ویتامین کا (K) | مقدار مصرف و کاربرد ها، عوارض جانبی

ویتامین K (فیلوکینون و مناکینون)، ویتامینی از گروه ویتامین های محلول در چربی هست که کمبود آن می تواند منجر به مشکلات جدی سلامتی شود. برای لخته شدن طبیعی خون و حفظ سلامت استخوان ها، بدن ما به این عنصر ضروری وابسته است. در ادامه اطلاعاتی درباره اثر ویتامین K، عوارض جانبی و میزان مصرف آن ارائه می شود.

ویتامین کا (K)

نگاهی به ویتامین کا (K)

ویتامین K در واقع یک گروه از ویتامین ها است که به طور طبیعی در سبزیجات برگ سبز یافت می شود. دو نوع اصلی آن که معمولاً به شکل مکمل در دسترس قرار می گیرند، ویتامین K1 (فیلوکینون) و ویتامین K2 (مناکینون) هستند.

ویتامین K یک ویتامین ضروری است که بدن ما برای انجام فرآیندهای حیاتی مانند لخته شدن خون، ساخت استخوان و سایر عملکردهای مهم به آن نیاز دارد. این ویتامین در سبزیجات برگ سبز، کاهو، کلم بروکلی و کلم بروکسل وجود دارد. جالب است بدانید که نام ویتامین K از واژه آلمانی "Koagulationsvitamin" گرفته شده است که به معنای «ویتامین انعقاد» است، نامی که اهمیت آن را در فرآیند لخته شدن خون نشان می دهد .

معمولاً افراد از ویتامین K برای حل مشکلات مربوط به لخته شدن خون، یا برای خنثی کردن اثرات داروهای رقیق کننده خون مانند وارفارین استفاده می کنند. همچنین، این ویتامین برای مدیریت پوکی استخوان، بهبود عملکرد ورزشی، سرطان پستان، دیابت و بسیاری از بیماری های دیگر مورد توجه قرار گرفته است، با این حال، شواهد علمی معتبر و کافی برای تأیید اثربخشی آن در بیشتر این کاربردها وجود ندارد.

کاربردها و اثربخشی ویتامین کا (K)

موارد مصرفی که اثربخشی آن ها به طور ثابت شده تأیید شده است:

مشکلات خونریزی در نوزادان با سطح پایین ویتامین K (بیماری خونریزی دهنده): مصرف خوراکی یا تزریقی ویتامین K1 به نوزادان، به پیشگیری از خونریزی های جدی کمک شایانی می کند. تزریق عضلانی به عنوان مؤثرترین روش شناخته می شود، اما این کار فقط باید توسط متخصص مراقبت های بهداشتی انجام شود.
سطح پایین پروتئین پروترومبین (هیپوپروترومبینمی): مصرف خوراکی یا تزریق وریدی ویتامین K1 می تواند از بروز مشکلات خونریزی در افرادی که سطح پروترومبین آن ها پایین است، پیشگیری کرده و آن را درمان کند. محصولات تزریقی (وریدی) تنها توسط متخصص قابل تجویز هستند.
اختلال نادر و ارثی خونریزی (کمبود فاکتورهای انعقادی وابسته به ویتامین K): مصرف خوراکی یا وریدی ویتامین K می تواند به پیشگیری از خونریزی در افراد مبتلا به این اختلال کمک کند. محصولات تزریقی تنها توسط متخصص قابل تجویز هستند.
خنثی کردن اثرات رقیق کنندگی خون ناشی از داروی وارفارین: مصرف خوراکی یا وریدی ویتامین K1 توانایی خنثی کردن اثرات رقیق کنندگی داروی وارفارین را دارد. محصولات تزریقی تنها توسط متخصص قابل تجویز هستند.

موارد مصرفی که اثربخشی آن ها محتمل است:

استحکام استخوان های ضعیف و شکننده (پوکی استخوان): به نظر می رسد مصرف خوراکی ویتامین K2 و ویتامین K1 می تواند باعث بهبود استحکام استخوان و کاهش خطر شکستگی در افرادی شود که استخوان های ضعیفی دارند. با این حال، این مکمل ها برای افرادی که هنوز از استخوان های قوی برخوردارند، تأثیر خاصی ندارند.

موارد مصرفی که اثربخشی آن ها احتمالاً ناکارآمد است:

خونریزی در داخل یا اطراف بطن های مغز (خونریزی داخل بطنی): مصرف خوراکی ویتامین K در دوران بارداری تأثیر خاصی در جلوگیری از خونریزی در مغز نوزادان نارس ندارد. همچنین به نظر نمی رسد خطر آسیب عصبی ناشی از این خونریزی ها را کاهش دهد.

تمایل به استفاده از ویتامین K برای اهداف دیگری نیز وجود دارد، اما اطلاعات علمی کافی و قابل اعتمادی برای اظهارنظر قطعی در مورد مفید بودن آن در دسترس نیست.

عوارض جانبی ویتامین کا (K)

مصرف خوراکی: هر دو نوع ویتامین K (K1 و K2) در صورت مصرف به میزان مناسب، احتمالاً بی خطر هستند. ویتامین K1 با دوز 10 میلی گرم در روز و ویتامین K2 با دوز 45 میلی گرم در روز، هر کدام به مدت حداکثر دو سال، با خیال راحت مورد استفاده قرار گرفته اند. این ویتامین ها معمولاً به خوبی توسط بدن تحمل می شوند، اما در برخی افراد ممکن است ناراحتی خفیف معده یا اسهال مشاهده شود.

مصرف موضعی (روی پوست): استفاده از کرم های حاوی 0.1% ویتامین K1 برای اکثر افراد احتمالاً بی خطر است.

احتیاط ها و هشدارهای ویژه مصرف ویتامین کا (K)

بارداری و شیردهی: مصرف ویتامین K به مقادیر توصیه شده (برای افراد بالای ۱۹ سال، 90 میکروگرم در روز) احتمالاً بی خطر است. با این حال، از مصرف دوزهای بالاتر بدون مشورت با پزشک یا متخصص خودداری کنید.

کودکان: مصرف خوراکی ویتامین K1 به میزان مناسب برای کودکان احتمالاً بی خطر است.

بیماری کلیوی: اگر فرد به دلیل بیماری کلیوی تحت دیالیز قرار دارد، مصرف بیش از حد ویتامین K می تواند مضر باشد.

بیماری کبدی: ویتامین K برای درمان مشکلات انعقادی ناشی از بیماری شدید کبدی مؤثر نیست. در واقع، دوزهای بالای ویتامین K ممکن است مشکلات انعقادی را در این بیماران تشدید کند.

کاهش ترشح صفرا: افرادی که با مشکل کاهش ترشح صفرا مواجه هستند، ممکن است مکمل های ویتامین K را به خوبی جذب نکنند. این افراد احتمالاً لازم است برای بهبود جذب، نمک های صفراوی مکمل را همراه با ویتامین K مصرف کنند.

تداخلات دارویی ویتامین کا (K)

تداخل شدید:

حتماً از مصرف همزمان این ترکیب خودداری کنید یا آن را تحت نظارت شدید پزشک انجام دهید:

وارفارین (کومادین) با ویتامین K تداخل دارد: ویتامین K در بدن برای کمک به لخته شدن خون استفاده می شود، در حالی که داروی وارفارین برای کُند کردن روند لخته شدن خون تجویز می شود (رقیق کننده خون). ویتامین K با افزایش توانایی لخته شدن خون، می تواند تأثیر وارفارین را کاهش دهد. اگر این دو با هم مصرف شوند، فرد باید به طور منظم آزمایش های خونی خود را بررسی کند، چرا که ممکن است نیاز به تنظیم دوز وارفارین توسط پزشک باشد.

مقدار مصرف ویتامین K

ویتامین K یک ویتامین حیاتی است که در سبزیجات برگ سبز، بروکلی و کلم بروکسل به فراوانی یافت می شود.

مقدار مصرفی که توصیه می شود روزانه دریافت شود، با عنوان «مقدار توصیه شده روزانه (RDA)» شناخته می شود:

مردان بالای ۱۹ سال: RDA برابر با 120 میکروگرم در روز است.
زنان بالای ۱۹ سال: RDA برابر با 90 میکروگرم در روز است.
دوران بارداری و شیردهی: RDA برابر با 90 میکروگرم در روز توصیه می شود.

مقدار توصیه شده برای کودکان بسته به سن آن ها متفاوت است. برای تعیین بهترین و مناسب ترین دوز برای شرایط خاص پزشکی، حتماً با یک متخصص مراقبت های بهداشتی (پزشک یا متخصص تغذیه) مشورت کنید.

جمع بندی نهایی

ویتامین K، متشکل از انواع K1 و K2، یک ضرورت بیولوژیکی برای بدن ماست که کارکرد اصلی آن در مکانیسم پیچیده انعقاد خون و همچنین سلامت استخوان ها نهفته است. در حالی که نقش این ویتامین در پیشگیری از خونریزی های جدی در نوزادان و خنثی کردن اثر وارفارین ثابت شده است، شواهد علمی بیشتری برای تأیید بسیاری از ادعاهای دیگر (مانند درمان سرطان) مورد نیاز است. مصرف آن از طریق منابع غذایی و در دوزهای معمول مکمل، ایمن تلقی می شود، اما افرادی که مشکلات کبدی شدید یا کلیوی دارند و تحت دیالیز هستند، باید در مصرف دوزهای بالا احتیاط کنند و حتماً با پزشک خود مشورت نمایند.