ورزش های شدید یا به اصطلاح اکشن شامل انواع فعالیت ها با سطوح بالای آدرنالین است که برای دوستداران ماجراجویی جذاب است. این ورزش ها در نوع خود می توانند خطراتی را نیز به همراه داشته باشند. در ادامه اطلاعاتی درباره روش انجام، آسیب ها و برخی انواع ورزش های پرخطر ارائه می شود.
ورزش های پرخطر یا ماجراجویانه به ورزش های پربرخورد یا با شرایط خطرناکی گفته می شود، که معمولاً خطر جزئی از آن محسوب میشود؛ در واقع به هر نوع ورزشی که شامل سرعت، ارتفاع، حرکات آکروباتیک و حادثه جویی، ابزارها و وسایل بسیار تخصصی و فعالیت شدید جسمانی باشد، اطلاق می شود. انجام این ورزش ها نیازمند کسب مهارت های گسترده و داشتن تجهیزات حرفه ای می باشند. ورزش ماجراجویانه به دلیل طبیعتی که دارد می تواند به شدت خطرناک باشد و آسیب های جدی ایجاد کند. این خطر ذاتی در این نوع ورزش ها بخشی از جذابیت آن تلقی می شود.
استفاده از وسایل ورزشی مناسب:
از کفش و لباس ورزشی مناسب استفاده کنید. لباس شما باید سبک و راحت باشد تا بتوانید به راحتی حرکت نمایید.
گرم کردن قبل از شروع ورزش:
قبل از اینکه ورزش را آغاز کنید با حرکات کششی خود را گرم کنید تا ضربان قلب شما رفته رفته بالا رود و جریان خون افزایش یابد. برای گرم کردن، به آهستگی و عمیق تنفس کنید و در جا بدوید. بهترین راه برای جلوگیری از آسیب دیدگی ورزشی، گرم کردن صحیح و انجام حرکات کششی قبل از ورزش است زیرا این کار سبب افزایش انعطاف پذیری عضلات و تاندون ها می شود (ماهیچه های سرد مستعد گزفتگی زیاد و پارگی هستند).
نرمش های کششی:
قبل از انجام ورزش، خیلی آهسته نرمش های کششی انجام دهید. زمان هر نرمش باید 20-10 ثانیه باشد، با هر کشش، دم و سپس آن را آهسته و با دقت رها کرده و بازدم انجام دهید.
نوشیدن مایعات:
یک ربع قبل از شروع ورزش دو لیوان آب، بعد از پایان ورزش یک لیوان آب و در حین ورزش هر 20 دقیقه آب بنوشید زیرا نوشیدن آب مانع از گرمازدگی ناشی از تعریق زیاد می شود.
سرد کردن بدن:
سرد کردن به اندازه گرم کردن با اهمیت است؛ بنابراین پس از پایان ورزش ده دقیفه زمان صرف کنید و به تدریج حرکات ورزشی خود را کاهش دهید. دقت نمایید زمان سرد کردن باید دو برابر گرم کردن باشد.
همچنین زمین تمرین باید مناسب باشد زیرا در این صورت نیروی عکس العمل سطح کاهش می یابد.
هر چند آسیب های ورزشی مختلف باعث ایجاد علائم و عوارض متفاوتی می شوند. اما شایع ترین انواع آسیب های ورزشی شامل موارد زیر می شود:
ورم تاندون آشیل
وقتی از تاندون پشت پشت مچ پا زیاد استفاده شود، باعث درد و ورم در آن ناحیه خواهد شد. اگر درمان نشود، صدمه سخت تر شده تا حدی که دویدن را به کلی دشوار و غیرممکن می کند. این آسیب بیشتر در دونده ها و ورزشکارانی که با دویدن یا پریدن سروکار دارند اتفاق می افتد.
ضربه ی مغزی
این صدمه با خوردن ضربه به سر ایجاد می شود. علائم آن شامل سرگیجه، اختلالات بینایی، سردرد، ضعف حافظه، از دست دادن تعادل، سختی تمرکز و حالت تهوع می باشد. این صدمه ضرورتاً همراه با بیهوشی نمی باشد.
در ورزش های برخوردی مثل فوتبال، بوکس و هاکی این عارضه بیشتر اتفاق می افتد. البته در ورزش هایی مثل اسکی و ژیمناستیک هم زیاد رخ می دهد. با اینکه اکثر افراد پس از چند هفته به حالت عادی برمی گردند، اما ضربه مغزی می تواند به آسیب های جدی نیز منجر شود.
کشیدگی ماهیچه های ران
این عارضه زمانی اتفاق می افتد که هنگام دویدن در ورزش هایی مثل فوتبال و والیبال، به ناگهان تغییر جهت دهید. علائم آن شامل درد عمیق، ورم و گاهی کبودی داخل ران می باشد.
درد و ورم ساق پا
این عارضه بیشتر برای افرادی اتفاق می افتد که عادت به تحرک و ورزش ندارند. بالا بردن ناگهانی فشار و شدت تمرینات، پوشیدن کفش های کهنه و دویدن و پریدن روی زمینهای خیلی سخت نیز ممکن است باعث بروز این عارضه شود.
درد در ناحیه کمر
اگرچه این عارضه بیشتر در افراد چاق و کم تحرک اتفاق می افتد، اما ممکن است برای دونده ها، دوچرخه سواران، گلف و تنیس بازان نیز پیش بیاید. مهمترین عامل ایجاد این عارضه، انجام غلط و نادرست حرکات کششی است.
کشیدگی عضلات و ماهیچه ها
گرم نکردن صحیح بدن، خستگی، عدم انعطاف پذیری و ناتوانی و ضعف، همه از عوامل کشیده شدن ماهیچه در ورزشکاران می باشد. ماهیچه هایی که دچار کشیدگی می شوند، معمولاً عضلات پشت ران (در ورزش هایی همراه با دویدن مثل دومیدانی، بسکتبال) و ماهیچه ساق پا (در تنیس بازان) می باشد. البته ماهیچه های دیگر نیز باتوجه به ورزش مورد نظر در صدد کشیدگی هستند.
آسیب های آرنج در ورزش تنیس و گلف
تعجب آور است اما این آسیب، %7 کل آسیب های ورزشی را تشکیل می دهد. در این آسیب ورزشی، تاندون های آرنج به خاطر ضربات مکرر "بَک هند" در تنیس آسیب دیده و باعث ایجاد درد در قسمت داخلی آرنج می شود؛ البته گاهاً ممکن است قسمت خارجی هم صدمه ببیند.
رگ به رگ شدن و پیچ خوردگی مچ پا
این آسیب در میان افرادی که فوتبال، هاکی، بسکتبال و والیبال بازی می کنند، بسیار متداول است. می توان گفت در ورزش هایی که با دویدن و پریدن سر و کار دارد غیر قابل اجتناب است. این حرکات ممکن است باعث پیچ خوردن مچ پا و گاهی پاره شدن تاندون یا لیگامنت شود. با عکس برداری می توان تشخیص داد که عضو دچار شکستگی شده است یا خیر.
آسیب دیدگی شانه
%20 آسیب دیدگی های ورزشی مربوط به شانه است که شامل دررفتگی، رگ به رگ شدن و ضرب دیدگی می شود. این آسیب دیدگی در ورزش هایی مثل تنیس، شنا، وزنه برداری، بیسبال و والیبال بیشتر اتفاق می افتد. علائم این عارضه، بروز درد، کوفتگی عضلانی و احساس ضعف و ناتوانی در شانه می باشد.
آسیب دیدگی زانو در دونده ها
آسیب دیدگی زانو %55 آسیب دیدگی های ورزشی را تشکیل می دهد و تقریباً این مشکلات توسط پزشک جراح ارتوپد برطرف می شود. البته دونده ها تنها قربانیان این آسیب ورزشی نیستند.
دوچرخه سواران، شناگران، و آنها که فوتبال و بسکتبال و والیبال بازی می کنند نیز ممکن است به این عارضه دچار شوند. در این عارضه، استفاده بیش از حد از زانو باعث ناراحتی و آسیب رسیدن به تاندون زیر کاسه ی زانو می شود.
برای تشخیص آسیب ورزشی از پرتونگاری با اشعه ایکس، MRI، سی تی اسکن و سونوگرافی استفاده می شود.
روش RICE یک روش درمانی معمول برای آسیب های ورزشی است. نام این روش مخفف چهار مورد زیر است:
استراحت (Rest)، یخ (Ice)، فشرده سازی (Compression)، بالا بردن (Elevation)
این روش درمانی برای صدمات خفیف ورزشی مفید است. بهترین زمان برای نتیجه گرفتن از این روش، انجام آن طی 24 تا 36 ساعت اول پس از آسیب دیدگی است. روش RICE می تواند به کاهش تورم کمک کرده و از بروز درد و کبودی بیشتر در روزهای اولیه پس از آسیب ورزشی جلوگیری کند.
استراحت. برای بهبود بافت آسیب دیده ضروری است. بدون استراحت، حرکت و تحمل وزن میتواند به تشدید آسیب ادامه دهد و باعث افزایش التهاب و تورم شود.
یخ. برای کاهش درد و التهاب مرتبط با آسیب حاد مفید است. اعتقاد بر این است که یخ درمانی اگر در چند ساعت اول پس از وقوع آسیب انجام شود، مؤثرتر خواهد بود. می توانید هر بار 20 دقیقه و به دفعات از یخ استفاده کنید.
فشرده سازی. فشرده سازی مچ پا، زانو یا مچ آسیب دیده یا دردناک به کاهش تورم کمک می کند. باندهای الاستیک، مانند برخی زانوبندها، معمولا موثر هستند.
بالا بردن. قسمت آسیب دیده بدن را بالاتر از سطح قلب قرار دهید. سعی کنید اندام را 10 تا 25 سانتیمتر بالاتر از قلب قرار دهید. می توانید دراز بکشید و از یک بالش برای بالا بردن اندام آسیب دیده مثلا پاها استفاده کنید.
صدمه های ورزشی فاجعه آمیز كه منجر به مرگ یا ناتوانی دائمی شوند به ندرت اتفاق می افتند و این جای خوشحالی دارد. آسیب های مستقیم و شدید، بیشتر به قسمت سر و نخاع وارد می شود. صدمه های وارده به سر مهم ترین عامل مرگ فوتبالیست ها اعلام شده است.
با این حال در برخی از رشته ها تغییراتی كه در نوع تجهیزات به ویژه كلاه های ورزشكاران به وجود آمده، احتمال این صدمات را كمتر كرده است. كارشناسان یك ایراد اساسی هم به این تجهیزات گرفته اند. آنها معتقدند ورزشكاران با تجهیزات جدید احساس شكست ناپذیری دارند و احتیاط لازم را از دست می دهند.
به طور کلی، "خطر" عنصر اصلی ورزش های ماجراجویانه است. ورزش های شدید از فعالیتهای تفریحی و شخصی سرچشمه گرفته اند اما معمولا دارای مفهوم جمعی هستند، به این معنا که در آنها هر ورزشکار به نمایش مهارت ها و توانایی های شخصی خود می پردازد و سایر اعضا به رقابت با وی بپردازند.
با رقابتی شدن این ورزش ها، بخشی از آن ها در دسته ورزش های معمول و در رقابت های ورزشی پذیرفته شد.