سرطان سلول های سنگفرشی (SCC) یکی از شایع ترین انواع سرطان پوست است. این بیماری در سلول های سنگفرشی ایجاد می شود که سلول های نازک و مسطحی هستند که خارجی ترین لایه پوست را تشکیل می دهند. در ادامه اطلاعاتی درباره علائم و علل بروز سرطان سلول های سنگفرشی، نحوه تشخیص و درمان آن ارائه می شود.
نگاه کلی
کارسینومای سلول سنگفرشی پوست متداول ترین نوع سرطان پوست می باشد که در سلول های سنگفرشی تشکیل دهنده لایه های میانی و خارجی پوست ایجاد می شود.
سرطان سلول سنگفرشی پوست اگرچه می تواند تهاجمی باشد اما به طور معمول خطرناک نیست. کارسینوم درمان نشده سلول سنگفرشی پوست می تواند بزرگ شود و یا به سایر قسمت های بدن گسترش یابد و عوارض جدی ایجاد کند.
بیشتر کارسینوماهای سلول سنگفرشی پوست در اثر قرار گرفتن طولانی مدت در معرض اشعه ماورا بنفش (UV) در نتیجه نور خورشید یا سولاریوم- حاصل می شود. اجتناب از قرارگیری در معرض اشعه ماوراءبنفش به کاهش خطر ابتلا به سرطان سلول سنگفرشی پوست و سایر اشکال سرطان پوست کمک می کند.
سلول های سنگفرشی در بسیاری از نقاط بدن یافت می شوند و سرطان سلول سنگفرشی می تواند در هر کدام از این سلول های سنگفرشی بروز کند. سرطان سلول سنگفرشی پوست به سرطانی گفته می شود که در سلول های سنگفرشی موجود در پوست ایجاد می شود.
علائم
سرطان سلول سنگفرشی پوست اغلب روی پوست های در معرض آفتاب مانند پوست سر، پشت دستان، گوش ها یا لب ها ایجاد می شود. همچنین می تواند در هر نقطه از بدن، از جمله داخل دهان، کف پاها و دستگاه تناسلی نیز ایجاد شود.
علائم و نشانه های سرطان سلول سنگفرشی پوست عبارتند از:
- بروز ضایعاتی گره مانند سفت و قرمز رنگ روی پوست
- زخمی مسطح و فلس مانند
- زخمی جدید یا بروز برجسته های روی جای زخم یا زخم های قدیمی
- یک لکه فلسی شکل و زبر بر روی لب که می تواند به یک زخم باز تبدیل شود.
- زخم قرمز رنگ یا لکه ای زبر داخل دهان
- لکه های برجسته و قرمز و یا شبیه زگیل در داخل یا روی مقعد یا روی ناحیه تناسلی
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
اگر فرد دچار زخم یا خراشی شود که ظرف دو ماه بهبود نیافت و یا اینکه لکه ای مسطح و فلسی شکل روی پوست ایجاد شد و از بین نرفت، در آن صورت باید به پزشک مراجعه کند.
علل بیماری
سرطان سلول سنگفرشی پوست زمانی رخ می دهد که سلولهای سنگفرشی نازک و مسطح در لایه های میانی و خارجی پوست شروع به ایجاد تغییراتی (جهش) در DNA کنند. DNA سلول حاوی دستورالعمل هایی است که به سلول می گوید چه کاری را باید انجام دهد.
بیشتر جهش های DNA در سلول های پوستی ناشی از اشعه ماورا بنفش (UV) موجود در نور خورشید و سولاریوم است.
با این حال قرار گرفتن در معرض آفتاب نمی تواند تنها دلیل ایجاد سرطان پوست باشد، چرا که ممکن است بدون اینکه در معرض نور خورشید باشیم، به سرطان پوست مبتلا شویم. این موضوع نشان می دهد که عوامل دیگری مانند تضعیف سیستم ایمنی نیز در ایجاد سرطان پوست دخالت دارند.
عوامل خطرساز (ریسک فاکتورها)
برخی عوامل می توانند سبب افزایش خطر ابتلای به سرطان سلول سنگفرشی شوند. از جمله عواملی که خطر این سرطان را افزایش می دهند، عبارتند از:
- پوست روشن. هر فردی بدون در نظر گرفتن رنگ پوست به کارسینوم سلول سنگفرشی پوست دچار شود. با این حال، داشتن رنگدانه (ملانین) کمتر در پوست، سبب محافظت کمتر پوست در مقابل آسیب های ناشی از تابش اشعه فرابنفش خواهد شد. داشتن موی بلوند یا قرمز و چشم هایی روشن، یا بروز سریع کک و مک و آفتاب سوختگی، فرد را بیشتر از افرادی با پوست تیره در معرض ابتلا به سرطان پوست از جمله کارسینوم سلول سنگفرشی پوست قرار می دهد.
- قرار گرفتن بیش از حد در معرض آفتاب. به یاد داشته باشید قرار گرفتن در معرض اشعه فرابنفش خورشید خطر ابتلا به سرطان سلول سنگفرشی پوست را افزایش می دهد. قرارگرفتن طولانی مدت در مقابل آفتاب به خصوص اگر پوست با لباس یا کرم ضد آفتاب محافظت نشده باشد، خطر ابتلا به سرطان سلول سنگفرشی پوست بیشتر افزایش می یابد.
- استفاده از سولاریوم. افرادی که از سولاریوم استفاده می کنند بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان سلول سنگفرشی پوست هستند.
- سابقه آفتاب سوختگی. داشتن یک یا چند تاول ناشی از آفتاب سوختگی در دوران کودکی یا نوجوانی ریسک ایجاد سرطان سلول سنگفرشی پوست را در بزرگسالی افزایش می دهد. آفتاب سوختگی در دوران بزرگسالی هم می تواند عامل خطر محسوب شود.
- سابقه فردی ضایعات پوستی پیش سرطانی. داشتن ضایعات پوستی پیش سرطانی مانند کراتوز آکتینیک یا بیماری بوون احتمال خطر ابتلا به سرطان سلول سنگفرشی پوست را افزایش می دهد.
- سابقه فردی سرطان پوست. ابتلا به کارسینوم سلول سنگفرشی پوست، احتمال ابتلای مجدد به آن را افزایش می دهد.
- سیستم ایمنی ضعیف شده. خطر ابتلا به سرطان پوست در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، بالاست. این اتفاق شامل افرادی نیز می شود که مبتلا به سرطان خون یا لنفوم هستند یا کسانی که از داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی استفاده می کنند، مانند آنهایی که پیوند عضو انجام داده اند.
- اختلال ژنتیکی نادر. افراد مبتلا به زرودرما پیگمنتوزوم -عارضه ای که باعث حساسیت شدید به نور خورشید می شود-، بسیار بیشتر از افراد دیگر در خطر ابتلا به سرطان پوست قرار دارند.
عوارض بیماری
در صورتی که سرطان سلول سنگفرشی پوست درمان نشود می تواند بافت های سالم اطراف خود را از بین ببرد، به گره های لنفاوی و سایر اندام ها منتشر شود و خطرساز شود، هرچند این اتفاق نادر است.
به خاطر داشته باشید، خطر تهاجمی شدن سرطان سلول سنگفرشی پوست می تواند به دلایل زیر افزایش یابد:
- وسعت ضایعه سرطانی زیاد بوده یا عمیق باشد.
- غشای مخاطی مانند لب ها را درگیر کند.
- فردی با سیستم ایمنی -مانند کسانی که داروهای جلوگیری از رد پیوند را بعد از جراحی پیوند عضو مصرف می کنند یا افرادی که به سرطان خون مزمن مبتلا هستند- به این بیماری دچار شود.
پیشگیری از بروز بیماری
در بیشتر موارد کارسینوماهای سلول سنگفرشی پوست قابل پیشگیری است. برای محافظت در برابر این سرطان، کارهای زیر را انجام دهید:
- از قرار گرفتن در معرض آفتاب در اواسط روز خودداری کنید. برای بیشتر افراد، معمولا اشعه خورشید در بین ساعت 10 صبح تا 3 بعد از ظهر بسیار شدید است. تا جایی که امکان دارد در این ساعات از روز حتی در فصل زمستان و حتی زمانی که هوا ابری است، در فضای باز نباشید.
- در تمام سال از ضد آفتاب استفاده کنید. از کرم ضد آفتاب با SPF حداقل 30 و همچنین از ضد آفتاب هایی که در برابر تابش اشعه های فرابنفش نوع A و B موثر باشند، استفاده کنید. میزان کافی از کرم ضد آفتاب را به پوست خود بمالید و با فاصله زمانی هر دو ساعت یک بار ضد آفتاب خود را تمدید کنید. در صورت تعریق یا شنا کردن، در فواصل زمانی کمتری از کرم ضد آفتاب استفاده کنید.
- لباس محافظ بپوشید. از پوست خود با لباس های تیره و دارای بافت محکم که بازوها و پاهای شما را می پوشاند و همچنین با کلاه هایی با لبه های پهن که محافظت بیشتری نسبت به کلاه بیس بال یا پارچه ای ایجاد می کند، محافظت کنید. برخی شرکت ها لباس های محافظتی مخصوص ارائه می دهند. متخصصان پوست می توانند در این زمینه شما را راهنمایی کنند. استفاده از عینک آفتابی را هرگز فراموش نکنید. از عینک هایی استفاده کنید که جلوی عبور اشعه ماورای بنفش نوع UVA و UVB را می گیرند.
- از استفاده از سولاریوم پرهیز کنید. به یاد داشته باشید سولاریوم، اشعه فرابنفش را ساطع می کنند و به همین دلیل خطر ابتلا به سرطان پوست را افزایش می دهند.
- پوست خود را مرتباً بررسی کنید و تغییرات را به پزشک خود گزارش دهید. پوست خود را مرتب معاینه کنید تا در صورت بروز، به سرعت متوجه توده های پوستی جدید یا تغییرات در خال های موجود، کک و مک ها، برجستگی ها و خال های شوید. با کمک آینه، صورت، گردن، گوش ها و پوست سر خود را بررسی کنید. سینه، تنه بدن، زیر بغل، روی بازو و دست، همچنین پشت و جلوی پاها، کف و بین انگشتان پا، نواحی تناسلی و بین باسن را نیز بررسی کنید.
تشخیص
آزمایش ها و روش هایی که برای تشخیص سرطان سلول سنگفرشی پوست استفاده می شود عبارتند از:
- معاینه جسمی. پزشک سوالاتی را در مورد سابقه سلامت شما خواهد پرسید و پوست را به لحاظ علائم کارسینوم سلول سنگفرشی پوست معاینه می کند.
- برداشتن نمونه ای از بافت برای آزمایش. برای تأیید تشخیص سرطان سلول سنگفرشی در پوست، پزشک از ابزاری برای برداشتن برخی یا تمام ضایعات مشکوک پوستی (نمونه برداری) استفاده می کند. این که چه نوع بیوپسی پوستی انجام شود بستگی به موقعیت خاص بیمار دارد. بافت ها برای بررسی بیشتر به آزمایشگاه فرستاده می شوند.
درمان
اغلب کارسینوماهای سلول سنگفرشی پوست را می توان با استفاده از جراحی خفیفی برداشته شود و یا بسته به موقعیت به طور موضعی درمان شود. این که چه درمانی برای شما بهترین خواهد بود بستگی به سایز، موقعیت و میزان تهاجمی بودن تومور هم چنین اولویت های فردی دارد.
درمان سرطان های پوستی بسیار کوچک
اگر وسعت ضایعه پوستی بسیار کوچک بوده و خطر انتشار آن کم باشد، ممکن است درمان های کم تهاجمی تری در نظر گرفته شود، از جمله:
- کورتاژ و الکترودایسکشن (C و E). این روش درمانی عبارت است از برداشتن سطح پوست مبتلا به سرطان پوست با استفاده از ابزاری ساینده (کورِت) و سپس سوزاندن پایه ضایعه با استفاده از سوزن الکتریکی. این روش درمانی اغلب برای سلول های سنگفرشی کوچک یا بسیار سطحی پوست استفاده می شود.
- لیزر درمانی. پرتوی شدیدی از نور، معمولاً با آسیب کم به بافت اطراف و کاهش خطر خونریزی، تورم و زخم، رشد را متوقف می کند. لیزر درمانی ممکن است گزینه ای برای ضایعات پوستی بسیار سطحی باشد.
- فریز کردن (انجماد). این رویکرد درمانی عبارت است از فریز کردن سلول های سرطانی با استفاده از نیتروژن مایع (سرما درمانی)، این گزینه می تواند برای ضایعات سطحی پوست مناسب باشد. انجماد ممکن است پس از استفاده از ابزار تراشیدن (کورت) برای از بین بردن سطح سرطان پوست انجام شود.
- درمان فتودینامیکی. درمان فتودینامیکی ترکیبی از داروهای حساس به نور و استفاده از نور می باشد که در درمان سرطان های سطحی پوست مفید می باشد. در طول فوتودینامیک تراپی دارویی مایع که سلول های سرطانی را نسبت به نور حساس می کند، روی پوست قرار می گیرد. سپس نوری که باعث از بین رفتن سلولهای سرطانی پوست می شود، به ناحیه تابانده می شود.
روش های درمانی برای سرطان های بزرگتر پوست
برای کارسینوم های سلول سنگفرشی بزرگتر و آنهایی که به عمق پوست گسترش می یابند، ممکن است انجام درمان های تهاجمی تری تجویز شود. این گزینه ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- جراحی و برداشتن بافت مبتلا. در این روش پزشک بافت های سرطانی را همراه با حاشیه ای از بافت سالم برمی دارد. پزشک در برخی موارد توصیه می کند تا بخش بیشتری از بافت نرمال اطراف تومور برداشته شود. برای به حداقل رساندن جای زخم به ویژه در صورت، باید با پزشک متخصص در زمینه بازسازی پوست مشورت شود.
- جراحی موس (Mohs). در طول جراحی موس پزشک بافت سرطانی را لایه به لایه بر می دارد و هر لایه را زیر میکروسکوپ معاینه می کند تا مطمئن شود سلول های غیر طبیعی دیگری در لایه های پوستی وجود ندارد. این روش به جراح این امکان را می دهد تا کل توده را بردارد و از برداشت حجم زیادی از پوست سالم اطراف ضایعات جلوگیری می شود.
- پرتو درمانی. در پرتودرمانی از پرتوهای پرانرژی مانند اشعه ایکس و پروتون برای از بین بردن سلولهای سرطانی استفاده می شود. پرتودرمانی گاهی اوقات پس از جراحی هنگامی که احتمال عود سرطان وجود دارد، استفاده می شود. همچنین ممکن است برای افرادی که نمی توانند تحت عمل جراحی قرار بگیرند نیز یک گزینه درمانی مفید باشد.
روش های درمانی در سرطان پوستی که بافت های اطراف پوست نیز گسترش می یابد
هنگامی که سرطان سلول سنگفرشی به سایر قسمت های بدن گسترش می یابد، ممکن است از درمان های دارویی استفاده شود، از جمله:
- شیمی درمانی. در شیمی درمانی از داروهای قدرتمندی برای از بین بردن سلولهای سرطانی استفاده می شود. اگر سرطان سلول سنگفرشی به غدد لنفاوی یا سایر قسمت های بدن گسترش یابد، می توان از شیمی درمانی به تنهایی یا در ترکیب با سایر روشهای درمانی مانند دارودرمانی هدفمند و پرتودرمانی استفاده کرد.
- دارو درمانی هدفمند. درمان های دارویی هدفمند روی نقاط ضعف خاص موجود در سلولهای سرطانی متمرکز هستند. با حذف این نقاط ضعف، درمان های دارویی هدفمند می توانند سلول های سرطانی را از بین ببرند. دارو درمانی هدفمند معمولاً با شیمی درمانی ترکیب می شود.
- ایمونوتراپی. ایمنی درمانی از سیستم ایمنی بدن فرد برای مقابله با سرطان استفاده می کند. سیستم ایمنی بدن که علیه بیماری مبارزه می کند ممکن است به سرطان حمله نکند زیرا سلول های سرطانی پروتئین هایی تولید می کنند که به آنها کمک می کند تا از سلول های سیستم ایمنی بدن پنهان شوند. ایمنی درمانی در این روند تداخل خواهد داشت. همچنین ممکن است برای کارسینومای سلول سنگفرشی پوست، در صورت پیشرفت سرطان، ایمونوتراپی در نظر گرفته شود. در صورتی که سایر روش ها برای درمان موثر واقع نشده باشند.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
در صورت مشاهده علائم و نشانه های نگران کننده، با مراجعه به پزشک خانواده شروع کنید. پزشک ممکن است بیمار را به پزشکی که در تشخیص و درمان بیماریهای پوستی تخصص دارد (متخصص پوست) ارجاع دهد.
در صورت ابتلا به سرطان پوست، احتمال ابتلا به سرطان دیگر افزایش می یابد.
در اینجا برخی از اطلاعات برای کمک به شما در آماده شدن، و انتظاراتی که بهتر است از پزشک داشته باشید، آورده شده است.
آن چه می توانید انجام دهید
سابقه پزشکی خود را بنویسید، از جمله مواردی که درمان شده اید. همچنین به پرتودرمانی که حتی اگر سالها پیش دریافت کرده اید نیز اشاره کنید.
- لیستی از داروهای مصرفی خود را تهیه کنید. هر داروی تجویز شده یا بدون نسخه و همچنین ویتامین ها، مکمل ها و داروهای گیاهی.
- سوالاتی که می خواهید از پزشک بپرسید را یادداشت کنید. بنابراین تهیه لیستی از سوالات می تواند به شما کمک کند تا از وقت خود نهایت استفاده را ببرید.
- یکی از اعضای خانواده یا دوستی را پیدا کنید که بتواند باشما همراه شود. اگرچه سرطان پوست معمولاً راحت قابل درمان است، اما تنها شنیدن کلمه "سرطان" تمرکز فرد را به گفته های بعدی پزشک دشوار می کند. شخصی را همراه خود بیاورید که می تواند به شما در به خاطر سپردن اطلاعات کمک کند.
در موارد زیر چند سوال اساسی برای پرسیدن از پزشک در مورد کارسینوم سلول سنگفرشی پوست آورده شده است. علاوه بر این سوالات، در پرسیدن هر سوال دیگری که برایتان پیش آمده است تردید نکنید:
- آیا مبتلا به سرطان پوست می باشم؟ از چه نوع؟
- تفاوت این نوع سرطان پوست با انواع دیگر چیست؟
- آیا احتمال گسترش این نوع سرطان وجود دارد؟
- آیا سرطان من گسترش یافته است؟
- چه روش درمانی را پیشنهاد می کنید؟
- مزایا و خطرات هر گزینه درمانی چیست ؟
- آیا پس از درمان دچار زخم می شوم؟
- آیا در معرض خطر عود این بیماری هستم؟
- آیا در معرض خطر ابتلا به انواع دیگر سرطان پوست هستم؟
- برای جلوگیری از سرطان پوست چه کاری می توانم انجام دهم؟
- بعد از اتمام درمان چند بار به ویزیت های پیگیری احتیاج دارم؟
- چه مجله ها و بروشورهایی در دسترس هستند؟ چه سایت هایی را برای کسب اطلاعات بیشتر پیشنهاد می دهید؟
از پزشک چه انتظاری می رود
پزشک احتمالاً تعدادی سوال از شما می پرسد. آماده بودن برای پاسخ دادن به آنها به پزشک کمک خواهد کرد.
سوالاتی که ممکن است پزشک بپرسد:
- چه زمانی متوجه این رشد یا ضایعه پوستی شده اید؟
- آیا با گذشت زمان تغییری در علائم ایجاد شده است؟
- آیا در ضایعه احساس درد دارید؟
- آیا رشد یا ضایعه دیگری نیز دارید که باعث نگرانی شود؟
- آیا قبلاً سرطان پوست داشته اید؟
- از کودکی چقدر در معرض آفتاب یا سولاریوم قرار داشتید؟
- اکنون چقدر در معرض آفتاب یا سولاریوم هستید؟
- آیا در حال حاضر داروهایی مصرف می کنید؟
- آیا در حال حاضر یا قبلا از داروهای گیاهی استفاده کرده اید؟
- آیا تا به حال برای یک نوع بیماری دیگر پرتودرمانی انجام داده اید؟
- آیا تاکنون داروهایی مصرف کرده اید که سیستم ایمنی بدن شما را تضعیف کند؟
- از دوران کودکی تا الان برای چه شرایط پزشکی قابل توجهی تحت درمان قرار گرفته اید؟
- سیگاری هستید یا سیگار می کشید؟ چقدر؟
- آیا تا بحال شغلی داشته اید که شما را در معرض آفت کش ها یا علف کش ها قرار داده است؟
- آیا تاکنون به عنوان منبع اصلی آب خود از آب چاه استفاده کرده اید؟
- آیا برای محافظت از خود در برابر آفتاب، اقدامات احتیاطی مانند جلوگیری از قرار گرفتن در معرض آفتاب ظهر و استفاده از ضد آفتاب و دیگر اقدامات احتیاطی را انجام می دهید؟
- آیا پوست خود را به طور منظم بررسی می کنید؟
