشک ممکن است تا زمان شناسایی دقیق باکتری، یک آنتی بیوتیک با طیف وسیع را آغاز کند. در صورت وجود عفونت در سینوس ها یا استخوان ماستوئید (واقع در کنار گوش خارجی و متصل به گوش میانی)، ممکن است پزشک اقدام به تخلیه آن ها کند.
مننژیت ویروسی
آنتی بیوتیک ها در درمان مننژیت های ویروسی مؤثر نیستند. بیشتر موارد مننژیت ویروسی خفیف هستند و به طور خودبه خودی در طی چند هفته بهبود می یابند. درمان های مننژیت ویروسی معمولاً شامل اقدامات حمایتی است، از جمله:
- استراحت کافی
- مصرف فراوان مایعات
- مصرف داروهای مسکن بدون نسخه پزشک مانند استامینوفن یا ایبوپروفن برای کاهش درد بدن و تب.
پزشک ممکن است برای کاهش التهاب مغزی، کورتیکواستروئیدها و برای کنترل تشنج، داروهای ضدتشنج تجویز کند. در صورتی که مننژیت ناشی از ویروس هرپس سیمپلکس باشد، داروهای ضد ویروسی مانند آسیکلوویر می توانند کمک کننده باشند.
انواع دیگر مننژیت
در صورتی که علت مننژیت در ابتدا مشخص نباشد، پزشک ممکن است تا زمان تعیین علت دقیق، درمان با آنتی بیوتیک ها و داروهای ضد ویروسی را به طور تجربی آغاز کند. درمان مننژیت مزمن به تشخیص و درمان عامل زمینه ای بستگی دارد. داروهای ضدقارچ برای درمان مننژیت قارچی و ترکیبی از آنتی بیوتیک های خاص برای درمان مننژیت ناشی از سل (TB) استفاده می شوند. البته، به دلیل عوارض جانبی بالقوه این داروها، ممکن است درمان تا زمان تأیید قطعی مننژیت قارچی یا سل توسط آزمایشگاه به تعویق بیفتد. مننژیت غیرعفونی ناشی از واکنش های آلرژیک یا بیماری های خودایمنی معمولاً با داروهای کورتیکواستروئیدی درمان می شود. در برخی موارد، ممکن است نیازی به درمان نباشد و بیماری خودبه خودی بهبود یابد. در صورت ابتلا به مننژیت مرتبط با سرطان، درمان بیماری سرطان در اولویت قرار دارد.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
بسته به عامل ایجادکننده، مننژیت می تواند یک بیماری جدی و حتی کشنده باشد. اگر در معرض ابتلا به مننژیت باکتریایی قرار گرفته اید و علائم آن را تجربه می کنید، باید فوراً به نزدیک ترین مرکز اورژانس مراجعه کرده و به پرسنل اطلاع دهید که احتمالاً مبتلا به مننژیت شده اید. اگر مطمئن نیستید که به مننژیت مبتلا شده اید یا خیر و می خواهید از پزشک وقت بگیرید، به موارد زیر توجه کنید:
آن چه می توانید انجام دهید
از هرگونه محدودیت پیش و پس از ملاقات آگاه باشید: از پزشک خود بپرسید که آیا قبل از ملاقات نیاز به رعایت رژیم غذایی خاصی و یا زدن ماسک دارید. همچنین، پس از انجام آزمایش ها، بپرسید که آیا باید برای دریافت نتایج باید در کلینیک منتظر بمانید.
علائم و نشانه های خود را یادداشت کنید: شامل هرگونه تغییر در خلق و خو، تفکر و رفتار، و همچنین علائمی شبیه آنفولانزا یا سرماخوردگی.
اطلاعات کلیدی و شخصی را یادداشت کنید: شامل هرگونه مسافرت اخیر، تعطیلات یا تماس با حیوانات. اگر دانشجو هستید، به پزشک اطلاع دهید که آیا علائم مشابهی در هم اتاقی ها یا همکلاسی هایتان مشاهده کرده اید. همچنین، سابقه واکسیناسیون خود را به خاطر داشته باشید.
فهرستی از تمام داروها، ویتامین ها و مکمل های مصرفی خود تهیه کنید.
یکی از اعضای خانواده یا دوستان خود را همراه ببرید: مننژیت می تواند یک وضعیت پزشکی پیچیده باشد. همراه داشتن فردی که بتواند اطلاعات ارائه شده توسط پزشک را به خاطر بسپارد و در صورت لزوم از شما حمایت کند، مفید است.
سؤالاتی که می خواهید از پزشک بپرسید را یادداشت کنید: برای مننژیت، سؤالات اساسی عبارتند از:
- چه نوع آزمایش هایی باید انجام دهم؟
- چه درمانی را توصیه می کنید؟
- آیا در معرض خطر عوارض طولانی مدت هستم؟
- اگر مننژیت باکتریایی باشد و درمان نشود، چه اتفاقی می افتد؟
- آیا بیماری من مسری است؟ آیا نیاز به ایزوله شدن دارم؟
- آیا خانواده من در معرض خطر هستند؟ آیا آن ها باید داروهای پیشگیری کننده مصرف کنند؟
- آیا جایگزینی برای داروهای تجویز شده وجود دارد؟
- آیا بروشور یا مطالب چاپی برای مطالعه بیشتر در دسترس است؟ چه وب سایت هایی را برای کسب اطلاعات بیشتر توصیه می کنید؟
از پزشک چه انتظاری می رود
پزشک احتمالاً سؤالات زیر را از شما خواهد پرسید:
- اولین علائم خود را چه زمانی تجربه کردید؟
- شدت علائم شما چقدر است؟ آیا در حال بدتر شدن هستند؟
- آیا عواملی وجود دارند که علائم شما را بهبود بخشند؟
- آیا اخیراً با فردی مبتلا به مننژیت در تماس بوده اید؟
- آیا کسی از اعضای خانواده شما علائم مشابهی دارد؟
- چه واکسن هایی دریافت کرده اید؟
- آیا سابقه مصرف داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی دارید؟
- آیا مشکلات سلامتی دیگری مانند آلرژی دارویی دارید؟
در این بین چه کارهایی می توانید انجام دهید
هنگامی که با مطب پزشک برای گرفتن وقت تماس می گیرید، نوع و شدت علائم خود را شرح دهید. اگر پزشک توصیه کرد که نیازی به مراجعه فوری به اورژانس نیست، تا زمان ملاقات استراحت کنید. مقدار زیادی مایعات بنوشید و برای کاهش تب و درد بدن از استامینوفن یا ایبوپروفن استفاده کنید. از مصرف داروهایی که ممکن است هوشیاری شما را کاهش دهند، خودداری کنید. از رفتن به مدرسه یا محل کار خود اجتناب کنید تا از انتشار احتمالی عفونت جلوگیری شود.
بیماری مرتبط
عفونت گوش (گوش میانی)
عفونت گوش (گوش میانی) بیماری شایعی است که معمولا در کودکان بیشتر رخ می دهد. این عفونت باعث ملتهب شدن فضای درونی گوش شده و حتی مم...
ثبت دیدگاه
دیدگاه خود را درباره این مطلب بنویسید.