زلودا (نام عمومی: کپسیتابین) یکی از داروهای مورد استفاده در شیمی درمانی است که در سرطان های پستان، کولون، معده و برخی سرطان های دیگر کاربرد دارد. در ادامه اطلاعاتی درباره موارد و نحوه مصرف کپسیتابین، عوارض جانبی و تداخلات دارویی آن ارائه می شود.
نام عمومی: کپسیتابین
نام تجاری: زلودا
از داروی زلودا (کپسیتابین) در درمان سرطان های پستان، روده بزرگ، رکتوم، معده، مری، پانکراس استفاده می شود. این دارو رشد سلول های سرطانی را کاهش داده یا متوقف می کند.
قرص خوراکی (150 میلی گرم ؛ 500 میلی گرم)
پیش از هر بار مصرف داروی زلودا (کپسیتابین)، راهنمای مصرف دارو را مطالعه نمایید. می توانید سوالات خود را از پزشک معالج خود یا پزشک داروخانه بپرسید.
داروی کپسیتابین باید طبق دستور پزشک و معمولاً 2 بار در روز (به فاصله 12 ساعت) به صورت خوراکی مصرف شود. پزشک دوره درمانی این دارو را مشخص خواهد کرد.
تا 30 دقیقه پس از غذا، قرص ها را با یک لیوان آب کامل (8 اونس / 240 میلی لیتر) میل کنید. قرص ها را خرد نکنید. اگر در بلعیدن قرص ها به طور کامل مشکلی دارید، از پزشک راهنمایی بخواهید. دستورات پزشک را با دقت دنبال کنید.
دوز مصرفی داروی زلودا (کپسیتابین) طبق شرایط پزشکی فرد و میزان پاسخ بدن به دارو تعیین می شود. بدون تجویز پزشک و سرخود دوز دارو را افزایش ندهید و از آن به میزان بیشتر یا بیشتر از زمان تجویز شده استفاده نکنید؛ زیرا نه تنها عارضه سریعتر بهبود نخواهد یافت بلکه خطر ابتلا به عوارض جانبی افزایش خواهد یافت.
در صورت بالاآوردن دارو، از مصرف مجدد آن خودداری نمایید. و دوز بعدی را طبق برنامه مصرف کنید.
از آنجا که داروی زلودا (کپسیتابین) از طریق پوست و ریه ها قابل جذب است و ممکن است به نوزاد یا جنین آسیب برساند، زنانی که باردار هستند یا ممکن است باردار شوند نباید با این دارو تماس داشته یا گرد و غبار قرص ها را تنفس کنند.
حالت تهوع، استفراغ، از دست دادن اشتها، یبوست، خستگی، ضعف، سردرد، سرگیجه، مشکل خواب یا تغییر چشایی می تواند از عوارض داروی زلودا (کپسیتابین) باشند. در صورت تداوم یا بدتر شدن هر یک از عوارض، حتماً آن را با پزشک معالج یا پزشک داروخانه مطرح کنید.
در برخی موارد، پزشک برای جلوگیری یا تسکین حالت تهوع و استفراغ دارو تجویز می کند. خوردن چندین وعده غذایی کوچک، نخوردن غذا قبل از درمان یا محدود کردن فعالیت میتواند به کاهش برخی از این اثرات کمک کند. در صورت ماندگاری یا بدتر شدن هر یک از این عوارض، سریعاً به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید.
اسهال یکی از عوارض جانبی رایج داروی زلودا است. مایعات زیادی بنوشید، مگر اینکه پزشک مخالف این کارتوصیه دیگری کرده باشد. همچنین گاهی پزشک برای کاهش شدت اسهال، داروهایی (مانند لوپرامید) تجویز می کند. استفراغ یا اسهال مداوم می تواند منجر به از دست دادن شدید آب بدن (دهیدراتاسیون) شود. در صورت مشاهده علائم کم آبی بدن، مانند کاهش ادرار غیرمعمول، خشکی دهان / تشنگی غیرمعمول یا سرگیجه / سبکی سر، سریعاً با پزشک خود تماس بگیرید.
ممکن است به صورت موقت ریزش مو رخ دهد. رشد طبیعی مو معمولاً پس از پایان درمان بازمی گردد. همچنین، ممکن است به طور موقت تغییراتی در ظاهر ناخن ها رخ دهد.
استفاده از داروی زلودا (کپسیتابین) عوارض جانبی جدی را ممکن است در پی داشته باشد، با این وجود به یاد داشته باشید که پزشک معالج این دارو را تجویز کرده چرا که بر این باور است که منافع این دارو بیشتر از عوارض آن است. نظارت دقیق توسط پزشک خطر و شدت این عوارض را کاهش می دهد.
در صورت بروز هر یک از این عوارض جانبی بسیار جدی، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید: حالت تهوع / استفراغ شدید (استفراغ 2 بار یا بیشتر در روز، عدم توانایی خوردن غذا یا نگه داشتن غذا / مایعات در معده)، قرمزی / زخم متورم و دردناک در دهان یا روی زبان، کبودی / خونریزی آسان، تغییرات روانی / خلقی (مانند افسردگی)، خستگی غیرعادی، تورم مچ پا / ساق پا، تغییرات بینایی، علائم مشکلات کلیوی (مانند تغییر در مقدار ادرار)، زردی چشم / پوست، ادرار تیره.
کپسیتابین می تواند فرد را دچار یک مشکل پوستی بنام سندرم دست و پا کند. به منظور جلوگیری از این عارضه، می بایست از دست و پا در برابر گرما یا فشارهای شدید محافظت کرد. از استفاده از آب داغ، حمام داغ در وان، دویدن، پیاده روی طولانی یا استفاده از وسایل باغبانی یا منازل مانند پیچ گوشتی خودداری کنید. علائم این عارضه شامل درد، تورم، قرمزی، تاول یا بی حسی دست ها / پاها می باشد. گاهی پزشک برای کمک به بهبود این علائم داروهایی تجویز می کند. اگر علائم بر فعالیت های معمول و روزمره تأثیر می گذارد، باید بلافاصله به پزشک مراجعه نمود.
داروی زلودا توانایی فرد در مبارزه با عفونت ها را کاهش داده و می تواند فرد را مستعد ابتلا به یک عفونت جدی (به ندرت خطرناک) کرده و یا عفونت های پیشین را تشدید کند. در صورت مشاهده علائم عفونت (مانند گلودرد مداوم، تب، لرز، سرفه) فوراً باید به پزشک اطلاع داد.
در صورت بروز هرکدام از این عوارض خطرناک جانبی، بلافاصله به پزشك مراجعه کنید: کبودی / خونریزی آسان، تغییرات ذهنی / خلقی (مانند افسردگی)، تورم مچ پا / ساق پا، تغییرات بینایی، علائم مشکلات کلیوی (مانند تغییر در مقدار ادرار)، زردی چشم / پوست، ادرار تیره، درد قفسه سینه / فک / بازوی چپ، تعریق غیرمعمول، غش کردن، ضربان قلب آهسته / سریع / نامنظم.
واکنش آلرژیک بسیار جدی نسبت به این دارو نادر است. با این حال، در صورت مشاهده علائم واکنش آلرژیک جدی، از جمله: راش پوستی (عارضه های پوستی)، خارش / تورم (به خصوص در صورت و زبان و گلو)، سرگیجه شدید و مشکلات تنفسی فوراً به پزشک مراجعه کنید.
موارد مذکور، تمام عوارض جانبی داروی زلودا (کپسیتابین) را در برنمی گیرد، بنابراین در صورت مشاهده هر گونه عارضه جانبی دیگری، آن را به پزشک خود یا پزشک داروخانه اطلاع دهید.
پیش از مصرف داروی زلودا، در صورت حساسیت به آن یا هر نوع حساسیت دیگری یا به فلوئورویوراسیل، پزشک خود یا پزشک داروخانه را در جریان قرار دهید. این محصول ممکن است دارای اجزای غیر فعالی باشد که موجب واکنش های آلرژیک و یا مشکلات دیگر شود. برای کسب اطلاعات بیشتر با پزشک داروخانه صحبت کنید.
همچنین قبل از مصرف داروی زلودا، پزشک یا پزشک داروخانه را از سوابق پزشکی خود به خصوص: فقدان نوعی آنزیم (دی هیدروپیریمیدین دهیدروژناز - DPD)، اختلالات خونی (مانند سرکوب مغز استخوان)، مشکلات قلبی (مانند نارسایی قلبی، بیماری های عروق کرونر)، بیماری کلیوی و مشکلات کبدی مطلع سازید.
کپسیتابین فرد را در معرض عفونت قرار داده و یا عفونت های فعلی را تشدید می کند. از تماس با افراد مبتلا به بیماری های واگیردار (مانند آبله مرغان، سرخک، آنفولانزا، کووید-19) خودداری کنید. اگر در معرض عفونتی قرار گرفته اید با پزشک خود مشورت کنید.
بدون موافقت پزشک واکسیناسیون انجام ندهید. از تماس با افرادی که اخیراً واکسن های زنده دریافت کرده اند (مانند واکسن آنفولانزا که از طریق بینی استنشاق می شود) خودداری کنید.
برای کاهش احتمال بریدگی، کوفتگی یا آسیب دیدگی، هنگام استفاده از اشیای تیز مانند تیغ و ناخن گیر احتیاط کنید و از انجام فعالیت هایی مانند ورزش های پربرخورد خودداری کنید.
داروی زلودا حساسیت را نسبت به نور خورشید افزایش می دهد لذا زمان کمتری را زیر نور خورشید صرف کنید و از محصولات برنزه کننده و سولاریوم ها استفاده نکنید. در فضای باز از ضد آفتاب استفاده کنید و لباس محافظ بپوشید. در صورت آفتاب سوختگی یا بروز تاول های پوستی یا قرمزی در پوست فوراً به پزشک مراجعه کنید.
داروی زلودا (کپسیتابین) ممکن است باعث سرگیجه شود. الکل یا ماری جوانا (شاهدانه) می تواند باعث سرگیجه شود. تا زمانی که کاملاً هوشیار نیستید، رانندگی نکنید، از ماشین آلات استفاده نکنید و هر کاری که نیاز به هوشیاری دارد انجام ندهید. مصرف نوشیدنی های الکلی را محدود کنید. در صورت استفاده از ماری جوانا (شاهدانه) با پزشک خود صحبت کنید.
قبل از انجام جراحی، کلیه داروهایی که مصرف می کنید (از جمله داروهای تجویز شده، داروهای بدون نسخه و محصولات گیاهی) را به پزشک یا دندانپزشک خود بگویید.
افراد مسن نسبت به عوارض جانبی داروی زلودا به ویژه حالت تهوع، استفراغ، اسهال و سندرم دست و پا حساسیت بیشتری نشان می دهند.
اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید، به پزشک خود اطلاع دهید. در حین استفاده از کپسیتابین نباید باردار شوید. این دارو می تواند به جنین آسیب برساند. با پزشک خود در مورد اشکال قابل اطمینان کنترل بارداری مشورت کنید. زنان در سنین باروری باید از اشکال قابل اطمینان کنترل بارداری در طول درمان و به مدت 6 ماه پس از آخرین دوز دارو استفاده کنند. به طور کلی افراد باید از روش های قابل اطمینان پیشگیری از بارداری در طول درمان و به مدت 3 ماه پس از آخرین دوز استفاده کنند. درصورت بارداری، بلافاصله در مورد خطرات و مزایای مصرف این دارو با پزشک مشورت کنید.
از آنجا که داروی زلودا (کپسیتابین) از طریق پوست و ریه ها قابل جذب است و می تواند به جنین آسیب برساند، زنانی که باردار هستند یا ممکن است باردار شوند نباید این دارو را لمس کنند یا پودر قرص ها را استنشاق کنند.
انتقال این دارو به شیر مادر مشخص نیست. به دلیل خطر احتمالی برای نوزاد، شیردهی هنگام استفاده از این دارو در طول درمان و به مدت 1 هفته بعد از آخرین دوز توصیه نمی شود. قبل از شیردهی باید با پزشک مشورت نمود.
تداخل های دارویی می تواند نحوه ی عملکرد دارو را تغییر داده و خطر بروز عوارض جانبی جدی را افزایش دهد. این یادداشت تمامی تداخلات دارویی زلودا را پوشش نمی دهد بنابراین بهتر است نام تمام داروهایی که مصرف می کنید (از جمله داروهای با نسخه و بی نسخه و محصولات گیاهی) را با پزشک خود و پزشک داروخانه در میان بگذارید و بدون تایید پزشک، مصرف هیچ دارویی را شروع یا تمام نکنید، و به هیچ وجه میزان دارو را تغییر ندهید.
یکی از محصولاتی که با زلودا تداخل دارد: آلوپورینول.
کپسیتابین بسیار شبیه فلوئورویوراسیل است. این دو دارو را باهم مصرف نکنید.
در صورت مصرف بیش از حد داروی کپسیتابین و بروز علائم جدی مانند غش کردن با مراکز فوریت های پزشکی تماس بگیرید.
علائم سوءمصرف دارو می تواند به صورت تپش قلب سریع / نامنظم، سرگیجه شدید و غش کردن باشد.
این دارو را به صورت سرخود به دیگران تجویز نکنید.
در حین مصرف این دارو باید تست های ازمایشگاهی یا پزشکی (مانند بیلی روبین، شمارش کامل خون، عملکرد کلیه / کبد) انجام شود. تمام معاینات پزشکی و آزمایشگاهی را نگه داری کنید.
اگر یک دوز از دارو را فراموش کردید، به محض به خاطر آوردن آن را مصرف کنید، اما اگر نزدیک زمان مصرف دوز بعدی بود، از مصرف دوز فراموش شده صرف نظر کنید. همچنین دوز بعدی را به موقع مصرف کرده و برای جبران فراموشی، دوز دارو را دو برابر نکنید.
در دمای اتاق و دور از نور و رطوبت در ظرف اصلی دارو نگهداری شود. از نگهداری دارو در حمام خودداری شود. تمام داروها باید از دسترس کودکان و حیوانات دور بمانند.
دارو ها را به درون توالت و فاضلاب نریزید، مگر آن که دستورالعملی برای انجام آن ذکر شده باشد. در صورت منقضی شدن دارو و یا عدم نیاز به آن، با یک روش مناسب آن را دور بریزید.