سپسیس (گندخونی)

Sepsis

سپسیس یا سپتیسمیا نام علمی سمی شدن خون در نتیجه واکنش شدید سیستم ایمنی بدن به حضور باکتری در خون می باشد. این عارضه با آن که خطرناک است اما در صورت تشخیص زودرس قابل درمان می باشد. در ادامه اطلاعاتی درباره علائم و علل بروز سپسیس، نحوه تشخیص و درمان آن ارائه می شود.

نگاه کلی

سپسیس عارضۀ خطرناکی می باشد که در نتیجۀ پاسخ بدن به عفونت ایجاد می شود. به طور معمول، بدن برای مقابله با عفونت، موادی شمیایی را در جریان خون آزاد می کند؛ در صورتی که عدم تعادل بین پاسخ بدن و این مواد شیمیایی باعث تغییراتی شود که به اندام بدن آسیب برساند، سپسیس ایجاد می شود.

(گندخونی) عارضه سپتیسمیا

در نتیجۀ گسترش سپسیس و تبدیل شدن آن به شوک سپتیک، فشار خون به شدت کاهش یافته که می تواند منجر به مرگ شود.

سپسیس در نتیجۀ عفونت ایجاد می شود و برای هر فردی می تواند اتفاق بیفتد. احتمال و خطر بروز این عارضه در افراد زیر بیشتر می باشد:

  • افراد مسن
  • زنان باردار
  • کودکان کمتر از 1 سال
  • افرادی که به بیماری های مزمنی مانند دیابت، بیماری های کلیوی یا ریوی و سرطان مبتلا می باشند.
  • افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند.

درمان زود هنگام سپسیس با آنتی بیوتیک و حجم زیادی از مایعات درون وریدی (سرم تراپی)، باعث افزایش احتمال بهبود بیمار می شود.

علائم

علائم سپسیس

عفونت احتمالی یا تأیید شده و بروز علائم زیر می تواند نشان دهندۀ سپسیس باشند:

  • تغییر وضعیت روحی-روانی
  • تعریق بی دلیل
  • تنفس سریع و سطحی
  • احساس سرگیجه
  • لرز
  • علائم ناشی از عفونت، مانند درد حین ادرار به دلیل عفونت مجاری ادراری یا سرفه به دلیل ذات الریه.

علائم سپسیس اختصاصی نیستند و از هر فردی به فرد دیگر ممکن است متفاوت باشد.

سمی شدن خون در نتیجه عارضه سپتیسمیا

علائم شوک سپتیک

در نتیجۀ تغییرات غیر عادی در سیستم گردش خون، سلول های بدن و چگونگی مصرف انرژی، سپسیس به شوک سپتیک تبدیل می شود. شوک سپتیک بیشتر از سپسیس می تواند منجر به مرگ شود. عفونت احتمالی یا تأیید شده و بروز علائم زیر می تواند نشان دهندۀ شوک سپتیک باشد:

  • ناتوانی در برخاستن
  • خواب آلودگی شدید
  • تغییر مشخص در وضعیت روحی-خلقی مانند گیجی شدید

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

هر گونه عفونت می تواند منجر به سپسیس شود. اگر علائم سپسیس یا عفونت یا زخمی دارید که بهبود نمی یابد، به پزشک مراجعه کنید.

در صورت بروز علائمی مانند گیجی یا تنفس سریع باید به فوریت های پزشکی مراجعه نمود.

علل بیماری

هر نوع عفونت اعم از باکتریایی، ویروسی یا قارچی می تواند باعث سپسیس شود. شایع ترین علل بروز آن عبارتند از:

  • ذات الریه (پنومونی)
  • عفونت دستگاه گوارش
  • عفونت کلیه، مثانه و سایر قسمت های دستگاه ادراری
  • عفونت خونی (باکتریمی)
  • عفونت زخم ها و سوختگی

عفونت کلیه از علل بروز عارضه سپتیسمیا

عوامل خطرساز (ریسک فاکتورها)

موارد زیر احتمال بروز سپسیس و شوک سپتیک زیر را افزایش می دهد:

  • افراد بالای 65 سال یا خردسالان
  • سیستم ایمنی تضعیف شده مانند افرادی که تحت درمان سرطان قرار دارند یا مبتلا به ایدز می باشند.
  • ابتلا به بیماری های مزمن مانند دیابت، بیماری کلیوی یا بیماری انسدادی ریه (COPD)
  • بستری بودن در بخش مراقبت های ویژه (ICU)
  • زخم یا جراحات پوستی مانند سوختگی
  • استفاده از وسایل خارجی مانند لوله های داخل وریدی (کاتتر) یا لوله های تنفسی
  • مصرف آنتی بیوتیک یا کورتیکواستروئید در گذشته

دیابت از عوامل خطر ساز ابتلا به عارضه سپتیسمیا

عوارض بیماری

سپسیس می تواند از خفیف تا حاد بروز کند. با وخیم شدن عارضه، جریان خون در اندام های حیاتی مانند مغز، قلب و کلیه ها مختل می شود. همچنین سپسیس می تواند منجر به تشکیل لخته در اعضای داخلی بدن، بازوها، پاها و انگشتان دست و پا شده و در نهایت موجب درجات مختلفی از نارسایی عضو و مرگ بافت (گانگرن / قانقاریا) شود.

بیشتر افراد از سپسیس خفیف نجات می یابند اما متوسط میزان مرگ و میر ناشی از شوک سپتیک حدود 40% می باشد. به علاوه سپسیس شدید، فرد را در خطر بیشتری برای ابتلا به عفونت ها در آینده قرار می دهد.

تشخیص

به طور معمول برای تشخیص دقیق علت اصلی عفونت، پزشکان انجام آزمایش هایی را توصیه می کنند.

آزمایش خون

نمونه خون معمولاً از دو ناحیه مختلف گرفته می شود تا موارد زیر را بتوان بررسی کرد:

  • علائمی از عفونت
  • اختلال لخته شدن خون
  • عملکرد غیرطبیعی کبد یا کلیه
  • اختلال در انتقال و استفاده از اکسیژن توسط بدن
  • به هم خوردن توازن میزان الکترولیت ها

تشخیص عارضه سپتیسمیا با آزمایش عملکرد غیرطبیعی کبد

سایر آزمایش ها

بسته به علائم، پزشک ممکن است آزمایش های دیگری را نیز تجویز کند:

  • ادرار
  • ترشحات زخم
  • ترشحات تنفسی و بزاق.

آزمایش خون از راه های تشخیص عارضه سپتیسمیا

آزمایش های تصویربرداری

گاهی اگر ناحیه عفونت همچنان مشخص نباشد، پزشک انجام یک یا چند آزمایش تصویربرداری را تجویز می کند:

  • رادیوگرافی. رادیوگرافی از قفسه سینه، می تواند بیماری های ریه ها را نشان دهد.
  • توموگرافی رایانه ای (سی تی اسکن / CT Scan). تشخیص عفونت های آپاندیس، کبد یا سایر اندام های بدن در سی تی اسکن آسان تر است. در این روش، اشعه ایکس زوایای مختلف به ناحیه مورد نظر تابانیده و با ترکیب تصاویر حاصل از آن ها، برش های مقطعی از ساختار های درونی بدن به تصویر کشیده می شوند.
  • سونوگرافی. در این فناوری از امواج صوتی برای تولید تصاویر از عملکرد طبیعی بدن روی مانیتور استفاده می شود. سونوگرافی برای بررسی عفونت کیسه صفرا یا کلیه ها مفید می باشد.
  • تصویرسازی تشدید مغناطیسی (ام آر آی / MRI). ام آر آی در تشخیص عفونت های بافت نرم و استخوان مفید می باشد. در این فناوری از امواج رادیویی و آهنربای قوی برای تولید تصاویر مقطعی یا سه بعدی از ساختارهای داخلی بدن، استفاده می شود.

درمان

درمان زود هنگام، احتمال زنده ماندن در برابر بیماری سپسیس را افزایش می دهد. افراد مبتلا به سپسیس، باید تحت نظارت و درمان دقیق در بخش مراقبت های ویژه بیمارستان (ICU) قرار داشته باشند. در موارد سپسیس یا شوک سپتیک، انجام اقدامات فوری برای تثبیت تنفس و عملکرد قلب لازم می باشد.

داروها

داروهایی که در درمان سپسیس و شوک سپتیک استفاده می شوند عبارتند از:

  • آنتی بیوتیک ها. درمان با آنتی بیوتیک باید فوراً آغاز شود. درمان با استفاده از آنتی بیوتیک های وسیع الطیف که در برابر گسترۀ وسیعی از باکتری ها مؤثر می باشند، آغاز می شود. این آنتی بیوتیک ها به صورت داخل وریدی (IV) تجویز می شوند. پس از مشخص شدن نتایج آزمایش خون، پزشک آنتی بیوتیک مناسب را برای مبارزه با عامل عفونت، تجویز می کند.
  • سرم درمانی. افراد مبتلا به سپسیس، بلافاصله و برای حداقل سه ساعت، سرم درمانی می شوند.
  • وازوپرسورها (افزاینده های فشار خون). اگر پس از سرم درمانی، همچنان فشار خون بیش از حد پایین باشد، پزشک داروهایی برای انقباض رگ های خونی و افزایش فشار خون تجویز خواهد کرد. سایر داروهایی که ممکن است تجویز شود، عبارتند از: دوزهای کم کورتیکواستروئید، انسولین برای کمک به حفظ سطح قند خون، تقویت کننده های سیستم ایمنی بدن و داروهای مسکن یا آرام بخش.

درمان عارضه سپتیسمیا با مصرف آنتی بیوتیک ها

مراقبت های حمایتی

معمولاً افراد مبتلا به سپسیس، تحت مراقبت های حمایتی مانند اکسیژن درمانی قرار می گیرند. بسته به شرایط، ممکن است به دستگاه تنفس نیاز باشد. اگر کلیه آسب دیده باشد، به دیالیز نیاز خواهد شد.

جراحی

جراحی برای از بین بردن منشأ عفونت مانند محل تجمع چرک (آبسه) و بافت های آلوده یا قانقاریا انجام می شود.

ثبت دیدگاه دیدگاه خود را به اشتراک بگذارید.
ارسال
دیدگاه ها
مشاوره