درخواست مشاوره رایگان
آنژیوگرافی و سی تی آنزیوگرافی، از روش های تشخیصی هستند که با استفاده از تصویربرداری شدت و نوع جریان خون را در عروق یا قلب نشان می دهد. در ادامه اطلاعاتی درباره موارد انجام، عوارض و آمادگی های لازم برای آنژیوگرافی و سی تی آنژیوگرافی ارائه می شود.
آنژیوگرافی یا رگ نگاری روشی است که طی آن با استفاده از یک رنگ مخصوص (ماده حاجب) و اشعه ایکس، نحوه حرکت جریان خون در عروق قلب مشاهده می شود.
قبل از شروع آزمایش، یک آرامبخش ملایم به بیمار داده می شود تا به حفظ آرامش او کمک کند.
ناحیه ای از بدن (بازو یا کشاله ران) با پدالکلی و داروی بی حس کننده موضعی، تمیز و بی حس می شود. متخصص قلب، یک لوله توخالی نازک، که کاتتر (catheter) نامیده می شود را از شریان عبور می دهد و آن را با دقت به سمت قلب هدایت می کند. تصاویری که توسط اشعه ایکس ایجاد می شود به پزشک کمک می کند تا کاتتر را در جهت درست هدایت کند.
هنگامی که کاتتر در محل مورد نظر قرار گرفت، ماده حاجب تزریق می شود تا حرکت آن را در عروق توسط تصاویر به دست آمده از تابش اشعه ایکس، بررسی شود. این رنگ به مشخص شدن هرگونه انسداد در جریان خون کمک می کند.
آنژیوگرافی عروق کرونر ممکن است به دلایل زیر انجام شود:
نتایج عادی: نشان می دهد که خون رسانی به قلب طبیعی است و انسدادی در عروق وجود ندارد.
نتایج غیر عادی: به معنای وجود انسداد در عروق است. این آزمایش تعداد شریان مسدود شده، محل و شدت انسداد را تعیین می کند.
به طور کلی، خطر ابتلا به عوارض جدی از 1 در 1000 است.
خطرات این روش شامل موارد زیر است:
به طور کلی، احتمال خونریزی، عفونت و درد در محل برش وجود دارد.
همیشه احتمال بسیار کمی وجود دارد که کاتتر به دیواره عروق خونی یا ساختارهای اطراف آن آسیب برسانند.
امکان ایجاد لخته خون اطراف کاتترها، انتقال لخته و ایجاد انسداد در سایر رگ های خونی وجود دارد.
امکان دارد ماده حاجب به کلیه ها آسیب برساند (به ویژه در افراد مبتلا به دیابت یا مشکلات قبلی کلیه).
این روش اغلب 30 تا 60 دقیقه طول می کشد.
به مدت 8 ساعت قبل از شروع آزمایش باید ناشتا باشید. ممکن است لازم باشد شب قبل از آزمایش در بیمارستان تحت نظر باشید اما در غیر این صورت، صبح روز آزمایش در بیمارستان چک می شوید.
قبل از انجام تست، روش و خطرات این روش را به بیمار توضیح می دهند و فرد باید برای انجام این تست فرم رضایت نامه را امضا کند.
حداقل به مدت 5 تا 6 ساعت روی تخت استراحت کنید.
تا 12 ساعت از خم کردن عضوی که جهت آنژیوگرافی به کار رفته است خودداری کنید.
پس از ترخیص، به آهستگی قدم بزنید.
توصیه می شود تا چند روز از انجام فعالیت های شدید و ناگهانی خودداری کنید.
چنانچه درد و تورم در محل آنژیوگرافی وجود داشت، می توانید از مسکن استفاده کنید. همچنین استفاده از کمپرس گرم بلا مانع است. اگر درد و تورم شدید بود، به پزشک مراجعه کنید.
در صورت استفاده از قرص ویاگرا یا سیلدنافیل برای درمان اختلال نعوظ، بارداری و یا حساسیت به دارو یا ماده حاجب، باید قبل از انجام تست به پزشک اطلاع داده شود.
سی-تی آنژیوگرافی Computed tomography angiography یا CTA،یا مقطع نگاری رایانه ای روش تشخیصی جدیدی است که با استفاده از اشعه X به تشخیص و ارزیابی بیماری های عروق خونی یا شرایط مرتبط با آن ها می پردازد. تفاوت سی تی آنژیوگرافی با سی تی اسکن معمولی در تزریق ماده حاجب است و این روش جزئیات آناتومی عروق بدن را دقیق تر از روش های MRI یا سونوگرافی نشان می دهد.
سی تی آنژیوگرافی نوعی تصویر برداری است که در آن می توان عروق تغذیه کننده قلب را مشاهده نمود و بر خلاف آنژیوگرافی مرسوم در این روش هیچ کاتتری داخل بدن نشده و بدون انجام این کار، عروق تنها از طریق تزریق وریدی ماده حاجب به بازو مشاهده می شود. در سی تی آنژیوگرافی، تصویربرداری به وسیله دستگاه سی تی اسکن و با در نظر گرفتن زمان ورود ماده حاجب به شریان های اندام مورد نظر، انجام می شود برای مثال زمانی که مواد حاجب به ورید بازو تزریق می شود، پس از گذشت 10 ثانیه وارد قلب می شوند. این مواد پس از گذشت 20 ثانیه وارد عروق شکم شده و در نهایت پس از 30 ثانیه به عروق پا می رسند.
سی تی آنژیوگرافی قلبی عروقی سریع تر، غیر تهاجمی و دارای عوارض، پیچیدگی و خطر کمتری نسبت به آنژیوگرافی است.
همچنین اشعه ایکس به کار رفته در این روش هیچ گونه عارضه جانبی فوری در بر ندارد و انجام سی تی آنژیوگرافی بدون نیاز به بیهوشی انجام می شود و در مقایسه با تست آنژیوگرافی، هزینه کمتری نیز دارد.
سی تی آنژیوگرافی یک روش نوین تشخیص پزشکی جهت تشخیص بیماری های وریدی، بیماری های شریانی (مانند تنگی عروق خونی قلب) و نارسایی های قلب است. این آزمایش قبل از پدیدار شدن علائم و یا در زمانی که علائم به صورت شفاف با بیماری های عروق خونی مرتبط نیستند، قادر به تشخیص بیماری می باشد.
سی تی آنژیوگرافی برای تشخیص گرفتگی شریان های كاروتید كه خون را از قلب به مغز می رساند، به كار می رود. زمانی كه فنر (stent) درون عروق بیمار قرار گیرد، با كمك سی تی آنژیوگرافی از جاگذاری درست آن مطمئن می شوند.
لازم به ذکر است که سی تی آنژیوگرافی تنها محدود به عروق کرونر نیست بلکه بررسی عروق مغزی (اتساع یا گرفتگی عروق مغز كه می تواند زندگی بیمار را تهدید كند)، سرو گردن (در سکته مغزی یا برخی سنکوپ ها و..)، ریوی (هنگام شک به عارضه آمبولی ریه)، شریان کلیوی (در نارسایی کلیه یا فشار خون بالا یا شک به تنگی شریان کلیه)، شریان های اندامی (در بیماری عروق محیطی یا آمبولی اندام ) و غیره، به راحتی با دقت بالا توسط این دستگاه انجام می شود. همچنین این روش می تواند در تشخیص اتساع عروق و تعیین لایه های دیواره قوس آئورت و دیگر انشعابات مهم بدن، تشخیص بیماری آرترواسکلروزیس كه در آن شریان های خونی ناحیه پا تنگ می شود و در بیماران مبتلا به سرطان به تشخیص جزئیات رگ های تغذیه كننده تومور كمك كند.
پس از اعلام آمادگی بیمار، پرستار از بیمار می خواهد تا روی تخت سی تی اسکن دراز بکشد. سپس پمپ تزریق اتوماتیک فعال می شود و ماده حاجب را به درون عروق بدن هدایت می کند. در طول سی تی آنژیوگرافی قلبی، الکترود های الکتروکاردیوگرام را (ECG) بر روی قفسه سینه بیمار قرار می دهند تا سی تی اسکن همراه با ضربان قلب مورد ارزیابی قرار گیرد. در برخی بیماران به خصوص در کودکان و بیماران با عروق شکننده و کوچک، ممکن است این تزریق به توسط سرنگ انجام گیرد.
کل فرآیند تصویربرداری در حدود 1 الی 2 دقیقه انجام می گیرد اما در مورد اسکن های چندگانه مسلما زمان بیشتری نیاز است. (ممكن است بین 10 تا 25 دقیقه به طول انجامد).
ممکن است از بیمار خواسته شود تا در طول اسکن نفس خود را حبس کند. هر حرکتی در طول آزمون می تواند منجر به ایجاد خطا در ثبت تصاویر شود. به هرگونه خطایی در تصویرگیری یا پردازش تصویر، آرتیفکت می گویند. آرتیفکت ها ممکن است باعث تار شدن تصاویر سی تی اسکن شوند. CT با استفاده از اشعه x و تحلیل كامپیوتری، تصاویر را تولید می كند. اشعه ایکس، از دستگاهی چرخشی که به دور قفسه سینه می چرخد، تابیده و پس از عبور اشعه از ناحیه مورد نظر، تصاویری سه بعدی از زوایای مختلف، بازسازی می شوند.
در پروسه سی تی آنژیو گرافی، ممکن است پزشک برای کودکان یا افرادی که اضطراب زیادی دارند، داروهای آرام بخش و بیهوش کننده ملایم تجویز کند. برای دریافت آرام بخش، بیمار باید ناشتا باشد و به مدت 4 ساعت قبل از آزمایش از خوردن و آشامیدن اجتناب کند.
البته سی تی آنژیوگرافی در کودکان به ندرت انجام می گیرد زیرا کودکان نسبت به بزرگسالان، حساسیت بیشتری به اشعه ایکس دارند به همین علت برای اسکن کودکان و نوجوانانی که در سنین رشد قرار دارند، رادیولوژیست از اسکنرهای سی تی با دوز و شدت تابش پایین استفاده می کند.
با توجه به مضرات قرار گرفتن در معرض تشعشعات، به علت اهمیت تشخیص دقیق مشکلات عروقی، می توان از عوارض این روش چشم پوشی کرد (البته بسته به سن بیمار و روش آزمایش، تابش مکرر اشعه ایکس احتمال ابتلا به سرطان را در افراد افزایش می دهد).
توصیه می شود مادران باید تا 24 الی 48 ساعت پس از انجام سی تی آنژیو از شیردهی به کودک پرهیز کنند.
معمولاً برای انجام این فرآیند، فرد به عنوان بیمار یک روزه پذیرش می شود. در بیشتر موارد پس از اتمام تست، نیاز به بستری بیمار در بیمارستان نبوده و فرد می تواند به فعالیت های روزمره خود بازگردد. در این روش بیمار هیچ دردی را احساس نمی کند و تنها در طول تزریق ماده حاجب، فرد احساس گرما و گرگرفتگی خواهد کرد.
برای انجام سی تی آنژیوگرافی موارد زیر باید رعایت شود:
بیمار باید به مدت چهار ساعت قبل از آنژیوگرافی ناشتا باشد اما می تواند در طول این چهار ساعت مایعات رقیق بدون کافئین مانند آب مصرف کند زیرا وجود مایعات برای کلیه ها ضروری است. در واقع ممنوعیتی در مصرف نوشیدنی های بدون کافئین وجود ندارد زیرا تنها کافئین باعث افزایش ضربان قلب شده که در انجام سی تی آنژیوگرافی قلب اختلال ایجاد می کند.
موارد مهمی که باید به پزشک اطلاع داده شوند:
به طور کلی سی تی آنژیوگرافی در ارزیابی عروق خونی و اندام هایی که توسط آن ها تغذیه می شوند، کاربرد دارد. این اندام ها عبارتند از:
همچنین پزشکان از سی تی آنژیو برای تشخیص و ارزیابی بسیاری از بیماری های عروق خونی یا شرایط وابسته به آن ها استفاده می کنند. این ارزیابی ها شامل موارد زیر است:
