ژنیکوماستی، یکی از عارضه های شایع در مردان است که باعث بزرگی بافت پستان در آن ها می شود. این اتفاق در هر سنی ممکن است رخ دهد اما در نوجوانان و افراد میانسال بیشتر شایع است. در ادامه اطلاعاتی درباره علائم و علل بزرگ شدن بافت سینه در مردان (ژنیکوماستی)، نحوه تشخیص و درمان آن ارائه می شود.
نگاه کلی
ژنیکوماستی (افزایش حجم بافت سینه در پسران یا مردان)، در نتیجه عدم توازن بین هورمون های استروژن و تستوسترون ایجاد می شود. ژنیکوماستی ممکن است روی یک یا هر دو پستان و حتی گاهی اوقات به طور نامساوی تأثیر بگذارد.
نوزادان تازه متولد شده، پسران در سن بلوغ و مردان مسن ممکن است در اثر تغییرات طبیعی در سطح هورمون، دچار ژنیکوماستی شوند، اگرچه دلایل دیگری نیز برای این عارضه وجود دارد.
به طور کلی، ژنیکوماستی یک مشکل جدی نیست، اما ممکن است کنار آمدن با آن سخت باشد. مردان و پسران مبتلا به ژنیکوماستی گاهی در سینه های خود احساس درد داشته و یا حتی از آن خجالت می کشند.
ژنیکوماستی ممکن است به خودی خود برطرف شود؛ اما در صورت تداوم، دارو یا جراحی می تواند کمک کننده باشد.
علائم
علائم و نشانه های ژنیکوماستی عبارتند از:
- تورم بافت پستان
- حساس شدن نوک پستان به خصوص وقتی به لباس ساییده می شود.
- درد به خصوص در نوجوانان
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
در صورت بروز موارد زیر باید به پزشک مراجعه کرد:
- تورم
- درد
- ترشح مایع از نوک یک یا هر دو پستان
- لمس یک توده سفت
- فرورفتگی پوست روی سینه.
علل بیماری
ژنیکوماستی در اثر کاهش میزان هورمون تستوسترون به نسبت استروژن ایجاد می شود. این اتفاق می تواند ناشی از عارضه هایی باشد که مانع تأثیر تستوسترون شده، سطح تستوسترون را کاهش و یا سطح استروژن خون را افزایش داده اند.
موارد متعددی می توانند توارن و تعادل هورمون ها را بر هم زنند از جمله:
تغییر طبیعی هورمون ها
هورمون های تستوسترون و استروژن خصوصیات جنسی را در مردان و زنان کنترل می کنند. تستوسترون صفات مردانه مانند توده عضلانی و موهای بدن را کنترل می کند. استروژن صفات زنانه از جمله رشد پستان ها را کنترل می کند.
اکثر افراد، استروژن را به عنوان یک هورمون انحصاری زنانه تصور می کنند، اما این هورمون در مردان نیز (البته در مقادیر کم) تولید می شود. سطح بیش از حد استروژن خون در مردان یا عدم تعادل آن نسبت به تستوسترون، می تواند باعث ژنیکوماستی شود.
- ژنیکوماستی در نوزادان. بیش از نیمی از نوزادان پسر به دلیل اثرات استروژن رسیده از مادر با سینه های بزرگ متولد می شوند. به طور معمول، تورم پستان در طی دو تا سه هفته پس از تولد از بین می رود.
- ژنیکوماستی در دوران بلوغ. ژنیکوماستی ناشی از تغییرات هورمونی در دوران بلوغ نسبتاً شایع می باشد. در بیشتر موارد، تورم پستان در طی شش ماه تا دو سال بدون هیچ درمانی از بین می رود.
- ژنیکوماستی در بزرگسالان. شیوع ژنیکوماستی در سنین 50 الی 69 سال بار دیگر به اوج خود می رسد. در این گروه سنی حداقل از هر 4 مرد 1 مرد درگیر این عارضه می شود.
داروها
بعضی داروها می توانند باعث ژنیکوماستی شوند. از جمله:
- ضد آندروژن های مورد استفاده در درمان بزرگ شدن خوش خیم پروستات (BPH)، سرطان پروستات و سایر موارد، مانند فلوتامید، فیناستراید (پروسکار) و اسپیرونولاکتون (آلداکتون).
- استروئیدهای آنابولیک و آندروژن ها، که توسط پزشکان برای برخی عارضه ها تجویز می شوند یا گاهی ورزشکاران به طور غیرمجاز آن ها را برای عضله سازی مصرف می کنند.
- داروهای ایدز. گاهی ژنیکوماستی در مردانی که HIV مثبت بوده و تحت رژیم درمانی از نوع مقابله با ویروس قرار دارند، بروز می کند. افاویرنز (سوستیوا) بیشتر از سایر داروهای HIV می تواند منجر به ژنیکوماستی شود.
- داروهای ضد اضطراب، مانند دیازپام (والیوم).
- داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای.
- آنتی بیوتیک ها.
- داروهای زخم معده مانند سایمتیدین (تاگامت).
- برخی دارو های درمان سرطان.
- داروهای قلبی، مانند دیگوکسین (لانوکسین) و مسدود کننده های کانال کلسیم.
- داروهای محرک گوارش، مانند متوکلوپرامید (رگلان).
مواد مخدر و الکل
مواردی که می توانند باعث ژنیکوماستی شوند عبارتند از:
- الکل
- آمفتامین ها که برای درمان اختلال کمبود توجه یا بیش فعالی نیز استفاده می شوند.
- ماری جوانا
- هروئین
- متادون
وضعیت کلی سلامت
برخی از عارضه ها با تأثیر بر توازن طبیعی هورمون ها می تواند باعث ژنیکوماستی شود. از این عارضه ها می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- هایپوگنادیسم. عارضه هایی مانند سندرم کلاین فلتر یا نارسایی هیپوفیز که در تولید طبیعی تستوسترون اختلال ایجاد می کنند، می تواند باعث ژنیکوماستی شوند.
- افزایش سن. تغییرات هورمونی که به طور طبیعی در نتیجه افزایش سن اتفاق می افتد (به خصوص در مردان دچار اضافه وزن) می تواند باعث ژنیکوماستی شود.
- تومورها. برخی از تومورها مانند تومور در بیضه ها، غدد فوق کلیوی یا غده هیپوفیز می توانند هورمون هایی تولید کنند که تعادل هورمون های زنانه و مردانه را تغییر می دهد.
- پرکاری تیروئید. در این حالت، غده تیروئید بیش از حد هورمون تیروکسین تولید می کند.
- نارسایی کلیه. تقریباً نیمی از افراد تحت درمان با دیالیز به دلیل تغییرات هورمونی، دچار ژنیکوماستی می شوند.
- نارسایی کبدی و سیروز. تغییر هورمون ها در نتیجه مشکلات کبدی و داروهای سیروز با ژنیکوماستی مرتبط است.
- سوءتغذیه و گرسنگی. هنگامی که تغذیه کافی و مناسب نباشد، سطح تستوسترون در حالی که سطح استروژن ثابت باقی مانده، کاهش می یابد و باعث عدم تعادل هورمونی می شود.
محصولات گیاهی
روغن های گیاهی مانند درخت چای یا اسطوخودوس که در شامپوها، صابون ها یا لوسیون ها استفاده می شود با ژنیکوماستی مرتبط است که احتمالاً به دلیل خاصیت ضعیف استروژنی آن ها می باشد.
عوامل خطرزا (ریسک فاکتورها)
عوامل خطرساز در بروز ژنیکوماستی عبارتند از:
- بلوغ
- افزایش سن
- استفاده از استروئیدهای آنابولیک یا آندروژن برای افزایش عملکرد عضلانی و ورزشی
- برخی بیماری ها، از جمله بیماری کبد و کلیه ، بیماری تیروئید، تومورهای تولید یا مختل کننده هورمون و سندرم کلاین فلتر
عوارض بیماری
ژنیکوماستی عوارض جسمی خاصی ندارد، اما می تواند باعث مشکلات روحی یا روانی ناشی از ظاهر بیماری شود.
پیشگیری از بروز بیماری
با رعایت چند مورد می توان احتمال بروز ژنیکوماستی را کاهش داد:
- خودداری از مصرف داروهای غیر مجاز و مواد مخدر. از جمله استروئیدها و آندروژن ها، آمفتامین ، هروئین و ماری جوانا.
- خودداری از مصرف الکل.
- بررسی مجدد داروها. می توان در رابطه با تغییر بعضی داروهای مؤثر در ژنیکوماستی با پزشک مشورت کرد.
تشخیص
پزشک در رابطه با سوابق پزشکی و دارویی و سابقه پزشکی در خانواده از شما سوال هایی می پرسد. پزشک همچنین یک معاینه جسمی انجام می دهد که ممکن است شامل ارزیابی دقیق بافت سینه و پستان، شکم و اندام تناسلی باشد.
آزمایش ها
آزمایش های اولیه برای تعیین علت ژنیکوماستی معمولاً شامل موارد زیر است:
بسته به نتایج اولیه آزمایش ها ممکن است به آزمایش های بیشتری نیاز شود، از جمله:
- اسکن توموگرافی رایانه ای (CT / سی تی اسکن)
- اسکن تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI / ام آر آی)
- سونوگرافی بیضه
- نمونه برداری از بافت
عارضه هایی که علائم مشابهی ایجاد می کنند
پزشک باید مطمئن شود که تورم سینه ها ناشی از ژنیکوماستی بوده و بیماری دیگری عامل آن نمی باشد. سایر عارضه هایی که می توانند علائم مشابهی ایجاد کنند عبارتند از:
- بافت چرب پستان. بعضی از آقایان و پسران چربی زیادی در سینه ها دارند که شبیه ژنیکوماستی است. این عارضه ژنیکوماستی نمی باشد و نیازی به ارزیابی اضافی ندارد.
- سرطان پستان. این نوع از سرطان در مردان غیر معمول است، اما ممکن است رخ دهد. بزرگ شدن یک سینه یا وجود یک توده سفت، نگرانی برای سرطان پستان در مردان را افزایش می دهد.
- آبسه پستان. همان عفونت بافت پستان است.
درمان
بیشتر موارد ژنیکوماستی با گذشت زمان و بدون درمان برطرف می شوند. با این حال، اگر ژنیکوماستی ناشی از یک بیماری زمینه ای مانند هایپوگنادیسم، سوءتغذیه یا سیروز باشد، ممکن است نیاز به درمان داشته باشد.
اگر از داروهایی استفاده می کنید که می توانند باعث ژنیکوماستی شوند، ممکن است پزشک توقف مصرف آنها را توصیه کند یا داروی دیگری را جایگزین کند.
گاهی پزشک برای نوجوانانی که بدون علتی غیر از تغییرات طبیعی هورمون در دوران بلوغ دچار علائم ژنیکوماستی شده اند، یک بار ارزیابی مجدد دوره ای سه تا شش ماهه را پیشنهاد می کند تا ببیند آیا وضعیت به خودی خود بهبود می یابد یا خیر. به طور معمول ژنیکوماستی در کمتر از دو سال بدون درمان از بین می رود.
در صورت عدم بهبود به خودی خود ژنیکوماستی یا بروز درد، حساسیت یا احساس شدید خجالت ممکن است درمان لازم باشد.
داروها
داروهایی که برای درمان سرطان پستان و سایر شرایط استفاده می شوند و ممکن است برای برخی از مردان مبتلا به ژنیکوماستی مفید باشد، عبارتند از:
اگرچه این داروها توسط سازمان غذا و دارو تأیید شده اند، اما به طور اختصاصی برای استفاده در افراد مبتلا به ژنیکوماستی تأیید نشده اند.
جراحی برای خارج کردن بافت اضافی پستان
ممکن است پزشک در صورت بزرگ شدن سینه ها حتی بعد از درمان یا پس از معاینه اولیه، جراحی را توصیه کند.
دو روش جراحی ژنیکوماستی عبارتند از:
- لیپوساکشن. این جراحی چربی سینه را خارج می کند اما بافت غده پستان را از بین نمی برد.
- ماستکتومی.در این نوع جراحی بافت غده پستان برداشته می شود. جراحی اغلب فقط با برش های کوچکی انجام می شود. این نوع جراحی آسیب کمتری به بافت می زند و زمان کمتری برای بهبودی نیاز دارد.
راهکارهایی برای کنار آمدن با بیماری
برای مردان، بزرگ شدن سینه ها و بافت پستان می تواند استرس آور و شرم آور باشد. پنهان کردن ژنیکوماستی ممکن است دشوار باشد و روابط احساسی را به چالش بکشد. ژنیکوماستی در دوران بلوغ، می تواند پسران را به هدف اذیت و آزار همسالان تبدیل کند. این عارضه می تواند فعالیت هایی مانند شنا یا لباس عوض کردن در رختکن را به معضلی تبدیل کند.
افراد با هر سنی ممکن است احساس کنند بدنشان به آنها خیانت کرده است و از خود احساس نارضایتی کنند. این احساسات طبیعی است، اما برای کنار آمدن با بیماری می توانید:
- مشاوره بگیرید. گفتگو درمانی می تواند به شما کمک کند تا از اضطراب و افسردگی ناشی از ژنیکوماستی جلوگیری کنید. همچنین می تواند به شما کمک کند با شریک زندگی یا اعضای خانواده خود ارتباط برقرار کنید تا آنها بفهمند چه چیزی را پشت سر می گذارید.
- با خانواده و دوستان خود صحبت کنید. ممکن است از گفتگو در مورد ژنیکوماستی با افرادی که به آنها اهمیت می دهید احساس خجالت کنید. اما توضیح وضعیت شما و درخواست پشتیبانی احتمالاً باعث تقویت روابط شما و کاهش استرس می شود.
- با افراد دیگری که مبتلا به ژنیکوماستی می باشند ارتباط برقرار کنید. گفتگو با مردانی که تجربه مشابهی داشته اند می تواند به شما کمک کند تا با بیماری کنار بیایید.
_result.webp)
