اسکولیوز، انحنای جانبی ستون فقرات، وضعیتی است که اغلب در سال های نزدیک به بلوغ آشکار می شود. این انحراف می تواند از یک خمیدگی جزئی تا یک تغییر شکل قابل توجه متغیر باشد. در ادامه اطلاعاتی درباره علائم و علل بروز اسکولیوز، نحوه تشخیص و درمان آن ارائه می شود.
اسکولیوز یا انحنای جانبی ستون فقرات چیست؟
اسکولیوز به انحنای غیرطبیعی ستون فقرات به صورت جانبی گفته می شود که اغلب در دوران نوجوانی و درست قبل از شروع بلوغ تشخیص داده می شود. در حالی که اسکولیوز می تواند ناشی از بیماری هایی مانند فلج مغزی و دیستروفی عضلانی باشد، علت اصلی بروز شایع ترین نوع آن هنوز ناشناخته است. تخمین زده می شود که حدود ۳ درصد از نوجوانان به درجاتی از اسکولیوز مبتلا هستند.
اکثر موارد اسکولیوز خفیف بوده و ممکن است نیاز به درمان نداشته باشد. با این حال، در برخی کودکان، انحنای ستون فقرات با رشد آن ها پیشرفت کرده و شدیدتر می شود. اسکولیوز شدید می تواند منجر به ناتوانی شود. علاوه بر این، انحنای قابل توجه ستون فقرات می تواند فضای داخل قفسه سینه را کاهش داده و عملکرد صحیح ریه ها را مختل کند. معمولاً کودکانی که اسکولیوز خفیف دارند، به طور منظم مورد بررسی قرار می گیرند تا تغییرات احتمالی در انحنای ستون فقرات آن ها ارزیابی شود. در بسیاری از موارد، هیچ مداخله درمانی ضروری نیست. با این حال، برخی کودکان برای جلوگیری از پیشرفت انحنا نیاز به استفاده از بریس های مخصوص دارند و در موارد شدیدتر، ممکن است جراحی برای اصلاح انحنای ستون فقرات توصیه شود.
علائم اسکولیوز یا انحنای جانبی ستون فقرات
علائم و نشانه های اسکولیوز می تواند شامل موارد زیر باشد:
- شانه هایی که در یک سطح قرار ندارند (یکی بالاتر از دیگری است).
- یک تیغه شانه که به طور واضح برجسته تر از دیگری به نظر می رسد.
- کج به نظر رسیدن کمر.
- یک طرف لگن که بالاتر از طرف دیگر قرار دارد.
در صورتی که قوس اسکولیوز پیشرفت کند، ستون فقرات علاوه بر خم شدن به طرفین، ممکن است بچرخد یا بپیچد. این چرخش می تواند باعث شود که دنده های یک طرف بدن نسبت به طرف دیگر برجسته تر به نظر برسند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
در صورت مشاهده هر یک از علائم اسکولیوز در کودک خود، توصیه می شود به پزشک مراجعه کنید. با این حال، لازم به ذکر است که انحناهای خفیف ستون فقرات ممکن است به تدریج و بدون اینکه والدین یا کودک متوجه آن شوند، ایجاد شوند، زیرا معمولاً در مراحل اولیه دردناک نیستند. گاهی اوقات، معلمان، دوستان یا هم تیمی های ورزشی اولین کسانی هستند که متوجه تغییرات در وضعیت بدنی کودک می شوند.
علل ابتلا به اسکولیوز یا انحنای جانبی ستون فقرات
پزشکان هنوز علت دقیق شایع ترین نوع اسکولیوز (اسکولیوز ایدیوپاتیک) را نمی دانند. با این حال، شواهد نشان می دهد که عوامل ارثی ممکن است در بروز آن نقش داشته باشند، زیرا این اختلال اغلب در سایر افراد خانواده نیز دیده می شود. انواع کمتر رایج اسکولیوز ممکن است ناشی از عوامل زیر باشند:
- شرایط عصبی عضلانی: مانند فلج مغزی یا دیستروفی عضلانی که می توانند بر عضلات و اعصاب کنترل کننده ستون فقرات تأثیر بگذارند.
- نقایص مادرزادی: مشکلات ساختاری در استخوان های ستون فقرات که در بدو تولد وجود دارند.
- صدمات یا عفونت های ستون فقرات: آسیب های ناشی از ضربه یا عفونت هایی که ستون فقرات را درگیر می کنند.
عوامل خطر ساز (ریسک فاکتورها)
عوامل زیر می توانند خطر ابتلا به شایع ترین نوع اسکولیوز را افزایش دهند:
- سن: علائم و نشانه های اسکولیوز معمولاً در دوران رشد سریع نوجوانان و درست قبل از بلوغ ظاهر می شوند.
- جنسیت: اگرچه میزان ابتلا به اسکولیوز خفیف در بین دختران و پسران تقریباً یکسان است، اما دختران بیشتر در معرض خطر پیشرفت انحنای ستون فقرات و نیاز به درمان قرار دارند.
- سابقه خانوادگی: اسکولیوز می تواند در خانواده ها دیده شود، اما اکثر کودکان مبتلا به اسکولیوز هیچ سابقه خانوادگی از این بیماری ندارند.
عوارض بیماری
در حالی که اکثر افراد مبتلا به اسکولیوز نوع خفیفی از این اختلال را تجربه می کنند، در برخی موارد ممکن است عوارضی ایجاد شود، از جمله:
- آسیب ریه و قلب: در اسکولیوز شدید، قفسه سینه ممکن است به ریه ها و قلب فشار وارد کرده و تنفس را دشوارتر و عملکرد پمپاژ قلب را با اختلال مواجه کند.
- مشکلات کمر: بزرگسالانی که در دوران کودکی به اسکولیوز مبتلا بوده اند، بیشتر از افراد عادی در معرض خطر ابتلا به کمردرد مزمن قرار دارند.
- تغییرات ظاهری: با پیشرفت اسکولیوز، تغییرات قابل توجهی در ظاهر فرد ایجاد می شود، از جمله ناهمواری شانه ها و باسن، برجستگی دنده ها و انحراف کمر و تنه به یک سمت. این تغییرات ظاهری می تواند منجر به مشکلات روحی و کاهش اعتماد به نفس در افراد مبتلا شود.
تشخیص اسکولیوز یا انحنای جانبی ستون فقرات
پزشک در ابتدا شرح حال کاملی از بیمار، از جمله زمان شروع علائم و سرعت پیشرفت احتمالی آن، تهیه می کند و ممکن است در مورد نحوه رشد سؤالاتی بپرسد. در طول معاینه فیزیکی، پزشک ممکن است از کودک بخواهد که از ناحیه کمر به جلو خم شود و در حالی که دست هایش به آرامی آویزان هستند، وضعیت پشت و قفسه سینه او را برای تشخیص هرگونه عدم تقارن بررسی کند. پزشک همچنین ممکن است یک معاینه عصبی برای ارزیابی موارد زیر انجام دهد:
- ضعف عضلانی
- بی حسی
- رفلکس های غیرطبیعی
آزمایش های تصویربرداری:
- رادیوگرافی ساده: این روش می تواند تشخیص اسکولیوز را تأیید کرده و میزان انحنای ستون فقرات را به طور دقیق اندازه گیری کند.
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI): اگر پزشک به وجود یک بیماری زمینه ای مانند تومور به عنوان عامل اسکولیوز مشکوک شود، ممکن است آزمایش های تصویربرداری تکمیلی مانند MRI را برای بررسی دقیق تر ساختارهای ستون فقرات و بافت های اطراف آن توصیه کند.
درمان اسکولیوز یا انحنای جانبی ستون فقرات
اکثر کودکان مبتلا به اسکولیوز، انحنای خفیفی در ستون فقرات خود دارند و احتمالاً نیازی به درمان با بریس یا جراحی نخواهند داشت. این کودکان ممکن است به معاینات منظم برای نظارت بر تغییرات احتمالی در انحنای ستون فقرات در طول رشد نیاز داشته باشند. تصمیم گیری در مورد شروع درمان، حتی با وجود دستورالعمل هایی برای انحناهای خفیف، متوسط و شدید، همواره بر اساس شرایط فردی بیمار و ارزیابی پزشک صورت می گیرد. عوامل مهمی که در تصمیم گیری برای درمان در نظر گرفته می شوند عبارتند از:
- جنسیت: خطر پیشرفت اسکولیوز در دختران به طور قابل توجهی بیشتر از پسران است.
- شدت قوس: انحناهای بزرگ تر احتمال بیشتری برای پیشرفت با گذشت زمان دارند.
- الگوی قوس: قوس های S شکل (دوگانه) معمولاً پیشرفت بیشتری نسبت به قوس های C شکل نشان می دهند.
- محل قوس: قوس هایی که در قسمت میانی (قفسه سینه) ستون فقرات قرار دارند، احتمال بدتر شدن بیشتری نسبت به قوس های موجود در قسمت های فوقانی یا تحتانی ستون فقرات دارند.
- بلوغ: پس از توقف رشد استخوان های کودک، خطر پیشرفت انحنا کاهش می یابد. این بدان معناست که بریس ها بیشترین تأثیر را در کودکانی دارند که استخوان های آن ها هنوز در حال رشد هستند.
بریس ها
اگر استخوان های کودک هنوز در حال رشد باشد و او مبتلا به اسکولیوز متوسط باشد، پزشک ممکن است استفاده از بریس را توصیه کند. بریس اسکولیوز را درمان نمی کند و انحنا را اصلاح نمی کند، اما معمولاً از پیشرفت بیشتر آن جلوگیری می کند. رایج ترین نوع بریس از پلاستیک سخت ساخته شده و به طور اختصاصی برای بدن بیمار طراحی می شود. این بریس معمولاً زیر لباس قابل مشاهده نیست، زیرا در زیر بغل و اطراف قفسه سینه، کمر و باسن قرار می گیرد. بیشتر بریس ها به صورت شبانه روزی استفاده می شوند و اثربخشی آن ها با افزایش ساعات استفاده در روز بیشتر می شود. کودکانی که از بریس استفاده می کنند معمولاً می توانند در بیشتر فعالیت ها شرکت کنند و دچار محدودیت خاصی نمی شوند. در صورت لزوم، می توان بریس را برای شرکت در ورزش یا سایر فعالیت های بدنی برداشت. استفاده از بریس پس از توقف رشد استخوان ها متوقف می شود، که معمولاً حدود دو سال پس از شروع قاعدگی در دختران یا زمانی که پسران به طور منظم نیاز به اصلاح صورت پیدا می کنند و دیگر افزایش قد قابل توجهی ندارند، اتفاق می افتد.
عمل جراحی
اسکولیوز شدید معمولاً با گذشت زمان پیشرفت می کند، بنابراین پزشک ممکن است جراحی اسکولیوز را برای کاهش شدت انحنای ستون فقرات و جلوگیری از بدتر شدن آن توصیه کند. شایع ترین نوع جراحی اسکولیوز همجوشی ستون فقرات نام دارد.
در همجوشی ستون فقرات، جراحان دو یا چند استخوان در ستون فقرات (مهره ها) را به یکدیگر متصل می کنند، به طوری که دیگر نمی توانند به طور مستقل حرکت کنند. قطعات استخوان یا مواد مشابه استخوان بین مهره ها قرار داده می شود و میله های فلزی، قلاب ها، پیچ ها یا سیم ها معمولاً آن قسمت از ستون فقرات را صاف و ثابت نگه می دارند تا زمانی که مواد استخوانی جدید و قدیمی به هم جوش بخورند. در مواردی که اسکولیوز در سنین پایین به سرعت پیشرفت می کند، جراحان ممکن است از میله های رشد استفاده کنند که می توان طول آن ها را با رشد کودک تنظیم کرد. این میله ها به قسمت های بالا و پایین انحنای ستون فقرات متصل می شوند و معمولاً هر شش ماه یک بار طول آن ها تنظیم می شود. عوارض جراحی ستون فقرات ممکن است شامل خونریزی، عفونت، درد یا آسیب عصبی باشد. به ندرت ممکن است که استخوان به خوبی جوش نخورد و به جراحی مجدد نیاز باشد.
سبک زندگی و درمان های خانگی
اگرچه تمرینات فیزیوتراپی به تنهایی نمی توانند اسکولیوز را متوقف کنند یا انحنا را اصلاح کنند، اما انجام ورزش های عمومی یا شرکت در ورزش های خاص می تواند به بهبود سلامت کلی بدن و تقویت عضلات حمایت کننده ستون فقرات کمک کند.
درمان های جایگزین
مطالعات نشان داده اند که درمان های زیر برای اسکولیوز بی اثر هستند:
- درمان های کایروپراکتیک
- تحریک الکتریکی عضلات
- مکمل های غذایی
راهکارهایی برای کنار آمدن با بیماری
کنار آمدن با تشخیص اسکولیوز می تواند برای یک جوان، به ویژه در دوران حساس نوجوانی، چالش برانگیز باشد. نوجوانان در این مرحله از زندگی با تغییرات جسمی، عاطفی و اجتماعی متعددی روبرو هستند و تشخیص اسکولیوز می تواند احساساتی نظیر خشم، ناامنی و ترس را در آن ها برانگیزد.
داشتن یک گروه همسالان قوی و حمایت کننده نقش بسیار مهمی در پذیرش اسکولیوز، استفاده از بریس یا حتی درمان جراحی توسط کودک یا نوجوان دارد. والدین باید فرزند خود را تشویق کنند تا در مورد احساسات و نگرانی هایش با دوستان نزدیک صحبت کند و از آن ها حمایت بخواهد.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
پزشک اطفال ممکن است در طی یک معاینه منظم و دوره ای، علائم اسکولیوز را در کودک بررسی کند. علاوه بر این، بسیاری از مدارس نیز برنامه های غربالگری اسکولیوز را اجرا می کنند. همچنین، معاینات بدنی قبل از شرکت در فعالیت های ورزشی اغلب می توانند اسکولیوز را تشخیص دهند. اگر به شما اطلاع داده شده است که فرزندتان ممکن است اسکولیوز داشته باشد، برای تأیید تشخیص و دریافت راهنمایی های لازم، به پزشک خود مراجعه کنید.
آن چه می توانید انجام دهید
قبل از قرار ملاقات با پزشک، فهرستی از موارد زیر تهیه کنید:
- شرح دقیق علائم و نشانه هایی که در فرزندتان مشاهده کرده اید.
- اطلاعات مربوط به مشکلات پزشکی که فرزندتان در گذشته داشته است.
- اطلاعات مربوط به مشکلات پزشکی که به طور معمول در خانواده شما دیده می شود.
- سؤالاتی که می خواهید از پزشک بپرسید.
از پزشک چه انتظاری می رود
پزشک شما ممکن است سؤالات زیر را از شما بپرسد:
- چه زمانی برای اولین بار متوجه مشکلی در وضعیت بدنی فرزندتان شدید؟
- آیا این وضعیت برای فرزندتان دردناک است؟
- آیا فرزندتان با مشکلات تنفسی روبرو است؟
- آیا کسی در خانواده شما سابقه درمان اسکولیوز داشته است؟
- آیا فرزندتان در طی شش ماه گذشته رشد سریع و قابل توجهی داشته است؟
- آیا فرزند دختر شما پریود شده است؟ چه مدت از شروع آن می گذرد؟
ثبت دیدگاه
دیدگاه خود را درباره این مطلب بنویسید.