ریتالین (متیل فنیدات)

ریتالین (نام عمومی: متیل فنیدات)، از دسته داروهای تغییردهنده فعالیت مغز است که با اثر بر روی انتقال دهنده های عصبی در مغز که باعث بیش فعالی می شوند، به کنترل اختلال نقص توجه و بیش فعالی و اختلال کنترل تکانه کمک می کند. در ادامه اطلاعاتی درباره موارد و نحوه مصرف ریتالین، عوارض جانبی و تداخلات دارویی آن ارائه می شود.

نام عمومی: متیل فنیدات

نام تجاری: ریتالین

موارد مصرف ریتالین

ریتالین برای درمان اختلال بیش فعالی و نقص توجه (ADHD) استفاده می شود و با تغییر مقادیر برخی از مواد طبیعی خاص در مغز عمل می کند. متیل فنیدات متعلق به دسته ای از داروها است که به عنوان محرک شناخته می شوند. ریتالین می تواند به افزایش توانایی در توجه، تمرکز روی یک فعالیت و کنترل مشکلات رفتاری کمک کند. همچنین ممکن است به مرتب سازی امور و ارتقای مهارت های گوش دادن کمک کند.

زمان و نحوه مصرف ریتالین

پیش از هر بار مصرف این دارو، راهنمای مصرف دارو را مطالعه نمایید. می توانید سوالات خود را از پزشک معالج خود یا پزشک داروخانه بپرسید.

ریتالین (متیل فنیدات) را طبق تجویز پزشک، معمولاً یکبار در صبح، به همراه غذا و یا به تنهایی به صورت خوراکی مصرف نمایید. مصرف این دارو در اواخر روز ممکن است باعث بروز بی خوابی شود.

این دارو را با یک لیوان پر آب (240 میلی لیتر) بلعیده و از خرد کردن و جویدن آن خودداری نمایید. با انجام این کار تمام دارو به طور همزمان آزاد شده و خطر بروز عوارض جانبی افزایش می یابد. همچنین، به جز موارد تجویز پزشک یا وجود شیار بر روی قرص، از تقسیم کردن آن بپرهیزید. قرص را بدون خرد کردن و یا جویدن ببلعید.

بیشترین اثربخشی دارو در نتیجه مصرف منظم آن حاصل می شود. بنابراین برای جلوگیری از فراموش کردن مصرف دارو، آن را هر روز در یک زمان خاص مصرف کنید.

دوز مصرفی دارو طبق شرایط پزشکی فرد و میزان پاسخ بدن به درمان تعیین می شود. پزشک ممکن است شما را راهنمایی کند که به تدریج دوز مصرفی خود را کم یا زیاد کنید. همچنین اگر مدت طولانی است که از آن استفاده می کنید، بدون مشورت با پزشک از توقف ناگهانی مصرف این دارو را خودداری نمایید.

توقف ناگهانی مصرف ریتالین ممکن است باعث بروز عوارضی مانند: افسردگی، افکار خودکشی یا سایر تغییرات ذهنی و خلقی شود. برای پیشگیری از بروز این علائم، لازم است دوز مصرفی دارو به تدریج کاهش یابد. این عوارض معمولاً در صورت استفاده طولانی مدت از ریتالین یا بالا بودن دوز مصرفی بروز می کنند. در صورت بروز این عوارض پزشک معالج و یا پزشک داروخانه را در جریان قرار دهید.

در صورت استفاده طولانی مدت از این دارو ممکن است میزان اثربخشی آن کاهش یابد، در این صورت موضوع را به پزشک معالج اطلاع دهید.

با وجود اثربخشی این دارو، ممکن است در مواردی باعث اعتیاد شود. این خطر در صورت وجود اختلال مصرف مواد (مانند سوء مصرف یا اعتیاد به مواد مخدر و الکل)، افزایش می یابد. برای کاهش خطر اعتیاد، این دارو را دقیقاً طبق دستورالعمل مصرف کنید. جزئیات بیشتر را از پزشک معالج یا پزشک داروخانه بپرسید.

در صورت تداوم یا تشدید وضعیت، موضوع را به پزشک خود اطلاع دهید.

عوارض جانبی ریتالین

عصبانیت، مشکل خواب، از دست دادن اشتها، کاهش وزن، سرگیجه، حالت تهوع، استفراغ یا سردرد می توانند از عوارض ریتالین باشند. در صورت تداوم یا تشدید هر یک از عوارض، حتماً آن را با پزشک معالج یا پزشک داروخانه مطرح کنید.

پوکه خالی قرص ممکن است در مدفوع شما ظاهر شود. این امر بی ضرر می باشد زیرا بدن قبلاً دارو را جذب کرده است.

به یاد داشته باشید پزشک معالجتان این دارو را به دلیل بیشتر بودن منافع این دارو نسبت به عوارض آن برای شما تجویز کرده است. بیشتر افراد با مصرف ریتالین، دچار عوارض جانبی جدی نمی شوند. همچنین این دارو ممکن است فشار خون شما را افزایش دهد. فشار خون خود را مرتباً بررسی کنید و در صورت بالا بودن نتایج به پزشک معالج اطلاع دهید.

در صورت بروز عوارض جدی مانند: علائم مشکلات جریان خون در انگشتان دست و پا (مانند سردی، بی حسی، درد یا تغییر رنگ پوست)، زخم های غیرمعمول انگشتان دست یا پا، ضربان قلب سریع یا نامنظم، تغییرات ذهنی و خلقی (مانند پریشانی، پرخاشگری، نوسانات خلقی، افکار غیرعادی، افکار خودکشی)، حرکات کنترل نشده عضلانی (مانند لرزش)، بیان ناگهانی کلمات یا صداهایی که کنترل آن دشوار است و تغییرات بینایی (مانند تاری دید)، سریعاٌ پزشک معالج خود را از موضوع آگاه سازید.

همچنین در صورت احساس بروز عوارض جدی مانند: غش، تشنج، علائم حمله قلبی (مانند درد قفسه سینه، فک، بازوی چپ، تنگی نفس، تعریق غیرمعمول)، علائم سکته مغزی (مانند ضعف در یک طرف بدن، اختلال گفتار، تغییرات ناگهانی بینایی، گیجی)، سریعاً به پزشک مراجعه نمایید.

ممکن است بندرت، در مردان (از جمله پسران جوان و نوجوان) هنگام مصرف ریتالین نعوظ دردناک یا طولانی مدت به مدت 4 ساعت یا بیشتر مشاهده شود. مراقبان یا والدین نیز باید مراقب این عارضه جانبی جدی در پسران باشند. اگر نعوظ دردناک یا طولانی مدت اتفاق افتاد، استفاده از این دارو را متوقف کرده و بلافاصله به پزشک مراجعه نمایید، در غیر این صورت ممکن است مشکلات دائمی رخ دهد. از پزشک معالج یا پزشک داروخانه خود، جزئیات بیشتر را بپرسید.

واکنش آلرژیک بسیار جدی نسبت به ریتالین نادر است. با این حال، در صورت مشاهده علائم واکنش آلرژیک جدی، از جمله: راش پوستی (عارضه های پوستی)، خارش / تورم (به خصوص در صورت و زبان و گلو)، سرگیجه شدید و مشکلات تنفسی فوراً به پزشک مراجعه کنید. توجه داشته باشید با جویدن، مکیدن و حل کردن دارو در دهان امکان بروز واکنش های آلرژیک افزایش می یابد.

موارد مذکور، تمام عوارض جانبی ریتالین را در برنمی گیرد؛ بنابراین در صورت مشاهده هر گونه عارضه جانبی دیگری، آن را به پزشک خود یا پزشک داروخانه اطلاع دهید.

موارد احتیاطی و منع مصرف

پیش از مصرف ریتالین، در صورت حساسیت به این دارو، دگزمتیل فنیدات و یا مواد دیگر، موضوع را با پزشک معالج خود و پزشک داروخانه در میان بگذارید. این دارو ممکن است حاوی مواد غیرفعالی باشدکه می توانند باعث بروز واکنش های آلرژیک یا سایر مشکلات شوند. برای کسب اطلاعات بیشتر با پزشک داروخانه صحبت کنید.

همچنین قبل از مصرف ریتالین، پزشک یا پزشک داروخانه را از سوابق پزشکی خود به خصوص: فشار خون بالا، مشکلات گردش خون (مانند بیماری رینود)، گلوکوم، مشکلات قلبی (مانند ضربان قلب نامنظم، نارسایی قلبی، سابقه حمله قلبی، مشکلات ساختار قلب)، سابقه خانوادگی مشکلات قلبی (مانند مرگ ناگهانی قلب، ضربان نامنظم قلب)، شرایط ذهنی و خلقی (به ویژه اضطراب، تنش، تحریک)، سابقه شخصی یا خانوادگی اختلالات روانی یا رفتاری (مانند اختلال دو قطبی، افسردگی، روان پریشی، افکار خودکشی)، سابقه شخصی یا خانوادگی حرکات کنترل نشده عضلانی (تیک های حرکتی، سندرم تورت)، تیروئید پرکار (پرکاری تیروئید)، اختلال تشنج، مشکلات گلو، معده، روده (مانند تنگی یا انسداد) مطلع سازید.

ریتالین ممکن است باعث خواب آلودگی شود. همچنین مصرف الکل و ماری جوانا (شاهدانه) می تواند باعث تشدید این امر گردد. از رانندگی، استفاده از ماشین آلات و هرکاری که نیاز به هوشیاری دارد، تا زمانی که بتوانید آن را با خیال راحت انجام دهید، خودداری نمایید. مصرف نوشیدنی های الکلی را محدود نموده و در صورت استفاده از ماری جوانا (شاهدانه) با پزشک معالج خود موضوع را در میان بگذارید.

پیش از انجام جراحی، پزشک یا دندانپزشک خود را از کلیه محصولات مصرفی خود (از جمله داروهای با نسخه، داروهای بدون نسخه و محصولات گیاهی) مطلع نمایید.

در صورت استفاده طولانی مدت، این دارو ممکن است بر میزان رشد، وزن و قد نهایی کودک تأثیر بگذارد. برای کاهش خطر، پزشک ممکن است توقف موقت دارو را تجویز کند. وزن و قد کودک را مرتباً بررسی کرده و برای جزئیات بیشتر با پزشک خود یا پزشک داروخانه مشورت نمایید.

افراد مسن ممکن است نسبت به عوارض جانبی ریتالین، به ویژه مشکل خواب، کاهش وزن یا درد قفسه سینه، حساسیت بیشتری نشان دهند.

مصرف ریتالین در دوران بارداری، تنها در موارد اضطراری مجاز می باشد. در مورد مزایا و خطرات استفاده از این دارو در دوران بارداری با پزشک خود صحبت کنید.

ریتالین به شیر مادر منتقل می شود. قبل از شیردهی با پزشک خود مشورت کنید.

تداخلات دارویی ریتالین

تداخلات دارویی می تواند نحوه ی عملکرد دارو را تغییر داده و خطر بروز عوارض جانبی جدی را افزایش دهد. این یادداشت تمامی تداخلات دارویی ریتالین (متیل فنیدات) را پوشش نمی دهد بنابراین بهتر است نام تمام داروهایی که مصرف می کنید (از جمله داروهای با نسخه و بی نسخه و محصولات گیاهی) را با پزشک خود و پزشک داروخانه در میان بگذارید و بدون تایید پزشک، مصرف هیچ دارویی را شروع یا تمام نکنید، همچنین به هیچ وجه میزان دارو را تغییر ندهید.

مصرف داروهای مهار کننده ام،آ،او (MAO) با این دارو ممکن است باعث تداخل دارویی جدی شود. در طول درمان با ریتالین از مصرف داروهای مهار کننده (مانند: ایزوکارباکسازید، لاینزولید، متیلن بلو، موکلوبمید، فنلزین، پروکاربازین، راساژیلین، سافینامید، سلژیلین و ترانسیل پرومین) خودداری نمایید. اکثر مهارکننده های ام،آ،او نیز نباید به مدت دو هفته قبل و بعد از درمان با این دارو مصرف شوند. از پزشک خود در مورد زمان شروع یا قطع مصرف این دارو سوال نمایید.

ریتالین بسیار شبیه دگزمتیل فنیدات است. هنگام استفاده از متیل فنیدات از داروهای حاوی دگزمتیل فنیدات استفاده نکنید.

این دارو ممکن است در برخی آزمایش های تشخیصی یا پزشکی (از جمله اسکن مغزی برای بیماری پارکینسون) تداخل ایجاد کرده و باعث نتایج کاذب آزمایش شود. اطمینان حاصل کنید که پرسنل آزمایشگاه و کلیه پزشکان از استفاده شما از این دارو مطلع هستند.

سوءمصرف

در صورت مصرف بیش از حد دارو و بروز علائم جدی مانند غش کردن یا مشکلات تنفسی با مراکز فوریت های پزشکی تماس بگیرید. علائم سوء مصرف دارو می توانند به صورت استفراغ، پریشانی، گیجی، تعریق، گرگرفتگی، کشیدگی عضله، توهم، تشنج و از دست دادن هوشیاری باشد.

توجه

تجویز سرخود این دارو به دیگران خلاف قوانین بوده و از این کار خودداری نمایید.

جهت کنترل پیشرفت وضعیت و بررسی عوارض جانبی، آزمایش های تشخیصی یا پزشکی (مانند فشار خون، شمارش واحد خون، نظارت بر قد و وزن در کودکان) باید به صورت دوره ای انجام شود.

برای دریافت اطلاعات بیشتر با پزشک معالج خود صحبت کنید.

دوز فراموش شده

اگر یک دوز از دارو را فراموش کردید، به محض به خاطر آوردن آن را مصرف کنید، اما اگر نزدیک زمان خواب یا زمان مصرف دوز بعدی بود، از مصرف دوز فراموش شده صرف نظر کنید. همچنین دوز بعدی را به موقع مصرف کرده و برای جبران فراموشی، دوز دارو را دو برابر نکنید.

نگهداری

در دمای اتاق و دور از نور و رطوبت نگهداری شود. از نگهداری دارو در حمام خودداری شود. تمام داروها باید از دسترس کودکان و حیوانات دور بمانند.

دارو ها را درون توالت و فاضلاب نریزید، مگر آن که دستورالعملی برای انجام آن ذکر شده باشد. در صورت منقضی شدن دارو و یا عدم نیاز به آن، با یک روش مناسب آن را دور بریزید.