درخواست مشاوره رایگان
پوکی استخوان یک بیماری استخوانی است که زمانی ایجاد می شود که تراکم مواد معدنی استخوان و توده استخوانی کاهش یافته و یا ساختار و استحکام استخوان تغییر کند. در ادامه اطلاعاتی درباره علائم و علل بروز پوکی استخوان، نحوه تشخیص و درمان آن ارائه می شود.
پوکی استخوان باعث تضعیف و شکنندگی استخوان ها می شود. شدت شکنندگی در این بیماری به اندازه ای است که افتادن یا حتی فشارهای خفیف مانند خم شدن یا سرفه می تواند باعث شکستگی شود. شکستگی های مربوط به پوکی استخوان معمولاً در مفصل ران، مچ دست یا ستون فقرات اتفاق می افتد.
استخوان بافت زنده ای است که دائماً در حال تجزیه و جایگزینی با سلول جدید است. پوکی استخوان زمانی اتفاق می افتد که تولید سلول استخوانی جدید با از بین رفتن بافت های قدیمی استخوان هماهنگ نشود.
پوکی استخوان مردان و زنان از هر نژاد را درگیر می کند، اما زنان سفیدپوست و آسیایی، به ویژه زنان مسن که یائسه شده اند، بیشتر در معرض خطر هستند. داروها، رژیم غذایی سالم و ورزش های قدرتی می توانند به جلوگیری از تحلیل استخوان و تقویت استخوان های ضعیف بدن کمک کنند.
به طور معمول علامتی در مراحل اولیه پوکی استخوان وجود ندارد. اما هنگامی که استخوان ها به دلیل پوکی ضعیف شوند، ممکن است علائم و نشانه هایی ایجاد کند که شامل موارد زیر می باشد:
اگر یائسگی زودرس را پشت سر گذاشتید یا چندین ماه کورتیکواستروئید مصرف کردید یا هر یک از والدینتان شکستگی مفصل ران را تجربه کرده اند، بهتر است به پزشک برای بررسی پوکی استخوان مراجعه کنید.
استخوان ها مدام خود را ترمیم می کنند و استخوان جدید می سازند و استخوان قدیمی از بین می رود. هنگامی که جوان هستید، بدن با سرعت بیش تری نسبت به تجزیه استخوان قدیمی، استخوان جدید ایجاد می کند. اوایل دهه سوم زندگی، این روند کند می شود، بیشتر افراد در سن 30 سالگی بیشترین حجم توده استخوانی را دارند. با افزایش سن، این روند تغییر کرده و بافت استخوانی با سرعت بیشتری از آن چه ایجاد شده از بین می رود.
احتمال ابتلا به پوکی استخوان تا حدودی به میزان حجم توده استخوانی در جوانی فرد بستگی دارد. حجم توده استخوان تا حدودی به ارث می رسد و همچنین براساس گروه قومی متفاوت می باشد. هرچه توده استخوان بیشتر باشد، تراکم استخوان بالاتر بوده و با افزایش سن احتمال پوکی استخوان کمتری وجود دارد.
برخی عوامل از جمله سن، نژاد، انتخاب سبک زندگی و شرایط پزشکی و روش های درمانی می توانند احتمال پوکی استخوان را افزایش دهند.
برخی از عوامل خطر پوکی استخوان از کنترل شما خارج هستند، از جمله:
پوکی استخوان بیشتر در افرادی دیده می شود که هورمون های خاصی در بدنشان زیاد یا خیلی کم باشد. این هورمون ها عبارتند از:
پوکی استخوان بیشتر در افرادی با مشکلات زیر رخ می دهد که:
استفاده طولانی مدت از داروهای کورتیکواستروئید خوراکی یا تزریقی، مانند پردنیزون و کورتیزون، در روند بازسازی استخوان تداخل ایجاد می کند. پوکی استخوان همچنین با داروهایی که برای مقابله یا پیشگیری موارد زیر استفاده می شود در ارتباط است:
خطر پوکی استخوان در افرادی که دچار بیماری های خاصی هستند بیشتر است ، از جمله:
برخی از عادت های بد می توانند خطر پوکی استخوان را افزایش دهند، از جمله:
شکستگی استخوان، به ویژه در ستون فقرات یا مفصل ران، جدی ترین عارضه پوکی استخوان است. شکستگی لگن اغلب ناشی از زمین خوردن می باشد و می تواند منجر به ناتوانی و حتی افزایش خطر مرگ در اولین سال پس از آسیب شود.
در بعضی موارد، حتی اگر زمین خوردگی هم نباشد، شکستگی ستون فقرات نیز ممکن است رخ دهد. استخوان هایی که ستون فقرات را تشکیل می دهند ممکن است به حدی ضعیف شوند، که منجر به کمر درد، کوتاه شدن قد و حالت خمیده به جلو شود.
تغذیه مناسب و ورزش منظم برای سلامت استخوان ها در طول زندگی ضروری است.
پروتئین یکی از عناصر سازنده استخوان است. با این حال، شواهد متناقضی در مورد تأثیر مصرف پروتئین بر تراکم استخوان وجود دارد.
افراد مسن به دلایل مختلف ممکن است پروتئین کمتری مصرف کنند. اگر فکر می کنید بدن شما پروتئین کافی دریافت نمی کند، از پزشک خود در مورد لزوم مصرف مکمل، سوال کنید.
کمبود وزن احتمال کاهش حجم استخوان و شکستگی را افزایش می دهد. اضافه وزن شدید نیز خطر شکستگی در بازو و مچ دست را افزایش می دهد. به همین ترتیب، حفظ وزن مناسب بدن همانطور که به طور کلی برای سلامتی مفید است برای استخوان ها نیز مفید خواهد بود.
زنان و مردان بین 18 تا 50 سال روزانه به 1000 میلی گرم کلسیم نیاز دارند. این مقدار در زنان با رسیدن 50 سالگی و در مردان با رسیدن به 70 سالگی، به 1200 میلی گرم افزایش می یابد.
از منابع خوب کلسیم می توان به موارد زیر اشاره نمود:
اگر دریافت کلسیم کافی از رژیم غذایی سخت می باشد، مصرف مکمل های کلسیم را در نظر بگیرید. با این حال، توجه داشته باشید کلسیم بیش از حد با سنگ کلیه در ارتباط است. با اينكه هنوز مشخص نیست، برخی از متخصصان گمان می کنند که کلسیم زیاد به ویژه در مکمل ها می تواند خطر بیماری قلبی را افزایش دهد.
بخش بهداشت و پزشکی آکادمی های ملی علوم، مهندسی و پزشکی (پیش از این انستیتوی پزشکی) توصیه می کند کل کلسیم دریافتی -از مکمل ها و رژیم غذایی- برای افراد بالای 50 سال، نباید بیش از 2000 میلی گرم در روز باشد.
ویتامین D توانایی جذب کلسیم در بدن را بهبود می بخشد و به حفظ سلامت استخوان کمک می کند.
برای دریافت ویتامین D کافی برای حفظ سلامت استخوان، توصیه می شود بزرگسالان 51 تا 70 ساله روزانه 600 واحد بین المللی IU و بعد از 70 سالگی، 800 واحد بین المللی IU از طریق غذا یا مکمل دریافت کنند.
افرادی که در معرض منابع دیگری از ویتامین D نبوده و به طور محدود در معرض آفتاب هستند ممکن است به مکمل نیاز داشته باشند. بیشتر محصولات مولتی ویتامین بین 600 تا 800 IU ویتامین D دارند. حداکثر 4000 IU ویتامین D در روز برای اکثر افراد بی خطر است.
ورزش می تواند به ساختن استخوان های محکم و کاهش سرعت از دست دادن استخوان کمک کند. مهم نیست که ورزش از چه زمانی شروع شود، اما اگر در جوانی ورزش منظم شروع شده و به طور منظم ادامه یابد، بیش ترین اثربخشی را خواهد داشت.
تمرین های قدرتی را با ورزش های استقامتی و تعادل انجام دهید. تمرین های قدرتی به تقویت عضلات، استخوان های بلند و ستون فقرات فوقانی کمک می کند. تمرینات استقامتی، مانند پیاده روی، آهسته دویدن، دویدن، بالا رفتن از پله، طناب بازی و اسکی عمدتا بر استخوان های پاها، باسن و پایین ستون فقرات تأثیر می گذارد. تمرینات تعادلی مانند تای چی می تواند خطر افتادن را خصوصاً با افزایش سن، کاهش دهد.
شنا، دوچرخه سواری و ورزش با دستگاه های مخصوص می تواند بر عملکرد قلبی عروقی تاثیر مناسبی بگذارد، اما سلامت استخوان را بهبود نمی بخشد.
تراکم استخوان توسط دستگاهی اندازه گیری می شود که از اشعه ایکس برای تعیین نسبت ماده معدنی در استخوان ها استفاده می کند. در طی این آزمایش بدون درد، در حالی که اسکنر (کاوشگر) از روی بدن عبور می کند، بیمار روی تخت مخصوصی دراز می کشد. در بیشتر موارد، فقط چند استخوان بررسی می شود که معمولاً در مفصل ران و ستون فقرات می باشند.
توصیه های درمانی، اغلب براساس احتمال خطر شکستگی استخوان در 10 سال آینده و با استفاده از اطلاعاتی مانند آزمایش تراکم استخوان می باشد. اگر خطر پوکی استخوان زیاد نباشد، ممکن است دارویی تجویز نشود و تنها برروی کاهش اثر عوامل خطر زا برای کاهش بافت استخوان متمرکز شود.
برای مردان و زنانی که بیشتر در معرض خطر شکستگی استخوان قرار دارند، داروهای پوکی استخوان به طور گسترده تجویز می شوند؛ این داروها در دسته بیس فسفونات ها قرار دارند، که می توان به موارد زیر اشاره نمود:
عوارض جانبی شامل حالت تهوع، شکم درد و علائم دل درد است. در صورت مصرف صحیح دارو، احتمال بروز این موارد کمتر است.
اشکال وریدی بیس فسفونات ها باعث ناراحتی معده نمی شوند اما می توانند تا سه روز باعث تب، سردرد و دردهای عضلانی شوند. زمان بندی برای تزریق سه ماهه یا سالانه ممکن است آسان تر از یادآوری مصرف هفتگی یا ماهانه قرص باشد، اما هزینه بیشتری دارد.
در مقایسه با بیس فسفونات ها، دنوزوماب، تراکم استخوان مشابه یا بهتری را ایجاد می کند و احتمال شکستگی های مختلف را کاهش می دهد. دنوزوماب هر شش ماه به صورت زیرجلدی تجویز می شود.
در صورت مصرف دنوزوماب، ممکن است لازم باشد این کار به مدت نامحدود ادامه یابد. تحقیقات نشان می دهد پس از قطع دارو احتمال شکستگی ستون فقرات زیاد می شود.
عارضه بسیار نادر بیس فسفونات ها و دنوزوماب، شکستگی یا ترک خوردن در وسط استخوان ران می باشد.
دومین عارضه نادر، تأخیر در بهبود استخوان فک (استئونکروز فک) می باشد که می تواند پس از یک عمل تهاجمی دندانپزشکی مانند کشیدن دندان رخ دهد.
استروژن، به ویژه اگر بلافاصله پس از یائسگی شروع شود، می تواند به حفظ تراکم استخوان کمک کند. با این حال، استروژن درمانی می تواند خطر لخته شدن خون، سرطان آندومتر، سرطان پستان و احتمالاً بیماری قلبی را افزایش دهد. رالوکسیفن مشابه اثر مفید استروژن بر تراکم استخوان در زنان یائسه عمل کرده و خطر کمتری به همراه دارد. مصرف این دارو می تواند خطر ابتلا به برخی از انواع سرطان پستان را کاهش دهد. گرگرفتگی یکی از عارضه های جانبی رایج این دارو است. همچنین ممکن است رالوکسیفن خطر لخته شدن خون را افزایش دهد.
در مردان، پوکی استخوان ممکن است با کاهش تدریجی سطح تستوسترون ناشی از سن مرتبط باشد. درمان جایگزینی تستوسترون می تواند به بهبود علائم تستوسترون پایین کمک کند، اما مشاهده شده است که داروهای پوکی استخوان در مردان برای درمان پوکی استخوان اثر بهتری داشته و می تواند به تنهایی یا همراه با تستوسترون تجویز شود.
اگر پوکی استخوان شدید باشد یا داروهای معمول اثر مناسبی نداشته باشند، پزشک ممکن است داروهای زیر را تجویز کند:
این راه کارها ممکن است به شما در کاهش خطر ابتلا به پوکی استخوان یا شکستگی استخوان ها کمک کند:
شواهد محدودی وجود دارد که نشان داده است مصرف برخی مکمل ها مانند ویتامین K2 و سویا می توانند به کاهش خطر شکستگی در پوکی استخوان کمک کنند، اما برای اثبات فواید و مشخص کردن عوارض ناشی از آن به مطالعات بیشتری نیاز است.
پزشک ممکن است آزمایش تراکم استخوان را تجویز کند. غربالگری پوکی استخوان برای همه زنان در سن 65 سالگی توصیه می شود. برخی از دستورالعمل ها همچنین غربالگری مردان در سن 70 سالگی را توصیه می کنند، به خصوص آنهایی که دچار مشکلات سلامتی هستند و ممکن است مبتلا به پوکی استخوان شوند. اگر بعد از آسیب جزئی، مانند افتادن ساده، استخوان شکسته شود، ممکن است بررسی تراکم استخوان برای ارزیابی خطر شکستگی توصیه شود.
اگر آزمایش تراکم استخوان بسیار غیرطبیعی باشد یا فرد دچار بیماری های دیگری نیز باشد، ممکن است به پزشک متخصص در زمینه اختلالات متابولیک (متخصص غدد) یا پزشکی که متخصص بیماری های مفاصل، عضلات یا استخوان ها است (متخصص روماتولوژی) ارجاع داده شود.
در اینجا برخی از اطلاعات برای کمک به شما برای آماده شدن جهت ملاقات با پزشک آورده شده است.
در مورد پوکی استخوان ، سوالاتی که بهتر است از پزشک بپرسید می تواند شامل موارد زیر باشد:
در پرسیدن سوالات دیگری که برایتان پیش آمده است تردید نکنید.
پزشک احتمالاً سوالات زیر را می پرسد:
