تشنج ناشی از تب در کودکان، تجربه ای ناگهانی و نگران کننده برای والدین است که در اثر افزایش سریع دمای بدن کودک رخ می دهد. در حالی که این رویداد می تواند دلهره آور باشد، درک نحوه واکنش صحیح به آن، آرامش خاطر و مدیریت بهتر شرایط را به همراه خواهد داشت. در ادامه اطلاعاتی درباره علائم و علل بروز تشنج ناشی از تب در کودکان، نحوه تشخیص و درمان آن ارائه می شود.
تشنج ناشی از تب در کودکان چیست؟
تشنج ناشی از تب (تشنج فبریل) در کودکان، واکنشی به افزایش ناگهانی دمای بدن است که اغلب در پی یک عفونت رخ می دهد. این تشنج ها معمولاً در کودکان با رشد طبیعی و بدون سابقه مشکلات عصبی قبلی بروز می کنند. اگرچه دیدن تشنج در کودک می تواند بسیار نگران کننده باشد و حتی چند دقیقه نیز بسیار طولانی به نظر برسد، خوشبختانه در بیشتر موارد آسیبی به کودک وارد نمی شود و معمولاً نشان دهنده یک مشکل زمینه ای جدی نیستند.
شما می توانید با حفظ ایمنی کودک در طول تشنج و آرام کردن او پس از آن، به او کمک کنید. پس از وقوع تشنج، برای بررسی وضعیت سلامت کودک، حتماً با پزشک خود تماس بگیرید یا به مراکز درمانی مراجعه نمایید.
علائم تشنج ناشی از تب در کودکان
در طول تشنج ناشی از تب در کودکان، معمولاً تمام بدن شروع به لرزیدن می کند و سطح هوشیاری کودک کاهش می یابد. در برخی موارد، ممکن است فقط قسمتی از بدن کودک دچار انقباضات یا تکان های شدید شود.
کودکی که دچار تشنج ناشی از تب شده است ممکن است علائم زیر را تجربه کند:
- تب بالای 38 درجه سانتیگراد
- از دست دادن هوشیاری
- لرزش و تکان های ناگهانی بازوها و پاها
تشنج های ناشی از تب به دو نوع ساده و پیچیده تقسیم می شوند:
- تشنج ساده: این نوع، که شایع تر است، معمولاً از چند ثانیه تا حدود 15 دقیقه طول می کشد.
- تشنج پیچیده: این نوع تشنج بیش از 15 دقیقه طول می کشد، بیش از یک بار در طول 24 ساعت رخ می دهد یا محدود به یک طرف بدن کودک است.
معمولاً تشنج فبریل در طی 24 ساعت پس از شروع تب اتفاق می افتد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
بلافاصله پس از اولین تشنج کودک، حتی اگر فقط چند ثانیه طول کشیده باشد، باید به پزشک مراجعه کنید.
در صورت طول کشیدن تشنج بیش از 5 دقیقه یا همراه بودن آن با علائم زیر، فوراً با مرکز فوریت های پزشکی تماس بگیرید:
- استفراغ
- انقباض و سفت شدن عضلات گردن
- مشکلات تنفسی
- خواب آلودگی بیش از حد
علل بروز تشنج ناشی از تب در کودکان
معمولاً افزایش دمای بدن بالاتر از حد طبیعی باعث بروز تشنج ناشی از تب می شود. حتی یک تب خفیف نیز می تواند محرک این نوع تشنج باشد.
عفونت
شایع ترین علت تب های منجر به تشنج، عفونت های ویروسی هستند و به ندرت عفونت های باکتریایی عامل آن می باشند. آنفولانزا و ویروس سرخک، که معمولاً با تب بالا همراه هستند، نیز می توانند باعث تشنج فبریل شوند.
تشنج پس از ایمن سازی (واکسیناسیون)
برخی از واکسن های دوران کودکی نیز ممکن است خطر تشنج ناشی از تب را به طور موقت افزایش دهند. این واکسن ها شامل واکسن سه گانه (دیفتری، کزاز، سیاه سرفه) یا واکسن MMR (سرخک، اوریون، سرخجه) می باشند. ممکن است کودک پس از واکسیناسیون دچار تب خفیفی شود. مهم است توجه داشته باشید که این تب ناشی از واکسیناسیون است که می تواند باعث تشنج شود، نه خود واکسیناسیون.
عوامل خطرساز (ریسک فاکتورها)
عواملی که خطر تشنج ناشی از تب را افزایش می دهند عبارتند از:
- سن کم: بیشتر تشنج های ناشی از تب در دوران کودکی و بین 6 ماهگی تا 5 سالگی اتفاق می افتند، ولی خطر تشنج بین 12 تا 18 ماهگی بیشتر است.
- سابقه خانوادگی: بعضی از کودکان استعداد ارثی برای تشنج همراه با تب دارند. علاوه بر آن، محققان چندین ژن مرتبط با تشنج ناشی از تب را شناسایی کرده اند.
عوارض بیماری
اکثر تشنج های ناشی از تب، اثرات و عوارض ماندگاری ندارند. تشنج های ساده باعث آسیب مغزی، کم توانی های ذهنی و اختلال یادگیری نمی شوند و وجود این تشنج ها اصلاً به معنی ابتلای فرزند به بیماری های زمینه ای جدی نمی باشد.
تشنج ناشی از تب تنها باعث لرزش می شود و حملاتی مشابه صرع ایجاد نمی کند. صرع عارضه ای است که با تشنج های مکرر و بدون دلیل همراه است که در نتیجه اختلال در سیگنال های الکتریکی در مغز به وجود می آید.
تشنج های مکرر ناشی از تب
بیشترین و رایج ترین عارضه تشنج ناشی از تب، خطر تکرار آن است. احتمال این خطر در موارد زیر افزایش پیدا می کند:
- اولین تشنج کودک در نتیجه یک تب خفیف ایجاد شده باشد.
- فاصله زمانی بین شروع تب و ایجاد تشنج کوتاه باشد.
- یکی از خویشاوندان نزدیک کودک سابقه تشنج ناشی از تب داشته باشد.
- سن کودک در اولین تشنج کمتر از 18 ماه باشد.
پیشگیری از بروز بیماری
اغلب تشنج های ناشی از تب در ساعات ابتدایی شروع تب اتفاق می افتند (درهنگام افزایش اولیه دمای بدن).
دارو دادن به کودکان
هنگام شروع تب، استامینوفن یا ایبوپروفن می تواند حال کودکان یا نوزادان را بهتر کند ولی این داروها نمی توانند مانع از تشنج ناشی از تب شوند.
برای کودکان و نوجوانان باید بسیار با احتیاط آسپیرین تجویز شود. اگرچه مصرف آسپیرین برای کودکان بزرگ تر از 3 سال مورد تایید است ولی این دو گروه در دوره بهبودی از علائم شبه آنفولانزا و آبله مرغان هرگز نباید آسپیرین مصرف کنند. چرا که آسپیرین با سندرم ری که یک بیماری نادر اما بسیار خطرناک برای چنین کودکانی هست مرتبط بوده و می تواند به طور بالقوه کشنده باشد.
تجویز داروهای پیشگیری کننده
به ندرت از داروهای ضد تشنج در پیشگیری از تشنج ناشی از تب استفاده می شود چرا که گاهی ضرر آن ها از منفعتشان بیشتر می شود.
دیازپام مقعدی یا میدازولام استنشاقی در کودکانی که تشنج طولانی مدت داشته اند (به خصوص در مواردی که تشنج بیش از 5 دقیقه طول کشیده یا بیشتر از یک بار در طی 24 ساعت رخ داده است) استفاده می شود. به طور معمول از این داروها برای پیشگیری از تشنج ناشی از تب استفاده نمی شود.
تشخیص تشنج ناشی از تب در کودکان
تشنج ناشی از تب معمولاً در کودکانی با رشد و نمو طبیعی رخ می دهد. پزشک برای تشخیص، سابقه پزشکی کودک و مراحل رشد او را بررسی می کند تا اطمینان حاصل کند که تشنج ناشی از صرع نیست. در کودکان با رشد طبیعی، اولین اقدام پس از تشنج، تشخیص و بررسی علت تب است.
تشنج ساده ناشی از تب
کودکانی که در دوره واکسیناسیون هستند ممکن است دچار تشنج ساده ناشی از تب شوند. در این موارد، معمولاً نیازی به انجام آزمایش های بیشتر نیست و پزشک می تواند بر اساس سوابق و علائم بیمار، بیماری را تشخیص دهد.
در کودکانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، پزشک برای بررسی عفونت های جدی آزمایش های زیر را تجویز می کند:
- آزمایش خون
- آزمایش ادرار
- نمونه برداری از مایع مغزی-نخاعی، برای تشخیص عفونت در سیستم عصبی مرکزی (مانند مننژیت)
تشنج پیچیده ناشی از تب
برای تشخیص علت تشنج پیچیده ناشی از تب، بهتر است نوار مغزی (الکتروانسفالوگرام / EEG - آزمایشی که فعالیت الکتریکی مغز را اندازه گیری می کند) گرفته شود.
معمولاً اگر کودک علائم زیر را داشته باشد، پزشک توصیه می کند که تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) نیز انجام شود:
- بزرگی غیرمعمول سر
- نتایج غیرطبیعی در ارزیابی عصبی
- علائم و شواهدی مبنی بر افزایش فشار داخل جمجمه
- تشنجی که به طور غیرمعمول طولانی باشد.
درمان تشنج ناشی از تب در کودکان
در بیشتر موارد، تشنج ناشی از تب به صورت خود به خود و پس از چند دقیقه متوقف می شود. اگر کودکتان دچار تشنج شد، خونسردی خود را حفظ کرده و اقدامات زیر را انجام دهید:
- کودک را در یک مکان امن روی زمین قرار دهید تا از افتادن او جلوگیری شود.
- زمان شروع و پایان تشنج را دقیقاً ثبت کنید.
- کنار کودکتان بمانید و او را به آرامی نوازش کنید و به او اطمینان دهید که در کنار او هستید.
- اشیای سفت و تیز را از اطراف کودک دور کنید.
- لباس های تنگ و دست و پا گیر او را باز کنید.
- سعی نکنید حرکات او را محدود کنید یا در روند تشنج دخالت کنید.
- هیچ چیزی در دهان کودک قرار ندهید.
اگر تشنج بیش از 5 دقیقه طول کشید یا کودک دچار تشنج های مکرر شد، فوراً با مرکز فوریت های پزشکی تماس بگیرید.
موارد جدی تر
معمولاً پزشک در مواردی که تشنج بیش از 5 دقیقه طول بکشد، دارو تجویز می کند.
اگر پزشک علائم زیر را مشاهده کند، کودک را در بیمارستان بستری خواهد کرد:
- طولانی شدن تشنج.
- همراه بودن تشنج با یک عفونت جدی.
- عدم تشخیص منشأ عفونت.
برای تشنج های ساده ناشی از تب، معمولاً نیازی به بستری شدن در بیمارستان نیست.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
ابتدا باید به پزشک عمومی یا متخصص اطفال مراجعه کنید. پزشک ممکن است شما را به یک متخصص مغز و اعصاب (نورولوژیست) ارجاع دهد.
در اینجا برخی از اطلاعاتی که می تواند در هنگام مراجعه به پزشک به شما کمک کند، ارائه شده است:
آن چه می توانید انجام دهید
- تمام جزئیاتی را که در مورد تشنج فرزندتان به خاطر می آورید یادداشت کنید، از جمله علائم و نشانه هایی مانند تب که قبل از وقوع تشنج رخ داده اند.
- فهرستی از داروها، ویتامین ها و مکمل هایی که فرزندتان مصرف می کند تهیه کنید.
- سؤالاتی که می خواهید از پزشک بپرسید را بنویسید.
برخی از سؤالاتی که بهتر است در مورد تشنج ناشی از تب از پزشک بپرسید عبارتند از:
- به نظر شما چه عاملی بیشتر از همه باعث تشنج کودک من شده است؟
- فرزندم به چه آزمایش هایی نیاز دارد؟ آیا این آزمایش ها نیاز به آمادگی خاصی دارند؟
- آیا احتمال تشنج مجدد وجود دارد؟
- آیا به درمان خاصی نیاز است؟
- آیا استفاده از داروهای تب بر می تواند از بروز تشنج جلوگیری کند؟
- اگر فرزندم دوباره دچار تب شد، چه اقداماتی باید انجام دهم؟
- در هنگام تشنج چه کارهایی می توانم انجام دهم؟
- فرزند من بیماری های دیگری نیز دارد، چگونه می توانم به بهترین شکل همه آن ها را با هم مدیریت کنم؟
- چه منابع اطلاعاتی مانند مجلات و بروشورها در دسترس هستند؟ چه وب سایت هایی را برای کسب اطلاعات بیشتر پیشنهاد می دهید؟
علاوه بر این سؤالات، در پرسیدن هر سؤال دیگری که برایتان پیش آمده است، تردید نکنید.
از پزشک چه انتظاری می رود
پزشک احتمالاً سؤالاتی از این قبیل از شما خواهد پرسید:
- آیا پیش از تشنج، فرزندتان دچار بیماری خاصی یا تب بود؟
- آیا می توانید تشنج کودکتان را توصیف کنید؟ چه علائمی مشاهده کردید؟ تشنج چقدر طول کشید؟
- آیا این اتفاق قبلاً برای فرزندتان افتاده بود؟
- آیا کسی در خانواده شما سابقه ابتلا به تشنج ناشی از تب یا سایر اختلالات تشنجی را دارد؟
- آیا فرزند شما اخیراً در معرض بیماری خاصی بوده است؟
- آیا فرزند شما سابقه ضربه به سر یا اختلالات عصبی دارد؟
در این بین چه کاری می توان انجام داد
اگر کودک مجدداً پس از تب دچار تشنج شد:
- حرکات فرزندتان را محدود نکنید، فقط سعی کنید او را روی یک سطح صاف قرار دهید.
- فرزندتان را به پهلو بخوابانید و صورتش را به یک سمت نگه دارید. بازوی بالایی او را خم کرده و بازوی پایینی را زیر سرش قرار دهید تا در صورت استفراغ، راه تنفسی او مسدود نشود.
- اگر هنگام شروع تشنج چیزی در دهان کودک بود، آن را خارج کنید تا از خفگی جلوگیری شود. در طول تشنج هیچ چیزی در دهان فرزندتان قرار ندهید.
- در صورت طول کشیدن تشنج بیش از 5 دقیقه، فوراً با مرکز فوریت های پزشکی تماس بگیرید.
امتیازات
(1 امتیاز)
ثبت دیدگاه
دیدگاه خود را درباره این مطلب بنویسید.