گرفتگی عضلانی، انقباضات ناگهانی و دردناک در عضلات هستند که اغلب به صورت غیرمنتظره رخ می دهند. این اسپاسم های ناخواسته، می توانند فعالیت های روزمره را مختل کرده و حس ناخوشایندی را به همراه داشته باشند. در ادامه اطلاعاتی درباره علائم و علل بروز گرفتگی عضلات، نحوه پیشگیری و درمان آن آورده شده است.
گرفتگی عضلات چیست؟
گرفتگی عضله، انقباض ناگهانی و غیرارادی یک یا چند ماهیچه است که می تواند بسیار دردناک باشد، به خصوص اگر فرد را به طور ناگهانی از خواب بیدار کند یا مانع ادامه فعالیت شود. این عارضه، اگرچه معمولاً بی خطر است، اما ممکن است عملکرد عضله را برای مدتی مختل کند.
ورزش یا کار بدنی طولانی مدت، به ویژه در هوای گرم، یکی از علل شایع گرفتگی عضلات است. همچنین، برخی داروها و بیماری های زمینه ای نیز می توانند در بروز این عارضه نقش داشته باشند. خوشبختانه، می توان اغلب گرفتگی های عضلانی را در منزل و با اقدامات خوددرمانی بهبود بخشید.
علائم گرفتگی عضلات
بیشتر گرفتگی ها در عضلات پا، به خصوص در ناحیه ساق پا رخ می دهند. علاوه بر احساس درد شدید و ناگهانی، ممکن است بتوان یک توده سفت شده از بافت عضلانی را در زیر پوست لمس یا مشاهده کرد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
گرفتگی عضلانی معمولاً به خودی خود برطرف می شود و به ندرت آنقدر جدی است که نیاز به مراقبت پزشکی داشته باشد. با این حال، در صورت بروز علائم زیر همراه با گرفتگی، مراجعه به پزشک توصیه می شود:
- ایجاد ناراحتی شدید
- همراهی با تورم، قرمزی یا تغییرات پوست پا
- همراهی با ضعف عضلانی
- وقوع مکرر گرفتگی ها
- عدم بهبود با اقدامات خوددرمانی
- عدم وجود علت مشخصی برای گرفتگی مانند ورزش شدید
علل ابتلا به گرفتگی عضلات
کار کشیدن بیش از حد از عضله، کم آبی بدن، کشیدگی ماهیچه یا ثابت نگه داشتن وضعیت بدن برای مدت طولانی می تواند منجر به گرفتگی عضله شود. با این وجود، در بسیاری از موارد، علت دقیق گرفتگی مشخص نیست. اگرچه بیشتر گرفتگی های عضلانی بی خطر هستند، اما در برخی موارد ممکن است ناشی از یک بیماری زمینه ای باشند، از جمله:
- خون رسانی ناکافی: تنگی عروق خونی که خون را به پاها می رسانند (آترواسکلروزیس یا ضخیم شدن و سفتی دیواره سرخرگ ها) می تواند در هنگام ورزش و فعالیت بدنی دردی شبیه گرفتگی عضلانی ایجاد کند. این درد معمولاً پس از توقف فعالیت بدنی به سرعت از بین می رود.
- فشردگی عصب: فشرده شدن اعصاب در ستون فقرات (تنگی کانال نخاعی در کمر) نیز می تواند دردی مشابه گرفتگی عضلات پا ایجاد کند. این درد معمولاً با راه رفتن بدتر می شود. راه رفتن در وضعیت کمی خمیده، مانند وضعیتی که هنگام هل دادن سبد خرید دارید، ممکن است بروز علائم را به تأخیر انداخته یا آن ها را بهبود بخشد.
- کمبود مواد معدنی: مقدار کم ویتامین های گروه ب، پتاسیم، کلسیم یا منیزیم در رژیم غذایی می تواند منجر به گرفتگی پا شود. دیورتیک ها (داروهای ادرارآور) که معمولاً برای درمان فشار خون بالا تجویز می شوند، می توانند باعث کاهش سطح این مواد در بدن شوند.
عوامل خطرساز (ریسک فاکتورها)
عواملی که می توانند خطر گرفتگی عضلات را افزایش دهند عبارتند از:
- سن: با افزایش سن، حجم عضلات کاهش می یابد و عضلات باقی مانده سریع تر تحت فشار قرار می گیرند.
- کم آبی بدن: ورزش در هوای گرم باعث خستگی و کم آب شدن بدن ورزشکاران شده و احتمال گرفتگی مداوم عضلات را افزایش می دهد.
- بارداری: گرفتگی عضلات، به ویژه در ناحیه پا، در دوران بارداری شایع است.
- بیماری ها: ابتلا به برخی بیماری ها مانند دیابت، اختلالات عصبی، بیماری های کبدی یا مشکلات تیروئید می تواند احتمال گرفتگی عضلات را افزایش دهد.
پیشگیری از گرفتگی عضلانی
رعایت این نکات ممکن است به پیشگیری از گرفتگی عضلات کمک کند:
- جلوگیری از کم آبی بدن: روزانه به میزان کافی مایعات بنوشید. مقدار مایعات مورد نیاز بدن به عواملی مانند نوع غذا، جنسیت، سطح فعالیت، آب و هوا، وضعیت سلامتی، سن و داروهای مصرفی بستگی دارد. مایعات به انقباض و انبساط صحیح عضلات، حفظ رطوبت و کاهش تحریک پذیری آن ها کمک می کنند. در طول ورزش و فعالیت بدنی، به طور منظم آب بنوشید و پس از اتمام فعالیت نیز به مصرف مایعات ادامه دهید.
- کشش عضلانی: قبل و بعد از فعالیت های بدنی، تمرینات کششی انجام دهید. اگر شب ها دچار گرفتگی عضلات پا می شوید، قبل از خواب کمی تمرینات کششی داشته باشید. تمرینات سبک مانند استفاده از دوچرخه ثابت برای چند دقیقه قبل از خواب نیز می تواند از گرفتگی عضلات در طول خواب جلوگیری کند.
درمان گرفتگی عضلات
گرفتگی های عضلانی معمولاً با اقدامات خوددرمانی بهبود می یابند. گاهی اوقات پزشک تمرینات کششی خاصی را توصیه می کند که می تواند به کاهش دفعات و شدت گرفتگی عضلات کمک کند. حفظ تعادل در میزان آب بدن نیز بسیار مهم است. در مواردی که گرفتگی های مکرر عضلانی باعث اختلال در خواب می شوند، پزشک ممکن است داروهایی برای شل کردن عضلات تجویز کند.
سبک زندگی و درمان های خانگی
در صورت بروز گرفتگی شدید عضلانی، اقدامات زیر می تواند به تسکین درد کمک کند:
- تمرینات کششی و ماساژ: عضله درگیر را به آرامی بکشید و ماساژ دهید. برای گرفتگی عضلات ساق پا، وزن خود را روی پای درگیر بیندازید و زانوی خود را کمی خم کنید. اگر قادر به ایستادن نیستید، روی زمین یا صندلی بنشینید و پای آسیب دیده را دراز کرده و انگشتان پا را به سمت سر خود بکشید. این کار همچنین به کاهش گرفتگی عضلات پشت ران (همسترینگ) کمک می کند. برای گرفتگی عضلات جلوی ران (چهارسر ران)، از یک وسیله برای حفظ تعادل استفاده کنید و سعی کنید پاشنه پای آسیب دیده را به سمت باسن بکشید.
- کمپرس آب گرم و سرد: از یک حوله گرم یا پد گرم کننده روی عضلات منقبض شده استفاده کنید. حمام آب گرم یا هدایت جریان بخار آب گرم به سمت عضله نیز می تواند تسکین دهنده باشد. ماساژ عضله با یخ نیز ممکن است به کاهش درد کمک کند.
درمان های جایگزین
برخی افراد برای کنترل گرفتگی عضلات پا، مصرف مکمل های ویتامین B کمپلکس را توصیه می کنند. با این حال، برای تأیید اثربخشی این روش به تحقیقات بیشتری نیاز است. قبل از مصرف هرگونه مکمل، با پزشک خود مشورت کنید.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
در صورتی که گرفتگی عضلات، شدید و مداوم باشد و با اقدامات خوددرمانی بهبود نیابد، مراجعه به پزشک ضروری است. در اینجا اطلاعاتی برای آمادگی جهت ملاقات با پزشک ارائه شده است.
آن چه می توانید انجام دهید
پیش از رفتن به مطب، در مورد هرگونه آمادگی خاص مورد نیاز قبل از ملاقات سوال کنید.
تهیه فهرست علائم: فهرستی از تمام علائمی که تجربه می کنید تهیه کنید، حتی اگر به نظرتان ارتباطی به گرفتگی عضلات ندارند. زمان شروع، دفعات و شدت گرفتگی ها را نیز یادداشت کنید.
اطلاعات شخصی مهم: اطلاعات مهم شخصی خود، از جمله هرگونه استرس، تغییرات اخیر در زندگی و سابقه پزشکی خانوادگی (به ویژه سابقه مشکلات عضلانی یا عصبی) را یادداشت کنید.
لیست داروها و مکمل ها: نام و دوز تمام داروهای تجویزی و بدون نسخه، ویتامین ها و سایر مکمل هایی که مصرف می کنید را تهیه کنید.
تهیه سؤالات: فهرستی از تمام سؤالاتی که می خواهید از پزشک بپرسید آماده کنید.
همراه داشتن یک نفر: در صورت امکان، یکی از اعضای خانواده یا یک دوست را همراه خود ببرید تا در یادآوری اطلاعات ارائه شده در طول ملاقات به شما کمک کند.
برخی از سؤالاتی که بهتر است از پزشک بپرسید:
- چه عواملی به نظر شما باعث این گرفتگی عضلات می شود؟
- آیا علل احتمالی دیگری نیز برای این گرفتگی ها وجود دارد؟
- چه آزمایش هایی را برای تشخیص وضعیت من توصیه می کنید؟
- این عارضه موقتی است یا مزمن؟
- بهترین اقدام درمانی برای من چیست؟
- چه راهکارهای درمانی دیگری برای این وضعیت وجود دارد؟
علاوه بر این سؤالات، در پرسیدن هر سؤال دیگری که در طول ملاقات به ذهنتان می رسد، تردید نکنید.
از پزشک چه انتظاری می رود
پزشک احتمالاً سؤالاتی در مورد علائم خواهد پرسید، از جمله:
- از چه زمانی این علائم را تجربه می کنید؟
- شدت و تعداد دفعات گرفتگی عضلات چقدر است؟
- آیا معمولاً فعالیت خاصی مانند ورزش خفیف تا شدید باعث گرفتگی عضلات می شود؟
- آیا هنگام استراحت نیز دچار گرفتگی عضله می شوید؟
- آیا کشش عضلات بدن این گرفتگی ها را تسکین می دهد؟
- آیا دچار علائم دیگری مانند ضعف عضلانی یا بی حسی هستید؟
- آیا بعد از ورزش تغییراتی در رنگ یا میزان ادرار خود مشاهده کرده اید؟
داروی مرتبط
متوکاربامول (کارباکوت)
داروی متوکاربامول (Methocarbamol) با نام تجاری کارباکوت، نوعی داروی شل کننده عضلات است که همراه با استراحت و فیزیوتراپی در بهبود...
ثبت دیدگاه
دیدگاه خود را درباره این مطلب بنویسید.