عفونت ناشی از شیگلا | علل بروز، نشانه ها، تشخیص و درمان

عفونت شیگلا، که به آن شیگلوز هم گفته می شود، یک بیماری روده ای مسری است که توسط باکتری شیگلا ایجاد می شود. این بیماری بیشتر در کودکان زیر 5 سال شایع است، اما می تواند افراد در هر سنی را مبتلا کند. در ادامه اطلاعاتی درباره علائم و علل بروز عفونت ناشی از شیگلا، نحوه تشخیص و درمان آن ارائه می شود.

عفونت شیگلا چیست؟

عفونت شیگلا (شیگلوز) یک بیماری روده ای است که توسط خانواده ای از باکتری ها به نام شیگلا ایجاد می شود. علامت اصلی این عفونت، اسهال است که اغلب با خون همراه است.

شیگلا بسیار مسری است و از طریق تماس مستقیم با باکتری موجود در مدفوع منتقل می شود. برای مثال، این بیماری در مراکزی مانند مهدکودک ها، جایی که کارکنان پس از تعویض پوشک کودکان دست های خود را به خوبی نمی شویند، شایع است. همچنین، این باکتری می تواند از طریق مصرف غذای آلوده یا شنا در آب آلوده منتقل شود.

کودکان زیر 5 سال بیشتر از سایر گروه های سنی در معرض ابتلا به این عفونت قرار دارند، اما این بیماری می تواند در هر سنی رخ دهد. موارد خفیف عفونت معمولاً در عرض یک هفته به خودی خود بهبود می یابند. در صورت نیاز به درمان، پزشکان معمولاً آنتی بیوتیک تجویز می کنند.

عفونت ناشی از شیگلا چیست؟

علائم عفونت شیگلا

علائم و نشانه های عفونت شیگلا معمولاً 1 تا 2 روز پس از تماس با باکتری ظاهر می شوند، اما ممکن است تا یک هفته طول بکشد تا پیشرفت کنند. علائم این بیماری عبارتند از:

اسهال (اغلب حاوی خون یا مخاط)
درد یا گرفتگی شکم
تب
تهوع یا استفراغ

علائم به طور کلی حدود 5 تا 7 روز طول می کشند. در برخی موارد، ممکن است مدت زمان بیشتری طول بکشد. با این حال، باکتری های مدفوع آنها تا چند هفته می تواند برای دیگران مسری باشد.

با این حال، مدفوع آنها تا چند هفته قابل سرایت به سایرین می باشد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

اگر شما یا فرزندتان دچار اسهال خونی یا اسهالی شدید که منجر به کاهش وزن و کم آبی بدن شده است، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید یا به اورژانس مراجعه کنید. همچنین، اگر شما یا فرزندتان دچار اسهال و تب 38 درجه سانتیگراد یا بالاتر هستید، با پزشک خود مشورت کنید.

علل ابتلا به عفونت شیگلا

عفونت شیگلا زمانی رخ می دهد که باکتری شیگلا به طور تصادفی وارد بدن فرد شود. این اتفاق به روش های زیر می افتد:

تماس دست با دهان: تماس مستقیم فرد با فرد، شایع ترین راه انتقال این بیماری است. برای مثال، اگر پس از تعویض پوشک کودکی که به عفونت شیگلا مبتلا است، دست های خود را به خوبی نشویید، ممکن است خودتان آلوده شوید.
مصرف غذای آلوده: افرادی که به این باکتری آلوده هستند و به تهیه غذا می پردازند، می توانند باکتری را به دیگران منتقل کنند. همچنین، اگر مواد اولیه غذا در مزارعی که با فاضلاب آبیاری می شوند تهیه شود، می تواند به باکتری شیگلا آلوده شود.
نوشیدن آب آلوده: آب می تواند از طریق فاضلاب یا شنای فرد آلوده در آن، به باکتری شیگلا آلوده شود.

آلوده بودن دست ها از علل ابتلا به بیماری عفونت شیگلا

عوامل خطرساز (ریسک فاکتورها)

سن پایین: کودکان زیر 5 سال بیشتر از سایر گروه های سنی در معرض ابتلا به عفونت شیگلا قرار دارند. با این حال، شیگلا می تواند افراد را در هر سنی آلوده کند.
زندگی در خانه های گروهی یا شرکت در فعالیت های گروهی: تماس نزدیک با افراد دیگر باعث انتقال باکتری از فردی به فرد دیگر می شود. شیوع شیگلا بیشتر در مراکزی مانند مهدکودک ها، استخرهای عمومی، خانه های سالمندان، زندان ها و پادگان های نظامی دیده می شود.
زندگی در یا مسافرت به مناطقی با شرایط بهداشتی نامناسب: افرادی که در کشورهای در حال توسعه زندگی می کنند یا به این مناطق سفر می کنند، بیشتر در معرض ابتلا به عفونت شیگلا قرار دارند.
همجنس گرایی در مردان: مردان همجنس گرا به دلیل تماس مستقیم یا غیرمستقیم دهانی-مقعدی در حین فعالیت جنسی، بیشتر در معرض خطر ابتلا به عفونت شیگلا هستند.

عوارض عفونت شیگلا

عفونت شیگلا معمولاً بدون عارضه بهبود می یابد. اما ممکن است هفته ها یا ماه ها طول بکشد تا عادات روده به حالت طبیعی بازگردد.

عوارض این بیماری عبارتند از:

کم آبی بدن: اسهال مداوم می تواند منجر به کم آبی بدن شود. علائم و نشانه ها شامل سرگیجه، خشکی دهان، کمبود اشک در کودکان، گود افتادن چشم ها و کاهش دفع ادرار است. کم آبی شدید می تواند منجر به شوک و مرگ شود.
تشنج: برخی از کودکان مبتلا به عفونت شیگلا دچار تشنج می شوند. تشنج در کودکانی که تب شدید دارند بیشتر دیده می شود، اما در کودکانی که تب بالا ندارند نیز ممکن است رخ دهد. مشخص نیست که تشنج ناشی از تب است یا خود عفونت شیگلا. در صورت بروز تشنج در کودک، فوراً با پزشک تماس بگیرید.
افتادگی راست روده: در این شرایط، فشار هنگام دفع مدفوع یا التهاب روده بزرگ باعث بیرون زدگی غشای مخاطی راست روده از طریق مقعد می شود.
سندرم همولیتیک اورمیک: این عارضه نادر شیگلا، که بیشتر به دلیل نوعی باکتری اشریشیا کلای ایجاد می شود تا باکتری شیگلا، می تواند منجر به کاهش تعداد گلبول های قرمز خون (کم خونی همولیتیک)، کاهش پلاکت ها (ترومبوسیتوپنی) و نارسایی حاد کلیه شود.
مگاکولون سمی: این عارضه نادر زمانی رخ می دهد که روده بزرگ فلج شده و دفع گاز صورت نمی گیرد. علائم این عارضه شامل درد و تورم شکم، تب و ضعف است. در صورت عدم درمان، ممکن است روده بزرگ پاره شده و منجر به پریتونیت (التهاب صفاق) شود، عفونتی خطرناک که نیاز به جراحی فوری دارد.
آرتریت واکنشی: آرتریت واکنشی در پاسخ به عفونت ایجاد می شود. علائم و نشانه ها شامل درد و التهاب مفاصل، معمولاً در مچ پا، زانو، پا و لگن است. قرمزی، خارش و ترشح از یک یا هر دو چشم (ورم ملتحمه) و درد هنگام ادرار کردن (التهاب مجرای ادرار) نیز ممکن است رخ دهد.
عفونت در جریان خون (باکتریمی): عفونت شیگلا می تواند به مخاط روده آسیب برساند. در موارد نادر، باکتری های شیگلا می توانند از طریق پوشش آسیب دیده روده وارد جریان خون شده و باعث عفونت جریان خون شوند.

پیشگیری از بروز بیماری

اگرچه محققان برای تولید واکسن شیگلا تلاش خود را ادامه می دهند، اما هنوز واکسن آن در دسترس نیست. برای جلوگیری از انتقال شیگلا، اقدامات زیر را انجام دهید:

دست های خود را حداقل به مدت 20 ثانیه با آب و صابون بشویید.
دست های کودکان را به طور کامل بشویید.
پوشک های آلوده را به نحوه صحیح دور بیندازید.
محل تعویض پوشک را پس از استفاده، ضدعفونی کنید.
در صورت ابتلا به اسهال، برای دیگران غذا تهیه نکنید.
کودکان مبتلا به اسهال را در خانه نگه دارید.
از بلعیدن آب استخرها، دریاچه ها یا استخرهای تصفیه نشده خودداری کنید.
از انجام فعالیت های جنسی با افرادی که اسهال دارند یا اخیراً از اسهال بهبود یافته اند، خودداری کنید.
تا زمان بهبودی کامل، از شنا کردن اجتناب کنید.

پیشگیری از عفونت شیگلا با تعویض به موقع پوشک

تشخیص عفونت شیگلا

اسهال و اسهال خونی می تواند ناشی از بیماری های متعددی باشد. تشخیص قطعی عفونت شیگلا، با گرفتن نمونه ای از مدفوع و آزمایش آن در آزمایشگاه برای شناسایی باکتری شیگلا یا سموم آن صورت می گیرد.

درمان عفونت شیگلا

دوره عفونت شیگلا معمولاً 5 تا 7 روز طول می کشد. به ویژه اگر سلامت عمومی شما خوب و بیماری خفیف باشد، گاهی اوقات جایگزینی مایعات از دست رفته ناشی از اسهال، تنها درمان مورد نیاز خواهد بود.

داروهای بدون نسخه

قبل از مصرف هر داروی بدون نسخه (OTC) برای درمان اسهال، با پزشک خود مشورت کنید. اسهال می تواند ناشی از بیماری های متعددی باشد و داروهای OTC ممکن است برخی از شرایط را بدتر کنند.

اگر آزمایش مدفوع، عفونت شیگلا را تأیید کند، داروی OTC حاوی بیسموت ساب سالیسیلات (پپتو-بیسمول، کائوپکتات) می تواند به کاهش تعداد دفعات دفع مدفوع و کوتاه شدن مدت بیماری کمک کند. با این حال، این دارو برای کودکان، زنان باردار یا افرادی که به آسپیرین حساسیت دارند، توصیه نمی شود.

از مصرف داروهای ضد اسهال بدون نسخه، مانند لوپرامید (ایمودیم) و داروهای حاوی ترکیب دیفنوکسیلات و آتروپین (لوموتیل) خودداری کنید. این داروها برای عفونت شیگلا توصیه نمی شوند، زیرا می توانند توانایی بدن را در پاکسازی باکتری ها کاهش داده و وضعیت بیمار را بدتر کنند.

آنتی بیوتیک ها

برای عفونت های شدید شیگلا، آنتی بیوتیک ها می توانند طول مدت بیماری را کوتاه کنند. با این حال، برخی از باکتری های شیگلا به داروها مقاوم شده اند. بنابراین، پزشک تنها در صورتی آنتی بیوتیک تجویز می کند که بیماری شدید باشد.

آنتی بیوتیک ها برای نوزادان، بزرگسالان مسن و افراد مبتلا به HIV نیز ضروری هستند، همچنین در شرایطی که خطر گسترش بیماری زیاد است تجویز آنتی بیوتیک بسیار واجب خواهد بود.

جایگزینی مایعات و نمک

برای بزرگسالان سالم، نوشیدن آب برای جبران کم آبی ناشی از اسهال کافی است.

برای کودکان، می توان از محلول های خوراکی مانند پدیالیت استفاده کرد.

کودکان و بزرگسالانی که دچار کم آبی شدید بدن هستند، برای دریافت نمک و مایعات به صورت داخل وریدی، نیاز به درمان در بیمارستان دارند. تأمین آب بدن از طریق سرم، سریع تر از محلول های خوراکی، آب و مواد مغذی ضروری بدن را تأمین می کند.

آمادگی برای ملاقات با پزشک

بیشتر افراد مبتلا به عفونت شیگلا به خودی خود بهبود می یابند و نیازی به مراجعه به پزشک ندارند. با این حال اگر شما یا فرزندتان علائم شدید یا تب بالا دارید، ممکن است نیاز به درمان داشته باشید.

آن چه می توانید انجام دهید

قبل از ملاقات با پزشک بهتر از لیستی از سوالات زیر تهیه نمایید:

تهیه فهرست سوالات: قبل از ملاقات با پزشک، لیستی از سوالات زیر را تهیه کنید:
- علائم بیماری چیست؟
- علائم از چه زمانی شروع شده است؟
- آیا شما یا فرزندتان در تماس با فردی بوده اید که به عفونت شیگلا مبتلا بوده یا هست؟
- آیا شما یا فرزندتان تب دارید؟ اگر بله، دمای آن چقدر است؟
- آیا به غیر از این بیماری، بیماری دیگری هم دارید؟
- آیا داروهایی که مصرف می کنید با این بیماری تداخل دارد؟
- چه زمانی باید دوباره به پزشک مراجعه کنم؟
ثبت علائم: علائم و نشانه های خود یا فرزندتان را به دقت ثبت کنید.
اطلاعات پزشکی: اطلاعات پزشکی مربوط به خود یا فرزندتان را ثبت کنید، از جمله داروهای مصرفی و سابقه بیماری ها.

از پزشک چه انتظاری می رود

معاینه جسمی: پزشک احتمالاً بخش های مختلف شکم را برای بررسی درد یا حساسیت لمس می کند.
نمونه برداری از مدفوع: پزشک ممکن است از یک سواب پنبه ای برای نمونه برداری از مدفوع استفاده کند یا از شما بخواهد نمونه ای از مدفوع را در خانه جمع آوری و برای آزمایش به آزمایشگاه بفرستید.
تشخیص: پزشک با بررسی علائم و نتایج آزمایش مدفوع، عفونت شیگلا را تشخیص می دهد.
توصیه های درمانی: پزشک با توجه به شدت بیماری، داروهای مناسب یا روش های درمانی مناسب را تجویز می کند.