انحراف بینی | علل بروز، نشانه ها، روش تشخیص و درمان

انحراف تیغه بینی، ناهمترازی در ساختار تیغه ظریف داخلی بینی است که اغلب بدون ایجاد عارضه است. اما زمانی که این جابجایی جزئی، تنفس را مختل کرده یا منجر به عوارضی ناخوشایند شود، اهمیت پیدا می کند. در ادامه اطلاعاتی درباره علائم و علل بروز انحراف بینی، نحوه تشخیص و درمان آن ارائه می شود.

انحراف بینی چیست؟

انحراف بینی، وضعیتی است که در آن دیواره نازک بین دو مجرای بینی (تیغه بینی) به یک طرف منحرف می شود. این انحراف در بسیاری از افراد وجود دارد و ممکن است باعث شود یک مجرای بینی باریک تر از دیگری شود. در موارد شدید، انحراف بینی می تواند یک طرف بینی را مسدود کرده و جریان هوای ورودی را محدود کند، در نتیجه تنفس از راه بینی دشوار می شود. همچنین، افراد با انحراف بینی ممکن است در معرض هوای خشک، دچار خونریزی بینی یا ایجاد پوسته در داخل بینی شوند.

انسداد یا گرفتگی بینی می تواند ناشی از خود انحراف تیغه بینی، تورم بافت های پوشاننده بینی یا ترکیبی از هر دو عامل باشد. درمان انسداد بینی شامل استفاده از داروهایی برای کاهش تورم و احتقان و در نهایت، جراحی برای اصلاح ساختار تیغه بینی است.

انحراف تیغه بینی چیست؟

علائم انحراف بینی

بیشتر انحرافات جزئی تیغه بینی بدون علامت هستند و فرد ممکن است از وجود آن آگاه نباشد. با این حال، انحرافات قابل توجه می توانند علائم و نشانه های زیر را ایجاد کنند:

انسداد یک یا هر دو سوراخ بینی: این امر تنفس از طریق یک یا هر دو مجرای بینی را دشوار می کند و معمولاً در هنگام سرماخوردگی یا آلرژی که باعث تورم و باریک شدن مجاری بینی می شوند، بیشتر خود را نشان می دهد.
خونریزی از بینی: پوشش داخلی بینی ممکن است خشک شده و خطر خونریزی بینی را افزایش دهد.
درد صورت: اگرچه هنوز در حال بررسی است، اما درد در ناحیه صورت می تواند یکی از مشکلات ناشی از انحراف بینی باشد. اعتقاد بر این است که فشار ناشی از تیغه منحرف شده بر ساختارهای داخلی بینی می تواند باعث درد یک طرفه صورت شود.
خرناس در هنگام خواب: انحراف تیغه بینی یا تورم بافت های داخل بینی می تواند منجر به تنفس پر سر و صدا در هنگام خواب شود.
تمایل به خوابیدن به یک سمت: برخی افراد ترجیح می دهند به سمت خاصی بخوابند تا در صورت انسداد یک طرف بینی، بتوانند از طریق طرف دیگر راحت تر نفس بکشند.

خونریزی از بینی از علائم انحراف تیغه بینی

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

در صورت تجربه علائم زیر به پزشک مراجعه کنید:

مسدود شدن مداوم یک سوراخ بینی که به درمان های معمول پاسخ نمی دهد.
خونریزی مکرر از بینی.
سینوزیت های مکرر.

علل بروز انحراف بینی

انحراف بینی زمانی رخ می دهد که دیواره نازک جداکننده مجاری بینی راست و چپ (تیغه بینی) از خط وسط منحرف شود. این انحراف می تواند ناشی از عوامل زیر باشد:

وضعیت بینی در بدو تولد: در برخی موارد، انحراف تیغه بینی ممکن است در طول رشد جنین ایجاد شده و در بدو تولد وجود داشته باشد.
آسیب به بینی: ضربه به بینی می تواند باعث جابجایی تیغه بینی و انحراف آن شود. این آسیب ممکن است در نوزادان حین زایمان رخ دهد. در کودکان و بزرگسالان، حوادث مختلفی مانند ضربه در ورزش های تماسی (کشتی، بوکس)، بازی های خشن یا تصادفات اتومبیل می توانند منجر به آسیب بینی و انحراف تیغه بینی شوند.
افزایش سن: تغییرات ناشی از افزایش سن می تواند بر ساختارهای بینی تأثیر گذاشته و انحراف تیغه بینی را به مرور زمان تشدید کند.

علل بروز انحراف تیغه بینی

عوامل خطرساز (ریسک فاکتورها)

برای برخی افراد، انحراف تیغه بینی به صورت مادرزادی وجود دارد که در طی رشد جنین یا به دلیل آسیب دیدگی هنگام زایمان رخ می دهد. پس از تولد، انحراف بینی معمولاً در اثر ضربه ای ایجاد می شود که تیغه بینی را از موقعیت طبیعی خود خارج می کند. عوامل خطرساز شامل موارد زیر است:

انجام ورزش های پر برخورد سنگین.
عدم استفاده از کمربند ایمنی در هنگام موتورسواری یا رانندگی.

عوارض انحراف بینی

اگر انحراف بینی باعث انسداد مجاری بینی شود، ممکن است عوارض زیر رخ دهد:

خشکی دهان: به دلیل تنفس مداوم از طریق دهان.
احساس فشار یا گرفتگی در مجاری بینی.
خواب آشفته: به دلیل مشکل در تنفس.

پیشگیری از آسیب های بینی

با انجام اقدامات زیر می توانید از آسیب های احتمالی به بینی که منجر به انحراف تیغه بینی می شود، پیشگیری کنید:

هنگام انجام ورزش های پربرخورد، مانند فوتبال و والیبال، از کلاه ایمنی یا ماسک محافظ صورت استفاده کنید.
هنگام سوار شدن بر وسایل نقلیه موتوری، از کمربند ایمنی استفاده کنید.

تشخیص انحراف بینی

در طول ملاقات با پزشک، او ابتدا در مورد علائم بیماری شما سوال خواهد کرد. برای معاینه دقیق داخل بینی، پزشک از یک وسیله باز کننده بینی (اسپکولوم بینی) به همراه نور استفاده می کند. گاهی اوقات پزشک ممکن است یک وسیله لوله ای شکل باریک با یک منبع نور در انتهای آن (اندوسکوپ بینی) را برای بررسی عمیق تر وارد بینی کند. همچنین ممکن است پزشک قبل و بعد از استفاده از اسپری ضد احتقان به بافت های درون بینی شما نگاه کند. بر اساس این معاینه، او می تواند انحراف تیغه بینی را تشخیص داده و میزان جدی بودن وضعیت شما را تعیین کند. اگر پزشک شما متخصص گوش و حلق و بینی نباشد و تشخیص دهد که شما نیاز به درمان تخصصی دارید، ممکن است شما را برای مشاوره و درمان بیشتر به یک متخصص ارجاع دهد.

درمان انحراف بینی

درمان انحراف بینی به شدت علائم و تأثیر آن بر کیفیت زندگی فرد بستگی دارد.

مدیریت علائم

اولین رویکرد درمانی ممکن است مدیریت علائم و نشانه های ناشی از انحراف بینی باشد. پزشک ممکن است موارد زیر را تجویز کند:

داروهای ضد احتقان: این داروها تورم بافت بینی را کاهش داده و به باز نگه داشتن مجاری هوایی در هر دو طرف بینی کمک می کنند. ضد احتقان ها به صورت قرص یا اسپری بینی در دسترس هستند. با این حال، استفاده از اسپری های بینی ضد احتقان باید با احتیاط صورت گیرد، زیرا استفاده مداوم از آن ها می تواند منجر به وابستگی و بدتر شدن علائم پس از قطع مصرف شود (اثر برگشتی). ضد احتقان های خوراکی می توانند اثرات تحریک کننده داشته و ممکن است باعث افزایش فشار خون و ضربان قلب شوند.
آنتی هیستامین ها: این داروها علائم آلرژی، از جمله گرفتگی یا آبریزش بینی را مسدود می کنند. آن ها همچنین می توانند به تسکین علائم غیر آلرژیک مانند سرماخوردگی کمک کنند. برخی از آنتی هیستامین ها خواب آور هستند و می توانند توانایی فرد را در انجام کارهایی که نیاز به هماهنگی بدنی دارند (مانند رانندگی) تحت تأثیر قرار دهند.
اسپری های استروئیدی بینی: این اسپری های تجویزی کورتیکواستروئیدی می توانند باعث کاهش تورم در مجاری بینی شده و به تخلیه آن کمک کنند. برای دستیابی به بهترین نتیجه، معمولاً استفاده از این اسپری ها یک تا سه هفته طول می کشد و بهتر است طبق دستورالعمل های پزشکی مصرف شوند.

داروها فقط غشای مخاطی متورم را درمان می کنند و انحراف ساختاری تیغه بینی را اصلاح نمی کنند.

ترمیم جراحی (سپتوپلاستی)

اگر درمان های دارویی در تسکین علائم شما مؤثر نباشد، ممکن است برای اصلاح تیغه منحرف شده بینی (سپتوپلاستی) جراحی در نظر گرفته شود. سپتوپلاستی یک روش متداول است که تیغه بینی منحرف شده را صاف می کند و آن را در مرکز بینی قرار می دهد. در طی سپتوپلاستی، جراح ممکن است قبل از صاف کردن تیغه، قسمت هایی از استخوان یا غضروف تیغه بینی را برش داده و بردارد. میزان بهبودی که می توان انتظار داشت به میزان انحراف بینی بستگی دارد. علائم ناشی از انحراف تیغه بینی، به ویژه انسداد بینی، معمولاً به طور قابل توجهی بهبود می یابد. با این حال، سایر بیماری های بینی یا سینوس مانند آلرژی که بر بافت های پوشاننده بینی تأثیر می گذارند، فقط با جراحی سپتوپلاستی بهبود نخواهند یافت.

تغییر شکل ظاهری بینی

در برخی موارد، جراحی زیبایی بینی (رینوپلاستی) همزمان با عمل سپتوپلاستی انجام می شود. رینوپلاستی باعث اصلاح استخوان و غضروف بینی برای تغییر شکل یا اندازه آن، یا هر دو، می شود.

آمادگی برای ملاقات با پزشک

درمان انحراف بینی معمولاً با مراجعه به پزشک عمومی آغاز می شود. با این حال، در برخی موارد ممکن است به متخصص گوش و حلق و بینی ارجاع داده شوید. به دلیل محدودیت زمان ملاقات با پزشک، تهیه فهرستی از سوالاتی که می خواهید بپرسید، مفید خواهد بود.

برخی از سوالاتی که پزشک ممکن است در مورد انحراف تیغه بینی و عوارض ناشی از آن بپرسد عبارتند از:

چه مدت است که دچار انسداد بینی هستید؟
آیا یک طرف بینی شما بیشتر از طرف دیگر دچار انسداد می شود؟
شدت انسداد بینی شما چگونه است؟ خفیف، متوسط یا شدید؟
آیا به بینی شما ضربه ای وارد شده است؟
آیا حس بویایی شما کاهش یافته است؟
آیا سابقه مشکلات سینوسی دارید؟
آیا دچار خونریزی بینی می شوید؟
آیا عوامل دیگری وجود دارند که انسداد بینی شما را بدتر کنند؟
آیا مواردی وجود دارند که علائم شما را تسکین دهند؟
قبلاً از چه داروهایی برای این مشکل استفاده کرده اید؟
در حال حاضر از چه داروهایی برای درمان این مشکل مصرف می کنید؟
آیا استفاده از اسپری ضد احتقان به بهبود شما کمک می کند؟
آیا به طور روزانه از اسپری ضد احتقان استفاده می کنید؟
آیا استفاده از نوار چسب بینی در هنگام خواب به شما کمک می کند؟
آیا انسداد بینی شما در حالت خوابیده بدتر می شود؟
آیا سابقه جراحی بینی دارید؟

برخی از سوالاتی که بهتر است از پزشک خود بپرسید عبارتند از:

چه عاملی به احتمال زیاد باعث ایجاد علائم در من شده است؟
بهترین اقدام درمانی برای من چیست؟
چه راهکارهای جایگزینی برای درمان من توصیه می کنید؟
من بیماری های دیگری نیز دارم. چگونه می توانم آن ها را به بهترین شکل با هم مدیریت کنم؟
آیا محدودیت هایی وجود دارد که لازم است آن ها را رعایت کنم؟
آیا لازم است به متخصص دیگری مراجعه کنم؟

علاوه بر سوالاتی که از قبل آماده کرده اید، در طول ملاقات خود در پرسیدن سوالات دیگر نیز تردید نکنید.