درخواست مشاوره رایگان
گلوکوما (آب سیاه چشم) به گروهی از بیماری های چشمی اطلاق می شود که با آسیب به عصب پشت چشم باعث کاهش یا از دست دادن بینایی می شود. در ادامه اطلاعاتی درباره علائم و علل بروز گلوکوما، نحوه تشخیص و درمان آن ارائه می شود.
گلوکوما (آب سیاه)، از دسته بیماری های چشمی است که طی آن به عصب بینایی (که سلامت آن برای داشتن بینایی بسیار حیاتی است) صدمه وارد می شود. این صدمه اغلب به علت افزایش فشار داخل چشم ها اتفاق می افتد.
گلوکوم، یکی از علل اصلی نابینایی افراد بالای 60 سال است. این بیماری در هر سنی رخ می دهد اما بروز آن بیشتر در دوران کهنسالی رایج است.
بیشتر انواع گلوکوم، علائم اولیه خاصی نداشته و اثر آن ها تدریجی است به طوری که تا زمانی که بیماری به حد پیشرفته ای نرسد، نمی توان متوجه تغییری در بینایی شد.
کاهش بینایی ناشی از گلوکوما (آب سیاه) قابل جبران نیست پس معاینه منظم چشم که شامل اندازه گیری فشار داخلی چشم نیز می شود، اهمیت بسیاری دارد. تشخیص زودهنگام آب سیاه باعث کند شدن روند کاهش بینایی و یا جلوگیری از ایجاد آن می شود.
نشانه ها و علائم آب سیاه به شدت وابسته به نوع و مرحله بیماری است. از جمله:
در صورت تجربه علائم آب سیاه حاد با زاویه بسته، مانند سردرد شدید، چشم درد و تاری دید، فوراً به مرکز فوریت های پزشکی یا مطب یک چشم پزشک مراجعه کنید.
گلوکوم نتیجه تخریب عصب بینایی است. هنگام نابودی تدریجی این عصب، نقاط کور در میدان دید گسترش پیدا می کنند. بنا بر دلایلی که برای پزشکان نیز قابل درک نیست، آسیب عصبی با افزایش فشار داخل چشم ارتباط دارد. افزایش فشار چشم به دلیل افزایش حجم مایعی (زلالیه) است که در داخل چشم جریان دارد. این مایع معمولاً از طریق بافتی که شبکه مشبک ترابکولار نامیده می شود و در محل تماس عنبیه و قرنیه قرار دارد، تخلیه می شود. زمانی که این مایع بیش از حد تولید شود یا سیستم تخلیه آن به درستی کار نکند، فشار چشم افزایش می یابد.
آب سیاه در خانواده ها به شکل ارثی است. دانشمندان مشخص کرده اند که در بعضی از افراد، ژن های مربوط به فشار چشم بالا و آسیب عصبی وجود دارد.
آب سیاه زاویه باز، رایج ترین نوع این بیماری است. محل تخلیه ای که در تلاقی قرنیه و عنبیه قرار دارند، باز باقی می ماند اما سایر بخش های سیستم تخلیه مایع عملکرد مناسبی ندارند و همین باعث می شود تا فشار داخل چشم به تدریج افزایش یابد.
آب سیاه زاویه بسته، زمانی اتفاق می افتد که عنبیه به سمت جلو برآمده شده و محل تخلیه مایع داخل چشمی را باریک یا مسدود می کند. در نتیجه این اتفاق، مایع نمی تواند درون چشم به گردش در بیاید و فشار آن افزایش پیدا می کند.
گلوکومای زاویه بسته ممکن است به صورت ناگهانی و یا به صورت تدریجی ایجاد شود.
در آب سیاه با فشار طبیعی حتی با وجود اینکه فشار چشم در محدوده نرمال است، عصب بینایی آسیب می بیند. هیچ کس دلیل دقیق این موضوع را نمی داند. ممکن است که علت آن داشتن یک عصب بینایی حساس یا جریان ضعیف خون به عصب بینایی باشد. کاهش جریان خون می تواند در اثر تصلب شرایین ناشی از تجمع رسوبات چربی در عروق یا سایر عوارضی که منجر به اختلال در گردش خون می شوند، باشد.
گاهی ممکن است نوزاد در بدو تولد با گلوکوما متولد شود و یا در طول سال های بعد (در دوران کودکی) مبتلا به آن شود. آسیب به عصب بینایی ممکن است ناشی از انسداد محل تخلیه و یا سایر بیماری ها باشد.
در آب سیاه رنگدانه ای، دانه های رنگدانه (پیگمنت) در کانال های تخلیه ای انباشته و باعث کاهش یا انسداد گردش مایع از چشم می شوند.
به نظر می رسد که گلوکوما در خانواده ها ارثی بوده و بین نسل های مختلف انتقال می یابد.
بیماری آب سیاه قبل از بروز هر گونه علائم یا نشانه ای می تواند به بینایی آسیب زند؛ بنابراین باید نسبت به این عوامل خطرساز آگاه بود:
گام های خود مراقبتی می تواند به تشخیص گلوکوما در مراحل اولیه و پیشگیری از کاهش بینایی و یا کند کردن روند پیشرفت آن، کمک کنند:
اگر به هر دلیلی در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به گلوکوما هستید، برنامه غربالگری متفاوت خواهد بود. از پزشک خود بخواهید که برنامه غربالگری مناسب را، برایتان تنظیم کند.
پزشک، سابقه فردی را بررسی کرده و چشم ها را معاینه می کند. در مواردی ممکن است چندین آزمایش دیگر از جمله موارد زیر را انجام دهد:
آسیب ناشی از گلوکوما قابل برگشت نیست، اما درمان و چک آپ های منظم به کاهش سرعت روند کم شدن بینایی و یا حتی جلوگیری از ایجاد آن، کمک می کند (به خصوص اگر هنوز بیماری در مراحل اولیه باشد).
کم تر شدن فشار داخلی چشم باعث کنترل آب سیاه می شود. بسته به شرایط بیمار، پزشک درمان های مختلفی تجویز می کند، مانند: قطره های چشمی، داروهای خوراکی، لیزر درمانی، یا ترکیبی از همه آن ها.
درمان بیماری آب سیاه اغلب با تجویز قطره های چشمی شروع می شود. این قطره ها با بهبود بخشیدن به نحوه تخلیه مایع از چشم یا کاهش میزان ترشح مایعات در چشم، باعث کم شدن فشار داخلی چشم می شوند. بسته به اینکه چه مقدار باید از فشار داخلی چشم کاسته شود، ممکن است که یک یا تعداد بیشتری از قطره های چشمی زیر تجویز شود.
قطره های چشمی تجویز شده عبارتند از:
عوارض جانبی احتمالی شامل قرمزی خفیف و سوزش چشم، تیرگی عنبیه، تیره شدن رنگدانه مژه ها یا پوست پلک و تاری دید می باشد. این نوع داروها برای استفاده روزانه تجویز می شوند.
عوارض جانبی احتمالی عبارتند از: مشکلات تنفسی، کاهش ضربان قلب، فشار خون پایین، ناتوانی و خستگی. بسته به شرایط بیمار معمولاً این داروها برای یک یا دو بار استفاده در روز تجویز می شوند.
اثرات جانبی احتمالی این داروها عبارتند از: ضربان قلب نامنظم، فشار خون بالا، خستگی، قرمزی، خارش و تورم چشم و خشکی دهان. این نوع داروها معمولا برای 2 بار استفاده در روز تجویز می شوند اما گاهی پزشک در صورت صلاحدید تا 3 بار استفاده در روز نیز آن را تجویز می کند.
اثرات جانبی احتمالی عبارتند از: حس طعم فلز در دهان، تکرر ادرار و سوزن سوزن شدن انگشتان دست و پا. این نوع داروها معمولا برای 2 بار در روز تجویز می شوند اما گاهی اوقات پزشک توصیه می کند تا 3 بار در روز مصرف شوند.
اثرات جانبی این دارو عبارتند از: قرمزی چشم، ناراحتی چشم.
اثرات جانبی احتمالی آن عبارت است از: سردرد، چشم درد، کوچک شدن مردمک، تاری دید و نزدیک بینی. به طور معمول این دارو برای 4 بار استفاده در روز، تجویز می شود. به دلیل اثرات جانبی بالقوه و لزوم استفاده مکرر روزانه، این دارو ها اغلب تجویز نمی شوند.
به دلیل اینکه برخی از قطره های چشمی وارد جریان خون می شوند، ممکن است برخی عوارض جانبی به وجود بیاید که به چشم ربطی نداشته باشد. به منظور به حداقل رساندن جذب دارو در خون، بهتر است پس از ریختن قطره، به مدت 1 تا 2 دقیقه چشم ها بسته شوند. هم چنین بهتر است گوشه چشم به آرامی فشار داده شود تا مجرای اشک برای 1 تا 2 دقیقه بسته شود. در آخر قطره های خارج شده از چشم باید از پلک پاک شود.
اگر چند قطره چشمی برای شما تجویز شده و یا لازم است از اشک مصنوعی استفاده کنید، طوری برنامه ریزی کنید که بین استفاده از هر کدام از آن ها 5 دقیقه فاصله باشد.
اگر قطره های چشمی به تنهایی نتوانستند فشار داخلی چشم را پایین آورده و به سطح مطلوب برسانند، پزشک داروهای خوراکی را تجویز می کند که معمولاً از دسته مهارکننده های آنیدراز کربنیک هستند.
اثرات جانبی احتمالی این نوع دارو ها شامل: تکرر ادرار، سوزن سوزن شدن انگشتان دست و پا، افسردگی، ناراحتی معده و سنگ کلیه می شوند.
سایر گزینه های درمانی عبارتند از: لیزر درمانی و روش های مختلف جراحی.
روش های زیر برای بهبود بخشیدن به تخلیه مایعات از چشم و در نتیجه کاهش فشارآن در نظر گرفته شده است:
پس از جراحی باید برای پیگیری معاینات بعد از عمل، به پزشک مراجعه شود. در نهایت اگر فشار چشم ها دوباره شروع به بالا رفتن کرد یا تغییرات دیگری در آنها رخ داد، ممکن است که نیاز به انجام درمان های دیگری باشد.
آب سیاه زاویه بسته حاد، یک وضعیت پزشکی اضطراری است. اگر این بیماری تشخیص داده شود، نیاز به درمان فوری برای کاهش فشار داخلی چشم دارد. بطور کلی این عارضه به دارو، لیزر و سایر جراحی های دیگر نیاز دارد.
اقدامات زیر به کنترل فشار بالای چشم و ارتقای سلامت آن کمک می کند.
پس از ابتلا به گلوکوما، بیمار به طور بالقوه با افکاری مانند درمان مادام العمر، چکاپ های منظم و احتمال از دست دادن بینایی دست و پنجه نرم می کند.
ملاقات و صحبت کردن با افراد مبتلا به این بیماری و گروه های پشتیبانی موجود، بسیار کمک کننده است.
در اینجا اطلاعاتی آورده شده که به آماده شدن هنگام ملاقات کمک می کند.
قبل از وقت ملاقات لیست از موارد زیر تهیه کنید:
برخی از سوالاتی که بهتر است از پزشک بپرسید عبارتند از:
