درخواست مشاوره رایگان
داروی پمترکسد (نام تجاری: الیمتا)، یکی از داروهای مورد استفاده در شیمی درمانی سرطان است که در درمان برخی از سرطان های ریه مانند مزوتلیوما و سرطان سلول های غیر کوچک ریه کاربرد دارد. در ادامه اطلاعاتی درباره پمترکسد (Alimta)، عوارض جانبی و تداخلات دارویی آن ارائه می شود.
نام عمومی: پمترکسد
نام تجاری: الیمتا
پمترکسد برای درمان انواع خاصی از سرطان (مانند سرطان ریه، مزوتلیوما) استفاده می شود. این دارو از داروهای شیمی درمانی است که رشد سلول های سرطانی را متوقف کرده یا کاهش می دهد.
پودر تزریق داخل وریدی (100 میلی گرم ؛ 500 میلی گرم)
پیش از هر بار مصرف داروی پمترکسد، راهنمای مصرف دارو را مطالعه نمایید. می توانید سوالات خود را از پزشک معالج خود یا پزشک داروخانه بپرسید.
داروی پمترکسد با تزریق داخل ورید توسط یک متخصص انجام می شود. طبق دستور پزشک و معمولاً هر 3 هفته یکبار، این دارو تجویز می شود. دوز مصرفی دارو طبق شرایط پزشکی فرد و میزان پاسخ بدن به دارو تعیین می شود. برای کاهش احتمال واکنش پوستی هنگام استفاده از پمترکسد، پزشک داروی کورتیکواستروئید (مانند دگزامتازون) را برای مدت کوتاهی در حدود زمان هر درمان تجویز می کند. برای جزئیات بیشتر با پزشک و یا پزشک داروخانه مشورت کنید.
برای کاهش احتمال بروز سایر عوارض، ویتامین های اسیدفولیک مصرف کرده و دوزهای ویتامین B12 را قبل و حین درمان با پمترکسد دریافت کنید. ویتامین های اسید فولیک بدون نسخه پزشک در دسترس هستند و اسید فولیک را می توان در بسیاری از محصولات مولتی ویتامین دریافت کرد. اطمینان حاصل کنید که ویتامین این محصول بین 400 تا 1000 میکروگرم (0.4 تا 1 میلی گرم) اسید فولیک داشته باشد. از 5 تا 7 روز قبل از اولین دوز پمترکسد، همچنین در طول درمان و 3 هفته پس از آخرین دوز پمترکسد، اسیدفولیک مصرف کنید. اگر در انتخاب محصول دارویی به کمک نیاز دارید، از پزشک یا داروساز سوال کنید. پزشک ویتامین B12 به صورت عضلانی تزریق می کند، معمولاً 1 هفته قبل از اولین دوز پمترکسد و سپس هر 9 هفته یک بار در طول درمان این روند ادامه دارد. ویتامین B12 خوراکی را جایگزین دوزهای ویتامین B12 نکنید. برای جزئیات بیشتر با پزشک و یا پزشک داروساز مشورت کنید.
حالت تهوع، استفراغ، از دست دادن اشتها، اسهال، ناراحتی معده، تغییر در چشایی، یبوست، زخم های دهان و خستگی می تواند از عوارض این دارو باشند. حالت تهوع، استفراغ و اسهال می تواند شدیدتر شود. در برخی موارد، پزشک برای جلوگیری یا تسکین حالت تهوع، استفراغ و اسهال، دارو تجویز میکند. خوردن چندین وعده غذایی کوچک، نخوردن غذا قبل از مصرف دارو یا محدود کردن فعالیت فیزیکی به کاهش حالت تهوع و استفراغ کمک می کند. در صورت تداوم یا بدتر شدن هر یک از عوارض، حتماً آن را با پزشک معالج یا پزشک داروخانه مطرح کنید.
ریزش مو در حین انجام درمان رخ داده و پس از پایان درمان، رشد مو به حالت طبیعی برمیگردد. به یاد داشته باشید که پزشک معالجتان این دارو را برای شما تجویز کرده چرا که بر این باور است که منافع این دارو بیشتر از عوارض آن است. بیشتر افراد با مصرف پمترکسد، دچار عوارض جانبی جدی نمی شوند.
بروز هرگونه عارضه جانبی جدی، از جمله: بی حسی / سوزن سوزن شدن پوست، تورم مچ پا / پا / دست ها، علائم مشکلات کلیوی (مانند تغییر در حجم ادرار)، علائم بیماری کبد (مانند حالت تهوع / استفراغی که متوقف نشود، درد معده / شکم، زردی چشم / پوست و ادرار تیره) را فوراً به پزشک اطلاع دهید.
پمترکسد عملکرد طبیعی مغز استخوان را کاهش داده و باعث کاهش سلول های خونی مانند سلول های قرمز، سلول های سفید و پلاکت ها شود. این حالت می تواند باعث کم خونی، کاهش توانایی بدن در مبارزه با عفونت یا کبودی / خونریزی آسان شود. در صورت بروز هر یک از علائم زیر، فوراً به پزشک خود اطلاع دهید: خستگی غیرمعمول، رنگ پریدگی پوست، علائم عفونت (مانند گلودرد که برطرف نمی شود، تب، لرز)، کبودی / خونریزی آسان.
در صورت بروز هرکدام از این عوارض خطرناک جانبی، بلافاصله به پزشك مراجعه کنید: تاول یا زخم، علائم مشکلات ریوی (مانند تنگی نفس جدید یا وخیم شدن آن، سرفه).
پمترکسد در ناحیه هایی که هفته ها تا سالها قبل در معرض پرتودرمانی قرار گرفته بودند، واکنش جدی پوستی ایجاد میکند که به نظر می رسد یک آفتاب سوختگی شدید باشد، در صورت وجود قرمزی پوست، درد، حساسیت به لمس، تورم، لایه برداری یا تاول فوراً به پزشک مراجعه کنید.
واکنش آلرژیک جدی نسبت به پمترکسد نادر است. با این حال، در صورت مشاهده علائم واکنش آلرژیک جدی، از جمله: راش پوستی (عارضه های پوستی)، خارش / تورم (به خصوص در صورت و زبان و گلو)، سرگیجه شدید و مشکلات تنفسی فوراً به پزشک مراجعه کنید.
پمترکسد معمولاً می تواند راش های پوستی ایجاد کند که معمولاً جدی نیست و با مصرف داروهای کورتون می توان از بروز آن جلوگیری کرد. با این حال، تشخیص راش پوستی از موارد نادری که می تواند نشانه ای از واکنش شدید آلرژیک باشد، مشکل است. برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید با پزشک خود صحبت کنید.
موارد مذکور، تمام عوارض جانبی پمترکسد را در برنمی گیرد، بنابراین در صورت مشاهده هر گونه عارضه جانبی دیگری، آن را به پزشک خود یا پزشک داروخانه اطلاع دهید.
پیش از مصرف دارو، در صورت حساسیت به آن یا هر نوع حساسیت دیگری، پزشک خود یا پزشک داروخانه را در جریان قرار دهید. این محصول ممکن است دارای اجزای غیر فعالی باشد که موجب واکنش های آلرژیک و یا مشکلات دیگر شود. برای کسب اطلاعات بیشتر با پزشک داروخانه صحبت کنید.
همچنین قبل از مصرف پمترکسد، پزشک یا پزشک داروخانه را از سوابق پزشکی خود به خصوص: بیماری کلیوی، بیماری کبدی و پرتودرمانی، مطلع سازید.
پمترکسد فرد را در معرض ابتلا به عفونت قرار داده یا عفونت های فعلی را بدتر می کند. از تماس با افرادی که مبتلا به بیماری واگیردار هستند (مانند آبله مرغان، سرخک، آنفولانزا)، خودداری کنید. در صورت قرار گرفتن در برابر بیماری های عفونی و یا جهت کسب اطلاعات بیشتر، با پزشک مشورت کنید.
بدون موافقت پزشک واکسیناسیون انجام ندهید. از تماس با افرادی که اخیراً واکسن های زنده دریافت کرده اند (مانند واکسن آنفولانزا که از طریق بینی استنشاق می شود) خودداری کنید.
برای کاهش احتمال خون ریزی، کوفتگی یا آسیب دیدگی، هنگام استفاده از اشیای تیز مانند تیغ و ناخن گیر احتیاط کنید و از انجام فعالیت هایی مانند ورزش های پربرخورد خودداری کنید.
تمام داروهای مصرفی خود را (از جمله داروهای با نسخه، بی نسخه و محصولات گیاهی) پیش از جراحی به پزشک و یا دندان پزشک خود اطلاع دهید.
پمترکسد می تواند روی باروری در مردان تأثیر بگذارد. جزئیات بیشتر را از پزشک خود بخواهید.
اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید، به پزشک اطلاع دهید. هنگام استفاده از پمترکسد نباید باردار شوید زیرا این دارو به جنین آسیب می رساند.
زنان باید هنگام استفاده از این دارو و به مدت 6 ماه پس از قطع درمان، از اشکال قابل اطمینان کنترل بارداری استفاده کنند.
درصورت احتمال به بارداری، بلافاصله در مورد خطرات و فواید این دارو با پزشک صحبت کنید.
انتقال این دارو به شیر مادر مشخص نیست؛ بنابراین تا یک هفته پس از مصرف دارو از شیردهی پرهیز کنید. قبل از شیردهی با پزشک خود مشورت کنید.
تداخل های دارویی می تواند نحوه ی عملکرد دارو را تغییر داده و خطر بروز عوارض جانبی جدی را افزایش دهد. این یادداشت تمامی تداخلات دارویی را پوشش نمی دهد بنابراین بهتر است نام تمام داروهایی که مصرف می کنید (از جمله داروهای با نسخه و بی نسخه و محصولات گیاهی) را با پزشک خود و پزشک داروخانه در میان بگذارید و بدون تایید پزشک، مصرف هیچ دارویی را شروع یا تمام نکنید، همچنین به هیچ وجه میزان دارو را تغییر ندهید.
در صورت مصرف بیش از حد دارو و بروز علائم جدی مانند غش کردن با مراکز فوریت های پزشکی تماس بگیرید.
علائم سوء مصرف دارو می تواند به صورت تپش قلب سریع / نامنظم، سرگیجه شدید و غش کردن باشد.
توجه
این دارو را به صورت سرخود به دیگران تجویز نکنید.
هنگام استفاده از پمترکسد باید تست های آزمایشگاهی و یا پزشکی (مانند شمارش کامل خون، عملکرد کبد / کلیه) انجام شود. تمام معاینات پزشکی و آزمایشگاهی را به خاطر داشته باشید. برای جزئیات بیشتر با پزشک خود مشورت کنید.
دوز فراموش شده
بیشترین اثربخشی دارو، با مصرف منظم و طبق دستور پزشک حاصل میشود. اگر یک دوز از دارو را فراموش کردید، بلافاصله با پزشک یا داروساز خود تماس بگیرید تا یک برنامه دوز جدید تعیین کند.
نگهداری
در دمای اتاق و دور از نور و رطوبت در ظرف اصلی دارو نگهداری شود. از نگهداری دارو در حمام خودداری شود. تمام داروها باید از دسترس کودکان و حیوانات دور بمانند.
دارو ها را به درون توالت و فاضلاب نریزید، مگر آن که دستورالعملی برای انجام آن ذکر شده باشد. در صورت منقضی شدن دارو و یا عدم نیاز به آن، با یک روش مناسب آن را دور بریزید.
