عفونت های استافیلوکوکی نوعی بیماری عفونی هستند که توسط باکتری های استافیلوکوک ایجاد می شوند. این باکتری ها در شرایط عادی روی پوست و مخاط بینی بسیاری از افراد وجود دارند، اما در صورت ورود به بدن می توانند موجب طیف وسیعی از بیماری ها شوند. در ادامه اطلاعاتی درباره علائم و علل بروز عفونت های استافیلوکوکی، نحوه تشخیص و درمان آن ارائه می شود.
عفونت استافیلوکوکی چیست؟
عفونت های استافیلوکوکی توسط باکتری هایی به نام استافیلوکوک ایجاد می شوند. این باکتری ها به طور معمول روی پوست یا داخل بینی افراد سالم زندگی می کنند. در بیشتر موارد، این میکروب ها هیچ مشکلی ایجاد نمی کنند یا تنها باعث عفونت های پوستی خفیف می شوند. اما اگر این باکتری ها وارد بدن شوند و به جریان خون، مفاصل، استخوان ها، ریه ها یا قلب برسند، می توانند عفونت های بسیار جدی و حتی کشنده ایجاد کنند. بسیاری از افراد در معرض خطر ابتلا به این عفونت ها قرار دارند. درمان معمولاً شامل مصرف آنتی بیوتیک و تخلیه ناحیه آلوده است. با این حال، برخی از عفونت های استافیلوکوکی به آنتی بیوتیک های رایج مقاوم هستند.
علائم عفونت های استافیلوکوکی
عفونت های استافیلوکوکی می توانند از یک مشکل پوستی جزئی تا عفونت جدی لایه داخلی قلب (اندوکاردیت) متغیر باشند. به همین دلیل، علائم و نشانه های آن ها بسته به محل و شدت عفونت، بسیار متفاوت است.
عفونت های پوستی
عفونت های پوستی ناشی از باکتری استافیلوکوک عبارتند از:
- جوش: رایج ترین نوع عفونت استافیلوکوکی، جوش است که یک کیسه چرکی در فولیکول مو یا غده چربی است. پوست در ناحیه آلوده معمولاً قرمز و متورم می شود و ممکن است پس از باز شدن، چرک از آن خارج شود. جوش استافیلوکوکی اغلب در زیر بغل، کشاله ران یا باسن ایجاد می شود.
- زردزخم (ایمپتیگو): این یک عارضه پوستی مسری و معمولاً دردناک است که می تواند به دلیل باکتری های استافیلوکوکی ایجاد شود. زردزخم با تاول های بزرگی شروع می شود که مایع از آن ها خارج شده و سپس پوسته ای به رنگ عسلی یا قهوه ای روی آن ها ایجاد می شود.
- سلولیت: این نوع عفونت، لایه های عمیق تر پوست را درگیر می کند و باعث قرمزی و تورم در سطح پوست می شود. ممکن است در برخی نواحی زخم هایی نیز ایجاد شود.
- سندرم پوست سوخته استافیلوکوکی: سموم تولیدشده توسط باکتری استافیلوکوک می توانند باعث این سندرم شوند. این وضعیت که عمدتاً نوزادان و کودکان را درگیر می کند، با تب، عارضه پوستی و گاهی تاول همراه است. پس از ترکیدن تاول ها، لایه بالایی پوست از بین می رود و سطحی قرمزرنگ شبیه به سوختگی باقی می ماند.
مسمومیت غذایی
باکتری های استافیلوکوکی یکی از دلایل اصلی مسمومیت غذایی هستند. علائم این نوع مسمومیت خیلی سریع و معمولاً چند ساعت پس از خوردن غذای آلوده، بروز می کنند. علائم معمولاً خفیف و کوتاه مدت هستند و اغلب کمتر از یک روز طول می کشند. این نوع مسمومیت غذایی معمولاً با تب همراه نیست. علائم آن شامل موارد زیر است:
- تهوع و استفراغ
- اسهال
- کم آبی بدن
- افت فشار خون
عفونت خون (باکتریمی)
این عفونت زمانی رخ می دهد که باکتری های استافیلوکوکی وارد جریان خون شوند. علائم باکتریمی شامل تب بالا و افت فشار خون است. این باکتری ها می توانند از طریق جریان خون به سایر نقاط بدن منتقل شوند و عفونت های شدیدتری را ایجاد کنند، مانند:
- عفونت اعضای داخلی بدن (مانند مغز، قلب یا ریه ها)
- عفونت استخوان ها و عضلات
- عفونت دستگاه های کاشته شده در بدن (مانند مفاصل مصنوعی یا ضربان ساز قلب)
سندرم شوک سمی
این وضعیت یک بیماری تهدیدکننده زندگی است که توسط سموم تولیدشده از برخی از سویه های باکتری استافیلوکوک ایجاد می شود. این سندرم با استفاده از انواع خاصی از تامپون ها و نوارهای بهداشتی، زخم های پوستی یا جراحی مرتبط است و معمولاً به طور ناگهانی با علائم زیر شروع می شود:
- تب بسیار بالا
- تهوع و استفراغ
- عارضه پوستی در کف دست و پا که شبیه آفتاب سوختگی است
- گیجی
- دردهای عضلانی
- اسهال
- دل درد
التهاب عفونی مفاصل (آرتریت سپتیک)
باکتری های استافیلوکوکی یکی از دلایل شایع آرتریت عفونی هستند. این باکتری ها اغلب مفاصل زانو، شانه، لگن و انگشتان دست و پا را هدف قرار می دهند. علائم و نشانه های آن می تواند شامل موارد زیر باشد:
- تورم مفصل
- درد شدید در مفصل آسیب دیده
- تب
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر شما یا فرزندتان علائم زیر را دارید، حتماً به پزشک مراجعه کنید:
- ناحیه ای از پوست که قرمز، تحریک شده یا دردناک است.
- تاول های پر از چرک.
- تب.
همچنین، در صورت مشاهده موارد زیر نیز باید با پزشک مشورت کنید:
- انتقال عفونت های پوستی بین اعضای خانواده.
- ابتلای دو یا چند نفر از اعضای خانواده به عفونت پوستی.
علل ابتلا به عفونت های استافیلوکوکی
بسیاری از افراد بدون اینکه دچار عفونت شوند، حامل باکتری های استافیلوکوک هستند. با این حال، اگر به این عفونت مبتلا شوید، به احتمال زیاد خودتان از قبل ناقل این باکتری بوده اید. باکتری های استافیلوکوک می توانند به راحتی از فردی به فرد دیگر منتقل شوند. از آنجایی که این باکتری ها بسیار مقاوم هستند، می توانند روی اشیایی مانند روبالشی یا حوله برای مدت طولانی زنده بمانند و به فرد بعدی منتقل شوند. باکتری های استافیلوکوک می توانند در شرایط زیر نیز زنده بمانند:
- خشکی شدید
- دمای بالا
- اسید معده
عوامل خطرساز (ریسک فاکتورها)
برخی عوامل، از جمله وضعیت سیستم ایمنی بدن، می توانند خطر ابتلا به عفونت های استافیلوکوکی را افزایش دهند.
بیماری های زمینه ای
برخی بیماری ها یا داروهایی که برای درمان آن ها استفاده می شود، فرد را مستعد ابتلا به عفونت استافیلوکوکی می کنند. افرادی که بیشتر در معرض خطر هستند، عبارتند از:
- افراد دیابتی که از انسولین استفاده می کنند.
- افراد مبتلا به HIV/ایدز.
- افراد دچار نارسایی کلیه که نیاز به دیالیز دارند.
- افراد با سیستم ایمنی ضعیف (ناشی از بیماری یا مصرف داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی).
- گیرندگان پیوند عضو.
- بیماران سرطانی، به ویژه کسانی که تحت شیمی درمانی یا پرتودرمانی هستند.
- افراد با آسیب های پوستی (مانند اگزما، گزش حشرات یا بریدگی های جزئی که باعث باز شدن پوست شده اند).
- افراد دارای بیماری های تنفسی (مانند فیبروز کیستیک یا آمفیزم).
بستری بودن در بیمارستان
با وجود تلاش های شدید برای کنترل عفونت، باکتری های استافیلوکوکی در بیمارستان ها وجود دارند و می توانند افراد آسیب پذیر را مبتلا کنند، به ویژه کسانی که شرایط زیر را دارند:
- سیستم ایمنی ضعیف.
- سوختگی ها.
- زخم های جراحی.
دستگاه های پزشکی
باکتری های استافیلوکوک می توانند در امتداد لوله های پزشکی که در بیمارستان به فرد متصل هستند، حرکت کرده و عفونت ایجاد کنند. این دستگاه ها شامل موارد زیر هستند:
- لوله دیالیز
- کاتترهای ادراری
- لوله های تغذیه
- لوله های تنفس
- کاتترهای داخل وریدی
ورزش های پربرخورد
باکتری های استافیلوکوکی می توانند به راحتی از طریق بریدگی، خراش و تماس پوست با پوست در طول ورزش های پربرخورد پخش شوند. این عفونت ها همچنین در رختکن ها، از طریق استفاده مشترک از تیغ، حوله، لباس یا تجهیزات ورزشی، گسترش پیدا می کنند.
تهیه غیر بهداشتی غذا
آماده کنندگان مواد غذایی که دست های خود را به درستی نمی شویند، می توانند باکتری های استافیلوکوک را از پوست خود به غذا منتقل کنند. غذاهای آلوده به استافیلوکوک معمولاً مزه یا بوی غیرعادی ندارند.
عوارض بیماری
اگر باکتری های استافیلوکوکی به جریان خون حمله کنند، ممکن است یک عفونت شدید که کل بدن را درگیر می کند، رخ دهد. این وضعیت که سپسیس نامیده می شود، می تواند به شوک سپتیک منجر شود که یک وضعیت خطرناک به دلیل افت شدید فشار خون است.
پیشگیری از عفونت های استافیلوکوکی
با رعایت چند نکته ساده می توان خطر ابتلا به عفونت های استافیلوکوکی را به شکل قابل توجهی کاهش داد:
- شستن کامل دست ها: شستن دست ها بهترین راه دفاعی در برابر میکروب ها است. دست های خود را حداقل به مدت ۲۰ ثانیه با آب و صابون بشویید. سپس آن ها را با یک دستمال کاغذی خشک کرده و از همان دستمال برای بستن شیر آب استفاده کنید. اگر دست هایتان خیلی کثیف نیست، می توانید از یک ضدعفونی کننده دست بر پایه الکل استفاده کنید. دست های خود را به طور مرتب، به ویژه قبل، حین و بعد از تهیه و خوردن غذا؛ پس از دست زدن به گوشت خام و پس از استفاده از توالت بشویید.
- پوشاندن زخم ها: زخم ها را تمیز نگه دارید و با باند خشک و استریل بپوشانید تا به خوبی بهبود یابند. چرک زخم های آلوده اغلب حاوی باکتری های استافیلوکوکی است و پوشاندن آن ها مانع از گسترش باکتری می شود.
- تعویض به موقع تامپون و نوار بهداشتی: سندرم شوک سمی توسط باکتری های استافیلوکوکی ایجاد می شود. تامپون هایی که برای مدت طولانی باقی می مانند، می توانند محل مناسبی برای رشد این باکتری ها باشند. با تعویض منظم تامپون و نوار بهداشتی (حداقل هر چهار تا هشت ساعت)، می توانید احتمال ابتلا به این سندرم را کاهش دهید.
- استفاده از وسایل شخصی: از به اشتراک گذاشتن حوله، ملحفه، تیغ، لباس و تجهیزات ورزشی خودداری کنید. باکتری های استافیلوکوکی می توانند روی این وسایل زنده بمانند و به راحتی از فردی به فرد دیگر منتقل شوند.
- شست وشو در آب گرم: باکتری های استافیلوکوکی می توانند در لباس ها و ملحفه هایی که به درستی شسته نشده اند، زنده بمانند. برای از بین بردن این باکتری ها، آن ها را در صورت امکان در آب گرم بشویید.
- رعایت نکات ایمنی غذا: پیش از دست زدن به غذا، دست های خود را بشویید. غذاهای گرم باید بالای ۶۰ درجه سانتی گراد و غذاهای سرد زیر ۴.۴ درجه سانتی گراد نگهداری شوند. باقی مانده غذا را در اسرع وقت در یخچال قرار دهید و تخته های برش و سطوح آشپزخانه را با آب و صابون بشویید.
تشخیص عفونت های استافیلوکوکی
برای تشخیص عفونت استافیلوکوکی، پزشک این اقدامات را انجام می دهد:
- معاینه جسمی: در طول معاینه، پزشک ضایعات پوستی شما را به دقت بررسی می کند.
- نمونه برداری برای آزمایش: پزشکان معمولاً با بررسی نمونه بافت یا ترشحات بینی، وجود باکتری استافیلوکوک را تشخیص می دهند.
- سایر آزمایش ها: در صورت تشخیص عفونت، ممکن است پزشک برای بررسی تأثیر آن بر قلب، یک آزمایش تصویربرداری به نام اکوکاردیوگرافی تجویز کند. همچنین، بسته به علائم، آزمایش های تصویربرداری دیگری نیز ممکن است انجام شود.
درمان عفونت های استافیلوکوکی
درمان عفونت استافیلوکوکی می تواند شامل موارد زیر باشد:
- آنتی بیوتیک ها: پزشک آزمایش هایی برای شناسایی نوع باکتری استافیلوکوک انجام می دهد تا بهترین آنتی بیوتیک را انتخاب کند. آنتی بیوتیک هایی که اغلب برای درمان عفونت های استافیلوکوکی استفاده می شوند، شامل سفازولین، نافسیلین، اگزاسیلین، ونکومایسین و داپتومایسین هستند. بسیاری از گونه های باکتری استافیلوکوک در برابر داروهای قدیمی تر مقاوم شده اند، به همین دلیل استفاده از ونکومایسین برای درمان عفونت های جدی افزایش یافته است. در صورت تجویز آنتی بیوتیک خوراکی، حتماً آن را طبق دستور پزشک مصرف کرده و کل دوره درمان را کامل کنید.
- تخلیه زخم: اگر به عفونت پوستی مبتلا هستید، پزشک ممکن است برای تخلیه مایع عفونی، برشی کوچک در محل زخم ایجاد کند.
- حذف دستگاه های پزشکی: اگر علت عفونت، یک دستگاه یا پروتز کاشته شده در بدن باشد، برداشتن آن ضروری است که ممکن است به جراحی نیاز داشته باشد.
مقاومت آنتی بیوتیکی
باکتری های استافیلوکوکی بسیار سازگار هستند و بسیاری از انواع آن ها در برابر یک یا چند آنتی بیوتیک مقاوم شده اند. به عنوان مثال، امروزه تنها حدود ۵٪ از عفونت های استافیلوکوکی با پنی سیلین قابل درمان هستند. ظهور گونه های مقاوم به آنتی بیوتیک مانند MRSA (استافیلوکوکوس اورئوس مقاوم به متی سیلین) باعث شده است که برای درمان، از آنتی بیوتیک های قوی تری مانند وانکومایسین استفاده شود که ممکن است عوارض جانبی بیشتری داشته باشند.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
ابتدا به پزشک عمومی مراجعه کنید. بسته به اینکه کدام بخش از بدن شما تحت تأثیر عفونت قرار گرفته است، ممکن است به یک متخصص مانند متخصص پوست، قلب یا بیماری های عفونی ارجاع داده شوید.
کارهایی که می توانید انجام دهید:
بهتر است یک لیست از موارد زیر تهیه کنید:
- شرح دقیق علائم خود.
- سابقه پزشکی شخصی و خانوادگی.
- تمام داروها و مکمل هایی که مصرف می کنید.
- سؤالاتی که می خواهید از پزشک بپرسید.
سؤالات مهمی که می توانید بپرسید:
- علت علائم من چیست؟
- به چه نوع آزمایش هایی نیاز دارم؟
- بهترین روش درمان عفونت من کدام است؟
- آیا این بیماری مسری است؟
- چگونه می توانم بفهمم که عفونتم در حال بهبود یا بدتر شدن است؟
- من بیماری های دیگری هم دارم، چگونه می توانم این وضعیت را به بهترین شکل مدیریت کنم؟
- آیا باید از فعالیت یا رژیم غذایی خاصی پرهیز کنم؟
- چه منابع اطلاعاتی معتبری را پیشنهاد می دهید؟
از پزشک چه انتظاری می رود؟
پزشک برای تشخیص دقیق، احتمالاً این سؤالات را از شما خواهد پرسید:
- چه زمانی علائم شما شروع شد؟
- شدت علائم چقدر است؟
- آیا با فردی که عفونت استافیلوکوکی داشته، در تماس بوده اید؟
- آیا دستگاه پزشکی (مانند مفصل مصنوعی یا ضربان ساز) در بدن خود دارید؟
- آیا بیماری خاصی دارید که سیستم ایمنی شما را ضعیف کرده باشد؟
- آیا اخیراً در بیمارستان بوده اید یا ورزش گروهی انجام داده اید؟
در این بین چه کارهایی می توان انجام داد؟
اگر به عفونت پوستی استافیلوکوکی مشکوک هستید، تا زمانی که به پزشک مراجعه نکرده اید، ناحیه آلوده را تمیز و پوشیده نگه دارید تا از انتقال باکتری به دیگران جلوگیری شود و از تهیه غذا برای دیگران خودداری کنید.
دیدگاه خود را به اشتراک بگذارید.