داروی تالیدوماید (نام تجاری: تالومید)، یکی از داروهای مورد استفاده در ایمنی درمانی است که با تغییر پاسخ سیستم ایمنی بدن در درمان مالتیپل میلوما و کنترل عوارض پوستی جذام کاربرد دارد. در ادامه اطلاعاتی درباره موارد و نحوه مصرف تالیدوماید (Thalidomide)، عوارض جانبی و تداخلات دارویی آن ارائه می شود.
نام عمومی: تالیدوماید
نام تجاری: تالومید
داروی تالیدوماید، برای درمان یا پیشگیری از برخی بیماری های پوستی مرتبط با بیماری هانسن، که در گذشته به جذام (اریتم گرهی لپروزوم) معروف بود، مصرف می شود. تالیدوماید برای درمان نوع خاصی از سرطان (مالتیپل میلوما) نیز مصرف می شود. این دارو، تورم و قرمزی (التهاب) در بیماری هانسن را کاهش خواهد داد. همچنین باعث کاهش تشکیل رگ های خونی تغذیه کننده تومورها نیز می شود.
کپسول خوراکی (100 میلی گرم؛ 150 میلی گرم؛ 200 میلی گرم؛ 50 میلی گرم)
پیش از شروع مصرف تالیدوماید (Thalidomide) و در هر بار شروع مجدد آن، برگه راهنما دارو را مطالعه نمایید. در صورت داشتن هرگونه سوالی، آن را از پزشک معالجتان یا پزشک داروخانه بپرسید.
این دارو، طبق تجویز پزشک، بصورت خوراکی، معمولاً یک بار در روز و هنگام خواب حداقل 1 ساعت بعد از وعده غذایی عصرانه، مصرف می شود. این دارو را بصورت کامل همراه با آب قورت دهید.
میزان مصرفی دارو براساس شرایط پزشکی فرد بیمار و میزان پاسخ دهی او به درمان تعیین خواهد شد. دوز دارو را افزایش ندهید و آن را طولانی تر از زمان تجویز شده، مصرف نکنید. با انجام این امر، نه تنها بیماری تان سریع تر بهبود نخواهد یافت، بلکه خطرات ناشی از عوارض جانبی جدی نیز افزایش می یابد.
کپسول ها را در بسته بندی باد کرده پلاستیکی مخصوص خود نگه دارید. آن ها را باز نکنید، خرد نکرده و بیش از حد لازم، مصرفشان نکنید. در صورت تماس پودرهای موجود در کپسول با پوستتان، آن ناحیه را با آب و صابون بشویید.
از آنجاییکه داروی تالیدوماید از طریق پوست و ریه ها قابل نیز جذب است و ممکن است به جنین آسیب برساند، زنانی که باردار هستند یا ممکن است باردار شوند نباید این دارو را لمس کرده و یا گرد و غبار حاصل از آن را تنفس کنند. همه افراد پس از دست زدن به این دارو می بایست دست های خود را بصورت کامل بشویند.
داروی تالیدوماید به مایعات بدن (مانتد ادرار) منتقل می شود. از تماس با مایعات بدن مصرف کنندگان این دارو، خودداری نمایید. بنابراین، هنگام دست زدن به این مایعات (به عنوان مثال هنگام پاکسازی) لباس محافظ (مثلاً دستکش) بپوشید. در صورت تماس، پوست را با آب و صابون بشویید.
بیشترین اثرگزاری این دارو، در نتیجه مصرف منظم آن حاصل می شود. برای کمک به یادآوری این امر، دارو را هر روز و در یک زمان خاص مصرف کنید. اگر فردی این دارو را برای بیماری هانسن مصرف می کند، با قطع ناگهانی دارو، وضعیت پوستی اش بدتر خواهد شد. بنابراین نیاز به کاهش تدریجی دوز این دارو هست.
در صورت عدم بهبودی بیماری یا تشدید آن پس از 2 هفته، پزشکتان را مطلع سازید.
خواب آلودگی، سرگیجه، سبکی سر، یبوست، ضعف و خشکی پوست ممکن است رخ دهد. در صورت تداوم یا تشدید هر یک از این عوارض، فوراً پزشک معالجتان یا پزشک داروخانه را مطلع سازید.
برای کاهش خطر سرگیجه و سبکی سر، هنگام برخاستن از حالت نشسته یا خوابیده، به آرامی بلند شوید.
به یاد داشته باشید که پزشک معالجتان داروی تالیدوماید را برایتان تجویز کرده است چرا که بر این باور است که منافع این دارو از عوارض آن بیشتر است. بسیاری از مصرف کنندگان این دارو، دچار عوارض جانبی جدی نمی شوند.
تالیدوماید گاهی اوقات باعث ایجاد آسیب شدید عصبی می شود که ممکن است دائمی باشند. این امر، ممکن است در طول درمان یا پس از قطع درمان رخ دهد. در صورت بروز هر یک از علائم زیر، فوراً پزشکتان را مطلع سازید: بی حسی / گزگز / درد / سوزش در پا یا دست، ضعف عضلانی / گرفتگی عضلات، احساس گرفتگی در پا.
در صورت وقوع هر یک از عوارض جانبی جدی زیر، فوراً پزشکتان را مطلع سازید: تغییرات ذهنی / خلقی (مانند گیجی، اضطراب)، لرز، تنگی نفس، تورم بازو / پا، ضربان قلب سریع / آهسته، کبودی / خونریزی سریع، مدفوع سیاه / خونی، استفراغ حاوی خون یا شبیه به تفاله قهوه.
افراد مبتلا به میلوم متعدد، با مصرف این دارو به ندرت ممکن است به سایر سرطان ها (مانند لوسمی حاد) مبتلا شوند. برای کسب اطلاعات بیشتر، با پزشکتان مشورت کنید.
در صورت وقوع عارضه جانبی بسیار جدی مانند تشنج، به دنبال امدادهای فوری پزشکی باشید.
واکنش بسیار جدی آلرژیک، نسبت به این محصول به ندرت رخ می دهد. با این وجود، در صورت مشاهده علائم واکنش های جدی آلرژیک از جمله: تب، تورم غدد لنفاوی، راش، خارش / تورم (مخصوصاً صورت / زبان / گلو)، سرگیجه شدید و دشواری در تنفس به دنبال امدادهای فوری پزشکی باشید.
البته موارد مذکور، تمامی عوارض جانبی داروی تالیدوماید را در بر نمی گیرد. در صورت مشاهده علائمی به غیر از موارد بالا، با پزشک معالجتان یا پزشک داروخانه، تماس بگیرید.
پیش از مصرف داروی تالیدوماید، در صورت داشتن حساسیت به آن و یا هرگونه حساسیت دیگری، پزشک معالجتان یا پزشک داروخانه را مطلع سازید. این محصول، حاوی اجزا غیرفعالی می باشد که می تواند منجر به ایجاد واکنش های آلرژیک یا سایر مشکلات شود. برای کسب اطلاعات بیشتر با پزشک داروخانه صحبت کنید.
پیش از مصرف این دارو، پزشک معالجتان یا پزشک داروخانه را از سوابق پزشکی خود، مخصوصاً موارد زیر مطلع سازید: موارد خاص اختلالات خونی ( پلاکت پایین / شمارش گلبول های سفید)، بی حسی / گزگز دست و پاها، تشنج.
افرادی که مبتلا به HIV هستند، می بایست هنگام مصرف این دارو احتیاط کنند زیرا ممکن است حساسیت بیشتری نسبت به اثرات آن داشته باشند. با این که تالیدوماید برای درمان تحلیل رفتن عضلات و سایر عوارض مرتبط با HIV مصرف می شود، اما ممکن است بر میزان HIV در سیستم فرد بیمار تأثیر بگذارد (بار ویروسی). بنابراین، سازندگان این دارو به بیماران توصیه می کند هر از چند گاهی تست های مربوط به HIV را، انجام دهند.
داروی تالیدوماید، باعث گیجی یا خواب آلودگی می شود. الکل یا ماری جوانا (شاهدانه) این سرگیجه یا خواب آلودگی را تشدید خواهند کرد. تا زمانی که از انجام فعالیت هایی مانند رانندگی، کار با ماشین آلات و سایر فعالیت هایی که نیاز به هوشیاری کامل دارند اطمینان حاصل نکرده اید، از انجامشان خودداری نمایید. مصرف نوشیدنی های الکل دار را محدود کرده و در صورت استفاده از ماری جوانا (شاهدانه) با پزشکتان صحبت کنید.
از آنجاییکه داروی تالیدوماید از طریق پوست و ریه ها نیز قابل جذب است و ممکن است به جنین آسیب برساند، زنانی که باردار هستند یا ممکن است باردار شوند، نباید این دارو را لمس کرده و یا گرد و غبار کپسول شکسته را تنفس کنند.
به دلیل خطر نقص شدید هنگام تولد و سایر آسیب های جدی و گاه کشنده برای جنین، تالیدوماید در دوران بارداری مصرف نمی شود. اگر باردار هستید و یا فکر می کنید که باردار هستید، در صورت به تاخیر افتادن پریودتان یا داشتن خونریزی غیرمعمول در دوران قاعدگی یا در صورت متوقف کردن استفاده از روش های جلوگیری از بارداری، مصرف تالیدوماید را قطع کرده و فوراً پزشکتان را مطلع سازید. همچنین مردانی که همسرشان در سنین باروری قرار دارد، باید از روش های قابل اطمینان پیشگیری از بارداری استفاده کنند.
مشخص نیست که داروی تالیدوماید به شیر مادر منتقل می شود یا خیر. به دلیل وجود خطرات احتمالی برای نوزاد، شیردهی در طول مصرف این دارو توصیه نمی شود. پیش از شیردهی با پزشکتان مشورت کنید.
تداخلات دارویی، نحوه عملکرد داروها را تغییر می دهند و یا خطر ابتلا عوارض جانبی جدی را افزایش خواهد داد. این یادداشت، شامل تمامی تداخلات دارویی نمی باشد. لیستی از تمامی داروهای مصرفی تان را (داروهای با نسخه، داروهای بدون نسخه و محصولات گیاهی) تهیه کنید و آن را در اختیار پزشک معالجتان یا پزشک داروخانه قرار دهید. بدون تأیید پزشک، مصرف هیچ دارویی را شروع یا تمام نکنید و همچنین دوز آنها را نیز تغییر ندهید.
در صورت مصرف الکل، ماری جوانا (شاهدانه)، برخی از آنتی هیستامین ها (مانند دیفن هیدرامین)، داروی خواب یا اضطراب (مانند آلپرازولام، دیازپام، زولپیدم)، داروهای شل کننده عضلات، مسکن ها (مانند کدئین) و داروهای روانپزشکی (مانند کلرپرومازین، ریسپریدون، آمی تریپتیلین، ترازودون)، پزشک معالجتان یا پزشک داروخانه را مطلع سازید.
برچسب روی تمامی داروهایتان را (مانند داروهای سرفه و سرماخوردگی) بررسی کنید زیرا ممکن است حاوی اجزا خواب آور باشند. نحوه مصرف ایمن این داروها را از پزشک داروخانه بپرسید.
استفاده از 2 روش کنترل بارداری موثر در زنان، هنگام مصرف این دارو، بسیار حائز اهمیت است. برخی از این داروها با کاهش میزان هورمون های کنترل بارداری در بدن باعث کاهش تاثیر روش های کنترل بارداری هورمونی (مانند قرص، پچ، حلقه) می شوند که این امر در نهایت، منجر به بارداری خواهد شد. این داروها عبارتند از: گریزئوفولوین، مودافینیل، ریفامایسین (مانند ریفامپین، ریفابوتین)، گیاه گل راعی، داروهای درمان تشنج (مانند باربیتورات، کاربامازپین، فلبامات، فنی توئین، پریمیدون، توپیرامات) و داروهای HIV (مانند نلفیناویر، نویراپین، ریتوناویر).
هنگام شروع مصرف هرگونه داروی جدیدی، پزشکتان را مطلع سازید. همچنین در حین استفاده از داروی جدید و به مدت 1 ماه پس از قطع مصرف آن، باید از روش های پیشگیری از بارداری مطمئن استفاده کرد.
اگر فردی، بیش از حد داروی تالیدوماید را مصرف کند، دچار علائم جدی مانند غش کردن یا دشواری در تنفس می شود. در این هنگام با مرکز فوریت های پزشکی تماس بگیرید. خواب طولانی نیز از دیگر عوارض جانبی مصرف این دارو است.
هرگز این دارو را بصورت سرخود به دیگران تجویز نکنید. هنگام مصرف تالیدوماید، از اهدای خون، عضو، تخمک یا اسپرم امتناع کنید.
از انجام منظم تست های آزمایشگاهی / پزشکی دوره ای (مانند آزمایش های بارداری، تعداد گلبول های سفید خون / پلاکت ها) غافل نشوید. انجام این آزمایش ها به ارزیابی صحیح از میزان بهبودی یا بروز عوارض جانبی کمک خواهد کرد. برای کسب اطلاعات بیشتر با پزشکتان مشورت کنید.
در صورت فراموشی مصرف یک دوز از این دارو، به محض به یاد آوردن، در صورتی که کمتر از 12 ساعت از زمان معمول مصرف دارو گذشته باشد، آن را مصرف کنید اما اگر بیش از 12 ساعت گذشته است، از مصرف دوز فراموش شده صرف نظر کنید. همچنین دوز بعدی را به موقع مصرف کرده و برای جبران فراموشی، دوز دارو را 2 برابر نکنید.
دارو را در دمای اتاق و دور از نور و رطوبت نگه دارید. کپسول ها را در بسته اصلی باد کرده پلاستیکی شان نگه دارید و از آنها در حمام و دستشویی نگهداری نکنید. همه داروها را از دسترس کودکان و حیوانات خانگی دور نگه دارید.
داروها را در داخل توالت و یا در چاه فاضلاب نیندازید مگراینکه در دستورالعمل مصرف آن چیز دیگری ذکر شده باشد. در صورت منقضی شدن محصول یا عدم نیاز به آن، با یک روش مناسب آن را دور بیندازید.