آستیگماتیسم یکی از مشکلات شایع بینایی است که می تواند در هر سنی رخ دهد. این عارضه معمولاً به دلیل نامنظم بودن انحنای قرنیه یا عدسی چشم ایجاد می شود و باعث تاری یا اعوجاج دید در فواصل مختلف می گردد. آستیگماتیسم ممکن است به تنهایی یا همراه با نزدیک بینی یا دوربینی دیده شود. در ادامه، اطلاعاتی درباره علائم، علل بروز آستیگماتیسم، روش های تشخیص و درمان آن ارائه می شود.
آستیگماتیسم یک عارضه رایج و قابل درمان در انحنای چشم است که باعث تاری دید در مسافت های دور و نزدیک می شود. آستیگماتیسم زمانی اتفاق می افتد که سطح جلویی چشم (قرنیه) یا عدسی دارای بی نظمی ها و ناهمواری هایی شود و به جای این که انحنای کره ی چشم مانند توپ باشد مانند تخم مرغ به نظر می رسد که باعث تاری دید در همه فاصله ها می شود.
آستیگماتیسم در بسیاری موارد یک بیماری مادرزادی است و ممکن است که به نزدیک بینی یا دوربینی منجر شود ولی اغلب در حدی نیست که به درمان نیاز پیدا کند اما در صورت لزوم، درمان آن استفاده از عینک، لنزهای طبی یا عمل جراحی است.
علائم و نشانه های آستیگماتیسم شامل موارد زیر می شوند:
زمانیکه علائم بینایی به حدی برسند که لذت انجام فعالیت ها را کاهش داده یا با انجام فعالیت های روزمره تداخل پیدا کنند، باید به پزشک مراجعه کرد. چشم پزشک طی آزمایش هایی متوجه می شود که بیمار دچار آستیگماتیسم است یا خیر و تا چه حد پیشرفت کرده است. پس از آن، بیمار را از گزینه های انتخابی موجود برای درمان آگاه می سازد.
کودکان ممکن است که نتوانند تاری دید را متوجه شوند. بنابراین باید به طور منظم برای بیماری های چشمی مورد معاینه قرار بگیرند و بینایی آن ها توسط یک متخصص اطفال، یک چشم پزشک یا یک بینایی سنج آموزش دیده در فواصل زمانی زیر مورد بررسی و معاینه قرار بگیرد:
چشم ساختارهایی با سطوح کروی شکل دارد که باعث شکسته شدن نور به درون شبکیه و ایجاد تصاویر می شوند.
قرنیه. سطح شفاف جلویی چشم است که با لایه ای اشکی (لایه سطحی قرنیه) پوشانیده شده است.
عدسی. ساختاری شفاف درون چشم است که برای کمک به تمرکز بر روی اشیای نزدیک یا دور تغییر شکل می دهد. در یک ساختار کامل چشم، هر یک از این عناصر با انحنای کروی، شکلی مانند سطح یک توپ صاف دارند. قرنیه و عدسی با چنین انحنایی همه نورهای ورودی را یکدست می شکنند تا تصویری متمرکز بر روی شبکیه در پشت چشم ایجاد شود.
اگر قرنیه یا عدسی شکل تخم مرغ مانندی با دو انحنای نامنظم به خود بگیرد، باعث عدم شکست نور به صورت یکدست شده و درنهایت دو تصویر متفاوت ایجاد می شود. این دو تصویر یا روی هم قرار گرفته یا با هم ترکیب می شوند، بنابراین باعث ایجاد تاری دید می شوند. آستیگماتیسم یکی از انواع عیوب انکساری چشم است.
آستیگماتیسم زمانی اتفاق می افتد که انحنای قرنیه یا عدسی در یک قسمت بیشتر از سایر قسمت ها باشد (ناهمواری در انحنای قرنیه یا عدسی) اگر در انحنای قرنیه بی نظمی دیده شود آستیگماتیسم قرنیه و اگر در انحنای عدسی بی نظمی دیده شود، آستیگماتیسم عدسی نامیده می شود.
هر دو نوع آستیگماتیسم باعث تاری دید می شوند. تاری دید بیشتر در یک جهت و به صورت عمودی، افقی یا مورب رخ می دهد. آستیگماتیسم ممکن است که مادرزادی باشد یا اینکه پس از یک آسیب، بیماری یا عمل جراحی درناحیه چشم ایجاد شده باشد. نه مطالعه در نور ضعیف، نه نشستن در فاصله خیلی نزدیک به تلویزیون یا انحراف چشم، هیچ کدام باعث ایجاد یا بدتر شدن آستیگماتیسم نمی شوند.
ممکن است که آستیگماتیسم که در ترکیب با سایر عیوب انکساری اتفاق بیفتد، این عیوب عبارتند از:
آستیگماتیسم با یک معاینه چشم مشخص می شود. یک معاینه کامل چشم شامل یک سری از آزمایش ها برای بررسی سلامت چشم و عیوب انکساری آن است. این آزمایش ها تعیین می کند که شکست نور در چشم به چه صورت اتفاق می افتد. چشم پزشک وسیله ای چراغ قوه مانند را مستقیما در مقابل چشم ها قرار می دهد و از بیمار می خواهد که با دقت به عدسی های مختلف نگاه کند. پزشک از این آزمایش ها برای معاینه چشم و ارزیابی بینایی و تنظیم نسخه (تجویز عینک یا لنزهای طبی) برای بهتر شدن وضوح بینایی استفاده می کند.
هدف از درمان آستیگماتیسم بهتر شدن وضوح بینایی و ایجاد راحتی و سلامت چشم است. درمان ها شامل استفاده از عینک ها، لنزهای طبی و یا جراحی های انکساری چشم می باشند. عینک ها و لنزهای طبی با تغییر زاویه شکست نور در چشم به بهبود بینایی ناشی از آستیگماتیسم کمک می کنند. انواع عدسی های اصلاحی عبارتند از:
عینک های طبی. این عینک ها با عدسی هایی ساخته شده اند که ناهمواری های سطح کره چشم را جبران می کنند و باعث شکست صحیح نور به داخل چشم می شوند همچنین این عینک ها به برطرف کردن سایر عیوب انکساری چشم (مانند دوربینی یا نزدیک بینی) نیز کمک می کنند.
لنزهای طبی. لنزهای طبی نیز مانند عینک ها می توانند آستیگماتیسم را اصلاح کنند. آنها شامل انواع و اقسام مختلفی از جمله لنزهای یکبار مصرف نرم، لنزهای چندبار مصرف نیمه سخت، لنزهای سخت و لنزهای دو کانونی می شوند. برخی لنزهای طبی در پروسه ارتوکراتولوژی (شکل دهی موقت قرنیه) نیز استفاده می شوند. در ارتوکراتولوژی شما در طول شب هنگام خوابیدن یک لنز سخت را در داخل چشم ها قرار می دهید که این موضوع باعث می شود تا انحنای چشم ها یکدست شود. برای حفظ شکل جدید چشم تا مدت ها باید از این لنزها بطور مرتب استفاده کرد. در صورت ادامه ندادن درمان، چشم به شکل سابق خود بازگشته و عیوب انکساری دوباره خود را نشان می دهند. استفاده طولانی مدت از لنز خطر بوجود آمدن عفونت چشمی را افزایش می دهد. با چشم پزشک خود درباره جوانب مثبت و منفی و خطرهای احتمالی گذاشتن لنز و اینکه چه چیزی برای شما مناسب تر است، مشورت کنید.
این نوع جراحی ها بینایی را بهبود می بخشند و نیاز به استفاده از عینک یا لنز را کاهش می دهند. جراح چشم با استفاده از پرتو لیزر انحنای قرنیه را تغییر می دهد و باعث اصلاح عیوب انکساری آن می شود. قبل از جراحی، پزشک شرایط بیمار را بررسی خواهد کرد و تعیین می کند که آیا او کاندید جراحی های انکساری هست یا خیر.
انواع جراحی برای آستیگماتیسم عبارتند از:
روش های دیگر برای اصلاح بینایی شامل تعویض لنز شفاف چشم و کاشت لنز داخل چشم هستند. هیچ روش جراحی ای برای همه بهترین گزینه نیست، بنابراین قبل از تصمیم گیری، باید معاینه کامل انجام دهید و با جراح خود مشورت کنید.
برخی از عوارض احتمالی بعد از جراحی عبارتند از:
برای آگاهی از مزایا و خطرات این جراحی ها، حتماً با چشم پزشک خود مشورت کنید.
در روند بررسی مشکلات بینایی، ممکن است با سه نوع متخصص چشم مواجه شوید:
چشم پزشک: پزشک متخصصی که قادر به معاینه کامل چشم، تجویز عینک و لنز، تشخیص و درمان بیماری های چشمی و در صورت نیاز انجام جراحی های چشم است.
بینایی سنج: متخصصی که در زمینه ارزیابی سلامت بینایی مهارت دارد.
عینک ساز: فردی که بر اساس نسخه چشم پزشک یا بینایی سنج، عینک را تنظیم و متناسب با صورت فرد تنظیم می کند. عینک سازان آموزش تشخیص یا درمان بیماری های چشمی را ندیده اند.
فرقی نمی کند به کدام متخصص مراجعه می کنید، رعایت چند نکته ساده می تواند به شما کمک کند تا ویزیت بهتری داشته باشید.
هر گونه علائمی که تجربه کرده اید را یادداشت کنید (از جمله هر چیزی که به نظر می رسد با دلایلی که شما به خاطر آن به ملاقات پزشک رفته اید، ارتباطی نداشته باشد.)
اطلاعات شخصی و کلیدی خود را که شامل هرگونه استرس های شدید یا تغیبرات اخیر در زندگیتان بوده را بنویسید.
یک لیست از تمام داروها، ویتامین ها و مکمل هایی را که مصرف می کنید همراه با میزان مصرفی بنویسید.
سوالاتی را که می خواهید از پزشک بپرسید بنویسید.
برای آستیگماتیسم سوالات اساسی که بهتر است پرسیده شود عبارتند از: