صرع | علل بروز، نشانه ها، روش تشخیص و درمان

صرع، نوعی بیماری عصبی ناشی از فعالیت الکتریکی غیرطبیعی و ناگهانی در مغز است که با تکرار و تداوم تشنج خود را نشان می دهد. تشنج های ناشی از صرع به اشکال مختلفی خود را نشان می دهند. در ادامه اطلاعاتی درباره علائم و علل بروز صرع، نحوه تشخیص و درمان آن ارائه می شود.

صرع چیست؟

صرع یک اختلال در سیستم عصبی مرکزی (یک بیماری نورولوژیکی) است که با فعالیت غیرطبیعی مغز مشخص می شود و می تواند منجر به تشنج یا بروز رفتارهای غیرمعمول، احساسات غیرعادی و گاهی اوقات از دست دادن هوشیاری شود. صرع می تواند در هر فردی، بدون در نظر گرفتن جنسیت، نژاد یا سن، رخ دهد.

بیماری صرع چیست؟

علائم تشنج در افراد مختلف بسیار متنوع است. برخی از افراد مبتلا به صرع در طول تشنج برای چند ثانیه بدون دلیل به نقطه ای خیره می شوند، در حالی که دیگران دچار حرکات مکرر و غیرقابل کنترل دست و پا می شوند. لازم به ذکر است که یک بار تشنج به معنای ابتلا به صرع نیست و معمولاً برای تشخیص صرع، وقوع حداقل دو حمله تشنجی بدون علت مشخص صرعی ضروری است.

در بیشتر افراد مبتلا به صرع، درمان با داروها یا در برخی موارد جراحی می تواند به کنترل تشنج ها کمک کند. برخی افراد ممکن است به درمان طولانی مدت برای کنترل تشنج نیاز داشته باشند، در حالی که در دیگران، تشنج ها با گذشت زمان از بین می روند. در برخی از کودکان مبتلا به صرع، ممکن است با افزایش سن، وضعیت بیماری بهبود یابد.

علائم صرع

از آنجا که صرع ناشی از فعالیت غیرطبیعی در مغز است، تشنج می تواند هر فرآیندی را که مغز کنترل می کند، تحت تأثیر قرار دهد. علائم و نشانه های تشنج می توانند شامل موارد زیر باشند:

گیجی موقت
حالت خیره شدن
تکان دادن غیرقابل کنترل دست و پا
از دست دادن هوشیاری یا آگاهی
علائم روانی مانند ترس، اضطراب یا دژاوو (احساس آشنایی غیرواقعی با موقعیت فعلی)

علائم بیماری صرع

علائم تشنج بسته به نوع آن متفاوت است. در بیشتر موارد، فرد مبتلا به صرع یک نوع تشنج را تجربه می کند، بنابراین علائم در هر حمله مشابه خواهند بود. پزشکان به طور کلی تشنج ها را بر اساس نحوه شروع فعالیت غیرطبیعی مغز به دو دسته کانونی (فوکال) و عمومی (ژنرالیزه) طبقه بندی می کنند.

تشنج های کانونی (فوکال)

تشنج هایی که به نظر می رسد ناشی از فعالیت غیرطبیعی در یک ناحیه خاص از مغز باشند، تشنج کانونی (یا جزئی) نامیده می شوند. این تشنج ها به دو دسته اصلی تقسیم می شوند:

تشنج های کانونی بدون از دست دادن هوشیاری: این تشنج ها، که قبلاً تشنج های جزئی ساده نامیده می شدند، باعث از بین رفتن هوشیاری نمی شوند. با این حال، می توانند احساسات را تغییر دهند یا بر ادراک حواس پنجگانه (بینایی، بویایی، لامسه، چشایی و شنوایی) تأثیر بگذارند. همچنین ممکن است منجر به حرکات غیرارادی بخشی از بدن، مانند بازو یا پا، و علائم حسی خودبه خودی مانند سوزن سوزن شدن، سرگیجه و دیدن جرقه یا نورهای چشمک زن شوند.
تشنج های کانونی همراه با اختلال در آگاهی: این تشنج ها، که قبلاً تشنج های پیچیده جزئی نامیده می شدند، شامل تغییر یا از دست دادن هوشیاری یا آگاهی هستند. در طول یک تشنج پیچیده جزئی، فرد احتمالاً به فضا خیره می شود و به طور طبیعی به محیط اطراف خود پاسخ نمی دهد. ممکن است حرکات تکراری مانند مالیدن دست ها، جویدن، بلعیدن یا راه رفتن به صورت دایره ای (چرخیدن) انجام دهد.

علائم تشنج کانونی می توانند با سایر اختلالات عصبی مانند میگرن، نارکولپسی (حمله خواب) یا بیماری های روانی اشتباه گرفته شوند. برای تشخیص صرع از این اختلالات، انجام معاینه و آزمایش های کامل ضروری است.

انواع بیماری صرع

تشنج های عمومی

تشنج هایی که تمام مناطق مغز را درگیر می کنند، تشنج عمومی نامیده می شوند. شش نوع اصلی تشنج عمومی وجود دارد:

تشنج های غایب (ابسنس): این تشنج ها، که قبلاً به تشنج های کوچک معروف بودند، اغلب در کودکان رخ می دهند و با خیره شدن ناگهانی یا حرکات ظریف بدن مانند چشمک زدن یا پرش لب مشخص می شوند. این تشنج ها ممکن است به صورت دسته ای رخ دهند و باعث از دست دادن هوشیاری برای مدت کوتاهی شوند.
تشنج های تونیک: این تشنج ها باعث سفت شدن عضلات می شوند. معمولاً عضلات پشت، بازوها و پاها را تحت تأثیر قرار می دهند و می توانند باعث افتادن فرد شوند.
تشنج های آتونیک: این تشنج ها، که به آن ها تشنج های "قطره ای" نیز گفته می شود، باعث از دست دادن ناگهانی کنترل عضلات می شوند و می توانند منجر به افتادن یا سقوط ناگهانی فرد شوند.
تشنج های کلونیک: این تشنج ها با حرکات تکراری یا ریتمیک عضلانی همراه هستند. معمولاً گردن، صورت و بازوها را تحت تأثیر قرار می دهند.
تشنج های میوکلونیک: این تشنج ها معمولاً به صورت تکانه ها یا پرش های کوتاه مدت و ناگهانی بازوها و پاها ظاهر می شوند.
تشنج های تونیک-کلونیک: این تشنج ها، که قبلاً به آن ها تشنج های "گراند مال" گفته می شد، چشمگیرترین نوع تشنج صرعی هستند و می توانند باعث از دست دادن ناگهانی هوشیاری، سفت شدن بدن و لرزش (تکان های ریتمیک)، و گاهی اوقات از دست دادن کنترل مثانه یا گاز گرفتن زبان شوند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

در صورت بروز هر یک از موارد زیر، باید به سرعت اقدامات پزشکی لازم انجام شود:

تشنج بیش از پنج دقیقه طول بکشد.
پس از قطع تشنج، تنفس یا هوشیاری فرد برنگردد.
تشنج دوم بلافاصله پس از تشنج اول رخ دهد.
فرد دچار تب شدید باشد.
فرد دچار گرمازدگی شده باشد.
فرد باردار باشد.
فرد مبتلا به دیابت باشد.
در هنگام تشنج فرد به خود صدمه زده باشد.

همچنین، اگر فردی برای اولین بار دچار تشنج شدید شود، باید فوراً به پزشک مراجعه کرد.

علل ابتلا به صرع

در حدود نیمی از افراد مبتلا به صرع، هیچ علت قابل شناسایی وجود ندارد (صرع ایدیوپاتیک). در نیمی دیگر، این وضعیت می تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد، از جمله:

تأثیر ژنتیک: برخی از انواع صرع، که بر اساس نوع تشنج فرد یا بخشی از مغز که تحت تأثیر قرار می گیرد، در خانواده ها دیده می شوند. احتمالاً در این موارد ژنتیک نقش دارد. محققان برخی از انواع صرع را با ژن های خاصی مرتبط دانسته اند، اما در مورد اکثر افراد، ژن ها تنها علت صرع نیستند. ژن های خاصی وجود دارند که می توانند فرد را نسبت به شرایط محیطی که باعث تحریک تشنج می شوند، حساس تر کنند.
ضربه به سر: ضربه به سر ناشی از تصادف رانندگی یا سایر ضربات آسیب زننده می تواند باعث بروز صرع شود (صرع پس از سانحه).
بیماری های مغزی: بیماری های مغزی که به مغز آسیب می رسانند، مانند تومورهای مغزی یا سکته های مغزی، می توانند صرع ایجاد کنند. سکته مغزی یکی از علل اصلی صرع در بزرگسالان بالای ۳۵ سال است.
بیماری های عفونی: بیماری های عفونی مانند مننژیت، ایدز و انسفالیت ویروسی می توانند باعث صرع شوند.
آسیب قبل از تولد: قبل از تولد، مغز نوزادان به آسیب هایی که می تواند توسط عوامل مختلفی ایجاد شود، حساس است. از جمله این عوامل می توان به عفونت در مادر، تغذیه نامناسب یا کمبود اکسیژن اشاره کرد. این آسیب مغزی می تواند منجر به صرع یا فلج مغزی شود.
ناهنجاری هایی در رشد: صرع گاهی اوقات می تواند با اختلالاتی در رشد، مانند اوتیسم و نوروفیبروماتوز، همراه باشد.

عوامل خطرساز (ریسک فاکتورها)

برخی عوامل می توانند خطر ابتلا به صرع را افزایش دهند:

سن: شروع صرع در کودکان و بزرگسالان مسن تر شایع تر است، اما این بیماری می تواند در هر سنی رخ دهد.
سابقه خانوادگی: اگر فردی سابقه خانوادگی ابتلا به صرع داشته باشد، احتمال افزایش خطر ابتلا به اختلالات تشنجی در او وجود دارد.
جراحات سر: آسیب های سر در برخی موارد می توانند در بروز صرع نقش داشته باشند. استفاده از کمربند ایمنی هنگام رانندگی و کلاه ایمنی هنگام دوچرخه سواری، اسکی، موتورسواری یا انجام سایر فعالیت هایی که احتمال آسیب دیدگی سر در آن ها وجود دارد، می تواند خطر صرع را کاهش دهد.
سکته مغزی و سایر بیماری های عروقی: سکته مغزی و سایر بیماری های عروق خونی (عروقی) می توانند منجر به آسیب مغزی شوند که صرع را تحریک می کند. محدود کردن مصرف الکل، پرهیز از استعمال انواع دخانیات، داشتن رژیم غذایی سالم و ورزش منظم می تواند خطر ابتلا به این بیماری ها را کاهش دهد.
زوال عقل (دمانس): زوال عقل می تواند خطر بروز صرع را در افراد میانسال افزایش دهد.
عفونت های مغزی: عفونت هایی مانند مننژیت، که باعث التهاب در مغز یا نخاع می شوند، می توانند خطر ابتلا به صرع را افزایش دهند.
تشنج های تب دار در دوران کودکی: تب های بالا در دوران کودکی گاهی اوقات می توانند با تشنج همراه باشند. کودکانی که به دلیل تب بالا تشنج می کنند، به طور کلی به صرع مبتلا نخواهند شد. خطر ابتلا به صرع در صورتی افزایش می یابد که تشنج در کودک طولانی باشد، کودک دچار سایر بیماری های سیستم عصبی باشد یا سابقه خانوادگی ابتلا به صرع وجود داشته باشد.

سیگار کشیدن از عوامل خطر ساز ابتلا به بیماری صرع

عوارض بیماری

تشنج کردن در زمان های غیرقابل پیش بینی می تواند منجر به شرایطی شود که برای خود فرد یا دیگران خطرناک باشد:

افتادن: اگر فرد هنگام تشنج زمین بخورد، ممکن است به سر آسیب رسیده یا دچار شکستگی استخوان شود.
غرق شدن: احتمال غرق شدن در افراد مبتلا به صرع هنگام شنا کردن یا استحمام ۱۵ تا ۱۹ برابر بیشتر از سایر افراد است، زیرا احتمال تشنج در آب وجود دارد.
تصادفات رانندگی: تشنجی که باعث از دست دادن آگاهی یا کنترل شود، می تواند هنگام رانندگی یا کار با سایر تجهیزات خطرناک، بسیار خطرناک باشد. در بسیاری از کشورها محدودیت هایی برای اخذ گواهینامه رانندگی برای افراد مبتلا به صرع وجود دارد که بر اساس توانایی کنترل تشنج و مدت زمان سپری شده بدون تشنج، قبل از مجاز شدن به رانندگی، تعیین می شود. این مدت زمان می تواند از چند ماه تا چند سال متغیر باشد.
عوارض بارداری: تشنج در دوران بارداری هم برای مادر و هم برای کودک خطرناک است و برخی داروهای ضد صرع می توانند خطر بروز نقایص مادرزادی را افزایش دهند. اگر فرد مبتلا به صرع قصد باردار شدن دارد، بهتر است قبل از اقدام به بارداری با پزشک خود مشورت کند. اکثر زنان مبتلا به صرع می توانند باردار شده و نوزادان سالمی به دنیا بیاورند، اما باید در طول بارداری به دقت تحت نظر باشند و ممکن است نیاز به تنظیم دوز داروها باشد. برنامه ریزی برای بارداری با مشورت پزشک بسیار حائز اهمیت است.
امور مربوط به سلامت روانی: افراد مبتلا به صرع بیشتر دچار مشکلات روانی، به خصوص افسردگی، اضطراب و افکار یا اقدام به خودکشی می شوند. این مشکلات می توانند نتیجه خود بیماری و همچنین عوارض جانبی داروها باشند.

سایر عوارض صرع که تهدید کننده زندگی هستند، شایع نیستند اما احتمال وقوع آن ها وجود دارد:

وضعیت صرعی (Status Epilepticus): این حالت زمانی رخ می دهد که فرد بیش از پنج دقیقه در حالت تشنج مداوم باشد یا دچار تشنج های مکرر و عود کننده شود بدون اینکه هوشیاری کامل خود را بین تشنج ها به دست آورد. خطر آسیب مغزی دائمی و مرگ در افراد مبتلا به وضعیت صرعی بالا است.
مرگ ناگهانی غیرمنتظره در صرع (SUDEP): خطر وقوع مرگ های ناگهانی در افراد مبتلا به صرع کم است. علت دقیق آن ناشناخته است، اما برخی تحقیقات نشان می دهد که می تواند به دلیل مشکلات قلبی یا تنفسی باشد. افرادی که دچار تشنج های مکرر تونیک-کلونیک هستند یا تشنج های آن ها با داروها کنترل نمی شود، ممکن است بیشتر در معرض خطر SUDEP باشند. به طور کلی، حدود ۱ درصد از افراد مبتلا به صرع به دلیل SUDEP فوت می کنند.

تشخیص بیماری صرع

برای تشخیص صرع، پزشک ابتدا علائم و سابقه پزشکی فرد را به دقت بررسی خواهد کرد. همچنین، احتمالاً پزشک چندین آزمایش برای تشخیص صرع و تعیین علت تشنج تجویز می کند. این بررسی ها عبارتند از:

معاینه نورولوژیکی (عصبی): پزشک رفتار، توانایی های حرکتی، عملکرد ذهنی و سایر عملکردهای عصبی فرد را ارزیابی می کند.
آزمایش خون: با گرفتن نمونه خون، پزشک می تواند علائم عفونت، بیماری های ژنتیکی یا سایر شرایطی که ممکن است با تشنج مرتبط باشند را بررسی کند.

علاوه بر این، پزشک ممکن است برای تشخیص ناهنجاری های مغزی، آزمایش های زیر را توصیه کند:

الکتروانسفالوگرام (EEG): این شایع ترین آزمایش برای تشخیص صرع است. در این روش، الکترودها با استفاده از یک ماده چسبنده یا کلاه مخصوص به پوست سر متصل می شوند. الکترودها فعالیت الکتریکی مغز را ثبت می کنند. در افراد مبتلا به صرع، حتی در صورت عدم وجود تشنج در زمان انجام EEG، تغییراتی در الگوی طبیعی امواج مغزی مشاهده می شود. پزشک ممکن است در طول انجام EEG، فرد را در حالت بیداری یا خواب از طریق ویدئویی تحت نظر داشته باشد تا تشنج هایی را که تجربه می کند، ثبت کند. ثبت تشنج ها می تواند به پزشک در تشخیص نوع تشنج ها یا رد کردن سایر بیماری ها کمک کند. این آزمایش می تواند در مطب پزشک یا بیمارستان انجام شود. در برخی موارد، ممکن است یک EEG سیار انجام شود، که در آن فرد کلاه EEG را در خانه می پوشد و فعالیت مغزی در طول چند روز ثبت می شود. پزشک ممکن است دستورالعمل هایی در مورد انجام کارهایی که ممکن است باعث تحریک تشنج شوند (مانند کمبود خواب قبل از آزمایش) به فرد بدهد.
EEG با چگالی بالا (High-Density EEG): در این نوع EEG، تعداد الکترودها نسبت به EEG معمولی بیشتر و فاصله آن ها از یکدیگر کمتر است (حدود نیم سانتی متر). EEG با چگالی بالا می تواند به پزشک کمک کند تا دقیق تر مناطقی از مغز را که درگیر تشنج هستند، شناسایی کند.
اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT Scan): در سی تی اسکن از اشعه ایکس برای تهیه تصاویر مقطعی از مغز استفاده می شود. سی تی اسکن می تواند ناهنجاری هایی مانند تومورها، خونریزی و کیست ها را که ممکن است باعث تشنج شوند، در مغز نشان دهد.
تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI): در MRI از آهنربا و امواج رادیویی قدرتمند برای ایجاد تصاویر دقیق از مغز استفاده می شود. پزشک می تواند ضایعات یا ناهنجاری های مغزی که باعث تشنج می شوند را تشخیص دهد.
MRI کاربردی (fMRI): fMRI تغییرات جریان خون را در حین فعالیت بخش های مختلف مغز اندازه گیری می کند. پزشکان ممکن است قبل از جراحی از fMRI برای تعیین دقیق محل عملکردهای مهم مانند گفتار و حرکت استفاده کنند تا از آسیب دیدن این مناطق در حین جراحی جلوگیری شود.
توموگرافی انتشار پوزیترون (PET Scan): در اسکن PET از مقدار کمی ماده رادیواکتیو با دوز پایین استفاده می شود که به داخل ورید تزریق می شود تا به ترسیم مناطق فعال مغز و تشخیص ناهنجاری ها کمک کند.
توموگرافی کامپیوتری با انتشار تک فوتون (SPECT Scan): اگر با انجام MRI و EEG محل شروع تشنج ها در مغز مشخص نشود، SPECT ممکن است اولین آزمایش تصویربرداری باشد که انجام می شود. در این آزمایش نیز از مقدار کمی ماده رادیواکتیو با دوز پایین استفاده می شود که به داخل ورید تزریق می شود تا یک نقشه دقیق و سه بعدی از فعالیت جریان خون در مغز در حین تشنج ایجاد کند. نوعی آزمایش SPECT به نام SPECT کاهنده تشنج همراه با MRI ثبت شده است (SISCOM - Subtraction Ictal SPECT co-registered to MRI) که می تواند نتایج دقیق تری ارائه دهد.
آزمایش های عصبی روانشناختی: در این آزمایش ها، پزشکان مهارت های تفکر، حافظه و گفتار فرد را ارزیابی می کنند. نتایج این آزمایش ها به پزشکان کمک می کند تا مناطقی از مغز که تحت تأثیر قرار گرفته اند را تشخیص دهند.

علاوه بر نتایج آزمایش های فرد، پزشک ممکن است از ترکیبی از تکنیک های تجزیه و تحلیل برای کمک به تعیین محل شروع تشنج ها در مغز استفاده کند:

نقشه برداری پارامتری آماری (SPM - Statistical Parametric Mapping): روشی برای مقایسه نواحی از مغز که در حین تشنج متابولیسم آن ها افزایش یافته است، که می تواند به پزشکان در تعیین محل شروع تشنج ها کمک کند.
تجزیه و تحلیل کاری (Curry Analysis): تکنیکی که در آن داده های EEG گرفته شده و با تصاویر MRI مغز ترکیب می شوند تا محل دقیق وقوع فعالیت صرعی به پزشکان نشان داده شود.
مگنتوانسفالوگرافی (MEG): MEG میدان های مغناطیسی تولید شده توسط فعالیت مغزی را اندازه گیری می کند تا نواحی شروع تشنج را مشخص کند.

تشخیص دقیق نوع تشنج و محل شروع آن، بهترین راه برای یافتن یک درمان مؤثر است.

درمان صرع

پزشکان معمولاً درمان صرع را با تجویز دارو آغاز می کنند. اگر داروها نتوانند بیماری را به طور کامل کنترل کنند، ممکن است جراحی یا سایر روش های درمانی را پیشنهاد دهند.

داروها:

تشنج در اکثر افراد مبتلا به صرع با مصرف یک داروی ضد تشنج (که به آن داروی ضد صرع نیز گفته می شود) کنترل می شود. برخی دیگر ممکن است با مصرف ترکیبی از داروها، دفعات و شدت تشنج های خود را کاهش دهند.

بسیاری از کودکان مبتلا به صرع که برای مدتی علائم تشنج نداشته اند، ممکن است در نهایت بتوانند مصرف داروها را قطع کرده و بدون تشنج زندگی کنند. همچنین، بسیاری از بزرگسالان نیز می توانند مصرف داروها را در صورتی که به مدت دو سال یا بیشتر تشنج نداشته باشند، تحت نظر پزشک قطع کنند. پزشک در مورد زمان مناسب قطع مصرف دارو به فرد مشاوره خواهد داد.

یافتن داروی مناسب و دوز مؤثر آن می تواند پیچیده باشد. پزشک هنگام انتخاب دارو، عواملی مانند نوع صرع، دفعات تشنج، سن و سایر شرایط پزشکی فرد را در نظر می گیرد. همچنین، پزشک داروهای دیگری که فرد مصرف می کند را بررسی می کند تا از عدم وجود تداخل دارویی با داروهای ضد صرع اطمینان حاصل کند. معمولاً درمان با یک داروی ضد تشنج با دوز نسبتاً کم آغاز می شود و ممکن است تا زمانی که تشنج ها به خوبی کنترل شوند؛ به تدریج دوز دارو افزایش داده شود.

داروهای ضد تشنج می توانند عوارض جانبی داشته باشند. عوارض جانبی خفیف آن ها عبارتند از:

خستگی
سرگیجه
افزایش وزن
از دست دادن تراکم استخوان
عارضه های پوستی
از دست دادن هماهنگی حرکات بدن
مشکلات گفتاری
مشکلات حافظه و تفکر

عوارض جانبی شدیدتر اما نادر عبارتند از:

افسردگی
افکار و اقدام به خودکشی
واکنش های شدید پوستی
التهاب اندام های خاص مانند کبد

سرگیجه و خستگی از عوارض داروهای درمان بیماری صرع

برای دستیابی به بهترین کنترل تشنج با دارو، رعایت نکات زیر ضروری است:

مصرف داروها دقیقاً طبق دستور پزشک.
همیشه قبل از تغییر نحوه مصرف دارو، یا مصرف سایر داروهای تجویزی، داروهای بدون نسخه یا داروهای گیاهی، با پزشک مشورت شود.
هرگز بدون تجویز با پزشک، مصرف دارو قطع نشود.
در صورت مشاهده احساس افسردگی جدید یا تشدید آن، افکار خودکشی یا تغییرات غیرعادی در خلق و خو و رفتار، بلافاصله به پزشک مراجعه شود.
در صورت ابتلا به میگرن، پزشک خود را از این موضوع مطلع کنید. پزشکان ممکن است برخی از داروهای ضد صرع را تجویز کنند که می توانند از میگرن نیز پیشگیری کرده و صرع را درمان کنند.

با مصرف اولین داروی ضد تشنج در حداقل در نیمی از افرادی که به تازگی مبتلا به صرع تشخیص داده شده اند، تشنج بهبود می یابد. اگر داروهای ضد صرع نتایج رضایت بخشی نداشته باشند، پزشک ممکن است جراحی یا سایر روش های درمانی را توصیه کند. توصیه می شود که فرد به طور منظم برای بررسی وضعیت خود و داروهای مصرفی به پزشک مراجعه کند.

جراحی

اگر داروها نتوانند به طور مناسب تشنج ها را کنترل کنند، جراحی می تواند یک گزینه درمانی باشد. در جراحی صرع، جراح ناحیه ای از مغز را که به عنوان منبع تشنج شناسایی شده است، برمی دارد.

پزشکان معمولاً زمانی اقدام به جراحی می کنند که آزمایش ها نشان دهند:

تشنج از یک منطقه کوچک و کاملاً مشخص در مغز منشأ می گیرد.
ناحیه ای از مغز که قرار است جراحی شود، با عملکردهای حیاتی مانند گفتار، زبان، عملکرد حرکتی، بینایی یا شنوایی تداخل نداشته باشد.

گرچه بسیاری از افراد پس از جراحی موفقیت آمیز، همچنان برای جلوگیری از بروز تشنج ها نیاز به مصرف دارو دارند، اما ممکن است دیگر لازم باشد داروهای کمتر با دوز کمتری مصرف شود.

در موارد نادر، جراحی می تواند عوارضی از جمله تغییرات دائمی در توانایی تفکر (شناختی) ایجاد کند. بهتر است فرد قبل از تصمیم گیری در مورد جراحی، با جراح در مورد سوابق بیماری خود، احتمال موفقیت جراحی و احتمال و میزان بروز عوارض ناشی از روش مورد نظر صحبت کند.

درمان بیماری صرع با جراحی

درمان های جایگزین

علاوه بر داروها و جراحی، روش های درمانی بالقوه دیگری نیز برای درمان صرع وجود دارند که برخی از آن ها عبارتند از:

تحریک عصب واگ (Vagus Nerve Stimulation - VNS): در این روش، پزشکان دستگاهی شبیه به ضربان ساز قلب، به نام محرک عصب واگ را زیر پوست قفسه سینه فرد جایگذاری می کنند. سیم های این دستگاه به عصب واگ در گردن متصل می شوند. دستگاه با باتری کار می کند و مقادیر منظمی از انرژی الکتریکی را از طریق عصب واگ به مغز می فرستد. مکانیسم دقیق عملکرد این دستگاه در مهار تشنج ها هنوز به طور کامل مشخص نیست، اما معمولاً می تواند ۲۰ تا ۴۰ درصد از دفعات تشنج را کاهش دهد. اکثر افراد همچنان به مصرف داروهای ضد صرع نیاز دارند، اگرچه برخی ممکن است بتوانند دوز دارویی خود را کاهش دهند. عوارض جانبی ناشی از تحریک عصب واگ می تواند شامل گلودرد، گرفتگی صدا، تنگی نفس یا سرفه باشد.
رژیم کتوژنیک: برخی از کودکان مبتلا به صرع با پیروی از یک رژیم غذایی سخت حاوی چربی بالا و کربوهیدرات بسیار کم، توانسته اند تشنج های خود را کاهش دهند. در این رژیم، که به آن رژیم کتوژنیک گفته می شود، بدن برای تأمین انرژی به جای کربوهیدرات ها، چربی ها را می شکند. پس از چند سال، برخی از کودکان می توانند این رژیم را تحت نظارت دقیق پزشک متوقف کرده و دیگر دچار تشنج نشوند. اگر فرد یا فرزندش به رژیم کتوژنیک علاقه مند است، بهتر است با پزشک مشورت کند. توجه به این نکته مهم است که کودک در طول پیروی از این رژیم دچار سوءتغذیه نشود. عوارض جانبی رژیم کتوژنیک می تواند شامل کمبود آب بدن، یبوست، اختلال رشد به دلیل کمبودهای تغذیه ای و تجمع اسید اوریک در خون باشد که می تواند منجر به سنگ کلیه شود. اگر رژیم غذایی به درستی و تحت نظر پزشک باشد، احتمال بروز این عوارض کم تر است. پیروی از رژیم کتوژنیک می تواند چالش برانگیز باشد.
تحریک عمیق مغزی (Deep Brain Stimulation - DBS): در تحریک عمیق مغزی، جراحان الکترودهایی را در قسمت خاصی از مغز، معمولاً در تالاموس، جایگذاری می کنند. این الکترودها به یک ژنراتور که در قفسه سینه یا جمجمه کار گذاشته می شود متصل شده و پالس های الکتریکی را به مغز می فرستد که می تواند تشنج ها را کاهش دهد.

سبک زندگی و درمان های خانگی

درک شرایط خود می تواند به شما در جهت کنترل بهتر بیماری کمک کند:

مصرف صحیح داروها: هرگز بدون مشورت با پزشک دوز داروی خود را تغییر ندهید. اگر احساس می کنید نیاز به تغییر دارو دارید، حتماً با پزشک خود در این مورد صحبت کنید.
خواب کافی: کمبود خواب می تواند باعث تحریک تشنج شود. اطمینان حاصل کنید که هر شب به میزان کافی استراحت می کنید.
استفاده از دستبند هشداردهنده طبی: این کار به پرسنل اورژانس کمک می کند تا در صورت بروز تشنج، درمان صحیح را برای شما اتخاذ کنند.
ورزش کردن: ورزش منظم می تواند به حفظ سلامت جسمی و کاهش افسردگی کمک کند. حتماً در طول ورزش به میزان کافی آب بنوشید و اگر احساس خستگی کردید، استراحت کنید.

علاوه بر این، انتخاب یک سبک زندگی سالم می تواند به کنترل صرع کمک کند، از جمله مدیریت استرس، محدود کردن مصرف نوشیدنی های الکلی و پرهیز از سیگار کشیدن.

راهکارهایی برای کنار آمدن با بیماری

تشنج های کنترل نشده و تأثیرات آن ها بر زندگی شما می توانند به مرور زمان باعث احساس فشار روانی یا افسردگی شوند. مهم است که اجازه ندهید صرع مانع زندگی شما شود. شما همچنان می توانید یک زندگی فعال و کامل داشته باشید. موارد زیر می توانند در مقابله با این وضعیت کمک کننده باشند:

آموزش دادن به خود، دوستان و اعضای خانواده در مورد صرع: درک بهتر این بیماری می تواند به مدیریت آن کمک کند.
تلاش برای نادیده گرفتن واکنش های منفی دیگران: کسب اطلاعات صحیح در مورد صرع و آگاهی از واقعیت ها در مقابل تصورات غلط می تواند در این زمینه کمک کننده باشد. سعی کنید در این مورد نگرش مثبتی داشته باشید.
مستقل زندگی کردن تا حد امکان: در صورت امکان، به کار خود ادامه دهید. اگر به دلیل تشنج قادر به رانندگی نیستید، گزینه های حمل و نقل عمومی نزدیک خود را در نظر بگیرید.
یافتن پزشکی که مورد اعتماد شما باشد و با او احساس راحتی کنید.
یافتن یک گروه حمایتی برای بیماری صرع: ملاقات با افرادی که شرایط شما را درک می کنند می تواند بسیار مفید باشد.

اگر تشنج های شما به حدی شدید است که قادر به کار کردن خارج از منزل نیستید، همچنان راه هایی برای احساس مفید بودن و ارتباط با دیگران وجود دارد، مانند کار در منزل.

به افرادی که با شما کار و زندگی می کنند، روش صحیح کمک به شما در هنگام تشنج را آموزش دهید. می توانید راهکارهای زیر را به آن ها توصیه کنید:

با احتیاط شما را به یک طرف بچرخانند.
یک شیء نرم زیر سر شما قرار دهند.
گردن بند یا لباس های تنگ دور گردن شما را شل کنند.
از قرار دادن انگشتان یا هر شیء دیگری در دهان شما خودداری کنند. هرگز فردی حین تشنج زبان خود را "نمی بلعد" - این از نظر فیزیکی غیرممکن است.
تلاشی برای متوقف کردن حرکات تشنجی شما نکنند.
اگر در حال حرکت هستید، اشیاء خطرناک را از اطراف شما دور کنند.
تا رسیدن پرسنل پزشکی در کنار شما بمانند.
از نزدیک شما را تحت نظر بگیرند تا بتوانند جزئیات دقیق تشنج را به پزشک اطلاع دهند.
مدت زمان تشنج را اندازه گیری کنند.
در طول تشنج آرامش خود را حفظ کنند.

آمادگی برای ملاقات با پزشک

احتمالاً در ابتدا به پزشک عمومی مراجعه خواهید کرد. با این حال، در برخی موارد ممکن است مستقیماً به متخصص مغز و اعصاب یا متخصص صرع ارجاع داده شوید. از آنجایی که زمان ملاقات با پزشک می تواند محدود باشد و اغلب موارد زیادی برای گفتگو وجود دارد، بهتر است برای مراجعه به پزشک آمادگی داشته باشید. در بخش های قبلی اطلاعاتی در مورد نحوه آماده شدن برای ملاقات با پزشک و انتظاراتی که می توانید از او داشته باشید، ارائه شده است.

آن چه می توانید انجام دهید

داشتن یک تقویم دقیق برای یادداشت کردن زمان وقوع تشنج: هر بار که تشنج رخ می دهد، زمان، نوع تشنج و مدت زمان آن را یادداشت کنید. همچنین، شرایطی که ممکن است باعث تحریک تشنج شده باشد، مانند فراموش کردن مصرف داروها، کمبود خواب، افزایش اضطراب، قاعدگی یا سایر موارد را نیز ثبت کنید. از افرادی که احتمالاً شاهد تشنج های شما بوده اند، از جمله خانواده، دوستان و همکاران، بخواهید اطلاعاتی را که ممکن است خودتان از آن ها آگاه نباشید، ثبت کنند.
مطلع بودن از محدودیت هایی که قبل از مراجعه به پزشک لازم است اعمال شوند: هنگام تعیین وقت ملاقات، در مورد کارهایی که باید قبل از مراجعه انجام دهید، مانند محدود کردن رژیم غذایی، سوال کنید.
یادداشت کردن اطلاعات شخصی کلیدی: شامل هرگونه استرس عمده یا تغییرات اخیر در زندگی.
تهیه لیستی از تمام داروهای مصرفی: شامل داروهای تجویزی، ویتامین ها و مکمل های غذایی.
داشتن همراه، از جمله یکی از اعضای خانواده یا دوست: گاهی اوقات به خاطر سپردن تمام اطلاعاتی که هنگام مراجعه به پزشک ارائه می شود، دشوار است. فرد همراه می تواند نکاتی را که شما فراموش می کنید یا از قلم می اندازید، به یاد بیاورد. همچنین، از آنجایی که ممکن است از تمام اتفاقاتی که هنگام تشنج رخ می دهد آگاه نباشید، پزشک احتمالاً از فرد همراه که شاهد تشنج بوده است، سوالاتی خواهد پرسید.
یادداشت کردن سوالاتی که می خواهید از پزشک بپرسید: تهیه لیست سوالات به شما کمک می کند تا از زمان ملاقات خود با پزشک به بهترین شکل استفاده کنید.

در مورد صرع، برخی از سوالات اساسی که بهتر است از پزشک بپرسید عبارتند از:

علت احتمالی ایجاد تشنج های من چیست؟
به چه نوع آزمایش هایی نیاز دارم؟
آیا بیماری من موقتی است یا مزمن؟
چه روش درمانی را پزشک پیشنهاد می کند؟
روش های جایگزین برای روش اولیه پیشنهادی پزشک چیست؟
چگونه می توانم مطمئن شوم که در صورت بروز مجدد تشنج به خودم آسیب نمی زنم؟
به بیماری های دیگری نیز مبتلا هستم، چگونه می توانم آن ها را به بهترین نحو با صرع مدیریت کنم؟
آیا محدودیت هایی وجود دارد که لازم است آن ها را رعایت کنم؟
آیا بروشور یا سایر مطالب چاپی در مورد صرع وجود دارد که بتوانم با خود به خانه ببرم؟ چه وب سایت هایی را پزشک پیشنهاد می کند؟

علاوه بر این سوالات آماده شده، در صورت وجود هرگونه ابهام در هر زمان هنگام مراجعه به پزشک، در پرسیدن سوال تردید نکنید.