سوفل قلب به صداهایی اطلاق می شود که شبیه سوت کشیدن، فش فش کردن یا غُرغُر کردن بوده و توسط جریان آشفته خون در داخل قلب یا عروق نزدیک آن ایجاد می شود. در ادامه اطلاعاتی درباره علائم و علل بروز سوفل قلب، نحوه تشخیص و درمان آن ارائه می شود.
سوفل قلب چیست؟
در یک ضربان قلب طبیعی، دو صدای مشخص "لوب-دوپ" شنیده می شود که ناشی از بسته شدن دریچه های قلب هستند. سوفل قلب، یک صدای اضافی است که توسط جریان خون آشفته ایجاد شده و می تواند از بدو تولد (مادرزادی) وجود داشته باشد یا در مراحل بعدی زندگی ایجاد شود.
سوفل قلب به دو دسته اصلی تقسیم می شوند:
سوفل خوش خیم (بی ضرر): این نوع سوفل نشانه بیماری قلبی نیست، نیازی به درمان ندارد و ممکن است با گذشت زمان از بین برود یا در طول عمر فرد بدون ایجاد هیچ مشکل دیگری باقی بماند.
سوفل غیرعادی (پاتولوژیک): این سوفل اغلب نشان دهنده یک مشکل ساختاری در قلب (مانند نقص دریچه ها یا سوراخ های قلبی) بوده و برای تعیین علت دقیق و درمان، نیاز به ارزیابی های مداوم دارد.
علائم سوفل قلب
فردی که مبتلا به سوفل خوش خیم قلب است، به احتمال زیاد هیچ علامت دیگری را تجربه نخواهد کرد. اما سوفل غیرعادی قلب، بسته به علت زمینه ای ایجادکننده آن، ممکن است علائم و نشانه های زیر را ایجاد کند:
- کاهش اکسیژن رسانی: کبود شدن اندام ها، به ویژه نوک انگشتان و لب ها.
- احتباس مایعات: تورم (ادم) یا افزایش ناگهانی وزن، بزرگ شدن کبد، و بزرگ شدن رگ های گردن.
- مشکلات تنفسی: تنگی نفس یا سرفه مزمن.
- اختلال عملکرد قلب: تعریق شدید با وجود فعالیت کم، درد قفسه سینه، سرگیجه و غش کردن.
- در نوزادان: کاهش اشتها و عدم رشد طبیعی.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
اگر مشکوک هستید که خود یا فرزندتان سوفل قلبی دارید، باید برای ارزیابی به پزشک مراجعه کنید. پزشک می تواند خوش خیم بودن آن را تأیید کند یا در صورت نیاز به بررسی بیشتر، یک مشکل اساسی قلبی را تشخیص دهد.
علل ابتلا به سوفل قلب
سوفل قلب به دلیل جریان آشفته خون رخ می دهد که این آشفتگی می تواند در طول مراحل مختلف چرخه ضربان قلب شنیده شود: هنگام پر شدن قلب از خون (سوفل دیاستولیک)، هنگام تخلیه قلب (سوفل سیستولیک) یا در طول کل تپش قلب (سوفل مداوم).
سوفل خوش خیم قلب
سوفل خوش خیم زمانی رخ می دهد که خون با سرعتی بیشتر از حد طبیعی در قلب، که ساختار سالمی دارد، جریان یابد. این نوع سوفل در نوزادان و کودکان شایع است و شرایطی که باعث افزایش سرعت جریان خون می شوند، عبارتند از:
- افزایش فعالیت متابولیک: فعالیت بدنی شدید، تب، یا پرکاری تیروئید (افزایش هورمون تیروئید).
- شرایط خونی: کم خونی (کمبود گلبول های قرمز سالم).
- تغییرات فیزیولوژیک: بارداری یا مراحل رشد سریع مانند دوره بلوغ.
سوفل غیرطبیعی قلب
این نوع سوفل نشان دهنده یک مشکل ساختاری است که جریان طبیعی خون را مختل می کند.
الف) علل مادرزادی (نقص های ساختاری قلب در کودکان):
- سوراخ هایی در قلب (نقص سپتوم): وجود سوراخ در دیواره بین حفره های قلب، که می تواند باعث جریان غیرطبیعی خون شود.
- شنت قلبی: جریان خون غیرعادی بین حفره های قلب یا رگ های خونی.
- مشکلات دریچه قلب از بدو تولد: شامل دریچه هایی که به اندازه کافی باز نمی شوند (تنگی یا استنوزیس) یا دریچه هایی که به درستی بسته نمی شوند و نشت می کنند (نارسایی مجدد).
ب) علل اکتسابی (در بزرگسالان و کودکان بزرگتر):
- کلسیفیکاسیون دریچه: سخت شدن یا ضخیم شدن دریچه ها با افزایش سن (مانند تنگی دریچه آئورت) که جریان خون را دشوار می کند.
- اندوکاردیت: عفونت لایه داخلی قلب و دریچه ها، که معمولاً ناشی از انتشار باکتری ها یا میکروب ها از طریق جریان خون است و می تواند به دریچه های قلب آسیب برساند.
- تب روماتیسمی: یک بیماری جدی که در صورت عدم درمان سریع عفونت استرپتوکوکی گلو ایجاد می شود و می تواند به طور دائمی به دریچه های قلب آسیب رسانده و جریان خون طبیعی را مختل کند.
عوامل خطرساز (ریسک فاکتورها)
برخی عوامل زمینه ای می توانند خطر ابتلا به سوفل های غیرعادی قلب را افزایش دهند. این عوامل معمولاً به نقص های ساختاری مادرزادی یا مشکلات اکتسابی دریچه ای یا قلبی منجر می شوند:
۱. عوامل ژنتیکی و سابقه خانوادگی
- نقص های مادرزادی: در صورتی که یکی از اعضای خانواده نقص قلبی مادرزادی داشته باشد که با سوفل غیرمعمول همراه بوده است، احتمال ابتلای سایر اعضا به سوفل قلب افزایش می یابد.
۲. بیماری ها و شرایط پزشکی
بسیاری از شرایط پزشکی مختلف می توانند خطر سوفل قلبی اکتسابی را افزایش دهند، از جمله:
- مشکلات ساختاری و عملکردی قلب: عضله قلب ضعیف شده (کاردیومیوپاتی)، عفونت پوشش داخلی قلب (اندوکاردیت)، و بیماری های دریچه قلب (مانند تنگی یا نارسایی).
- اختلالات سیستم ایمنی و التهابی: برخی اختلالات خودایمنی، شامل لوپوس و آرتریت روماتوئید، سابقه تب روماتیسمی و اختلالات خونی خاص مانند سندرم هایپرائوزینوفیل (افزایش نوعی گلبول سفید).
- بیماری های غدد درون ریز و متابولیک: تیروئید بیش از حد فعال (پرکاری تیروئید).
- سندرم های نادر: مواد شیمیایی حاصل از تومورهای نادر در ریه ها یا دستگاه گوارش که وارد جریان خون می شوند (سندرم کارسینوئید).
- شرایط مرتبط با فشار خون: فشار خون بالا (هایپرتنشن) و فشار خون بالا در ریه ها (فشار خون ریوی).
۳. عوامل مرتبط با بارداری و نوزادی
- دیابت کنترل نشده یا عفونت های ویروسی: ابتلای مادر به دیابت کنترل نشده یا عفونت هایی مانند سرخجه در دوران بارداری، خطر ابتلای کودک به نقص قلب و در نتیجه سوفل قلب را افزایش می دهد.
- مصرف مواد مضر: استفاده از برخی داروهای خاص، الکل یا مواد مخدر در دوران بارداری نیز می تواند منجر به نقص قلب در نوزاد در حال رشد شود که خود باعث سوفل قلب خواهد شد.
پیشگیری از بروز بیماری
در حال حاضر، کار زیادی برای جلوگیری از سوفل قلب به طور مستقیم نمی توان انجام داد.
با این حال، لازم است به خاطر داشته باشید که بسیاری از سوفل ها در کودکان با رشد طبیعی خودبه خود از بین می روند و اغلب بی ضرر هستند. برای بزرگسالان، سوفل های اکتسابی با مدیریت و بهبود وضعیت پزشکی زمینه ای (مانند کنترل فشار خون، درمان عفونت ها یا مدیریت بیماری های خودایمنی) ممکن است بهبود یابد و از بین برود.
تشخیص سوفل قلب
تشخیص سوفل قلب معمولاً طی معاینه فیزیکی روتین، هنگامی که پزشک با استفاده از استتوسکوپ (گوشی پزشکی) به صدای قلب گوش می دهد، صورت می گیرد.
معاینه جسمی و ویژگی های سوفل
برای اینکه پزشک بتواند خوش خیم یا غیرعادی بودن سوفل را بررسی کند، باید چندین ویژگی کلیدی صدا را ارزیابی نماید. این ویژگی ها به تعیین محل دقیق و علت احتمالی آشفته شدن جریان خون کمک می کنند:
شدت صدا (بلندی): سوفل در مقیاسی از ۱ تا ۶ درجه بندی می شود که عدد ۶ بلندترین صدا را نشان می دهد.
محل و انتشار صدا: در کدام قسمت از قلب صدا تولید می شود و آیا این صدا به نواحی دیگر مانند گردن یا کمر نیز شنیده می شود.
تُن صدا: زیر، متوسط یا بم بودن تن صدای سوفل.
تأثیر عوامل خارجی: آیا فعالیت بدنی (مانند ورزش) یا تغییر وضعیت بدن بر شدت یا ویژگی های صدا تأثیر می گذارد.
زمان وقوع در چرخه قلب:
- سوفل سیستولیک (هنگام تخلیه قلب): به طور کلی، یک سوفل سیستولیک ممکن است یک سوفل خوش خیم باشد.
- سوفل دیاستولیک (هنگام پر شدن قلب) یا سوفل مداوم: این سوفل ها معمولاً نشان دهنده یک مشکل قلبی هستند و نیاز به بررسی های بیشتر دارند.
علاوه بر این، پزشک در مورد علائم دیگر مرتبط با مشکلات قلبی، سابقه پزشکی شما و وجود سابقه سوفل قلبی یا سایر بیماری های قلبی در خانواده سؤال خواهد کرد.
تست های تشخیصی تکمیلی
اگر پزشک پس از معاینه فیزیکی به سوفل قلب غیرعادی مشکوک شود، برای تشخیص دقیق علت زمینه ای و ارزیابی آسیب ساختاری قلب، ممکن است آزمایش های تخصصی زیر را تجویز کند.
اکوکاردیوگرام
این آزمایش اصلی ترین ابزار برای تعیین علت سوفل قلب محسوب می شود و در آن از امواج اولتراسوند برای ایجاد تصاویر دقیق و متحرک از ساختار و عملکرد قلب استفاده می گردد. اکوکاردیوگرام می تواند به شناسایی دریچه های غیرطبیعی قلب کمک کند؛ به عنوان مثال، دریچه های سفت شده (کلسیفیه) یا نشتی دار، و همچنین نقص های ساختاری مادرزادی قلب را تشخیص دهد.
الکتروکاردیوگرام (نوار قلب - ECG/EKG)
این یک آزمایش غیرتهاجمی است که طی آن، پروب هایی بر روی قفسه سینه قرار داده می شوند تا فعالیت الکتریکی قلب و ضربان های آن ثبت شود. نوار قلب به پزشک کمک می کند تا ریتم قلب و مشکلات ساختاری آن را که ممکن است باعث اختلال در هدایت الکتریکی شده باشند، ارزیابی و مشخص کند.
رادیوگرافی قفسه سینه
عکس رادیوگرافی قفسه سینه تصویری از قلب، ریه ها و رگ های خونی را ارائه می دهد. این آزمایش می تواند نشان دهد که آیا قلب بزرگ شده است یا خیر، که این امر ممکن است نشانه وجود یک بیماری زمینه ای باشد که باعث سوفل قلب شده است.
کاتتریزاسیون قلب
این آزمایش به طور کلی زمانی استفاده می شود که سایر روش های تشخیصی به نتایج قطعی نرسیده باشند. در این روش، یک لوله نازک (کاتتر) از طریق یک ورید یا شریان در پا یا بازو وارد شده و به سمت قلب هدایت می شود. این اقدام امکان اندازه گیری فشار در حفره های قلب و رگ های اصلی را فراهم می کند. همچنین می توان ماده رنگی را تزریق کرد تا جریان خون از طریق قلب، دریچه ها و عروق خونی در زمان رادیوگرافی مشاهده شود و مشکلات ساختاری یا انسدادی بررسی گردند.
درمان سوفل قلب
درمان سوفل قلب و نتیجه نهایی آن به فرم بیماری (خوش خیم یا غیرعادی) و علت اصلی آن بستگی دارد.
درمان سوفل خوش خیم: سوفل خوش خیم قلب به طور کلی نیازی به درمان ندارد، زیرا قلب در حالت طبیعی خود عمل می کند. اگر سوفل خوش خیم ناشی از یک وضعیت پزشکی موقت، مانند تب یا پرکاری تیروئید، باشد، با درمان بیماری زمینه ای، سوفل نیز خودبه خود از بین خواهد رفت.
درمان سوفل غیرعادی: سوفل غیرعادی قلب باید تحت نظارت دقیق پزشک قرار گیرد و درمان آن به بیماری قلبی خاصی که باعث سوفل شده است، وابسته است که ممکن است شامل درمان های دارویی یا جراحی باشد. هدف از درمان، جلوگیری از آسیب بیشتر به ساختار قلب و مدیریت عوارض است.
درمان دارویی
داروهای تجویز شده توسط پزشک برای سوفل غیرعادی، به نوع مشکل قلبی بیمار بستگی دارد و ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- داروهای رقیق کننده خون (ضدانعقاد): این داروها از ایجاد لخته خون در قلب جلوگیری کرده و خطر سکته مغزی را کاهش می دهند. پزشک ممکن است داروهای سنتی مانند آسپیرین و وارفارین، یا داروهای جدیدتر به نام ضدانعقاد خوراکی با اثر مستقیم مانند آپیکسابان یا ریواروکسابان را تجویز کند.
- قرص های آب (ادرارآور): این داروها مایعات اضافی را از بدن خارج می کنند و به مدیریت شرایطی مانند فشار خون بالا که می تواند سوفل قلب را بدتر کند، کمک می کنند.
- مهارکننده های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE inhibitors): این داروها برای کاهش فشار خون استفاده می شوند، زیرا فشار خون بالا می تواند شرایط زمینه ای ایجادکننده سوفل قلب را وخیم تر کند.
- استاتین ها: استاتین ها به کاهش کلسترول کمک می کنند، زیرا به نظر می رسد کلسترول بالا برخی از مشکلات دریچه قلب و در نتیجه برخی سوفل های قلبی را تشدید می کند.
- مسدودکننده های بتا: این داروها ضربان قلب و فشار خون را کاهش می دهند و برای مدیریت برخی از انواع مشکلات دریچه قلب استفاده می شوند.
توصیه آنتی بیوتیکی: در گذشته، پزشکان توصیه می کردند که اکثر افراد مبتلا به سوفل غیرعادی قلب قبل از مراجعه به دندانپزشکی یا انجام عمل جراحی، برای جلوگیری از ورود باکتری به غشای قلب (آندوکاردیت عفونی)، آنتی بیوتیک مصرف کنند. با این حال، در حال حاضر این توصیه فقط برای افرادی است که دارای دریچه قلب مصنوعی هستند یا سابقه عفونت دریچه قلب یا نقص مادرزادی قلب دارند که خطر ابتلا به اندوکاردیت عفونی را به شکل غیرمعمولی افزایش می دهد.
جراحی
برای ترمیم یک دریچه آسیب دیده یا نشتی دار که باعث سوفل قلب شده است، ممکن است نیاز به مداخله جراحی باشد. پزشک بر اساس شرایط قلبی بیمار، یکی از چندین گزینه درمان دریچه قلب را توصیه می کند.
ترمیم دریچه:
- بالون والووپلاستی: این روش برای رفع تنگی دریچه انجام می شود. یک کاتتر دارای بالون در قلب هدایت شده، درون دریچه قرار می گیرد و سپس بالون برای گشاد کردن دریچه باریک شده منبسط می شود.
- آنولوپلاستی: جراح با کاشت یک حلقه مصنوعی، بافت اطراف دریچه را محکم می کند تا برگچه های دریچه بتوانند به هم نزدیک شده و نشت را کاهش دهند.
- ترمیم ساختارهای حمایتی: جراح ممکن است نخ هایی را که از دریچه ها حمایت می کنند (طناب های وتری و عضلات پاپیلاری) جایگزین یا کوتاه کند تا حمایت ساختاری از دریچه قلب بهبود یافته و نشت از بین برود.
- ترمیم برگچه های دریچه: در این روش، جراح برگچه دریچه را برش داده یا چین هایی به آن اضافه می کند.
تعویض دریچه: در بسیاری از موارد، دریچه آسیب دیده باید تعویض شود. گزینه های تعویض عبارتند از:
- عمل قلب باز: این روش اصلی شامل برداشتن دریچه باریک شده و جایگزینی آن با یک دریچه مکانیکی (ساخته شده از فلز، بادوام اما با خطر لخته) یا یک دریچه بافتی (از خوک، گاو یا اهداکننده انسان) است. دریچه های بافتی ممکن است نیاز به جایگزینی مجدد در آینده داشته باشند.
- روش راس: در این روش، از دریچه ریوی خود بیمار برای جایگزینی دریچه آئورت استفاده می شود؛ اما به دلیل وجود گزینه های کمتر پیچیده و کارآمدتر، اکنون کمتر مورد استفاده قرار می گیرد.
- تعویض دریچه آئورت ترانس کاتتر: این یک روش کمتر تهاجمی برای جایگزینی دریچه آئورت است. TAVR شامل تعویض دریچه از طریق یک شریان در پا یا یک برش کوچک در قفسه سینه است. در بعضی موارد، می توان یک دریچه مصنوعی را از طریق کاتتر درون یک دریچه تعویض شده قبلی قرار داد (روش "دریچه در دریچه"). TAVR معمولاً برای افرادی که دچار تنگی دریچه آئورت شدید هستند و در معرض خطر افزایش عوارض ناشی از جراحی باز قرار دارند، در نظر گرفته می شود.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
اگر فکر می کنید خودتان یا فرزندتان سوفل قلبی دارید، حتماً به پزشک خانواده اطلاع دهید. اگرچه بیشتر سوفل های قلبی بی ضرر هستند، اما بهتر است هرگونه مشکل اساسی در قلب را که می تواند جدی باشد، با پزشک خود در میان بگذارید.
از آنجا که زمان ملاقات شما با پزشک مختصر است و از آنجا که اغلب اطلاعات زیادی برای دانستن وجود دارد، بهتر است که برای ویزیت پزشک آماده باشید. در اینجا برخی از اطلاعات برای کمک به شما در آماده شدن و انتظاراتی که از پزشک دارید، آورده شده است.
آن چه می توانید انجام دهید
از هرگونه محدودیت قبل از قرار ملاقات آگاه باشید. در زمان تعیین وقت، حتماً در رابطه با اقدامات لازم قبل از ملاقات با پزشک، به عنوان مثال، اگر نوع خاصی از اکوکاردیوگرام که ممکن است لازم باشد، سوال کنید.
- علائمی که تجربه می کنید را یادداشت کنید، از جمله علائمی که به نظر می رسد ارتباطی با دلیل سوفل های قلبی نداشته باشد.
- اطلاعات شخصی از جمله سابقه خانوادگی سوفل های قلبی، مشکلات ریتم قلب، نقص قلب، بیماری عروق کرونر، اختلالات ژنتیکی، سکته مغزی، فشار خون بالا یا دیابت و هرگونه فشارهای اساسی یا تغییرات اخیر زندگی را یاداشت کنید.
- نام و مقدار داروها، ویتامین ها یا سایر مکمل هایی که اخیراً مصرف کرده اید را بنویسید.
- یکی از اعضای خانواده یا دوست خود را همراه داشته باشید. بعضی اوقات یادآوری تمام اطلاعات ارائه شده در هنگام قرار ملاقات دشوار است. شخصی که شما را همراهی می کند، می تواند به شما در یادآوری نکات پزشک کمک کند.
- در مورد رژیم غذایی و عادات ورزشی آماده بحث باشید. زیرا اگر از قبل رژیم یا ورزش خاصی را دنبال نمی کردید،باید آمادگی کامل در مورد هر چالشی که ممکن است در شروع کار با آن روبرو شوید، را داشته باشید.
- سوالاتی که می خواهید از پزشک بپرسید را یادداشت کنید.
وقت شما با پزشک محدود است ، بنابراین تهیه لیستی از سوالات می تواند به شما کمک کند تا از وقت خود نهایت استفاده را ببرید. در مورد سوفل قلبی، برخی از سوالات اساسی که باید از پزشک بپرسید عبارتند از:
- محتمل ترین دلیل سوفل قلب چیست؟
- دلایل احتمالی دیگر سوفل قلب چیست؟
- چه نوع آزمایش هایی لازم است؟
- بهترین درمان یا مراقبت های بعدی چیست؟
- گزینه های جایگزین درمان اصلی که شما پیشنهاد می کنید چیست؟
- عارضه های پزشکی غیر از سوفل قلب چگونه باید کنترل شود؟
- آیا محدودیتی در رژیم غذایی یا ورزش وجود دارد که لازم باشد آنها را دنبال کنم؟
- آیا باید به متخصص مراجعه کنم؟
- اگر جراحی لازم باشد، کدام جراحی را توصیه می کنید؟
- آیا جایگزینی عمومی برای دارویی که تجویز می کنید وجود دارد؟
- چه مجله ها و بروشورهایی در دسترس هستند؟ چه سایت هایی را برای کسب اطلاعات بیشتر پیشنهاد می دهید؟
از پزشک چه انتظاری می رود
پزشک احتمالاً تعدادی سوال از شما می پرسد. همچنین آماده بودن برای پاسخ دادن به آنها ممکن است نیازمند وقت بیشتری باشد تا نکاتی را که می خواهید مرور کنید. سوالاتی که ممکن است پزشک بپرسد:
- چه زمانی برای اولین بار علائم را تجربه کردید؟
- آیا علائم گاه به گاه است یا مداوم؟
- شدت علائم چقدر است؟
- آیا چیزی علائم را بهبود می بخشد؟
- آیا چیزی علائم را بدتر می کند؟
- آیا تا به متوجه کبودی در پوست خود شده اید؟
- آیا تنگی نفس دارید؟ چه زمانی این اتفاق می افتد؟
- آیا تا به حال غش کرده اید؟
- آیا درد قفسه سینه داشته اید؟
- آیا در پاهای خود تورم داشته اید؟
- هنگام ورزش چه احساسی دارید؟
- آیا تاکنون از داروهای غیرقانونی استفاده کرده اید؟
- آیا تابحال تب روماتیسمی داشته اید؟
- آیا شخص دیگری در خانواده سوفل قلب یا مشکل دریچه قلب دارد؟
دیدگاه خود را به اشتراک بگذارید.