اوریون

اوریون یک بیماری حاد و مسری است که توسط پارامیکسوویروس ایجاد می شود و با تورم دردناک یک یا هر دو غده بناگوشی مشخص می گردد. این بیماری به شدت مسری است و اگرچه اغلب خودبه خود بهبود می یابد، اما می تواند عوارض جدی و نادری مانند مننژیت یا التهاب بیضه به دنبال داشته باشد. در ادامه اطلاعاتی درباره علائم و علل بروز اوریون، نحوه تشخیص و درمان آن ارائه می شود.

بیماری اوریون چیست؟

اوریون یک بیماری عفونی است که عامل آن ویروس اوریون می باشد و در درجه اول غدد بزاقی را تحت تأثیر قرار می دهد. این غدد، که به نام غدد پاروتید شناخته می شوند، در نزدیکی گوش ها قرار دارند و عفونت در آن ها می تواند باعث تورم قابل توجهی در یک یا هر دو طرف صورت شود. پیش از آنکه واکسیناسیون اوریون (بخشی از واکسن MMR) به برنامه ایمن سازی ملی ایالات متحده اضافه شود، اوریون یک بیماری بسیار رایج بود. با اجرای این برنامه، تعداد موارد ابتلا به طور چشمگیری کاهش یافته است.

با این حال، ابتلا به اوریون در سال های اخیر در ایالات متحده و سایر مناطق جهان همچنان رخ می دهد و تعداد موارد مبتلا به آرامی در حال افزایش است. شیوع این بیماری اغلب در محیط هایی با تماس نزدیک مانند مدارس، دانشگاه ها و خوابگاه ها دیده می شود و عموماً افرادی را تحت تأثیر قرار می دهد که واکسینه نشده اند یا ایمنی آن ها کاهش یافته است. اگرچه عوارض اوریون، مانند کاهش شنوایی، می توانند بسیار جدی باشند، اما خوشبختانه نادر هستند. لازم به ذکر است که در حال حاضر، درمان خاصی برای موارد ابتلا به ویروس اوریون وجود ندارد و درمان ها عمدتاً حمایتی هستند.

علائم بیماری اوریون

برخی از افراد مبتلا به ویروس اوریون ممکن است هیچ علائم یا نشانه ای از خود بروز ندهند یا نشانه های بسیار خفیفی داشته باشند. به طور معمول، نشانه ها و علائم بیماری حدود دو تا سه هفته پس از قرار گرفتن در معرض ویروس ظاهر می شوند.

علامت اصلی اوریون، تورم غدد بزاقی است که باعث تورم مشخص گونه ها در یک یا هر دو طرف صورت می شود.

سایر علائم و نشانه های همراه ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• درد: احساس درد هنگام جویدن یا بلع غذا.
• علائم سیستمیک: تب، سردرد، دردهای عضلانی، ضعف و خستگی.
• تغذیه: از دست دادن اشتها.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

اگر شما یا فرزندتان علائم و نشانه های اوریون را تجربه می کنید، باید به پزشک مراجعه کنید. اوریون تا حدود 5 روز پس از شروع علائم، بسیار مسری است. قبل از رسیدن به مطب پزشک، حتماً تلفنی اطلاع دهید که به اوریون مشکوک هستید تا اقدامات لازم برای جلوگیری از آلوده شدن دیگران در اتاق انتظار انجام شود.

در طول دوره بیماری، اقدامات زیر برای مدیریت علائم توصیه می شود:

• تا حد امکان استراحت کنید.
• علائم را با استفاده از کمپرس سرد و مسکن های بدون نسخه مانند ایبوپروفن یا استامینوفن کاهش دهید.

نکته مهم: ابتلای بزرگسالان به اوریون غیرمعمول است، بنابراین غدد بزاقی متورم و تب می تواند نشان دهنده بیماری های دیگری باشد، از جمله انسداد غده بزاقی یا یک عفونت ویروسی متفاوت.

علل ابتلا به بیماری اوریون

علت اوریون، ویروس اوریون است که از طریق بزاق آلوده، به راحتی از فردی به فرد دیگر گسترش می یابد. اگر بدن فرد نسبت به این ویروس ایمن نباشد، ممکن است با تنفس قطرات بزاق یک فرد آلوده که عطسه یا سرفه کرده است، به اوریون مبتلا شود. همچنین، به اشتراک گذاشتن ظروف غذاخوری یا فنجان با فرد مبتلا، می تواند راه انتقال بیماری باشد.

عوارض ابتلا به بیماری اوریون

اگرچه عوارض اوریون بسیار جدی هستند، اما در دوره واکسیناسیون کنونی، اتفاقی نادر محسوب می شوند. اکثر عوارض اوریون ناشی از التهاب و تورم در سایر قسمت های بدن، علاوه بر غدد بزاقی، است:

بیضه ها (اورکیت): این وضعیت باعث التهاب و تورم دردناک یک یا هر دو بیضه در مردان بالغ می شود. اورکیت ممکن است دردناک باشد، اما خوشبختانه به ندرت منجر به ناباروری یا ناتوانی در فرزندآوری (عقیمی) می شود.

مغز و سیستم عصبی: ویروس اوریون می تواند به دستگاه عصبی مرکزی سرایت کرده و عوارض خطرناکی ایجاد کند:

• مننژیت: التهاب غشاء و مایع اطراف مغز و نخاع، که زمانی رخ می دهد که ویروس از طریق جریان خون به دستگاه عصبی مرکزی برسد.
• انسفالیت: التهاب مغز، که یک عارضه نادر اما بالقوه تهدیدکننده حیات است و می تواند مشکلات عصبی جدی به دنبال داشته باشد.

پانکراس (پانکراتیت): التهاب پانکراس (لوزالمعده)، که علائم آن شامل درد در قسمت فوقانی شکم، حالت تهوع و استفراغ است.

سایر عوارض نادر

علاوه بر موارد ذکر شده، اوریون می تواند منجر به بروز موارد زیر نیز شود:

• افت شنوایی: کاهش شنوایی می تواند در یک یا هر دو گوش ایجاد شود. این عارضه بسیار نادر، اما در صورت وقوع، دائمی است.
• مشکلات قلبی: اوریون به ندرت با بیماری های عضله قلب یا ضربان قلب غیرطبیعی همراه است.
• سقط جنین: ابتلا به اوریون در دوران بارداری، به ویژه در اوایل آن، ممکن است خطر سقط جنین را افزایش دهد.

پیشگیری از بروز بیماری

بهترین و مؤثرترین راه پیشگیری از اوریون، واکسیناسیون است. بیشتر افراد پس از دریافت کامل واکسیناسیون، ایمنی قوی و طولانی مدت در برابر اوریون پیدا می کنند.

برنامه واکسیناسیون MMR:

واکسن اوریون معمولاً به صورت ترکیبی با واکسن سرخک و سرخجه (MMR) تزریق می شود که از سایر واکسن ها ایمن تر و مؤثرتر است. برای ایجاد ایمنی بهینه، توصیه می شود کودکان دو دوز از این واکسن را قبل از ورود به مدرسه دریافت کنند:

1. دوز اول: بین ۱۲ تا ۱۵ ماهگی.
2. دوز دوم: بین سنین ۴ تا ۶ سال.

توصیه های تکمیلی: توصیه می شود تا دانشجویان، مسافران بین المللی و به ویژه کارکنان مراقبت های بهداشتی، حتماً دو دوز واکسن MMR را دریافت کنند. تحقیقات نشان داده است که یک دوز به تنهایی برای محافظت کافی در برابر اوریون مؤثر نیست.

دوز سوم واکسن: به طور معمول، دوز سوم توصیه نمی شود، اما اگر فرد در منطقه ای با شیوع اوریون قرار دارد (مانند محیط های دانشگاهی در زمان شیوع)، پزشک ممکن است برای افزایش سطح ایمنی، دوز سوم را پیشنهاد کند.

افرادی که به واکسن MMR نیاز ندارند

افراد در شرایط زیر معمولاً نیازی به دریافت واکسن MMR ندارند:

• کسانی که قبلاً دو دوز کامل واکسن MMR را پس از ۱۲ ماهگی دریافت کرده اند.
• افرادی که آزمایش خون آن ها نشان دهنده ایمنی در برابر سرخک و اوریون است.
• افرادی که قبل از سال 1335 متولد شده اند (زیرا احتمالاً به طور طبیعی به ویروس مبتلا شده و مصونیت دارند).

افرادی که نباید واکسن MMR بزنند:

واکسن برای افراد زیر توصیه نمی شود:

• افرادی که سابقه واکنش آلرژیک مرگبار به آنتی بیوتیک نئومایسین یا سایر اجزای واکسن MMR دارند.
• زنان باردار یا زنانی که قصد بارداری در چهار هفته آینده را دارند.
• افرادی که به شدت دچار نقص سیستم ایمنی هستند.

افرادی که باید برای دریافت واکسن اقدام کنند

اگر فردی جزو گروه های ذکر شده بالا نیست، باید در صورت داشتن شرایط زیر واکسیناسیون را انجام دهد:

• قرار داشتن در سن باروری (اگرچه نباید در حال حاضر باردار باشد).
• تحصیل در دانشگاه یا دبیرستان.
• کار در بیمارستان، مراکز درمانی، مهدکودک ها یا مدارس.
• برنامه ریزی برای سفرهای بین المللی.

افرادی که باید برای دریافت واکسن صبر کنند:

در صورت ابتلا به یک بیماری حاد (حتی خفیف)، باید تا زمان بهبودی کامل صبر کرد. همچنین، زنان باردار باید تا پس از تولد فرزندشان صبر کنند.

مشاوره پزشکی قبل از واکسیناسیون:

افراد با شرایط زیر، قبل از دریافت واکسن باید حتماً با پزشک خود مشورت نمایند:

• مبتلایان به سرطان یا اختلالات خونی.
• مبتلایان به بیماری هایی مانند HIV/AIDS که سیستم ایمنی را تحت تأثیر قرار می دهند.
• افرادی که تحت درمان با داروهایی مانند استروئیدها هستند که بر سیستم ایمنی تأثیر می گذارند.
• افرادی که واکسن های دیگری را طی چهار هفته گذشته دریافت کرده اند.

ایمنی و عوارض واکسن MMR

واکسن MMR بسیار ایمن و مؤثر است. مزایای دریافت این واکسن در مقایسه با خطر ابتلا به خود بیماری اوریون به مراتب بیشتر است.

اکثر افراد هیچ عارضه جانبی جدی ناشی از واکسن را تجربه نمی کنند. برخی عوارض خفیف و کوتاه مدت شامل تب خفیف، عارضه های پوستی یا درد مفصل است. در موارد بسیار نادر، ممکن است کودکانی که واکسن MMR دریافت می کنند، تشنج ناشی از تب را تجربه کنند، اما این تشنج ها با هیچ عارضه درازمدتی همراه نیستند.

بر اساس گزارش های گسترده از سازمان های معتبر جهانی (مانند آکادمی اطفال آمریکا و CDC)، هیچ ارتباط علمی بین واکسن MMR و بیماری اوتیسم وجود ندارد.

تشخیص بیماری اوریون

در صورتی که خود یا فرزندتان علائم یا نشانه های اوریون را تجربه کنید، پزشک برای تأیید تشخیص، اقدامات زیر را انجام خواهد داد:

1. بررسی سابقه پزشکی و واکسیناسیون: پزشک در مورد سابقه واکسیناسیون شما یا فرزندتان و همچنین احتمال قرار گرفتن در معرض فرد آلوده به ویروس اوریون سؤالاتی خواهد پرسید.
2. آزمایش خون: برای بررسی شواهد وجود ویروس اوریون در بدن، یک آزمایش خون تجویز می شود. این آزمایش می تواند وجود پادتن های (آنتی بادی های) خاص ضد ویروس اوریون را تأیید کند.

درمان بیماری اوریون

اوریون یک بیماری ویروسی است، بنابراین درمان آنتی بیوتیکی (که برای عفونت های باکتریایی مؤثر است) برای آن کارایی ندارد. خوشبختانه، بیشتر کودکان و بزرگسالان مبتلا به یک مورد ساده اوریون، معمولاً طی چند هفته به طور کامل بهبود می یابند. بیماری معمولاً تا 5 روز پس از شروع علائم و نشانه ها دیگر مسری نیست و فرد می تواند با خیال راحت به محل کار یا مدرسه خود بازگردد.

سبک زندگی و درمان های خانگی

از آنجا که درمان خاصی برای تسریع بهبودی وجود ندارد، استراحت مطلق بهترین روش درمانی است. با این حال، می توان اقدامات زیر را برای کاهش درد و ناراحتی و جلوگیری از شیوع بیماری به دیگران انجام داد:

قرنطینه: برای جلوگیری از انتقال ویروس، خود یا فرزندتان را حداقل تا پنج روز پس از شروع علائم قرنطینه کنید.

تسکین درد: برای کاهش علائم و دردهای عضلانی، از مسکن های بدون نسخه مانند استامینوفن (مانند تایلنول) یا داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن استفاده نمایید.

کاهش تورم: برای تسکین درد غدد متورم بزاقی، از کمپرس گرم یا سرد استفاده کنید.

مراقبت از اورکیت: در صورت بروز اورکیت (تورم بیضه ها در پسران)، استفاده از بیضه بند (جهت حمایت) و کمپرس سرد می تواند به کاهش درد کمک کند.

تغذیه: از مصرف غذاهایی که نیاز به جویدن زیاد دارند، خودداری کنید. غذاهای نرم مانند سوپ های آبگوشتی، پوره سیب زمینی یا بلغور جو دوسر توصیه می شوند.

اجتناب از محرک ها: از مصرف غذاهای ترش (مانند مرکبات یا آب میوه های اسیدی) خودداری کنید، زیرا این مواد باعث تحریک تولید بزاق شده و می توانند درد را تشدید کنند.

هیدراتاسیون: مطمئن شوید که به مقدار زیاد مایعات می نوشید تا بدن دچار کم آبی نشود.

توجه به علائم عوارض احتمالی اوریون در کودکان و بزرگسالان بسیار مهم است. در صورت مشاهده هر یک از شرایط زیر، فوراً با پزشک مشورت کنید:

• تب بالا: تب 39 درجه سانتی گراد یا بیشتر.
• مشکل در تغذیه: مشکل جدی در خوردن یا آشامیدن.
• علائم عصبی: گیجی، گمراهی یا لتارژی.
• علائم گوارشی شدید: درد شدید شکم.
• علائم اورکیت: درد یا تورم شدید بیضه ها در پسران.

آمادگی برای ملاقات با پزشک

برای بهره وری حداکثری از زمان ملاقات، می توانید با آماده سازی اطلاعات زیر به پزشک کمک کنید تا سریع تر به تشخیص برسد:

آنچه می توانید آماده کنید:

• ثبت علائم: یادداشت دقیق علائم خود یا فرزندتان و مدت زمانی که طول کشیده اند.
• تماس احتمالی: یادآوری تماس های احتمالی با فردی که علائم اوریون داشته است.
• داروها: تهیه یک لیست کامل از تمام داروها، ویتامین ها یا مکمل های مصرفی.
• سوابق پزشکی: یادداشت اطلاعات مهم پزشکی، از جمله سایر بیماری هایی که قبلاً تشخیص داده شده اند.
• سؤالات: فهرستی از سؤالاتی که می خواهید از پزشک بپرسید.

سؤالاتی که بهتر است از پزشک بپرسید:

• علت این علائم و نشانه ها چیست؟
• چه روش درمانی را پیشنهاد می کنید؟
• مدت زمان مورد انتظار برای بهبود علائم چقدر است؟
• آیا راهکارها یا درمان های خانگی برای تسکین این علائم وجود دارد؟
• آیا بیماری من/فرزندم مسری است؟ تا چه زمانی؟
• برای کاهش خطر انتقال به دیگران، چه اقداماتی باید انجام دهیم؟

از پزشک چه انتظاری می رود؟

پزشک برای تکمیل فرآیند تشخیص، احتمالاً سؤالاتی در مورد زمان شروع و شدت علائم، وجود علائم خاص (مانند درد بیضه یا شکم)، سابقه واکسیناسیون، تماس های اخیر با افراد بیمار، مصرف داروهای فعلی و سابقه بارداری یا شیردهی خواهد پرسید. در پرسیدن هر سؤالی که برایتان پیش آمده است، تردید نکنید.